انقلابي از جنس خرده‌فروشي در هند
نویسنده: شادی آذری
حداقل چيزي كه در مورد وقوع يك انقلاب خرده‌فروشي در هندوستان مي‌توان گفت اين است كه اين انقلاب روي داده است. در حال حاضر 97درصد از حجم خرده‌فروشي اين كشور در بيش از 15ميليون مغازه كوچك كه اغلب آنها كمتر از 46مترمربع مساحت دارند انجام مي‌شود. امااكنون صنايع ريلانيس، بزرگترين گروه تجاري هندوستان، قصد دارد 250ميليارد روپيه (5/5ميليارد دلار) صرف راه‌اندازي فروشگاه‌هاي بزرگ جديدي كند كه تا پنج سال آينده به بهره‌برداري برسند.
اين پروژه كه از سوم نوامبر سال‌جاري آغاز شده است، منجر به راه‌اندازي 11 فروشگاه بزرگ در شهر جنوبي هندوستان يعني حيدرآباد خواهد شد. شركت‌هاي بزرگ خارجي نيز به همين بهانه به هندوستان وارد مي‌شوند. اگرچه دولت هندوستان آنها را از فروش محصولاتشان به‌طور مستقيم به اشخاص منع كرده است، اما آنها راه گريزي از اين قانون يافته‌اند. آنها كار خود را با عمده‌فروشي آغاز مي‌كنند و شركت‌هايي را راه مي‌اندازند كه مسووليت تامين محصولات براي يك شركت شريك خرده‌فروشي داخلي را برعهده خواهند داشت.
اولين شركتي كه اقدام به اين كار كرد، شركت استراليايي وول ورثس بود كه ماه گذشته با شركت تاتا، دومين شركت بزرگ هندوستان اقدام به شراكت كرد. انتظار مي‌رود شركت تسكو از انگلستان نيز به زودي به اين صف بپيوندد و شركت‌هاي وال مارت و كرفرو فرانسه هم به دنبال راه‌هايي براي ورود به اين بازار پرطرفدار هستند.
شركت ريلانيس سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك خود را با خارجي‌ها در فضايي آرام و بي‌تنش انجام نمي‌دهد. انتقادها و اعتراضات در اين مورد به زنجيره‌اي از واكنش‌هاي منفي در برابر فعاليت‌هاي اين شركت تبديل شده است. شركت‌هاي خارجي به اين نكته اعتقاد يافته‌اند كه بايد هرچه زودتر جاي پايي را در هندوستان براي خود ايجاد كنند و نبايد منتظر دولت هند بمانند تا درهاي كشور را به روي سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي بگشايد. اگر آنها مدت زيادي را صرف اين انتظار كنند، در واقع اين خطر را به جان خريده‌اند كه فضا براي گروه‌هاي تجاري بزرگ هندي باز بماند. از جمله اين گروه‌هاي بزرگ هندي مي‌توان به خرده‌فروشي پانتالون و گروه اسپنسر اشاره كرد كه برنامه‌هايي را براي گسترش زمينه‌هاي فعاليتشان تدوين كرده‌اند و از كوچكترين فضايي براي گسترش كار خود استفاده مي‌كنند.
واقعيت اين است كه براي شركت‌هاي خارجي كه به دنبال رشد خود در خارج از بازارهاي كساد كشورشان هستند، فعاليت‌هاي خرده‌فروشي در هندوستان يكي از جذابترين فعاليت‌ها است. در پي گام‌هاي دولت هندوستان براي آزادسازي اقتصاد اين كشور، توليد ناخالص داخلي آن رشد سالانه‌اي حدود 9-8درصد را تجربه كرد و تقاضاي مصرف‌كنندگان هندي رونقي بي‌سابقه يافت. تكنوپاك، يك مركز مشاوره خرده‌فروشي در دهلي، پيش‌بيني كرده است ارزش خرده‌فروشي كنوني هندوستان كه بين 250 تا 300ميليارد است تا سال 2010 تا نزديك به 430ميليارد دلار افزايش مي‌يابد.
اين مركز افزوده است كه سهم خرده‌فروشان مدرن كه هم‌اكنون 3درصد از كل اين رقم است تا سال 2010 به 16 تا 18درصد افزايش خواهد يافت. خرده‌فروشي يكي از آخرين بخش‌هاي بزرگ اقتصاد هندوستان است كه درهايش به روي سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي گشوده مي‌شود. تلاش‌هاي قبلي خرده‌فروشان خارجي براي آغاز كار خود در هندوستان توسط دولتمردان اين كشور مسدود شده است.
در دهه 90 ميلادي، ائتلافي از تجار و مغازه‌داران داخلي تشكيل شد تا سياستمداران را متقاعد كند. پس از آن دولت توسط گروه سياسي چپگرا و لابي تجار هندي تحت فشار قرار گرفت. اما دولت كنوني هيچ اميدي را براي ورود سرمايه‌هاي مستقيم خارجي به خرده‌فروشي اين كشور تا پايان سال باقي نگذاشته است.
اگرچه كه درهايي جانبي براي ورود اين سرمايه‌ها هنوز گشوده است، كمال نات، وزير بازرگاني و صنايع هندوستان گفته است:
«ما نياز به الگويي داريم كه جايگزين خرده‌فروش‌هاي كنوني نشود و آنها نيز بتوانند به كار خود ادامه دهند.» با سياست‌هاي كنوني و تحت نظارت دولت هندوستان برخي نام‌هاي تجاري غربي از جمله ريباك، كارتير و ماركس انداسپنسر مي‌توانند فروشگاه‌هاي فرانشيز با همكاري شركت‌هاي داخلي در هندوستان راه‌اندازي كنند. شركت‌هاي داخلي صاحب و اداره‌كننده فروشگاه‌ها خواهند بود و خارجيان اداره‌كننده منابع و بخش عمده‌فروشي خواهند بود. انتظار مي‌رود استار باكس كه مجموعه‌اي از كافي‌شاپ‌هاي زنجيره‌اي است به زودي به صورت فرانشيز در هند افتتاح شود. سياست فرانشيز كه از اوايل امسال در هندوستان تصويب شد، براين اساس است كه شركت‌هاي خارجي مي‌توانند 51درصد از سهام فروشگاه‌هايي را كه تنها محصولات نام تجاري خودشان را مي‌فروشند، در اختيار داشته باشند. اما هنوز تا عملي شدن اين برنامه زمان لازم است. فروش يكباره محصولات عمده‌فروشي به خرده‌فروشان ثبت‌نام كرده هم مجاز خوانده شده است، اما شركت متروي آلمان تاكنون تنها شركتي است كه از اين امكان استفاده كرده است. جديدترين الگويي كه خارجيان براي راهيابي به هندوستان مي‌توانند در پيش گيرند شراكتي است كه شركت‌هاي اينفينيتي و وول ورثس راه انداخته‌اند. خرده‌فروشي اينفينيتي يكي از شركت‌هاي عضو گروه تاتا است. اين شركت ماه گذشته فروشگاه‌هاي جديدي به نام «كروما» را افتتاح كرد كه در آن كالا‌هاي الكترونيكي و وسايل الكتريكي منزل به فروش مي‌رسد. محصولاتي كه در اين فروشگاه به فروش مي‌رسد از يك شركت عمده‌فروشي در هندوستان تامين مي‌شود كه مالك كل آن شركت خارجي وول ورثس است.
آجيت‌جاشي، مديركل شركت اينفينيتي، در توضيح اين رابطه گفته است: من هر چهارشنبه يك چك را براي كالا‌هاي عرضه شده هفته گذشته پرداخت مي‌كنم.
شركت هندي بارتي اينترپرايز هم در مورد معامله مشابهي با شركت خارجي تسكو و به تازگي با شركت وال مارت به مذاكره پرداخته است. سانيل ميتال، رييس شركت بارتي در اين مورد گفته است: سياست دولت اجازه داده است كه سرمايه‌هاي خارجي در قالب عمده‌فروشي و فعاليت‌هاي لجستيك و املاك و مستغلات وارد شود بنابراين ما سرمايه‌گذاري مشتركي را با يك شريك خارجي در اين زمينه‌ها آغاز كرده‌ايم. تا هنگامي كه دولت اجازه سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي را در اين زمينه‌ها بدهد، ما صاحب 100درصد فعاليت‌هاي خرده‌فروشي آن هستيم و پس از آن اگر خارجي‌ها اجازه يابند، در خرده‌فروشي با آنها شريك مي‌شويم. او در مورد اينكه آيا شريك خارجي‌شان شركت تسكو خواهد بود يا وال مارت توضيحي نداد اما ابراز اميدواري كرد كه تا پايان نوامبر قراردادي را با يك شريك خارجي به امضا رساند. شركت ريلانيس پيش‌بيني كرده است ظرف 5سال آينده 5000فروشگاه در سرتاسر هندوستان افتتاح خواهد كرد.
از جمله اين فروشگاه‌ها مي‌توان به دو فروشگاه مواد غذايي مشابه آنچه در حيدرآباد افتتاح شده است اشاره كرد كه مساحت آنها 185 و 464 مترمربع خواهد بود. علاوه‌بر آن دو بازارچه به مساحت 2322 مترمربع و 4645 مترمربع افتتاح مي‌شود كه يكي از آنها تا پايان سال جاري در احمدآباد افتتاح خواهد شد.
خرده‌فروشي پنتالون، بزرگترين و پرشتاب‌ترين خرده‌فروشي هندوستان در رشد و گسترش، 144فروشگاه در 32 شهر هندوستان راه‌اندازي كرده است و كيشور بياني موسس اين خرده فروشي قصد دارد تا ماه ژوئن آينده مساحت فروشگاه‌هاي خود را به دو برابر افزايش دهد. تجار محلي نيز فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي كوچك‌تري را در جنوب هندوستان راه‌اندازي كرده‌اند. اما در اين ميان فروشندگان ميوه و تره‌بار، شانس بسيار كمتري براي بقاي خود دارند. جاگشوار پراساد، كه خانواده‌اش صاحب يك مغازه كوچك ميوه و سبزي به مساحت 8 مترمربع است مي‌گويد: «اين تحولات تاثير بسياري بر زندگي ما مي‌گذارد چون شركت‌هاي بزرگ با قيمت‌هاي ارزانشان هر دو دسته مشتريان ثروتمند و فقير را از ما مي‌ربايند.»
اين پروژه كه از سوم نوامبر سال‌جاري آغاز شده است، منجر به راه‌اندازي 11 فروشگاه بزرگ در شهر جنوبي هندوستان يعني حيدرآباد خواهد شد. شركت‌هاي بزرگ خارجي نيز به همين بهانه به هندوستان وارد مي‌شوند. اگرچه دولت هندوستان آنها را از فروش محصولاتشان به‌طور مستقيم به اشخاص منع كرده است، اما آنها راه گريزي از اين قانون يافته‌اند. آنها كار خود را با عمده‌فروشي آغاز مي‌كنند و شركت‌هايي را راه مي‌اندازند كه مسووليت تامين محصولات براي يك شركت شريك خرده‌فروشي داخلي را برعهده خواهند داشت.
اولين شركتي كه اقدام به اين كار كرد، شركت استراليايي وول ورثس بود كه ماه گذشته با شركت تاتا، دومين شركت بزرگ هندوستان اقدام به شراكت كرد. انتظار مي‌رود شركت تسكو از انگلستان نيز به زودي به اين صف بپيوندد و شركت‌هاي وال مارت و كرفرو فرانسه هم به دنبال راه‌هايي براي ورود به اين بازار پرطرفدار هستند.
شركت ريلانيس سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك خود را با خارجي‌ها در فضايي آرام و بي‌تنش انجام نمي‌دهد. انتقادها و اعتراضات در اين مورد به زنجيره‌اي از واكنش‌هاي منفي در برابر فعاليت‌هاي اين شركت تبديل شده است. شركت‌هاي خارجي به اين نكته اعتقاد يافته‌اند كه بايد هرچه زودتر جاي پايي را در هندوستان براي خود ايجاد كنند و نبايد منتظر دولت هند بمانند تا درهاي كشور را به روي سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي بگشايد. اگر آنها مدت زيادي را صرف اين انتظار كنند، در واقع اين خطر را به جان خريده‌اند كه فضا براي گروه‌هاي تجاري بزرگ هندي باز بماند. از جمله اين گروه‌هاي بزرگ هندي مي‌توان به خرده‌فروشي پانتالون و گروه اسپنسر اشاره كرد كه برنامه‌هايي را براي گسترش زمينه‌هاي فعاليتشان تدوين كرده‌اند و از كوچكترين فضايي براي گسترش كار خود استفاده مي‌كنند.
واقعيت اين است كه براي شركت‌هاي خارجي كه به دنبال رشد خود در خارج از بازارهاي كساد كشورشان هستند، فعاليت‌هاي خرده‌فروشي در هندوستان يكي از جذابترين فعاليت‌ها است. در پي گام‌هاي دولت هندوستان براي آزادسازي اقتصاد اين كشور، توليد ناخالص داخلي آن رشد سالانه‌اي حدود 9-8درصد را تجربه كرد و تقاضاي مصرف‌كنندگان هندي رونقي بي‌سابقه يافت. تكنوپاك، يك مركز مشاوره خرده‌فروشي در دهلي، پيش‌بيني كرده است ارزش خرده‌فروشي كنوني هندوستان كه بين 250 تا 300ميليارد است تا سال 2010 تا نزديك به 430ميليارد دلار افزايش مي‌يابد.
اين مركز افزوده است كه سهم خرده‌فروشان مدرن كه هم‌اكنون 3درصد از كل اين رقم است تا سال 2010 به 16 تا 18درصد افزايش خواهد يافت. خرده‌فروشي يكي از آخرين بخش‌هاي بزرگ اقتصاد هندوستان است كه درهايش به روي سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي گشوده مي‌شود. تلاش‌هاي قبلي خرده‌فروشان خارجي براي آغاز كار خود در هندوستان توسط دولتمردان اين كشور مسدود شده است.
در دهه 90 ميلادي، ائتلافي از تجار و مغازه‌داران داخلي تشكيل شد تا سياستمداران را متقاعد كند. پس از آن دولت توسط گروه سياسي چپگرا و لابي تجار هندي تحت فشار قرار گرفت. اما دولت كنوني هيچ اميدي را براي ورود سرمايه‌هاي مستقيم خارجي به خرده‌فروشي اين كشور تا پايان سال باقي نگذاشته است.
اگرچه كه درهايي جانبي براي ورود اين سرمايه‌ها هنوز گشوده است، كمال نات، وزير بازرگاني و صنايع هندوستان گفته است:
«ما نياز به الگويي داريم كه جايگزين خرده‌فروش‌هاي كنوني نشود و آنها نيز بتوانند به كار خود ادامه دهند.» با سياست‌هاي كنوني و تحت نظارت دولت هندوستان برخي نام‌هاي تجاري غربي از جمله ريباك، كارتير و ماركس انداسپنسر مي‌توانند فروشگاه‌هاي فرانشيز با همكاري شركت‌هاي داخلي در هندوستان راه‌اندازي كنند. شركت‌هاي داخلي صاحب و اداره‌كننده فروشگاه‌ها خواهند بود و خارجيان اداره‌كننده منابع و بخش عمده‌فروشي خواهند بود. انتظار مي‌رود استار باكس كه مجموعه‌اي از كافي‌شاپ‌هاي زنجيره‌اي است به زودي به صورت فرانشيز در هند افتتاح شود. سياست فرانشيز كه از اوايل امسال در هندوستان تصويب شد، براين اساس است كه شركت‌هاي خارجي مي‌توانند 51درصد از سهام فروشگاه‌هايي را كه تنها محصولات نام تجاري خودشان را مي‌فروشند، در اختيار داشته باشند. اما هنوز تا عملي شدن اين برنامه زمان لازم است. فروش يكباره محصولات عمده‌فروشي به خرده‌فروشان ثبت‌نام كرده هم مجاز خوانده شده است، اما شركت متروي آلمان تاكنون تنها شركتي است كه از اين امكان استفاده كرده است. جديدترين الگويي كه خارجيان براي راهيابي به هندوستان مي‌توانند در پيش گيرند شراكتي است كه شركت‌هاي اينفينيتي و وول ورثس راه انداخته‌اند. خرده‌فروشي اينفينيتي يكي از شركت‌هاي عضو گروه تاتا است. اين شركت ماه گذشته فروشگاه‌هاي جديدي به نام «كروما» را افتتاح كرد كه در آن كالا‌هاي الكترونيكي و وسايل الكتريكي منزل به فروش مي‌رسد. محصولاتي كه در اين فروشگاه به فروش مي‌رسد از يك شركت عمده‌فروشي در هندوستان تامين مي‌شود كه مالك كل آن شركت خارجي وول ورثس است.
آجيت‌جاشي، مديركل شركت اينفينيتي، در توضيح اين رابطه گفته است: من هر چهارشنبه يك چك را براي كالا‌هاي عرضه شده هفته گذشته پرداخت مي‌كنم.
شركت هندي بارتي اينترپرايز هم در مورد معامله مشابهي با شركت خارجي تسكو و به تازگي با شركت وال مارت به مذاكره پرداخته است. سانيل ميتال، رييس شركت بارتي در اين مورد گفته است: سياست دولت اجازه داده است كه سرمايه‌هاي خارجي در قالب عمده‌فروشي و فعاليت‌هاي لجستيك و املاك و مستغلات وارد شود بنابراين ما سرمايه‌گذاري مشتركي را با يك شريك خارجي در اين زمينه‌ها آغاز كرده‌ايم. تا هنگامي كه دولت اجازه سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي را در اين زمينه‌ها بدهد، ما صاحب 100درصد فعاليت‌هاي خرده‌فروشي آن هستيم و پس از آن اگر خارجي‌ها اجازه يابند، در خرده‌فروشي با آنها شريك مي‌شويم. او در مورد اينكه آيا شريك خارجي‌شان شركت تسكو خواهد بود يا وال مارت توضيحي نداد اما ابراز اميدواري كرد كه تا پايان نوامبر قراردادي را با يك شريك خارجي به امضا رساند. شركت ريلانيس پيش‌بيني كرده است ظرف 5سال آينده 5000فروشگاه در سرتاسر هندوستان افتتاح خواهد كرد.
از جمله اين فروشگاه‌ها مي‌توان به دو فروشگاه مواد غذايي مشابه آنچه در حيدرآباد افتتاح شده است اشاره كرد كه مساحت آنها 185 و 464 مترمربع خواهد بود. علاوه‌بر آن دو بازارچه به مساحت 2322 مترمربع و 4645 مترمربع افتتاح مي‌شود كه يكي از آنها تا پايان سال جاري در احمدآباد افتتاح خواهد شد.
خرده‌فروشي پنتالون، بزرگترين و پرشتاب‌ترين خرده‌فروشي هندوستان در رشد و گسترش، 144فروشگاه در 32 شهر هندوستان راه‌اندازي كرده است و كيشور بياني موسس اين خرده فروشي قصد دارد تا ماه ژوئن آينده مساحت فروشگاه‌هاي خود را به دو برابر افزايش دهد. تجار محلي نيز فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي كوچك‌تري را در جنوب هندوستان راه‌اندازي كرده‌اند. اما در اين ميان فروشندگان ميوه و تره‌بار، شانس بسيار كمتري براي بقاي خود دارند. جاگشوار پراساد، كه خانواده‌اش صاحب يك مغازه كوچك ميوه و سبزي به مساحت 8 مترمربع است مي‌گويد: «اين تحولات تاثير بسياري بر زندگي ما مي‌گذارد چون شركت‌هاي بزرگ با قيمت‌هاي ارزانشان هر دو دسته مشتريان ثروتمند و فقير را از ما مي‌ربايند.»
