راستی خواندن و مطالعه به چه معنایی است؟ و چه نقشی در دنیای پیچیده امروز با توجه به این همه گستردگی رسانه‌های می‌تواند داشته باشد؟
در لغت‌نامه‌ی دهخدا ذیل واژه مطالعه چنین می‌خوانیم:
مطالعه به معنای نگریستن به هر چیز برای واقف شدن به آن و تامل و تفکر و اندیشه. نظر به دقت. و فرهنگستان ایران به جای این کلمه «بررسی» را پذیرفته است: «ملک را خیال مطالعه‌ی جمال لیلی در دل آمد تا چه صورت است که موجب چندین فتنه است» (گلستان)هم‌چنین به معنای به اندیشه خواندن نامه‌ای را بیآواز. مرور کردن کتابی به چشم بیآواز خواندن.
«بنابراین با کمی تامل می‌توان دریافت که مطالعه و خواندن فعالیتی پیچیده است که توامان تفکر و فهم را شامل می‌شود امروزه یادگیری برای خواندن یک هدف آموزشی مهم تلقی می‌شود و توانایی مطالعه دیدگان افراد را به دنیای تازه‌ای می‌گشاید و فرصت‌های جدیدی را برای آنان فراهم می‌آورد. خواندن و مطالعه به ما امکان می‌دهد که دانش تازه‌ای را کسب کنیم و از ادبیات لذت ببریم.» (ر.ک: رهنمودهایی برای تقویت خواندن، ص9)
«بسیاری از صاحب‌نظران بر این باورند که کتابخوانی و اساساً مطالعه، سیر در اندیشه و تفکر دیگران گشودن پنجره‌ای به دنیای ناشناخته‌هاست . کتابخوانی یک فعالیت مفید برای درک کردن، اطلاع یافتن و آگاه شدن است و انسان را در درک خود و تعیین سرنوشت خویش و جامعه‌اش دلسوزانه و فعالانه شرکت می‌دهد.» (مقدمات روش‌های مطالعه و پژوهش، ص9)
اگر چه امروزه شبکه‌های اطلاع‌رسانی بخش عمده‌ای از اوقات فرد را برای کسب اطلاعات به خود اختصاص می‌دهد اما باید اذعان داشت که این نوع اطلاعات از عمق و ژرفای لازم یا برخوردار نیست و یا اگر هم باشد باز نوعی از خواندن و مطالعه را به همراه دارد.
لذا خواندن و مطالعه به هر شکل و صورت که باشد، باید مراحل علمی و خاص خود را طی نماید.
فواید مطالعه چیست؟
الهامات و ایده‌های ذهنی بیشتر می‌شوند.مهارت‌های مختلف زندگی را یاد می‌گیریم.
می‌توانیم مسائل زندگی را ساده‌تر حل کنیم.
نگاه بهتری به دنیا داریم و موثرتر هستیم.
خوش مشرب و خوش زبان می‌شویم.
دایره واژگان بالا داریم.
رویاهایمان را زندگی می‌کنیم.
با بزرگترین دانشمندان و نویسنده‌های دنیا زندگی می‌کنیم.
تمرکز و حافظه بهتری داریم.
برای برنامه ریزی امسال کتاب‌خوندن رو جز اولویت‌های خودتان قرار بدهید
واقعیت این است که هیچ زمانی به طور دقیق و انحصاری برای مطالعه وجود ندارد.
زمان مطالعه بستگی به خودش دارد که چه موقع از نظر جسمی و روانی آمادگی لازم را دارید.نکته ای که در مورد زمان مطالعه باید رعایت کنید استراحت چه قبل از مطالعه و چه بعد از مطالعه را باید در نظر گرفت.نیم ساعت مطالعه و 5 دقیقه استراحت، روش بسیار خوبی برای مطالعه کردن است. زیرا اولاً شما آستانه یادگیری را رعایت می کنید و ثانیاً با استراحت کوتاه، فرصتی برای مغز در نظر می گیرید تا به تجزیه و تحلیل اطلاعات بپردازد باید یادآور شد که نیم ساعت مطالعه و 5 دقیقه استراحت به این معنی نیست که دقیقاً بعد از نیم ساعت مطالعه حتماً استراحت کنید حال اگر چند دقیقه این طرف و آن طرف شد، اشکالی ندارد. اما بهتر است بیش از 45 دقیقه نشود.
یکی از مهم‌ترین فواید خواندن و مطالعه افزایش گنجه‌ی لغات است. یعنی کسانی که عادت به مطالعه و خواندن دارند از گنجه‌ی خوب لغات بهره‌مند هستند. که مهم‌ترین حس آن «یادگیری» است. فرآیندی که بشر در طول قرن‌های متمادی به دنبال کسب آن بوده و لازمه‌ی پیشرفت و توسعه است.
کاربردهای خواندن گوناگون است و از مطالعه برای امور مختلفی بهر گرفته می‌شود. فردی که کتاب، متن، روزنامه و یا یک صفحه «وب» را مطالعه می‌کند، گاه آن را برای فهمیدن معنای آن و به کار بردن آن چه که فهمیده است، می‌خواند.
خواننده دیگری متنی را برای یادگیری، دسترسی به اطلاعات، سرگرم شدن، جواب به سوال و یا حتی فعالیتی مذهبی می‌خواند.» (رهنمودهایی برای تقویت خواندن، ص25)
به هر روی آن‌چه که مشخص است این است که تا حدود زیادی انگیزه‌های شخصی در امر خواندن موثر است و این امر تاثیر مستقیم بر روش خواندن می‌گذارد. چنانچه ما فرهنگ لغت را به روشی متفاوت با یک کتاب داستان می‌خوانیم. ولی مهم آن است که بخوانیم و مطالعه کنیم ولی چگونه؟ کدام یک را بخوانیم؟ چه مواد خواندنی برای ما مفیدتر و بهتر است؟
کافی است یک روز به مرکز کتاب فروشی شهر خود سری بزنیم می‌بینیم که در میان انبوهی از کتاب‌ها، نرم‌افزارها و... سردرگم می‌شویم. اگر هدف خود را نشناسیم و یا به نیاز خود آگاهی نداشته‌باشیم، عقربه‌های ساعت به تندی می‌گذرد و ما هنوز نتوانسته‌ایم بخش کوچکی از نیاز خود را برطرف کنیم.
و یا یک روز به شبکه اطلاعاتی(اینترنت) وارد شویم اگر از قبل سایت‌های مورد نیاز خود را شناسایی نکرده باشیم در میان دنیایی از اطلاعات سرگردان خواهیم شد.
پس با توجه به کمبود زمان و انبوه منابع اطلاعاتی آگاهی از شیوه‌های مطالعه و دسترسی به اطلاعات و نیز انواع مواد خواندنی برای یادگیری سریع‌تر و آگاهی کامل‌تر لازم و ضروری است.
دنیای امروز دنیای ثانیه‌هاست و باید از فرصت‌ها برای عمق بخشیدن هرچه بیشتر به آگاهی‌های خود بهره‌گیری کنیم. مطالعه موفق مطالعه‌ای است توام با تمرکز، سرعت و سطح بالای یادگیری.
لذا با توجه به اهمیت مطالعه و نقش آن در زندگی نوین بشر در ادامه این بحث در آینده به روش‌های مطالعه صحیح با توجه به نیازها و ابزارهای موجود خواهیم پرداخت.
استفادۀ صحیح از وقت
بنیامین فرانکلین می گوید: پس وقت را تلف نکنید زیرا زندگی از وقت تشکیل شده است
استفادۀ صحیح از وقت و هدر ندادن آن بسیار مهم است. چرا که زمان از دست رفته را نمی توان مجدداً باز یافت. زمان را نمی توان ذخیره کرد، نمی توان خرید و یا فروخت و نمی توان از 24 ساعت دیگران قرض گرفت زمان سرمایه ای است که اگر مورد استفاده قرار نگیرد، از دست می رود در حالی که یک سرمایه مالی این چنین نیست.اگر منصف باشیم با کمی دقت و تامل در می یابیم که مشکل اصلی کمبود وقت نیست، بلکه در نحوۀ استفاده از آن است.
منابع
اس. پنگ. الیزابت، رهنمودهایی برای تقویت خواندن، مترجم: احمد شریفان، تهران: موسسه کتاب مهربان، چاپ اول، 1384دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
صافی، قاسم، مقدمات روش‌های مطالعه و پژوهش، تهران: نشر ویرایش، چاپ سوم، 1380
سایت های مرتبط با این مقاله
کاغذ دیواری مذهبی
نویسنده:
بخشی از این متن را خانم لیلا میری تهیه کرده است.
