تانک کرار؛ روایتی زرهی از «آنچه خوبان همه دارند»

یکی از عرصه هایی که نیازمند به روزرسانی و حرکت همگام با نیازهای روز نیروهای مسلح ایران است، عرصه زرهی است و خوشبختانه این مسئله نیز از چشمان تیزبین متخصصان و صنعتگران دفاعی ما به دور نمانده است.
از این رو صنعت دفاعی نسبت به ارائه محصولات مختلفی در این زمینه اقدام کرده و در بخش زرهی سنگین (تانک ها) عمده به روزرسانی ها و محصولاتی که تاکنون ارائه شده از سوی جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش بوده که از آن میان میتوان به تانک ذوالفقار (در مدل های 1 تا 3)، صمصام (ارتقای ام 60)، سبلان (ارتقای ام 47)، تانک مبارز (ارتقای چیفتن) و ... اشاره کرد.
البته سخن مهمی که چندی پیش از سوی وزیر دفاع کشورمان در خصوص ساخت تانک مدرنی به نام «کرار» بیان شد، حکایت از ورود جدید وزارت دفاع به این عرصه مهم داشت.
سردار دهقان در بهمن سال گذشته با بیان اینکه "طراحی این تانک از صفر تا 100 در صنعت دفاعی صورت گرفته و اگر ویژگی‌های آن بهتر از تانک T90 (روسیه) نباشد، کمتر هم نیست"، افزود: این تانک در رده پیشرفته‌ ترین تانکهای جهان است.
البته غیر از اشاره به تانک مشهور روسی، اطلاعات دیگری از سوی مسئولان وزارت دفاع در این خصوص منتشر نشده بود تا تاینکه در بخشی از نماهنگ تبلیغاتی وزارت دفاع به مناسبت روز صنعت دفاعی، تانکی جدید و ناشناس در معرض دید عموم قرار گرفت که بنا بر احتمالات مطرح شده، همان تانک کرار است که وزیر دفاع از ساخت آن خبر داده بود.
البته در ابتدای امر، مسئله مطرح در مورد ماهیت این تانک به عنوان یک تانک کاملا جدید یا یک استاندارد ارتقا برای تجهیزات جدید، خواهد بود که با توجه به تصاویر منتشر شده میتوان این احتمال را مد نظر قرار داد که کرار یک استاندارد به روزرسانی بر روی تانک های تی 72 ایران باشد و در حقیقت تانکی است براساس تی 72.
ایران صدها دستگاه از تانک تی 72 در مدل های اس و ام 1 را در اختیار دارد و طبیعی و منطقی است که در جهت حفظ قابلیت ناوگان این تانک ها، نسبت به ارائه یک بسته یا استاندارد ارتقا برای آن ها اقدام کند تا همچنان از امکان استفاده از تانک های تی 72 به عنوان یک تانک اصلی میدان نبرد با قابلیت تامین نیازها برخوردار باشد که البته این برنامه نیز ارزشی کمتر از ساخت یک تانک جدید ندارد.
به روزرسانی بر روی تانک ها نه تنها در ایران بلکه در چهارچوب جهانی شامل سه حوزه "حفاظت، قدرت آتش و تحرک" است. این سه حوزه در حقیقت بخش های اصلی در قابلیت های رزمی یک تانک هستند که ارتقا بر روی هر کدام، موجبات بهبود و افزایش توانایی های رزمی تانک را فراهم می آورد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که یک به روزرسانی شاخص و مطلوب، شامل ارتقای همه جانبه و کامل در هر سه مورد مطرح شده (قدرت آتش، حفاظت و تحرک تانک) می باشد که علی القاعده در تانک جدید نیز مد نظر قرار خواهد گرفت.

کرار با T-72 چه تفاوتی دارد؟

تانک کرار به نسبت تانک تی 72 دارای به روزرسانی حفاظتی قابل توجهی است که شامل "نصب صفحات زره اضافی" در جلوی شاسی و برجک و خصوصا کناره های شاسی و برجک است. تانک تی 72 و به طور کلی تانک های روسی، در بخش های کناری شاسی و برجک، از سطح حفاظت پایینی برخوردار هستند و این مسئله در تانکی همچون تی 72 که مجهز به سیستم بارگذار خودکار مستقر در شاسی است، ضعف حفاظت را تشدید می کند.
بر این اساس، هرگونه پرتابه ای که از کناره شاسی، به تانک اصابت کند میتواند مهمات داخل بارگذار را مورد تهدید قرارداده و موجبات انهدام فوری و کامل تانک شود اما در تانک کرار (بر فرض صحت این فرض که تانک به تصویر کشیده شده در این نماهنگ، همان کرار وعده داده شده باشد) با افزودن صفحات پوشش دهنده کناره شاسی سعی در رفع این ضعف شده است.
حفاظت تانک کرار با توجه به تصاویر منتشر شده تا امروز (که فاقد کیفیت هستند)، به صورت تخمینی توسط دو یا سه نوع مختلف از صفحات زرهی تامین میشود که شامل زره قفسی، صفحات زره ترکیبی (کامپوزیتی) و شاید واکنشگر است و بر این اساس، از جهت الگوی ارتقای حفاظت در مجموع میتوان گفت که کرار مشابه تانک تی 90 ام اس روسیه است.
یکی از موارد حفاظتی تانک که میتوان در کرار به آن امیدوار بود، نگهداری مهمات در محفظه ایزوله و جدا از محفظه خدمه در عقب برجک است. در تانک تی 72 مهمات تانک علاوه بر سینی بارگذار خودکار، به صورت پراکنده در بخش های مختلف شاسی نیز نگهداری میشوند. استفاده از مخازن سوخت داخلی با کاربری دوگانه "مخزن سوخت/محفظه نگهداری مهمات" در تانک تی 72، مشکل حفاظت مهمات آن را دو چندان کرده بود.
یکی از راهکارهای موجود، حذف محفظه های ذخیره سازی داخل شاسی و انتقال آن به یک محفظه ایزوله و جداسازی شده در عقب برجک تانک است. با توجه به طراحی برجک تانک کرار و بخش کشیده انتهای آن، میتوان به وجود چنین محفظه ای برای مهمات امیدوار بود.
این مسئله در تانکی همچون تی 90 ام اس نیز وجود دارد و این تانک دارای محفظه ایزوله مهمات در عقب برجک است که از کابین خدمه به صورت کامل جدا شده و سطح حفاظت در نگهداری مهمات تانک را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
همچنین در تانک کرار بلوک حفاظتی توپ به شکل گسترش یافته ای دیده می شود که بخش های قابل توجهی از ابتدای لوله توپ را پوشش داده. باید توجه داشت که در اصابت پرتابه ها به جلوی برجک، یکی از بخش هایی که ممکن است در اثر موارد جنبی تهدید (همچون ترکش) دچار آسیب دیدگی شود، بلوک توپ و بخش های ابتدایی لوله توپ است.
لذا با افزایش سطح حفاظت بلوک توپ و گسترش آن در طول لوله میتوان از این مسئله تا حدود زیادی جلوگیری کرد. البته پوشش روی توپ میتواند جهت موارد دیگر از جمله اختفای حرارتی لوله در دید سیستم های تصویربرداری حرارتی نیز موثر باشد (البته این مورد در تانک کرار چندان صدق نمیکند چرا که جهت اختفای حرارتی میبایست بخش عمده توپ پوشش داده شود)
البته ذکر این نکته هم مهم است که این نوع پوشش توپ که در تانک جدید ایرانی به کار رفته است، قبلا در تصاویر گرافیکی و مدل های کوچک ساخته شده از تانک روسی آرماتا نیز دیده شده بود. ذکر این نکته هم البته مهم است که طرح نهایی تانک آرماتا متفاوت از این تصاویر و مدل ها شد.
در مجموع میتوان گفت که کرار از جهت حفاظت و خصوصا میزان پوشش آن در سطح بدنه تانک (از جمله بخش های جانبی شاسی و برجک) به میزان قابل توجهی نسبت به تانک های تی 72 اس (به عنوان بهترین مدل موجود از تانک تی 72 در ایران) پیشرفت داشته و الگوی حفاظتی خوبی را ارائه کرده است.
البته موارد گفته شده تمامی مسائل لازم در مورد حفاظت تانک را بررسی نمیکند از جمله حفاظت بخش های تحتانی شاسی که جهت مقابله با تهدید مین و بمب های کنار جاده ای لازم است و یا میزان مقاومت صفحات زره نصب شده بر تانک و اثربخشی آن ها در دفع تهدید پرتابه های مختلف (انرژی جنبشی یا پرتابه های مجهز به سرجنگی خرج گود) که بر اساس تصاویر فعلی، امکان بررسی آن فراهم نیست.

اخلالگر بومی؛ حافظ کرار ایرانی

همچنین یکی از اجزای حفاظتی قابل رویت بر روی تانک کرار "سیستم هشدار قفل لیزری" است. از این سیستم جهت کشف پرتو لیزر تابیده شده از سیستم های هدایت تسلیحات یا سیستم های مسافت یاب لیزری ادوات دشمن، اعلام هشدار و نیز استفاده ازنارنجک های دودزا جهت ایجاد پرده دود استتاری به منظور محافظت از تانک در برابر تسلیحات هدایت لیزری استفاده میشود.
در این بخش نیز به نظر می رسد با استفاده از تجهیزات بومی ایرانی، در کنار استفاده از صفحات زرهی مختلف، تدابیر مناسبی جهت حفاظت از محصول جدید نیروهای مسلح کشورمان به کار گرفته شده است.

توپی کار آزموده برای کرار

پس از حفاظت، مسئله "قدرت آتش" مطرح میشود که این بخش نیز شامل مباحثی چون دقت آتش، توانایی نظارت و هدفگیری در روز و خصوصا شب را در بر میگیرد. مسئله شاخص در زمینه ارتقای قدرت آتش تانک کرار، نصب یک جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور برای فرمانده تانک است. جایگاه های تسلیحاتی کنترل از راه دور یا کنترل از داخل ضمن عدم نیاز به خروج خدمه جهت استفاده از سلاح و در معرض تهدید قرار گرفتن آن ها، طیفی از گزینه ها جهت تسلیح تانک را فراهم میکنند.
در جایگاه های تسلیحاتی میتوان علاوه بر استفاده از سلاح هایی همچون تیربارهای کالیبر 7.62 و 12.7 میلیمتری، از نارنجک اندازهای خودکار در کالیبرهای مختلف نیز بهره گرفت که سلاح های موثری برای مقابله با پیاده نظام و ادوات (غیر زرهی) دشمن هستند.
در عین حال، سلاح اصلی کرار به نظر همان توپ 125 میلیمتری مورد استفاده در تانک تی 72 باشد و در این زمینه تانک تغییری نداشته که البته این مسئله نیز در نهایت با اعلام مسئولین امر و یا ارائه تصاویر با کیفیت از تانک به صورت قطعی مشخص خواهد شد.
از موارد مطرح دیگر در بخش ارتقای قدرت آتش تانک جدید، بهبود دقت آتش و در یک کلام افزایش قابلیت های نظارت و هدفگیری آن است که از طریق نصب سیستم های نظارت و هدفگیری جدید و به روز میسر میشود. در عمده به روزرسانی های تانک های ایرانی از سیستم کنترل آتش KAT-72 استفاده شده که در حقیقت نمونه ایرانی و مشابه سازی شده ای از سیستم کنترل آتش EFCS-3 است.
این سیستم در به‌روزرسانی تانک های تی 72 ام 1 سپاه پاسداران نیز مورد استفاده قرار گرفته و نصب آن بر روی تی 72 مسئله جدیدی نیست. در یک گمانه زنی میتوان استفاده از این سیستم در تانک کرار را نیز پیش بینی کرد. در این مورد نیز به دلیل نبود تصاویر با کیفیت لازم نمیتوان نظر قطعی داشت و صرفا میتوان به گمانه زنی هایی پرداخت که در ادامه مطرح میشوند.
با وجود کیفیت پایین تصاویر، میتوان گفت که در کلیپ منتشر شده، سیستم نظارت و هدفگیری توپچی تانک کرار فرم و ظاهر متفاوتی نسبت به سیستم EFCS-3 دارد. مسئله دیگر آن است که چنانچه سیستم نظارت و هدفگیری دیگری برای توپچی تعبیه نشده باشد (که این مسئله به جهت کیفیت پایین تصاویر قابل اثبات و برداشت قطعی نیست) میتوان گفت که سیستم EFCS-3 بر روی کرار نصب نشده چرا که این سیستم فاقد مکانیزم هدایت لیزری جهت هدایت موشک های توپ پرتاب مورد استفاده در تانک تی 72 (و طبعا کرار) است و در به روزرسانی های پیشین تانک های تی 72 ام 1 ایرانی که از این سیستم استفاده شد، سیستم کنترل آتش 1A40-1تانک تی 72 بر روی تانک حفظ شده و سیستمEFCS-3 به عنوان سیستم نظارتی ثانویه (جهت نظارت و هدفگیری در شب) بر روی تانک نصب گردید.
دلیل اصلی این مسئله همان موردی است که پیشتر درباره سیستم EFCS-3 مطرح گردید (عدم قابلیت هدایت موشک های توپ پرتاب و نیاز به استفاده از این نوع مهمات در تانک) در نهایت گزینه محتمل ساخت یک سیستم کنترل آتش جدید و نصب آن بر روی تانک کرار است.
از آنجا که ایران تجربه ساخت نمونه مشابه سیستم کنترل آتش نسل دومی EFCS-3 را دارد میتوان انتظار داشت که با توسعه تکنولوژی در تانک کرار، سیستم "کنترل آتش" نسل جدیدی که از قابلیت های بالاتری برخوردار است، تعبیه شده باشد (از جمله برخورداری از سیستم های تصویربرداری حرارتی نسل جدید که امکان نظارت و هدفگیری در برد بالاتری را فراهم میکنند).
یکی از ویژگی های مطرح در تانک های مدرن امروزی، وجود سیستم نظارت و هدفگیری مستقل برای فرمانده تانک است. با وجود این سیستم فرمانده میتواند مستقل از توپچی به جستجو و کشف اهداف (خصوصا اهداف با اولویت مقابله بالاتر) بپردازد در نتیجه توانایی تانک در مقابله با تهدیدات و اهداف به میزان قابل توجهی افزایش میابد.
وجود یا عدم تعبیه این سیستم در تانک کرار و ایضا محل قرارگیری آن به صورت قطعی مشخص نیست و صرفا میتوان گفت که ممکن است چنین سیستمی برای فرمانده تانک کرار به صورت یکپارچه شده با جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور تانک تعبیه شده باشد.
در عین حال میتوان سیستم نظارت و هدفگیری فرمانده را با جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور به صورت یکپارچه درآورد تا هم، کنترل آتش تیربار (یا دیگر تسلیحات نصب شده در جایگاه تسلیحاتی) را در اختیار داشته باشد و هم امکان نظارت و هدفگیری مستقل از توپچی برای سلاح اصلی تانک (توپ 125 میلیمتری).
تصاویر منتشره همچنین نشان می دهد در بخش پایینی جایگاه تسلیحاتی، بلوکی قرار دارد که به نظر میتواند امکان نصب و تعبیه سیستم نظارتی فرمانده را داشته باشد.
در زمینه موضوع سوم یعنی در زمینه تحرک این تانک، فعلا مسئله خاصی را نمیتوان مطرح کرد خصوصا که در تصاویر موجود محفظه پیشرانه تغییر خاصی نداشته که شاید در نتیجه عدم تغییر در پیشرانه باشد.
همچنین از جمله موارد دیگری که میتوان به عنوان گزینه های بلقوه برای نصب بر روی این تانک در نظر داشت، سیستم اخلالگر فروسرخ و پوشش های اختفای حرارتی/راداری هستند که هر دو مورد در ایران به ساخت رسیده اند.
در نهایت باید گفت کرار گزینه یا استانداردی مناسب جهت ارتقای ناوگان تانک های تی 72 ایرانی و تطبیق آن ها با الزامات روز میادین نبرد است تا بدین صورت زرهی ایران در بخش ادوات سنگین (مشخصا تانک) از وضعیت فعلی فراتر رفته و به معیارهای قابل تحسین در این زمینه تبدیل شود.
در عین حال، این رونمایی غیررسمی نشان داد می توان با تکیه بر دانش و توانمندی های داخلی، تانکی مدرن و به روز در اختیار نیروهای مسلح قرار داد و نیازی به خرید از خارج از کشور در شرایط فعلی نخواهد بود، همچنانکه باور 373 نیز توانمندی بومی در حوزه پدافند هوایی را به خوبی نشان داد و انشاء الله اثبات خواهد کرد. منبع مقاله : مشرق نیوز