امامت طفل و تکليف
گاهي سؤال مي شود که طفل چگونه مي تواند امام و رهبر باشد در حالي که تکليف ندارد ، و به حد بلوغ نرسيده است . و چون بر اعمالش عقوبت مترتب نيست ، ممکن است که لغزش هايي از او سر زند ، که اين با مقام و شأن امامت سازگاري ندارد ؟
پاسخ : بلوغ ـ در حقيقت ـ رسيدن به حد رشد عقلاني است و اين که براي نوجوانان سن بلوغ را پانزده سال قرار داده اند ، براي اين است که غالباً در اين سن نوجوانان به رشد عقلاني مي رسند ، و لذا مي توانند مورد خطاب خداوند متعال قرار گيرند و صلاح و فساد خود را درک کنند . خداوند متعال مي فرمايد (و ابتلوا اليتامي حتي اذا بلغوا النکاح فان آنستم منهم رشدا فادفعوا اليهم أموالهم)؛ (1) « يتيمان را آزمايش کنيد تا هنگامي که بالغ شده تمايل به نکاح پيدا کنند اگر ديديد آنها قادر به درک مصالح زندگاني خود هستند اموالشان را به آنها باز دهيد » .
ولي اگر افرادي در کودکي به طور يقين و قطع به حد اعلاي کمال و رشد رسيدند ـ که بايد هم رسيده باشند، وگرنه امامت و نصب آنها بي معنا خواهد بود ـ قطعاً مورد تکليف خواهند بود، و از آنجا که عقل کاملي داشته و از مقام عصمت بهره مندند ، هرگز کار ناشايست انجام نخواهند داد .
از اينجا پاسخ اشکال برخي از علماي اهل سنت ، درباره ي ايمان و اسلام امام علي بن ابي طالب عليه السلام، قبل از بلوغ نيز داده مي شود ، آنان مي گويند : علي بن ابي طالب عليه السلام به حد بلوغ نرسيده بود، و لذا اسلامش ارزش ندارد ، اسلامي که بدون تعقل و فهم شعور عقلاني باشد چه فايده اي دارد ؟ در حالي که اسلام ابوبکر در سنين بالا بوده است ، و اسلام در اين سن با تعقل و فکر همراه بوده و از اين رو داراي ارزش خاصي است .
پاسخ اين اشکال اين است که حضرت علي اگر چه قبل از بلوغ اسلام آورد ، ولي او از کمال و عقلانيت کافي برخوردار بود ، دوره ي کودکي حضرت علي عليه السلام با همراهي رسول خدا صلي الله عليه و آله سپري شد . و لذا رسول خدا صلي الله عليه و آله را بر ديگران ترجيح داده تحت تربيت خاص او قرار گرفته بود . با بصيرت کامل اسلام را برگزيد و در حقيقت بايد گفت : اسلام و شهادتين را به زبان جاري کرد، زيرا او کسي بود که از هنگام ولادت، ذکر توحيد را بر زبان داشت و به نبوت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله معتقد بود زماني که ديگران مشغول بت پرستي بوده ، و از توحيد روي گردان بودند . پس حقيقتاً حضرت علي عليه السلام اولين مؤمن و مسلمان است .
چه کسي گفته که هر کسي سنش بيشتر است ، عقلش نيز بيشتر است ؟ چه بسيار افراد بزرگ سال که يک دهم عقل و رشد يک کودک را هم ندارند .
پاسخ : بلوغ ـ در حقيقت ـ رسيدن به حد رشد عقلاني است و اين که براي نوجوانان سن بلوغ را پانزده سال قرار داده اند ، براي اين است که غالباً در اين سن نوجوانان به رشد عقلاني مي رسند ، و لذا مي توانند مورد خطاب خداوند متعال قرار گيرند و صلاح و فساد خود را درک کنند . خداوند متعال مي فرمايد (و ابتلوا اليتامي حتي اذا بلغوا النکاح فان آنستم منهم رشدا فادفعوا اليهم أموالهم)؛ (1) « يتيمان را آزمايش کنيد تا هنگامي که بالغ شده تمايل به نکاح پيدا کنند اگر ديديد آنها قادر به درک مصالح زندگاني خود هستند اموالشان را به آنها باز دهيد » .
ولي اگر افرادي در کودکي به طور يقين و قطع به حد اعلاي کمال و رشد رسيدند ـ که بايد هم رسيده باشند، وگرنه امامت و نصب آنها بي معنا خواهد بود ـ قطعاً مورد تکليف خواهند بود، و از آنجا که عقل کاملي داشته و از مقام عصمت بهره مندند ، هرگز کار ناشايست انجام نخواهند داد .
از اينجا پاسخ اشکال برخي از علماي اهل سنت ، درباره ي ايمان و اسلام امام علي بن ابي طالب عليه السلام، قبل از بلوغ نيز داده مي شود ، آنان مي گويند : علي بن ابي طالب عليه السلام به حد بلوغ نرسيده بود، و لذا اسلامش ارزش ندارد ، اسلامي که بدون تعقل و فهم شعور عقلاني باشد چه فايده اي دارد ؟ در حالي که اسلام ابوبکر در سنين بالا بوده است ، و اسلام در اين سن با تعقل و فکر همراه بوده و از اين رو داراي ارزش خاصي است .
پاسخ اين اشکال اين است که حضرت علي اگر چه قبل از بلوغ اسلام آورد ، ولي او از کمال و عقلانيت کافي برخوردار بود ، دوره ي کودکي حضرت علي عليه السلام با همراهي رسول خدا صلي الله عليه و آله سپري شد . و لذا رسول خدا صلي الله عليه و آله را بر ديگران ترجيح داده تحت تربيت خاص او قرار گرفته بود . با بصيرت کامل اسلام را برگزيد و در حقيقت بايد گفت : اسلام و شهادتين را به زبان جاري کرد، زيرا او کسي بود که از هنگام ولادت، ذکر توحيد را بر زبان داشت و به نبوت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله معتقد بود زماني که ديگران مشغول بت پرستي بوده ، و از توحيد روي گردان بودند . پس حقيقتاً حضرت علي عليه السلام اولين مؤمن و مسلمان است .
چه کسي گفته که هر کسي سنش بيشتر است ، عقلش نيز بيشتر است ؟ چه بسيار افراد بزرگ سال که يک دهم عقل و رشد يک کودک را هم ندارند .
پي نوشتها:
سوره نساء ، آيه 6.
.jpg "معرفی خوشنویسان معروف قرآن کریم")
