سلولهای سفید در مقابل سلولهای قرمز و تفاوت آنها

سلول های سفید خون (گلبولهای سفید) و سلول های قرمز خون (گلبولهای قرمز) در جنبه‌های مختلف درست از ساختار و ترکیب آنها گرفته تا عملکردشان متفاوت از یکدیگر می‌باشند. در این مقاله در خصوص سلولهای قرمز خون در برابر سلولهای سفید خون بیشتر بیاموزید.

آیا می‌دانستید؟

تمام سلولهای خون یعنی گلبوهای قرمز و سفید خون و پلاکتها از سلولهای بنیادی خونساز موجود در خون و مغز استخوان و بند ناف نوزادان سرچشمه می‌گیرند.

 

یک فرد بالغ به طور متوسط دارای حدود 5 لیتر خون بوده که به طور عمده از پلاسما و سلولهای خونی تشکیل شده است. پلاسما حدود 55% تا 60% خون انسان را تشکیل می‌دهد، در حالی که سلولهای خونی حدود 40% تا 45% از حجم کل خون را تشکیل می‌دهند.
اصولاً سه نوع سلول خونی یعنی سلولهای سفید خون یا گلبولهای سفید، سلولهای قرمز خون و یا گلبولهای قرمز و پلاکتها وجود دارند. تمامی این سلولها نقش مهمی را در عملکردهای مختلف بدن ایفاء می‌کنند. با این حال، تفاوت زیادی در ساختار و ترکیب خود دارند. در این مقاله قصد داریم در خصوص تفاوت میان این دو نوع سلول خونی یعنی گلبولهای سفید و قرمز خون به بحث بپردازیم.
تفاوت میان گلبولهای سفید و گلبولهای قرمز خون

تفاوت در ساختار و ترکیب

گلبولهای قرمز خونی، سلولهایی هستند که مشخصه‌ی رنگ قرمز را به دلیل وجود پروتئین حاوی آهن تحت عنوان هموگلوبین به خون ما می‌بخشند. این پروتئین در گلبولهای سفید خون دیده نمی‌شود. گلبولهای قرمز خون همچنین تحت عنوان اریتوسیت نامیده شده و به شکل دیسکهای پهن دوسوکاو یا مقعرالطرفین دیده می‌شوند. شکل مقعر الطرفین آنها به افزایش سطح این سلولها کمک کرده، به طوری که اکسیژن و دی‌اکسید کربن می‌توانند به سرعت و بدون معطلی از طریق غشاهای آنها حرکت کنند.
از سوی دیگر، سلولهای سفید و یا لکوسیت‌ها می‌توانند اشکال نامنظم داشته باشند. نکته‌ی دیگر در تفاوت میان سلولهای سفید و سلولهای قرمز خون وجود و عدم وجود هسته در آنها است. سلولهای قرمز بالغ هیچ گونه هسته‌ای ندارند، در حالی که هسته در سلولهای سفید خون وجود دارد. سلولهای سفید خون همچنین دارای یک پوشش حفاظتی خارجی سفید بوده بطوریکه سلولهای قرمز خون فاقد آن می‌باشند.

تفاوت در نوع

گلبول‌های قرمز خون از انواع مختلفی تشکیل نشده‌اند. بر خلاف گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید خون می‌توانند به دو نوع مهم یعنی گرانولوسیت‌ها و آگرانولوسیت‌ها طبقه‌بندی شوند. گرانولوسیت‌ها دارای گرانول در سیتوپلاسم خود می‌باشند، در حالی که آگرانولوسیت‌ها حاوی هیچ گونه گرانولی نیستند.
گرانولوسیت‌ها فراتر از آن به سه نوع، نوتروفیل، بازوفیل و ائوزینوفیل طبقه‌بندی می‌شوند. از سوی دیگر، لنفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها، و ماکروفاژها انواع اصلی آگرانولوسیت‌ها می‌باشند.

مکان تولید

اریتروسیت‌ها به طور عمده در مغز استخوان از سلول‌های بنیادی خونساز تولید می‌شوند. تولید اریتروسیت‌ها توسط هورمونی تحت عنوان اریتروپویتین که به وسیله‌ی کلیه‌ها سنتر می‌شود، سامان داده می‌شود. لکوسیت‌ها نیز از سلولهای بنیادی خونساز در مغز تولید می‌شوند، اما برخی از آنها در غدد لنفاوی، غده تیموس و طحال به بلوغ می‌رسند.

طول عمر و تعداد گلبول‌های قرمز و گلبولهای سفید خون

یک اریتروسیت به مدت حدوداً 120 روز عمر می‌کند، در حالی که یک گلبول سفید خون و یا لکوسیت می‌تواند برای مدت زمان 3 تا 4 روز به طور متوسط عمر نماید. با این حال، طول عمر لکوسیتها می‌تواند تا حد زیادی در صورت بروز یک عفونت شدید کاهش یابد.
در یک فرد بالغ، تعداد سلولهای سفید خون می‌تواند چیزی بین 4000 تا 11000 سلول در هر میلیمتر مکعب از خون باشد. به طور متوسط تعداد گلبولهای سفید خون 7000 سلول در هر میلیمتر مکعب از خون است. لکوسیتها همراه با پلاکتها تنها 1% از حجم خون را تشکیل می‌دهند.
گلبولهای قرمز خون، فراوانترین سلولها در خون می‌باشند. حدود 5 میلیون سلول قرمز خون در هر میلیمتر مکعب از خون وجود دارد که حدود 40% تا 45% از حجم کل خون را تشکیل می‌دهند.

جنبش

گلبولهای قرمز خون عمدتاً در داخل سیستم قلبی عروقی حرکت می‌کنند. آنها از طریق عروق خونی و مویرگها به منظور عرضه‌ی اکسیژن و مواد مغذی به سلولها جریان می‌یابند. سلولهای سفید خون میان دستگاه لنفاوی و قلبی عروقی جریان می‌یابند. همانطور که پیش از این عنوان شد، لکوسیتهای بسیاری در غدد لنفاوی به بلوغ می‌رسند. لکوسیتها از عروق خونی گریخته و به محل عفونت و یا جراحت حرکت می‌کنند.

تفاوت در عملکرد

عملکرد گلبولهای قرمز خون

گلبولهای قرمز خون به حمل اکسیژن و مواد مغذی به سلولهای بدن و انتقال مواد زائد می‌پردازند. هموگلوبین می‌تواند به هم اکسیژن و هم دی اکسید کربن متصل شود. در ریه‌ها، مولکولهای اکسیژن به هموگلوبین متصل می‌شوند. سپس هموگلوبین اکسیژن را به بافتها و سلولهای بدن از طریق عروق خونی حمل می‌کند. همچنین دی اکسید کربن را از بافتها و سلوها جمع‌آوری کرده و آن را به ریه‌ها انتقال داده به طوری که در آنجا از بدن خارج می‌شوند.

عملکرد گلبولهای سفید خون

گلبولهای سفید خون بخش جدایی ناپذیر سیستم ایمنی بدن بوده و نقشی کلیدی در عملکردهای ایمنی ایفاء می‌کنند. آنها عمدتاً از بدن در برابر مواد خارجی و عوامل عفونی محافظت می‌کنند. این گلبولها از بدن در برابر انواع مختلف عفونت با تولید آنتی بادی دفاع می‌کنند. نوتروفیل‌ها به طور معمول در برابر عفونتهای قارچی و باکتریایی مبارزه می‌کنند، در حالی که ائوزینوفیل‌ها تا حد زیادی مسئول مبارزه برعلیه عفونتهای انگلی می‌باشند. ائوزینوفیل‌ها همچنین همراه با بازوفیل‌ها به واکنشهای آلرژیک ارتباط دارند.
از سوی دیگر لنفوسیتها آنتی ژن تولید کرده، پاسخ ایمنی بدن و از بین بردن سلول‌های آلوده به ویروس را هماهنگ می‌سازند. آنها سلولهای سرطانی و تومور را نیز از بین می‌برند. مونوسیت‌ها مسئول از بین بردن سلولهای مرده و میکروارگانیسم‌ها با کمک فرایندی بنام فاگوسیتوز می‌باشند.
ناهمسانی و بی‌نظمی در تعداد سلولهای قرمز و سلولهای سفید خون
تعداد گلبول‌های قرمز و گلبولهای سفید خون می‌تواند به عنوان شاخص و نشانگر برخی بیماری‌ها باشد. به عنوان مثال، افزایش در تعداد گلبولهای سفید خون که تحت عنوان لکوسیت‌ها شناخته می‌شوند اغلب با وجود داشتن عفونتهایی در بدن ارتباط دارد. با این حال، سطح بالای دائم لکوسیت‌های نابالغ و غیر طبیعی می‌تواند نشانه‌ی لوسمی یا لوکمی باشد که نوعی سرطان است.
میزان پایین گلبولهای قرمز خون را معمولاً آنمی یا کم خونی گویند. چندین نوع کم خونی وجود دارد که از میان آنها کم خونی فقر آهن و کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 متداول‌ترین نوع می‌باشند. آنمی می‌تواند به ظرفیت حمل اکسیژن خون آسیب رسانده که می‌تواند به صورت افزایش خستگی، تنگی نفس و رنگ پریدگی خود را نشان دهد.
بنابراین هم گلبول‌‎‌های قرمز و هم گلبولهای سفید خون تا حد زیادی در شکل ظاهری، ترکیب و عملکرد با یکدیگر تفاوت می‌کنند. هر دو نوع سلول خون دارای عملکردهای منحصر بفرد و حیاتی در بدن می‌باشند. بنابراین کاهش در تعداد آنها می‌تواند به مشکلاتی در سلامت منجر شود.