آداب غذا خوردن در اسلام

مقدمه

شايد ديده و يا شنيده ايد كه افرادى با داشتن سرمايه ى بسيار و بهره مندى از همه گونه امكانات رفاهى و استفاده از انواع غذاهاى رنگارنگ ، از نعمتى بزرگ يعنى سلامتى محرومند و به همين دليل از زندگى خود لذتى نمى برند! و بالعكس افرادى با خوردن غذايى معمولى و ساده در كمال صحت و سلامت عمرى طولانى مى كنند و از زندگى خود لذت مى برند. به راستى رمز و راز سلامتى در چيست ؟
عده اى چنين تصور مى كنند كه سلامتى فقط با خوردن غذاهاى گوناگون كه سرشار از ويتامين ها، پروتئين ها، مواد معدنى و... باشد بدست مى آيد. حاصل آنكه چنين نيست و آنچه مهم است چگونه خوردن است نه چه چيز خوردن !
درست خوردن تاءثير به سزائى در سلامتى شما دارد و شما را از دچار شدن به بيماريهاى مختلف و امراض گوناگون مصون نگاه مى دارد.
آنچه در اين كتاب مى خوانيد نكته هاى مهمى است كه همه ما براى سالم ماندن و خوب زندگى كردن به دانستن آن نيازمنديم .
اين نكته ها كه برگرفته از كلمات گهربار ائمه معصومين (عليهم السلام ) مى باشد در برگيرنده سه محور مهم در آداب غذا خوردن است :
1 ـ آدابى كه پيش از غذا خوردن بايد رعايت نمود.
2 ـ آدابى كه به هنگام غذا خوردن بايد رعايت نمود.
4 ـ آدابى كه پس از غذا خوردن بايد رعايت نمود.
لطفا با دقت اين نكته ها را بخوانيد و به آن عمل كنيد، تا هميشه جسمى سالم و روحى شاداب داشته باشيد و بدانيد هميشه پيشگيرى بهتر از درمان است .

1 ـ آغاز غذا با نام خدا

غذاى خود را با نام خدا آغاز كنيد.
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
به هنگام غذا خوردن خداى را ياد كنيد و از بيهوده گوئى اجتناب نمائيد ،
زيرا كه طعام نعمت و رزقى از خداوند است و بر شماست كه در آن خداى را ياد كرده و شكر گوئيد.
فروع كافى ، ج 6، ص 296

2ـ نمك قبل از غذا

ابتداى غذا، كمى نمك بخوريد
امیرالمومنین)عليه السلام ) فرمودند:
در شروع به غذا خوردن ، نمك بخوريد، اگر مردم مى دانستند نمك چه خاصيتى دارد هر آينه به جاى داروهاى مجرب ديگر آن را انتخاب مى كردند.
طب الائمه ، ص 70

3 ـ شروع با سركه

خوب است غذا را با سركه شروع كنید.
محمد بن على گويد: مردى در خراسان خدمت امام رضا (عليه السلام ) بود. غذايى براى آن حضرت آوردند كه با آن سركه و نمك بود.
آن حضرت آغاز غذا را با سركه شروع كردند، آن مرد گفت : قربانت گردم ، شما به ماها امر كرديد با نمك شروع كنيم ! آن حضرت فرمودند:
اين مثل آن است ، بدرستى كه سركه ذهن را قوى و عقل را زياد مى كند.
طب و درمان ، ص 140

4 ـ شستن دست ها

دست هايتان را قبل و بعد از غذا بشوئيد.
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
شستن دست ها قبل از غذا، رزق را زياد مى كند، لباس ها را از آلودگى حفظ مى نمايد و چشم را تقويت مى كند.
خصال ، ص 612

5 ـ كم خوردن و سلامت

كمتر غذا بخوريد تا كمتر بيمار شويد.
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
خوراكت را كم كن تا بيمارى تو كم گردد.
غررالحكم ، ج 1، ص 114

6 ـ كم خوردن و سبك بودن

كمتر غذا بخوريد تا سبكتر باشيد.
پیامبر اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
محبوبترين شما در پيشگاه خدا آنكس است كه كم خوراكتر و سبكتر باشد.
كنز العمال ، ج 15، ص 261

7 ـ ميانه روى در خوردن

در غذاخوردن ميانه رو باشيد.
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
هرگاه مردم در خوراك خود ميانه رو باشند، بدن هايشان پايدار و محكم است .
سفينة البحار، ج 2، ص 79

8 ـ سبك خوردن

سعى كنيد سبك و متعادل غذا بخوريد.
امام كاظم (عليه السلام ) فرمودند:
تدبير غذايى و رژيم خوراكى اين نيست كه اصلا چيزى نخورى ولكن رژيم اين است كه چيزى بخورى اما سبك.
وسائل الشيعه ، ج 17، ص 183

9 ـ پرخورى و هوشيارى

از پرخورى بپرهيزيد تا هوشيار بمانيد.
پیامبر اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
پرخورى موجب از بين رفتن و نابودى هوشيارى و زيركى است .
مستطرف ، ج 1، ص 180

10 ـ پرخورى

از پرخورى بپرهيزيد تا تندرست بمانيد.
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
يا كميل ! شكمت را از خوراك پر مكن ، براى آب هم جا بگذار و براى هوا هم قرار بده ، تا اشتها دارى دست از خوراك بردار،
اگر اين كارها را انجام دادى خوراك بر تو گوارا گردد، همانا تندرستى با كم خوردن و كم نوشيدن است . تحف العقول ، ص 66

11- اشتها به غذا

از خوردن غذايى كه بدان اشتها نداريد، بپرهيزيد.
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
بر حذر باش از آنكه ، بخورى آنچه را اشتها ندارى كه باعث حماقت و نادانى مى گردد.
لئالى الاخبار، ش 2

12 ـ سير بودن دائمى

از هميشه سير بودن بپرهيزيد.
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
از هميشه سير بودن و بسيار خوردن بپرهيزيد كه اين كار بيمارى ها و رنج ها را بر مى انگيزاند.
غررالحكم ، ج 51، ص 151

13 ـ حرام خوردن

از غذاى حرام دورى گزينيد.
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
هر كه لقمه اى از حرام بخورد، تا چهل شب نمازش مقبول نگردد و تا چهل روز دعايش مستجاب نشود و هر گوشتى كه از حرام برويد، آتش به آن سزاوارتر باشد.
بحارالنوار، ج 66، ص 3140

14 ـ غذاى داغ

از خوردن غذا داغ اجتناب نماييد.
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
غذاى گرم را وا نهيد تا سرد شود زيرا، براى رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) غذا حاضر كردند (ايشان) فرمودند:
وا نهيدش تا سرد شود و قابل خوردن گردد، كه خداى عزوجل آتش به ما نمى خوراند، و بركت در غذاى خنك است .
فروع كافى ، ج 6، ص 322

15 ـ در جمع خوردن

بهتر است در جمع غذا بخوريد.
پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
محبوبترين خوراكى در پيشگاه خدا چيزى است كه دست ها بر آن زياد باشد. (خورنده ى آن بسيار باشد)
نهج الفصاحة ، ص 15

16 ـفوت كردن در ظرف غذا

در ظروف آب و غذا فوت نكنيد.
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
دميدن در ظرف آب و غذا و در محل سجده مكروه است .
خصال ، ص 158

17 ـ توجه به مستمندان

مستمندان را هنگام خوردن غذا رد نكنيد .
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
چون سفره ى غذا گذارده شد و، سائل و مستمندى از راه رسيد او را رد نكنيد.
محاسن برقى ، ص 423

18 ـ شام شب

شب ، حتما شام بخوريد ولو به لقمه اى .
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
شب حتما غذا بخوريد، اگر چه مقدار كمى نان باشد، چون باعث قوت جسم مى شود.
طب الائمه ، ص 65

19 ـ شتاب در خوردن

غذا را خوب بجويد و در خوردن هرگز شتاب نكنيد .
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
غذا خوردن را طولانى كنيد، زير لحظات آن از عمرتان محسوب نمى شود.
سفينة البحار، ج 1، ص 27

20 ـ راه رفتن و خوردن

سعى كنيد هنگام راه رفتن چيزى نخوريد.
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
در هنگام راه رفتن چيزى نخوريد، مگر آنكه مجبور باشيد.
روضة المتقين ، ص 524

21 ـ سبزى با غذا

بر روى سفره ى غذا سبزى را فراموش نكنيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
سفره هاى خودتان را با سبزى ها بيارائيد، زيرا انواع ميكروب ها را نابود مى سازد.
طب النبى . ص 3

22 ـ غذاى ريخته شده در سفره

بهتر است غذاهاى ريخته شده بر روى سفره را بخوريد
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
امورى موجب رزق و روزى انسان مى شود : (كه از جمله ى آن امور) - خوردن غذاهاى ريخته شده بر سر سفره است .
طب و درمان ، ص 49

24 ـ نوشيدن بين غذا

سعى كنيد در بين غذا آب نياشاميد
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
هر كس بخواهد كه معده اش ناراحت نشود، در بين غذا آب نياشامد تا وقتى كه خوردن غذا پايان پذيرد. هر كس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش ضعيف گردد و رگ ها جوهر و قوت غذا را نمى گيرند.
مستدرك الوسائل
24 ـ نوشيدن آب با غذاى چرب
از نوشيدن آب ، پس از غذاى چرب اجتناب نمائيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
آب خوردن روى غذاى چرب ، درد را به هيجان آورد.
وسائل الشيعه ، ج 17، ص 190

25 ـ آب سرد و غذاى گرم

از نوشيدن آب سرد پس از غذاى گرم بپرهيزيد
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
نوشيدن آب سرد پس از غذاى داغ و شيرينى ، باعث از بين رفتن و فساد دندان ها مى گردد.
بحارالانوار، ج 4

26 ـ زياد نوشيدن

از زياد خوردن و زياد نوشيدن بپرهيزيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
دل هاى خويش را با زياد خوردن و زياد نوشيدن نميرانيد، كه دل چون زراعت است ، وقتى آب آن زياد شد خواهد مرد.
نهج الفصاحة ، ح 2489

27 ـ جرعه جرعه نوشيدن

بهتر است آب را جرعه جرعه بنوشيد
امیرالمومنین (عليه السلام ) فرمودند:
بارها ناظر پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) بودم ، آن حضرت هرگاه آب مى آشاميد، سه مرتبه در بين آشاميدن نفس مى كشيد،
و رد هر مرتبه كه مى خواست شروع به آشاميدن كند به نام خدا شروع مى كردند و بعد از نفس كشيدن الحمدلله مى گفتند.
بحارالانوار، ج 1، ص 476

28 ـ سر كشيدن آب

هنگامى كه آب مى نوشيد آب را يك مرتبه سر نكشيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
هر وقت تشنه شُديد آنچنان آب بياشاميد كه گويى آب را مى مكيد و هرگز آن را لاجرعه (يكمرتبه ) سر نكشيد، بلكه آن را بمكيد.
طب النبى ، ص 5

29 ـ نوشيدن در ظرف ترك خورده

سعى كنيد در ظروف ترك خورده آب ننوشيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
از كناره ى دستگيره ى ظرف و جاى شكستگى آن آب نياشاميد.
سفينة البحار، ج1

30 ـ ايستاده نوشيدن

سعى كنيد ايستاده آب نياشاميد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
فردى از شما ايستاده آب نياشامد.
طب النبى ، ص 4

31 ـ اسراف كردن

در خوردن و نوشيدن از اسراف بپرهيزيد
خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد :
بخوريد و بياشاميد ولى اسراف نكنيد، كه خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد.
اعراف ، آيه 31

32 ـ شكرگزارى بعد از غذا

پايان هر غذا شكرگزارى از نعمت هاى خدا را فراموش نكنيد.
خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد :
اى كسانيكه ايمان آورده ايد، از خوراكى هاى پاكيزه اى كه روزى شما قرار داده ايم بخوريد، سپاسگزار خدا باشيد، اگر او را عبادت مى كنيد.
بقره ، آيه ى 172

33 ـ نمك پس از غذا

در پايان غذا هم كمى نمك بخوريد
امام باقر (عليه السلام ) فرمودند :
خداوند به حضرت موسى (عليه السلام ) وحى كرد كه قوم خود را امر كن غذا را با نمك آغاز و با آن پايان دهند،
در غير اين صورت اگر دچار هر بيمارى شدند جز خود را ملامت نكنند.
طب الائمه

34 ـ خلال كردن

پس از صرف غذا، خلال كردن را فراموش نكنيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند :
خلال كنيد، چون خلال كردن دهان را پاكيزه مى كند و براى لثه ها خوب است .
كافى ، ج 6، ص 376

35 ـ خلال نكردن

با چوب ريحان و چوب درخت انار خلال نكنيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند :
از خلال كردن با چوب ريحان و چوب درخت انار بپرهيزيد، كه اين كار رگ جذام را در بدن تحريك مى كند.
خصال ، ص 63

36 ـ شستن دهان

پس از خلال كردن ، دهانتان را حتما بشوئيد
امام حسين (عليه السلام ) فرمودند :
اميرالمؤ منين (علیه السلام) به ما دستور مى دادند تا بعد از خلال كردن ابتدا سه بار دهان را شستشو دهيم و سپس آب بنوشيم .
النهاية ، ج 2، ص 99

37 ـ مسواك كردن

پس از هر غذا مسواك كردن را فراموش نكنيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند :
مسواك ده فايده دارد :
دهان را پاكيزه مى كند، موجب رضايت خداوند است ، حسنات را تا هفتاد برابر افزون مى كند، سيره ى من است و استحباب دارد،
زردى دندان را مى زدايد و دندان ها را سفيد مى كند، لثه را محكم مى كند، بلغم را مى برد، ضعف چشم را برطرف مى نمايد و اشتها را زياد مى كند.
خصال ، ص 481

38 ـ استراحت پس از غذا

پس از صرف غذا كمى استراحت نمائيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند :
به پشت خوابيدن ، پس از خوردن غذا، بدن را فربه و غذا را هضم مى كند و ناراحتى را برطرف مى گرداند.
)معمول امام رضا (عليه السلام ) آن بود كه هرگاه غذا تناول مى كرد به پشت مى خوابيد و پاى راستش را بر روى پاى چپش قرار مى داد.
سفينة البحار، ج 1، ص 27

39 ـ حمام كردن پس از غذا

هرگز با شكم پر حمام نكنيد
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند :
با شكم پر حمام نگيريد چون سبب توليد قولنج مى شود.
رسالة ذهبيه ، 29 - 26

40 ـ دو توصيه ى مهم !

تا گرسنه نشديد غذا نخوريد و تا سير نشديد دست از غذا بكشيد
رسول اکرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
در حالى غذا بخور كه اشتها داشته باشى و هنگامى دست از غذا بكش ‍ كه هنوز اشتهايت باقى است .
بحار، ج 62، ص 291

41 ـ چهار توصيه مهم !

اين چهار توصيه ى مهم را حتما بكار بنديد
امیرالمومنین (عليه السلام ) به فرزندشان امام حسن (عليه السلام ) فرمودند:
چهار كلمه به تو مى آموزم كه تو را از درمان بى نياز سازد :
- تا گرسنه نباشى غذا مخور، و هنوز مايل به غذا باشى دست از آن بردار، غذا را به جا و نيكو بخور (خوب بجوید)
هنگامى كه خواستى به بستر روى خود را به بيت الخلاء عرضه كن (به مستراح برو)
خصال ، ج 60

و اما چند تذكر...

1 ـ هميشه سعى كنيد از غذاهاى بهداشتى و تازه استفاده نمائيد.
2 ـ از غذاهاى متنوع استفاده كنيد تا نياز بدنتان به ويتامين هاى گوناگون را فراهم آوريد.
3 ـ هنگام خوردن غذا در جمع ، به ظرف غذاى ديگران نظر نيندازيد.
4 ـ بهتر است پس از صرف غذا براى هضم غذا، كمى قدم بزنيد.
5 ـ از افراط در خوردن غذاهاى چرب ، سرخ كردنى ها و شيرينى جات بپرهيزيد.
و...
درست بخوريد تا هميشه سالم بمانيد
منبع:eteghadat.com