خشونت در عصر ظهور

با توجه به روايت‏هايي كه در زمينه جنگ‏ها و نبردهاي عصر ظهور و برخورد قاطعانه امام مهدي‏(ع) با ستم‏كاران و گردن‏كشان دوران وارد شده است، اين پرسش يا ابهام در ذهن برخي به وجود آمده كه چگونه قيامي كه با هدف عدالت گستري آغاز شده است، مي‏تواند همراه با خشونت و خون‏ريزي باشد؟
براي پاسخ به اين پرسش، لازم است نكاتي را به عنوان مقدمه يادآور شويم.
1. شبيه‏ترين مردم به رسول خدا(صلی الله علیه واله)
در روايات متعددي بر اين موضوع تأكيد شده است كه امام مهدي‏(ع)، شبيه‏ترين مردم به رسول خدا(ص) چه از نظر چهره و شمايل ظاهري و چه از نظر خلق و خو و رفتار است. از جمله در روايتي كه از پيامبر اعظم‏(ص) نقل شده است، مي‏خوانيم:
نهمين نفر از ايشان (فرزندان امام حسين‏(ع)) قائم (برپا دارنده) اهل بيت من و مهدي است. او شبيه‏ترين مردم به من در شمائل، گفتار و رفتار است1...
در روايت ديگري، وقتي راوي از امام محمدباقر (ع) مي‏پرسد: «وقتي قائم به پا خيزد، با مردم چگونه رفتار مي‏كند؟» آن حضرت پاسخ مي‏دهد: «آن‏گونه كه رسول خدا ـ كه درود و سلام خدا بر او و خاندانش باد ـ رفتار مي‏كردند تا زماني اسلام آشكار و فراگير شود». راوي دوباره مي‏پرسد: «سيره رسول خدا(ص) چگونه بود؟» و امام پاسخ مي‏دهد:
آنچه مربوط به جاهليت بود نابود ساخت و با عدالت به مردم روي نمود....2
امام حسن عسكري‏(ع) نيز فرزند خود را شبيه‏ترين مردم به رسول خدا(ص) معرفي مي‏كند:
خدا را سپاس مي‏گويم كه مرا از دنيا نبرد تا اينكه جانشينم را به من نشان داد. او شبيه‏ترين مردم به رسول خدا ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ است....3
همه ما مي‏دانيم كه رسول خدا(صلی الله علیه واله) چنان مهربان بود كه حتي حاضر نشد دشمنان خود را نفرين كند. اين ويژگي رسول خدا(ص) در قرآن كريم نيز ستايش شده است و خداوند مي‏فرمايد: به سبب رحمت خداست كه تو با آنها چنين خوش‏خوي و مهربان هستي. اگر تندخو و سخت دل بودي، از گرد تو پراكنده مي‏شدند.4
در جاي ديگر نيز مي‏فرمايد:
هر آينه پيامبري از خود شما بر شما مبعوث شد، هر آنچه شما را رنج مي‏دهد، بر او گران مي‏آيد. سخت به شما دل بسته است و با مؤمنان رئوف و مهربان است.5
بنا براين، نسبت دادن خشونت و سنگ‏دلي به شبيه‏ترين مردم به پيامبر خاتم، حضرت رحمةللعالمين‏(ص)، هرگز
شايسته نيست.
2. قاطعيت لازمة گسترش عدالت
چنان كه مي‏دانيم، امام مهدي‏(ع) با هدف گسترش ايمان، عدالت و معنويت و از بين بردن همه مظاهر كفر، ستم و فساد، قيام جهاني خود را آغاز مي‏كند. طبيعي است نهضتي كه با اين اهداف آغاز شود، با مقاومت و مانع‏تراشي سران كفر و ستم و مروجان فرهنگ فساد و تباهي روبه‏رو مي‏شود. بنا براين، امام مهدي (ع) براي پيشبرد اهداف خود چاره‏اي جز جنگيدن و درگير شدن با سران جبهه كفر و استكبار و برخورد قاطع با كساني كه مانع قيام عدالت گستر ايشان هستند، ندارد. با اين حال، آن حضرت در نبردهاي خود هرگز خون بي گناهي را بر زمين نمي‏ريزد و در آغاز حركت خود نيز از يارانش بيعت مي‏گيرد كه: مسلماني را دشنام ندهند؛ خون كسي را به ناحق نريزند؛ به آبروي كسي آسيب نزنند؛ به خانه كسي آسيب نزنند؛ به خانه كسي هجوم نبرند؛ كسي را به ناحق نزنند و... .6
به دليل همين رفتار مناسب با عموم مردم است كه در روايات مي‏خوانيم پس از ظهور، همه ساكنان زمين از امام مهدي‏(ع) خشنودند و به او عشق مي‏ورزند: شما را به مهدي، مردي از قريش بشارت مي‏دهم كه ساكنان آسمان و زمين از خلافت و فرمان‏روايي او خشنودند.7

پى‏نوشت‏ها:

1. بحارالأنوار، ج 52، ص 379.
2. همان، ج 52، ص 381، ح 192.
3. همان، ج 51، ص 161، ح 9.
4. سوره آل عمران (3)، آيه 159.
5. سوره توبه (9)، آيه 128.
6. لطف الله صافي گلپايگاني، منتخب الأثر، ص 469.
7. شيخ حرّ عاملي، إثبات الهداة، ج 2، ص 524.

منبع:ماهنامه موعود شماره 90