سرطان چگونه در بدن گسترش پیدا می‌کند؟

دو دویژگی متمایز سلول‌های سرطانی آن است که می‌توانند به طور نامحدود تکثیر شوند و از یک قسمت بدن به قسمت دیگر منتقل شوند. در این مقاله خلاصه‌ای در مورد نحوه‌ی رشد تومورها و گسترش سلول‌های سرطانی در بدن ارائه شده است.
سرطان به دسته‌ای از بیماری‌ها گفته می‌شود که به خاطر تکثیر کنترل نشده‌ی سلول‌های غیر عادی به وجود می‌آید. سلول در پاسخ به سیگنال‌های شیمیایی که از جانب هورمون‌ها و مولکول‌های پیام‌رسان دیگر دریافت می‌کند تقسیم می‌شود. تعداد دفعاتی که یک سلول‌ می‌تواند تقسیم شود از طریق مکانیزم‌هایی که مرگ سلول‌ را سبب می‌شوند کنترل می‌شود.
در برخی موارد خاص، یک سلول طبیعی از لحاظ ژنتیک دچار تغییر می‌شود یا DNA آن آسیب می‌بیند به طوری که مستقل از این سیگنال‌ها رشد می‌کند یا نسبت به مرگ سلول‌ مقاوم می‌شود. در این حالت، تعادل میان تکثیر سلول و مرگ سلول مختل می‌شود. در نتیجه، سلول حتی در غیاب سیگنال‌های تقسیم سلولی نیز به تقسیم شدن ادامه می‌دهد. این سلول سرطانی تکثیر می‌شود و سلول‌های بیشتری تولید می‌کند و چرخه ادامه می‌یابد. این در نهایت منجر به نمایان شدن علایم و پیشرفت بیماری می‌شود.

سرطان چگونه رشد می‌کند؟

سلول سرطانی به خاطر تداخل در تعادل میان تقسیم سلول و مرگ سلول به وجود می‌آید. تعداد چنین سلول‌های سرطانی به تدریج افزایش می‌یابد و باعث تشکیل توده‌ای از سلول‌ها می‌شود که تومور بدخیم نامیده می‌شود. این تومور، تومور ابتدایی یا سرطان در مرحله‌ی ابتدایی نامیده می‌شود.
توجه داشته باشید که: واژه‌ی تومور اغلب به جای سرطان به کار برده می‌شود. تومورها به عنوان توده‌ای از سلول‌ها با رشد غیر عادی تعریف می‌شوند و به دو نوع خوش‌خیم یا بدخیم تقسیم می‌شوند. ولی، واژه‌ی سرطان تنها تومورهای بدخیم را دربرمی‌گیرد. در این مقاله، واژه‌ی تومور به تومور بدخیم اشاره می‌کند.
سرعت رشد این تومور بدخیم به سرعت تقسیم سلول‌ها بستگی دارد. تومور یکپارچگی ساختاری بافت مربوطه‌ را مختل می‌کند. علاوه بر این، سلول‌ها دچار جهش‌های ژنتیکی مختلفی می‌شوند که در نتیجه‌ی آن در مقابل دارو‌ها و همچنین سنتز و ترشح مولکول‌های تنظیم کننده مقاوم می‌شوند. برخی از مولکول‌های تنظیم کننده ترشح شده توسط سلول‌های سرطانی آنژیوژنز را فعال می‌کند. آنژیوژنز عبارت است از فرآیند تشکیل رگ‌های خونی جدید به واسطه‌ی رگ‌های خونی موجود.

سرطان بسته به میزان رشد تومور به دو نوع مرحله 1 و 2 تقسیم می‌شود.

این فرآیند تومور را قادر می‌سازد تا به مواد مغذی حیاتی لازم برای رشد و فرآیندهای سلولی خود دسترسی پیدا کند و همچنین به آن کمک می‌کند تا مواد زاید متابولیک خود را دفع کند. بنابراین، توده‌ی کوچک سلول‌های سرطانی تبدیل به توده‌ای بزرگ می‌شود و در نهایت، تعدادی از سلول‌ها از این توده خارج می‌شوند و به بافت‌های مجاور و سپس به اندام‌های دیگر گسترش پیدا می‌کنند.

سرطان چگونه به قسمت‌های دیگر بدن گسترش پیدا می‌کند؟

تومور در حال رشد به بافت‌های نزدیک حمله می‌کند و همچنین وارد رگ‌های خونی و گره‌های لنفاوی می‌شود. هنگامی که سرطان در حال رشد بافت نزدیک را تخریب کرد، به عنوان سرطان مرحله‌ 3 طبقه‌بندی می‌شود. با وارد شدن سلول‌های سرطانی به رگ‌های خونی و گره‌ها لنفاوی، آن‌ها به اندام‌ها دیگر منتقل می‌شوند و تومورهای جدیدی تشکیل می‌دهند. این فرآیند متاستاز نامیده می‌شود. آنژیوژنز به دنبال متاستاز مسیر اصلی برای گسترش سرطان از یک قسمت بدن به قسمت دیگر است.
اولین مرحله در متاستاز وارد شدن سلول‌های سرطانی به رگ‌های خونی است. سلول سرطانی به سلول‌هایی که رگ‌های خونی را پوشش می‌دهند می‌چسبد و خود را وارد لومن رگ‌های خونی می‌کند. سپس، سلول سرطانی به همراه سلول‌های خونی دیگر در رگ‌ها جریان پیدا می‌کند و خود را به مویرگ‌های باریک موجود در بافت‌ها می‌رساند. حرکت سلول سرطانی در مویرگ‌ها متوقف می‌شود و از دستگاه گردش خون خارج می‌شود. سلول سرطانی از طریق دو سلول مجاور که مویرگ را پوشش می‌دهند خود را وارد بافت اطراف مویرگ می‌کند. سلول سرطانی در این بافت متمایز تقسیم می‌شود و تومور جدیدی تشکیل می‌دهد. این تومور‌ها رشد می‌کنند و آنژیوژنز را آغاز می‌کنند و به این ترتیب چرخه ادامه پیدا می‌کند. این‌ها تومورهای ثانویه یا سرطان‌های ثانویه نامیده می‌شوند. این مرحله که سرطان از محل ابتدایی خود به بافت‌های دیگر گسترش یافته است، سرطان مرحله‌ی 4 نامیده می‌شود.
متاستاز موفقیت‌آمیز به یک محل دیگر نه تنها به خصوصیات سلول‌های سرطانی بلکه همچنین به خصوصیات سلول‌های غیر سرطانی مجاور ، محیط مولکولی اطراف بافت و فعالیت سلول‌های دستگاه ایمنی موجود در اطراف تومور و در رگ‌های خونی بستگی دارد.

محل‌های شایع برای رشد سرطان کدام محل‌ها هستند؟

اگر چه محل‌هایی که سرطان در آن‌ها گسترش پیدا می‌کند به بافت / اندام ابتدایی بستگی دارد ولی استخوان‌ها ، کبد و ریه‌ها جزء شایع‌ترین محل‌ها برای رشد سرطان به شمار می‌روند. در زیر فهرستی از برخی سرطان‌ها و محل‌های متاستاز آن‌ها ارائه شده است.

نوع سرطان	محل‌های اصلی متاستاز
مثانه	استخوان ، کبد ، ریه
سینه	استخوان ، مغز ، کبد ، ریه
روده‌ی بزرگ	کبد ، ریه ، صفاقصفاق
کلیه	غدد فوق کلیوی ، استخوان ، مغز ، کبد ، ریه
ریه	غدد فوق کلیوی ، استخوان ، مغز ، کبد ، بافت‌های دیگر ریه
ملانوم	استخوان ، مغز ، کبد ، ریه ، پوست / عضلات
تخمدان	کبد ، ریه ، صفاق
پانکراس	کبد ، ریه ، صفاق
پروستات	غدد فوق کلیوی ، استخوان ، کبد ، ریه
معده	کبد ، ریه ، صفاق
تیروئید	استخوان ، کبد ، ریه
رحم	استخوان ، کبد ، ریه ، صفاق ، واژن

رشد سرطان در بدن شامل سلول‌های سرطانی و همچنین سلول‌های غیر سرطانی است و واکنش متقابل میان این دو است که سرعت رشد و گسترش سرطان به قسمت‌های دیگر را تعیین می‌کند.