تطفيف

تطفيف، يعني کم فروشي کردن،‌ نقص در وزن و کيل (پيمانه) در لغت طف به معناي طرف و جانب آمده است، و مقدار کمي را که از طرف يک شيء جدا شود طف نامند، و به همين جهت طبرسي در مجمع البيان چنين گفته

سه‌شنبه، 2 خرداد 1396

تخمین زمان مطالعه:

پدیدآورنده: علی اکبر مظاهری

موارد بیشتر برای شما

نويسنده: صالحي کرماني

تطفيف، يعني کم فروشي کردن،‌ نقص در وزن و کيل (پيمانه) در لغت طف به معناي طرف و جانب آمده است، و مقدار کمي را که از طرف يک شيء جدا شود طف نامند، و به همين جهت طبرسي در مجمع البيان چنين گفته است، به کم فروش از آن جهت مطفف گويند که مقدار کمي از جنس را مي‌دزدد (452/10). در سوره‌ي مطففين آيات 1 تا 3 درباره‌ي تطفيف چنين آمده است: «واي بر کم‌فروشان آنان که چون از مردم کيل مي‌ستانند آن را پر مي‌کنند و چون براي مردم مي‌پيمايند يا مي‌کشند از آن مي‌کاهند». تطفيف در فقه و به موجب مناسبتي که با کسب دارد در باب مکاسب ذکر شده است، علامه قائل به حرمت تطفيف است (قواعد، 121/1، همچنين شيخ انصاري، مکاسب، 37). فقهاي شيعه عموماً فتوي به حرمت تطفيف داده‌اند. در مصباح الفقاهه آمده است که در حرمت تطفيف بين علماي فريقين اتفاق نظر است (جزء اول، 242). استناد فقها در حرمت تطفيف به کتاب و سنت و اجماع و عقل است. اما کتاب: 1) وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ، (مطففين، 1)؛ 2) فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ (اعراف، 85)؛ 3) وَلاَ تَنْقُصُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ (هود، 84)؛ 4) أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ (هود، 85)؛ 5) أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلاَ تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ (شعراء، 181)؛ 6) وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ (شعراء، 182)؛ 7) وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ (شعراء، 183)؛ 8) وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ (الرحمن، 9). ابن عباس مي‌گويد: آنگاه که پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) به مدينه آمدند، مردم مدينه از فاسدترين مردم در مسأله‌ي کيل و وزن بودند، و چون خداوند آيه‌ي: «وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ» را نازل فرمود مردم مدينه نيز کيل و وزن خود را تصحيح کردند (سنن بيهقي، 32/6) و همين روايت با اندکي تغيير در تفسير کبير فخررازي نيز آمده است (88/31) و اما سنت: روايات زيادي در حرمت کم‌فروشي و بخس از نبي اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و ائمه‌ي معصومين (عليهم‌السلام) وارد شده است (کافي، 159/5، باب الوفاء و البخس، 5 حديث؛ وسائل الشيعة، 282/12-286). اما اجماع: با اينکه اجماع علما بر حرمت تطفيف است ولي به اين اجماع نمي‌توان استناد کرد، زيرا ممکن است منشاء آن آيات و روايات باشد، و چنين اجماعي نمي‌تواند مستند فتوا باشد. اما عقل: کم‌فروشي تجاوزي است به حقوق ديگران و تجاوز به حقوق مردم ظلم است و قبيح بودن ظلم از مستقلات عقليه است.