پرتقال ، نارنجی فوق العاده
تهیه کننده : مجید مکاری
منبع : راسخون
منبع : راسخون
پرتقال درخت كوچكي است داراي برگهاي سبز و گلهاي سفيد پوست پرتقال نارنجي رنگ ، كمي ناصاف و يموه آن بسته بانواع مختلف شيرين و ترش ، زرد رنگ و يا قرمز مي باشد .
پرتقال يكي از قديمي ترين ميوه هايي است كه بشر از آن استفاده مي كرده است و در حدود 500 سال قبل از ميلاد مسيح كنفوسيوس از آن نام برده است .
در حال حاضر بيشتر از 200 نوع پرتقال در آمريكا كشت مي شود و آمريكا نصف كل محصول پرتقال دنيا را توليد مي كند .
پرتقال اوليه ، كوچك ، تلخ و پر از هسته بوده است كه در اثر تربيت مهندسي ژنتيكي و همچنين انتخاب نوع بهتر و كود كافي درشت تر و شيرين تر شده است .
پرتقال ابتدا از چين به هندوستان برده شده و سپس از آنجا به نقاط ديگردنيا راه يافت .
درخت پرتقال در بین دیگر مرکبات بیشتر کشت شده و درختی نسبتا بزرگ بوده که ارتفاع آن به 5 تا 9 متر می رسد و چوب آن ( اسکلت بندی ) محکم می باشد . عمر اقتصادی درخت پرتقال بین 50 تا 60 سال است . به طور معمول تا 8 سالگی محصول اقتصادی ندارد . درخت پرتقال در سال های اول شاخه هایی را تولید می کند که دارای تیغ های بزرگی هستند ( مرحله نونهالی Juvenility ) . پهنک برگ ( سطح برگ ) به رنگ سبز تیره ، نوک تیز و گوشواره های آن نسبتا باریک و کوچک می باشد . سرشاخه های در مرحله جوانی زاویه دار بوده و در محل اتصال برگ ها خار کوچکی قرار دارد . گل ها در پرتقال به رنگ سفید و خودبارور می باشد ( نیاز به گرده افشانی توسط حشرات و ... ندارد ) . برخی از واریته های پرتقال ( انواع ) دارای تخمدان استریل ( عقیم ) بوده و میوه های بدون بذر و کم بذر تولید می کنند . شکل میوه به طور معمول کروی تا کشیده می باشد . پوست میوه نسبتا صاف ولی بر حسب رقم و شرایط آب و هوایی متغییر است . پرتقال جنوب پوست ضخیم تر و گوشت راحت تر از پوست جدا می شود و در محل هایی که هوا در فصل رسیدن میوه خنک است ( شمال ) رنگ پوست و گوشت تیره تر است .
در نواحی خشک و بیابانی میوه شیرین تر و عطر آن بیشتر است . بارندگی بالا و درجه حرارت بالا سبب کاهش کیفیت میوه می گردد . بذر ها از لیمو ، نارنگی بزرگتر ولی از گریپ فرود کوچکتر است و رنگ لپه آن سبز می باشد . بذر ها در پرتقال اکثرا به صورت چند جنینی ( Polyembryo ) می باشند . در شمال پرتقال ها ترش تر و اسید آن بیشتری دارند و دلیل آن کم بودن نور و آفتاب بوده و درخت قادر به ذخیره کردن مواد قندی نمی باشد .
از نظر شيميايي پرتقال را منبع غني ويتامين ث مي‌دانند و جالب آنكه پوست آن در بسياري موارد حتي مغذي‌تر از پرتقال است.
كارشناسان مؤسسه ملي سرطان آمريكا معتقدند موارد سرطان معده در آمريكا تقريبا كم است، زيرا در تمام ماه‌هاي سال پرتقال و مركبات در دسترس همه قرار دارد و بيشتر مردم آنها را مصرف مي‌كنند.
ويتامين ث يكي از عوامل مهم مهار كننده سرطان است به طوري كه اين ويتامين را دشمن نيرومندي بر عليه يكي از عوامل شناخته شده سرطان‌زا يعني نيتروزامين‌ها مي‌شناسند.
مصرف زياد پرتقال علاوه بر پيشگيري از سرطان معده در پيشگيري از انواع ديگر سرطانها نيز مؤثر است. از جمله سرطان مري در اشخاصي كه زياد پرتقال مي‌خورند، پنجاه درصد كمتر از اشخاصي است كه آن را كمتر مصرف مي‌كنند و يا اصلا نمي‌خورند. همچنين ميزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف كنندگان پرتقال در پايين‌ترين حد قرار دارد.
محققان دريافته‌اند كه پرتقال و ساير مركبات در پايين آوردن كلسترول خون نيز مؤثرند و اين خاصيت مديون وجود پكتين يا ماده اليافي پوست و ورقه‌هاي نازك ما بين پره‌هاي پرتقال است. در مواردي كه هدف كاهش كلسترول و تامين سلامت شريان‌ها باشد، براي استفاده از حداكثر نيروي درماني پرتقال توصيه مي‌شود كه پرتقال را با لايه سفيدرنگ زير پوست و لايه‌هاي نازك داخل پرتقال كه حاوي پكتين هستند مصرف كنيد.
پيشگيري از عفونت‌هاي ويروسي از خواص ديگر پرتقال است كه در عصاره آن وجود دارد. دانشمندان اين خاصيت را فقط به دليل ويتامين ث موجود در آن نمي‌دانند، بلكه معتقدند كه ممكن است يك تركيب ناشناخته ضدويروسي نيز در عصاره پرتقال موجود باشد.
لازم است بدانيد كه يك ليوان آب پرتقال، داراي 120 ميلي گرم ويتامين ث يعني دو برابر مقدار توصيه شده در روز است و علاوه بر آن داراي مقاديري كلسيم، پتاسيم، نياسين و اسيد فوليك است. آب پرتقال سرشار از الياف فيبر است به ويژه اگر با گوشت ميوه مصرف شود. آب پرتقال هر اندازه كه سردتر باشد و در يخچال نگهداري شود ويتامين ث آن بيشتر حفظ خواهد شد.
در 100 گرم پرتقال پوست كنده مواد زير موجود است :
آب 86 گرم
پروتئين 1 گرم
نشاسته 0/2 گرم
كلسيم 12 گرم
فسفر 40 ميلي گرم
آهن 20 ميلي گرم
سديم 0/4 ميلي گرم
پتاسيم 1 ميلي گرم
ويتامين آ 200 ميلي گرم
ويتامين ب 1 200 واحد
ويتامين ب 2 0/1 واحد
ويتامين ب 3 0/04 ميلي گرم
ويتامين ث 50 ميلي گرم
از نظر شيميايي پرتقال را منبع غني ويتامين ث مي‌دانند و جالب آنكه پوست آن در بسياري مواردحتي مغذي‌تر از پرتقال است.
درصد گرم پوست پرتقال مواد زير موجود است :
آب 70 ميلي گرم
پروتيئن 1/5 ميلي گرم
مواد چربي 0/2 ميلي گرم
مواد نشاسته اي 25 ميلي گرم
كلسيم 160 ميلي گرم
فسفر 20 ميلي گرم
آهن 0/8 ميلي گرم
سديم 3 ميلي گرم
پتاسيم 210 ميلي گرم
ويتامين آ 420 واحد
ويتامين ب 1 0/12 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/1 ميلي گرم
ويتامين ب 3 1 ميلي گرم
ويتامين ث 135 ميلي گرم
1)دانشمندان سوئدي كشف كرده اند كه خوردن پرتقال از سرطان لوزالمعده جلوگيري مي كند .
2)خوردن پرتقال كلسترول را پائين مي آورد .
3)پوست سفيد پرتقال و ورقه هاي نازك بين قسمت هاي داخل پرتقال بهترين دارو براي كاهش كلسترول خون است .
4)اسانس پرتقال ضد عفونت هاي ميكربي است .
5)پرتقال مقوي معده و ضد گاز معده است .
6)پرتقال ضد سم ، ادرار آور و نرم كننده سينه و ضد استفراغ است .
7)جوشانده برگهاي پرتقال براي شست وشوي ورم ها و كاهش درد مفيد است .
8)خوردن پرتقال ضد اسپاسم و آرام بخش است .
9)اسانس پرتقال را براي ضد عفوني كردن بكار مي برند .
10)پرتقال خون را تميز مي كند .
11)براي برطرف كرده چين و چروك صورت وشادابي آن قسمت خوراكي پرتقال را روي صورت بماليد و بعد از 15 دقيقه با آب بشوئيد .
12)از پرتقال براي كم كردن وزن مي توانيد استفاده كنيد . طرز استفاده بدين صورت است كه يك عدد پرتقال و 3 عدد ليموترش را پوست كنده و به قطعات كوچك تقسيم كنيد بعد آنرا داخل ديگي ريخته و بان نيم ليتر آب اضافه كنيد و بمدت 10 دقيقه بجوشانيد . سپس سه قاشق عسل بان اضافه كرده و مجددا بمدت 5 دقيقه بجوشانيد و آنرا صاف كنيد . از اين شربت 3فنجان در روز بنوشيد . تا زون شما بمقدر ايده آل دارايد .
13)پرتقال گرچه اسيدي است ولي خاصي قليايي به بدن مي دهد و براي كسانيكه گوشت زياد مصرف مي كنند و بدنشان اسيدي شده است مفيد است .
14)براي استفاده بيشتر از مواد غذاي پرتقال بهتر است كه پوست زردرنگ آنرا بگيريد و با پوست سفيد و پره هاي داخل آن بخوريد زيرا در پوست سفيد آن مواد معدني زيادي وجود دارد كه اثر اسيد موجود در پرتقال را خنثي مي كند .
15)خواص گفته شده فقط منحصربه پرتقال رسيده مي باشد وآب پرتقال موجود در فروشگاهها و سوپر ماركت ها اين خواص را ندارند .
بیشتر انواع تجاری پرتقال عبارتند از : Valencia – Pilencia – Pineapple – Hamline – Marrsearly – Salvsiana
گروه پرتقال های Novel به گونه ای می باشند مه درون میوه اصلی یک میوه کوچکتری به وجود می آید ( بچه میوه ) – مانند انواع واشنگتون ناول ، جیلت ناول
پرتقال های خونی برای اینکه زنگ قرمز که همان رنگیزه آنتوسیانین می باشد در آنها تشکیل شود بایستی در زمان رسیدن شب های خنکی را داشته باشند . مانند تارکو ( Taraco ) ، سانجین ، سانگیونلا ( Sanguinella) ، Morro
انواع بدون اسید ارزش اقتصادی نداشته و فقط در کشور های عربی مانند مصر و الجزایر طرفدارانی دارد
انواع بدون بذر تقریبا وجود ندارد و به طور معمول پرتقال هایی را که بین 0 تا 5 بذر داشته باشند را بدون بذر ( Seedlease) گویند . مانند ناول ، والنسیا ، Juffa ، Amling
انواع بذر دار پرتقال بین 15 تا 20 بذر دارند . مانند Pineapple ، Pursenbrown و انواع پرتقال های محلی ایران
پرتقال را علاوه بر روش های فوق می توان به سه دسته زودرس ، میان رس و دیر رس طبقه بندی کرد
زودرس : اوایل آذر ماه میوه قابل برداشت است . مانند Navel ، Pursen brown ، Hamline ، Marsseady ، Salvstiana
میان رس : از آذر تا بهمن ماه میوه قابل برداشت است . مانند Juffa ، Queen ، Pineapple ، پرتقال های محلی ایران
دیررس : از ظهور گل تا رسیدن میوه یکسال طول می کشد . مانند Valencia که دارای بهترین رنگ و کیفیت در بین تمام پرتقال ها می باشد و میوه آن در فروردین و اردیبهشت قابل برداشت است . این پرتقال بهترین پرتقال جهان می باشد و عیب آن یکی دیررس بودن آن می باشد و دیگری اینکه پوست میوه و گوشت میوه به سختی به هم چسبیده اند و به همین دلیل برای تازه خوری مناسب نمی باشد .
مصرف زیاد پرتقال علاوه بر پیشگیری از سرطان معده ، در پیشگیری از انواع دیگر سرطانها نیز مؤثر است. از جمله سرطان مری در اشخاصی كه زیاد پرتقال می خورند، 50 درصد كمتر از اشخاصی است كه آن را كمتر مصرف می كنند و یا اصلاً نمی خورند. همچنین میزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف كنندگان پرتقال در پایین ترین حد قرار دارد.
محققان دریافته اند كه پرتقال و سایر مركبات در پایین آوردن كلسترول خون نیز مؤثرند و این خاصیت مدیون وجود پكتین(Pectin) یا ماده الیافی پوست و ورقه های نازك مابین پره های پرتقال است. در مواردی كه هدف كاهش كلسترول و تأمین سلامت شریان ها باشد، برای استفاده از حداكثر نیروی درمانی پرتقال، توصیه می شود كه پرتقال را با لایه سفید رنگ زیر پوست و لایه های نازك داخل پرتقال كه حاوی پكتین هستند مصرف كنید.
پیشگیری از عفونت های ویروسی از خواص دیگر پرتقال است كه در عصاره آن وجود دارد. دانشمندان این خاصیت را فقط به دلیل ویتامینC موجود در آن نمی دانند، بلكه معتقدند كه ممكن است یك تركیب ناشناخته ضد ویروسی نیز در عصاره پرتقال موجود باشد.
لازم است بدانید كه یك لیوان آب پرتقال دارای 120 میلی گرم ویتامین Cیعنی دوبرابر مقدار توصیه شده در روز است و علاوه بر آن دارای مقادیری كلسیم، پتاسیم، نیاسین و اسید فولیك است. آب پرتقال سرشار از الیاف (فیبر) است، به ویژه اگر با (Pulpe) یا گوشت میوه مصرف شود. آب پرتقال هر اندازه كه سردتر باشد و در یخچال نگهداری شود ویتامین Cآن بیشتر حفظ خواهد شد.
البته درمان كمبود پتاسیم به طور مصنوعی امكان پذیر است و با تجویز پزشك صورت می گیرد، ولی این بیماران باید همیشه در تغذیه روزانه خود از موادغذایی حاوی پتاسیم بالا استفاده كنند. آب پرتقال سرشار از پتاسیم است و در یك لیوان بزرگ آب پرتقال حدود 350 میلی گرم پتاسیم وجود دارد.
میوه های زرد مانند موز- انواع مركبات- زردآلو- هلو- انگور- خرما و طالبی نیز دارای پتاسیم فراوان هستند، ولی چون آب پرتقال كالری كمتری دارد مناسب تر است، زیرا مواد خوراكی كه كالری زیاد تولید می كنند برای مبتلایان به فشار خون مناسب نیستند.
بررسی ها نشان می دهد که مصرف پرتقال علاوه بر دارا بودن ویتامین ث و تقویت سیستم دفاعی بدن ، بیش از هر ماده غذایی باعث تصفیه خون شده و به عبارتی پایین آورنده چربی خون است.
به نقل از فاکس نیوز ، مصرف پرتقال به ویژه در فصول سرد سال که احتمال ابتلا به انواع سرما خوردگی ها نیز وجود دارد به تمامی افراد توصیه می شود اما باید توجه داشت که آب پرتقال بیش از حد مصرف نشود زیرا با دارا بودن کالری بالا ، موجب افزایش وزن می شود.
پرتقال مانع رسوب خون در جدار رگها شده و در درمان و پیشگیری از ابتلا به تصلب شرائین بسیار مفید است.
بنابر همین گزارش ، مصرف پرتقال در سنین پیری از بالارفتن اسیدیته خون پیشگیری می کند و در عین حال مصرف این میوه برای مبتلایان به دیابت مفید بوده و توصیه می شود.
متخصصان همچنین پرتقال را حاوی منابع کافی از ویتامین ث و کاروتن می دانند و معتقدند مصرف این میوه برای تمامی امراض و خصوصا کنترل بیماری اسکوربوت ، تشنجات حاد و خونریزی های شدید بسیار مفید است.
نهایتا ، مصرف عصاره پوست پرتقال دارای خاصیت ضد یبوست و موجب درمان این بیماری است.
كمبود ویتامین C: مقدار توصیه شده دریافت روزانه «ویتامین C»، برای خانم ها 75 میلی گرم و برای آقایان 90 میلی گرم است.
متخصصان تغذیه كه توصیه به دریافت «مطلوب تغذیه ای» دارند، دریافت 400 میلی گرم برای افراد بین 25 تا 50 سال و 800 میلی گرم برای افراد بالای 50 سال را دارند. پرتقال و آب آن نقش مفیدی در تأمین این نیازمندی های روزانه «ویتامین C» ایفا می كنند.
سرماخوردگی: دریافت كافی «ویتامین C» به كاهش شدت علایم سرماخوردگی و طول مدت آن كمك می كند.
سرطان: پرتقال و آب آن سرشار از ماده مغذی گیاهی هسپریتین (hesperitin) هستند. در تحقیقات آزمایشگاهی، عصاره هیسپریتین سبب مهار رشد سلول های سرطانی سینه و تشكیل تومور شده است. هسپریدین (یكی از انواع هسپریتین) به پیشگیری از بروز سرطان حفره دهانی كمك می كند. پوست پرتقال دارای مواد مغذی گیاهی به نام نوبیلتین و تنجرتین است كه سبب متوقف كردن حملات سلول های سرطانی می شود. آب پرتقال سرشار از ماده مغذی گیاهی لیمونوئید است كه آن هم دارای خواص ضد سرطانی می باشد.
همچنین تحقیقات نشان داده است افرادی كه به طور منظم از مركبات استفاده می كنند، تا 60 درصد كمتر به سرطان معده مبتلا می شوند. احتمالا «ویتامین C» در مركبات سبب مهار تشكیل مواد سرطان زا در معده می شود. در یك تحقیق به منظور مقایسه میزان ابتلا به سرطان در اشخاصی كه خیلی فراوان پرتقال می خورند با اشخاصی كه خیلی كم مصرف می كنند، مشخص شده است كه خطر ابتلا به سرطان نای در افراد گروه اول 50 درصد كمتر از افراد گروه دوم است.
«ویتامین C» به پیشگیری از گاستریت (نوعی التهاب لایه های پوششی دیواره معده) كه خود عاملی برای تشكیل سلول های سرطانی در معده است، كمك می كند.
فیبر مركبات از نوع نامحلول است، بنابراین به افزایش حجم مدفوع و سرعت بخشیدن به حركت آن در دستگاه گوارش كمك می كند. به این ترتیب یكی از روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ، مصرف منظم و فراوان انواع مركبات است.
بسته نشدن لوله عصبی در جنین: پرتقال دارای فولات است كه به همراه قرص های اسید فولیك به پیشگیری از بروز اسپینا بیفیدا (بسته نشدن لوله عصبی) در جنین كمك می كند. لذا به مادران باردار مصرف منابع اسیدفولیك از جمله پرتقال توصیه می شود.
آب مروارید: عدسی های چشم انسان به طور طبیعی حاوی مقادیر بالایی از «ویتامین C» می باشد. افرادی كه كمتر از 125 میلی گرم «ویتامین C» در روز مصرف می كنند، 4 برابر بیشتر با خطر ابتلا به آب مروارید، در مقایسه با افرادی كه بیش از 500 میلی گرم در روز مصرف دارند، مواجه می باشند. بنابراین مصرف مركبات به حفاظت از عدسی ها در برابر آب مروارید كمك می كند.
كم خونی: «ویتامین C» به افزایش جذب آهن در رژیم غذایی كمك می كند. خصوصاً در افراد گیاهخوار افزایش مصرف غذاهای غنی از «ویتامین C» از قبیل مركبات، برای كاهش خطر ابتلا به كمبود آهن كه سبب كم خونی می شود، ضروری است.
پرتقال به طور خاص به دلیل دارا بودن فولات برای پیشگیری از كم خونی ناشی از كمبود اسید فولیك مفید می باشد.
هر 28 گرم پرتقال حاوی 11 كیلوكالری ارزش انرژی زایی است.
2- آب پرتقال به علت دارابودن پروتئین و كلسیم قابل جذب و نیز قند كافی، یك ماده مغذی و مقوی محسوب می شود كه می توان به منظور تقویت عمومی بدن از آن استفاده نمود.
3- وجود هورمون های نمو، كلسیم، فسفر، آهن، ویتامینA و ویتامین C در پرتقال، شرایط لازم را برای رشد ونمو استخوان ها و عاج سازی به منظور استحكام دندان ها فراهم می كند؛ برای تقویت و رشد اطفال و نیز تأمین موادلازم بدن، مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه می شود.
4- مصرف پرتقال به دلیل این كه حاوی موادمعدنی كافی به ویژه پتاسیم است، منجر به افزایش حجم ادرار در طول شبانه روز می شود و از این طریق سموم بدن دفع می گردد؛ در نتیجه انسان را با نشاط می سازد.
لازم به ذكر است آن عده از بیماران آسمی، رماتیسمی و پوستی كه روزانه مقداری تركیبات كورتون مصرف می كنند برای جلوگیری از خیز و عوارض دیگر، پیوسته باید مقداری پتاسیم مصرف كنند كه البته طبیعی ترین راه، مصرف پرتقال است.
5- در فصولی كه پرتقال فراوان است، بهترین و طبیعی ترین راه مبارزه با یبوست خوردن روزانه یك تا دو لیوان آب پرتقال است.
6- قبل از این كه پرتقال كاملاً رسیده شود، با فشردن قسمت خارجی پوست پرتقال تازه، اسانس پرتقال به رنگ زرد و بوی معطر و طعم ملایم جدا می شود كه از آن در تهیه ادكلن، محلول های زیبایی و معطر كردن شربت های طبی استفاده می نمایند.
7- اسانس پرتقال خاصیت ضدعفوی كنندگی دارد؛ بنابراین در تهیه پمادهای ضدعفونی كننده به كار می رود.
8- پرتقال بهترین محرك برای افزایش اشتها است؛ به همین دلیل سعی كنید آن را قبل از غذا میل كنید نه بعد از آن.
ولي اين بيماران بايد هميشه در تغذيه روزانه خود از مواد غذايي حاوي پتاسيم بالا استفاده كنند. آب پرتقال سرشار از پتاسيم است و در يك ليوان بزرگ آب پرتقال حدود 350 ميلي‌گرم پتاسيم وجود دارد.
ميوه‌هاي زرد مانند موز، انواع مركبات، زردآلو، هلو، انگور، خرما و طالبي نيز داراي پتاسيم فراوان هستند، ولي چون آب پرتقال كالري كمتري دارد مناسب‌تر است. زيرا مواد خوراكي كه كالري زياد توليد مي‌كنند براي مبتلايان به فشارخون مناسب نيستند.
پرتقال يكي از قديمي ترين ميوه هايي است كه بشر از آن استفاده مي كرده است و در حدود 500 سال قبل از ميلاد مسيح كنفوسيوس از آن نام برده است .
در حال حاضر بيشتر از 200 نوع پرتقال در آمريكا كشت مي شود و آمريكا نصف كل محصول پرتقال دنيا را توليد مي كند .
پرتقال اوليه ، كوچك ، تلخ و پر از هسته بوده است كه در اثر تربيت مهندسي ژنتيكي و همچنين انتخاب نوع بهتر و كود كافي درشت تر و شيرين تر شده است .
پرتقال ابتدا از چين به هندوستان برده شده و سپس از آنجا به نقاط ديگردنيا راه يافت .
درخت پرتقال در بین دیگر مرکبات بیشتر کشت شده و درختی نسبتا بزرگ بوده که ارتفاع آن به 5 تا 9 متر می رسد و چوب آن ( اسکلت بندی ) محکم می باشد . عمر اقتصادی درخت پرتقال بین 50 تا 60 سال است . به طور معمول تا 8 سالگی محصول اقتصادی ندارد . درخت پرتقال در سال های اول شاخه هایی را تولید می کند که دارای تیغ های بزرگی هستند ( مرحله نونهالی Juvenility ) . پهنک برگ ( سطح برگ ) به رنگ سبز تیره ، نوک تیز و گوشواره های آن نسبتا باریک و کوچک می باشد . سرشاخه های در مرحله جوانی زاویه دار بوده و در محل اتصال برگ ها خار کوچکی قرار دارد . گل ها در پرتقال به رنگ سفید و خودبارور می باشد ( نیاز به گرده افشانی توسط حشرات و ... ندارد ) . برخی از واریته های پرتقال ( انواع ) دارای تخمدان استریل ( عقیم ) بوده و میوه های بدون بذر و کم بذر تولید می کنند . شکل میوه به طور معمول کروی تا کشیده می باشد . پوست میوه نسبتا صاف ولی بر حسب رقم و شرایط آب و هوایی متغییر است . پرتقال جنوب پوست ضخیم تر و گوشت راحت تر از پوست جدا می شود و در محل هایی که هوا در فصل رسیدن میوه خنک است ( شمال ) رنگ پوست و گوشت تیره تر است .
در نواحی خشک و بیابانی میوه شیرین تر و عطر آن بیشتر است . بارندگی بالا و درجه حرارت بالا سبب کاهش کیفیت میوه می گردد . بذر ها از لیمو ، نارنگی بزرگتر ولی از گریپ فرود کوچکتر است و رنگ لپه آن سبز می باشد . بذر ها در پرتقال اکثرا به صورت چند جنینی ( Polyembryo ) می باشند . در شمال پرتقال ها ترش تر و اسید آن بیشتری دارند و دلیل آن کم بودن نور و آفتاب بوده و درخت قادر به ذخیره کردن مواد قندی نمی باشد .
از نظر شيميايي پرتقال را منبع غني ويتامين ث مي‌دانند و جالب آنكه پوست آن در بسياري موارد حتي مغذي‌تر از پرتقال است.
كارشناسان مؤسسه ملي سرطان آمريكا معتقدند موارد سرطان معده در آمريكا تقريبا كم است، زيرا در تمام ماه‌هاي سال پرتقال و مركبات در دسترس همه قرار دارد و بيشتر مردم آنها را مصرف مي‌كنند.
ويتامين ث يكي از عوامل مهم مهار كننده سرطان است به طوري كه اين ويتامين را دشمن نيرومندي بر عليه يكي از عوامل شناخته شده سرطان‌زا يعني نيتروزامين‌ها مي‌شناسند.
مصرف زياد پرتقال علاوه بر پيشگيري از سرطان معده در پيشگيري از انواع ديگر سرطانها نيز مؤثر است. از جمله سرطان مري در اشخاصي كه زياد پرتقال مي‌خورند، پنجاه درصد كمتر از اشخاصي است كه آن را كمتر مصرف مي‌كنند و يا اصلا نمي‌خورند. همچنين ميزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف كنندگان پرتقال در پايين‌ترين حد قرار دارد.
محققان دريافته‌اند كه پرتقال و ساير مركبات در پايين آوردن كلسترول خون نيز مؤثرند و اين خاصيت مديون وجود پكتين يا ماده اليافي پوست و ورقه‌هاي نازك ما بين پره‌هاي پرتقال است. در مواردي كه هدف كاهش كلسترول و تامين سلامت شريان‌ها باشد، براي استفاده از حداكثر نيروي درماني پرتقال توصيه مي‌شود كه پرتقال را با لايه سفيدرنگ زير پوست و لايه‌هاي نازك داخل پرتقال كه حاوي پكتين هستند مصرف كنيد.
پيشگيري از عفونت‌هاي ويروسي از خواص ديگر پرتقال است كه در عصاره آن وجود دارد. دانشمندان اين خاصيت را فقط به دليل ويتامين ث موجود در آن نمي‌دانند، بلكه معتقدند كه ممكن است يك تركيب ناشناخته ضدويروسي نيز در عصاره پرتقال موجود باشد.
لازم است بدانيد كه يك ليوان آب پرتقال، داراي 120 ميلي گرم ويتامين ث يعني دو برابر مقدار توصيه شده در روز است و علاوه بر آن داراي مقاديري كلسيم، پتاسيم، نياسين و اسيد فوليك است. آب پرتقال سرشار از الياف فيبر است به ويژه اگر با گوشت ميوه مصرف شود. آب پرتقال هر اندازه كه سردتر باشد و در يخچال نگهداري شود ويتامين ث آن بيشتر حفظ خواهد شد.
ترکیبات شیمیایی :
در 100 گرم پرتقال پوست كنده مواد زير موجود است :
آب 86 گرم
پروتئين 1 گرم
نشاسته 0/2 گرم
كلسيم 12 گرم
فسفر 40 ميلي گرم
آهن 20 ميلي گرم
سديم 0/4 ميلي گرم
پتاسيم 1 ميلي گرم
ويتامين آ 200 ميلي گرم
ويتامين ب 1 200 واحد
ويتامين ب 2 0/1 واحد
ويتامين ب 3 0/04 ميلي گرم
ويتامين ث 50 ميلي گرم
از نظر شيميايي پرتقال را منبع غني ويتامين ث مي‌دانند و جالب آنكه پوست آن در بسياري مواردحتي مغذي‌تر از پرتقال است.
درصد گرم پوست پرتقال مواد زير موجود است :
آب 70 ميلي گرم
پروتيئن 1/5 ميلي گرم
مواد چربي 0/2 ميلي گرم
مواد نشاسته اي 25 ميلي گرم
كلسيم 160 ميلي گرم
فسفر 20 ميلي گرم
آهن 0/8 ميلي گرم
سديم 3 ميلي گرم
پتاسيم 210 ميلي گرم
ويتامين آ 420 واحد
ويتامين ب 1 0/12 ميلي گرم
ويتامين ب 2 0/1 ميلي گرم
ويتامين ب 3 1 ميلي گرم
ويتامين ث 135 ميلي گرم
خواص داروئي:
1)دانشمندان سوئدي كشف كرده اند كه خوردن پرتقال از سرطان لوزالمعده جلوگيري مي كند .
2)خوردن پرتقال كلسترول را پائين مي آورد .
3)پوست سفيد پرتقال و ورقه هاي نازك بين قسمت هاي داخل پرتقال بهترين دارو براي كاهش كلسترول خون است .
4)اسانس پرتقال ضد عفونت هاي ميكربي است .
5)پرتقال مقوي معده و ضد گاز معده است .
6)پرتقال ضد سم ، ادرار آور و نرم كننده سينه و ضد استفراغ است .
7)جوشانده برگهاي پرتقال براي شست وشوي ورم ها و كاهش درد مفيد است .
8)خوردن پرتقال ضد اسپاسم و آرام بخش است .
9)اسانس پرتقال را براي ضد عفوني كردن بكار مي برند .
10)پرتقال خون را تميز مي كند .
11)براي برطرف كرده چين و چروك صورت وشادابي آن قسمت خوراكي پرتقال را روي صورت بماليد و بعد از 15 دقيقه با آب بشوئيد .
12)از پرتقال براي كم كردن وزن مي توانيد استفاده كنيد . طرز استفاده بدين صورت است كه يك عدد پرتقال و 3 عدد ليموترش را پوست كنده و به قطعات كوچك تقسيم كنيد بعد آنرا داخل ديگي ريخته و بان نيم ليتر آب اضافه كنيد و بمدت 10 دقيقه بجوشانيد . سپس سه قاشق عسل بان اضافه كرده و مجددا بمدت 5 دقيقه بجوشانيد و آنرا صاف كنيد . از اين شربت 3فنجان در روز بنوشيد . تا زون شما بمقدر ايده آل دارايد .
13)پرتقال گرچه اسيدي است ولي خاصي قليايي به بدن مي دهد و براي كسانيكه گوشت زياد مصرف مي كنند و بدنشان اسيدي شده است مفيد است .
14)براي استفاده بيشتر از مواد غذاي پرتقال بهتر است كه پوست زردرنگ آنرا بگيريد و با پوست سفيد و پره هاي داخل آن بخوريد زيرا در پوست سفيد آن مواد معدني زيادي وجود دارد كه اثر اسيد موجود در پرتقال را خنثي مي كند .
15)خواص گفته شده فقط منحصربه پرتقال رسيده مي باشد وآب پرتقال موجود در فروشگاهها و سوپر ماركت ها اين خواص را ندارند .
طبقه بندی پرتقال :
بیشتر انواع تجاری پرتقال عبارتند از : Valencia – Pilencia – Pineapple – Hamline – Marrsearly – Salvsiana
گروه پرتقال های Novel به گونه ای می باشند مه درون میوه اصلی یک میوه کوچکتری به وجود می آید ( بچه میوه ) – مانند انواع واشنگتون ناول ، جیلت ناول
پرتقال های خونی برای اینکه زنگ قرمز که همان رنگیزه آنتوسیانین می باشد در آنها تشکیل شود بایستی در زمان رسیدن شب های خنکی را داشته باشند . مانند تارکو ( Taraco ) ، سانجین ، سانگیونلا ( Sanguinella) ، Morro
انواع بدون اسید ارزش اقتصادی نداشته و فقط در کشور های عربی مانند مصر و الجزایر طرفدارانی دارد
انواع بدون بذر تقریبا وجود ندارد و به طور معمول پرتقال هایی را که بین 0 تا 5 بذر داشته باشند را بدون بذر ( Seedlease) گویند . مانند ناول ، والنسیا ، Juffa ، Amling
انواع بذر دار پرتقال بین 15 تا 20 بذر دارند . مانند Pineapple ، Pursenbrown و انواع پرتقال های محلی ایران
پرتقال را علاوه بر روش های فوق می توان به سه دسته زودرس ، میان رس و دیر رس طبقه بندی کرد
زودرس : اوایل آذر ماه میوه قابل برداشت است . مانند Navel ، Pursen brown ، Hamline ، Marsseady ، Salvstiana
میان رس : از آذر تا بهمن ماه میوه قابل برداشت است . مانند Juffa ، Queen ، Pineapple ، پرتقال های محلی ایران
دیررس : از ظهور گل تا رسیدن میوه یکسال طول می کشد . مانند Valencia که دارای بهترین رنگ و کیفیت در بین تمام پرتقال ها می باشد و میوه آن در فروردین و اردیبهشت قابل برداشت است . این پرتقال بهترین پرتقال جهان می باشد و عیب آن یکی دیررس بودن آن می باشد و دیگری اینکه پوست میوه و گوشت میوه به سختی به هم چسبیده اند و به همین دلیل برای تازه خوری مناسب نمی باشد .
پرتقال، دشمنی بر علیه سرطان
مصرف زیاد پرتقال علاوه بر پیشگیری از سرطان معده ، در پیشگیری از انواع دیگر سرطانها نیز مؤثر است. از جمله سرطان مری در اشخاصی كه زیاد پرتقال می خورند، 50 درصد كمتر از اشخاصی است كه آن را كمتر مصرف می كنند و یا اصلاً نمی خورند. همچنین میزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف كنندگان پرتقال در پایین ترین حد قرار دارد.
محققان دریافته اند كه پرتقال و سایر مركبات در پایین آوردن كلسترول خون نیز مؤثرند و این خاصیت مدیون وجود پكتین(Pectin) یا ماده الیافی پوست و ورقه های نازك مابین پره های پرتقال است. در مواردی كه هدف كاهش كلسترول و تأمین سلامت شریان ها باشد، برای استفاده از حداكثر نیروی درمانی پرتقال، توصیه می شود كه پرتقال را با لایه سفید رنگ زیر پوست و لایه های نازك داخل پرتقال كه حاوی پكتین هستند مصرف كنید.
پیشگیری از عفونت های ویروسی از خواص دیگر پرتقال است كه در عصاره آن وجود دارد. دانشمندان این خاصیت را فقط به دلیل ویتامینC موجود در آن نمی دانند، بلكه معتقدند كه ممكن است یك تركیب ناشناخته ضد ویروسی نیز در عصاره پرتقال موجود باشد.
لازم است بدانید كه یك لیوان آب پرتقال دارای 120 میلی گرم ویتامین Cیعنی دوبرابر مقدار توصیه شده در روز است و علاوه بر آن دارای مقادیری كلسیم، پتاسیم، نیاسین و اسید فولیك است. آب پرتقال سرشار از الیاف (فیبر) است، به ویژه اگر با (Pulpe) یا گوشت میوه مصرف شود. آب پرتقال هر اندازه كه سردتر باشد و در یخچال نگهداری شود ویتامین Cآن بیشتر حفظ خواهد شد.
فشار خون بالا و نوشیدن آب پرتقال
البته درمان كمبود پتاسیم به طور مصنوعی امكان پذیر است و با تجویز پزشك صورت می گیرد، ولی این بیماران باید همیشه در تغذیه روزانه خود از موادغذایی حاوی پتاسیم بالا استفاده كنند. آب پرتقال سرشار از پتاسیم است و در یك لیوان بزرگ آب پرتقال حدود 350 میلی گرم پتاسیم وجود دارد.
میوه های زرد مانند موز- انواع مركبات- زردآلو- هلو- انگور- خرما و طالبی نیز دارای پتاسیم فراوان هستند، ولی چون آب پرتقال كالری كمتری دارد مناسب تر است، زیرا مواد خوراكی كه كالری زیاد تولید می كنند برای مبتلایان به فشار خون مناسب نیستند.
بررسی ها نشان می دهد که مصرف پرتقال علاوه بر دارا بودن ویتامین ث و تقویت سیستم دفاعی بدن ، بیش از هر ماده غذایی باعث تصفیه خون شده و به عبارتی پایین آورنده چربی خون است.
به نقل از فاکس نیوز ، مصرف پرتقال به ویژه در فصول سرد سال که احتمال ابتلا به انواع سرما خوردگی ها نیز وجود دارد به تمامی افراد توصیه می شود اما باید توجه داشت که آب پرتقال بیش از حد مصرف نشود زیرا با دارا بودن کالری بالا ، موجب افزایش وزن می شود.
پرتقال مانع رسوب خون در جدار رگها شده و در درمان و پیشگیری از ابتلا به تصلب شرائین بسیار مفید است.
بنابر همین گزارش ، مصرف پرتقال در سنین پیری از بالارفتن اسیدیته خون پیشگیری می کند و در عین حال مصرف این میوه برای مبتلایان به دیابت مفید بوده و توصیه می شود.
متخصصان همچنین پرتقال را حاوی منابع کافی از ویتامین ث و کاروتن می دانند و معتقدند مصرف این میوه برای تمامی امراض و خصوصا کنترل بیماری اسکوربوت ، تشنجات حاد و خونریزی های شدید بسیار مفید است.
نهایتا ، مصرف عصاره پوست پرتقال دارای خاصیت ضد یبوست و موجب درمان این بیماری است.
خواص ویژه پرتقال
كمبود ویتامین C: مقدار توصیه شده دریافت روزانه «ویتامین C»، برای خانم ها 75 میلی گرم و برای آقایان 90 میلی گرم است.
متخصصان تغذیه كه توصیه به دریافت «مطلوب تغذیه ای» دارند، دریافت 400 میلی گرم برای افراد بین 25 تا 50 سال و 800 میلی گرم برای افراد بالای 50 سال را دارند. پرتقال و آب آن نقش مفیدی در تأمین این نیازمندی های روزانه «ویتامین C» ایفا می كنند.
سرماخوردگی: دریافت كافی «ویتامین C» به كاهش شدت علایم سرماخوردگی و طول مدت آن كمك می كند.
سرطان: پرتقال و آب آن سرشار از ماده مغذی گیاهی هسپریتین (hesperitin) هستند. در تحقیقات آزمایشگاهی، عصاره هیسپریتین سبب مهار رشد سلول های سرطانی سینه و تشكیل تومور شده است. هسپریدین (یكی از انواع هسپریتین) به پیشگیری از بروز سرطان حفره دهانی كمك می كند. پوست پرتقال دارای مواد مغذی گیاهی به نام نوبیلتین و تنجرتین است كه سبب متوقف كردن حملات سلول های سرطانی می شود. آب پرتقال سرشار از ماده مغذی گیاهی لیمونوئید است كه آن هم دارای خواص ضد سرطانی می باشد.
همچنین تحقیقات نشان داده است افرادی كه به طور منظم از مركبات استفاده می كنند، تا 60 درصد كمتر به سرطان معده مبتلا می شوند. احتمالا «ویتامین C» در مركبات سبب مهار تشكیل مواد سرطان زا در معده می شود. در یك تحقیق به منظور مقایسه میزان ابتلا به سرطان در اشخاصی كه خیلی فراوان پرتقال می خورند با اشخاصی كه خیلی كم مصرف می كنند، مشخص شده است كه خطر ابتلا به سرطان نای در افراد گروه اول 50 درصد كمتر از افراد گروه دوم است.
«ویتامین C» به پیشگیری از گاستریت (نوعی التهاب لایه های پوششی دیواره معده) كه خود عاملی برای تشكیل سلول های سرطانی در معده است، كمك می كند.
فیبر مركبات از نوع نامحلول است، بنابراین به افزایش حجم مدفوع و سرعت بخشیدن به حركت آن در دستگاه گوارش كمك می كند. به این ترتیب یكی از روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ، مصرف منظم و فراوان انواع مركبات است.
بسته نشدن لوله عصبی در جنین: پرتقال دارای فولات است كه به همراه قرص های اسید فولیك به پیشگیری از بروز اسپینا بیفیدا (بسته نشدن لوله عصبی) در جنین كمك می كند. لذا به مادران باردار مصرف منابع اسیدفولیك از جمله پرتقال توصیه می شود.
آب مروارید: عدسی های چشم انسان به طور طبیعی حاوی مقادیر بالایی از «ویتامین C» می باشد. افرادی كه كمتر از 125 میلی گرم «ویتامین C» در روز مصرف می كنند، 4 برابر بیشتر با خطر ابتلا به آب مروارید، در مقایسه با افرادی كه بیش از 500 میلی گرم در روز مصرف دارند، مواجه می باشند. بنابراین مصرف مركبات به حفاظت از عدسی ها در برابر آب مروارید كمك می كند.
كم خونی: «ویتامین C» به افزایش جذب آهن در رژیم غذایی كمك می كند. خصوصاً در افراد گیاهخوار افزایش مصرف غذاهای غنی از «ویتامین C» از قبیل مركبات، برای كاهش خطر ابتلا به كمبود آهن كه سبب كم خونی می شود، ضروری است.
پرتقال به طور خاص به دلیل دارا بودن فولات برای پیشگیری از كم خونی ناشی از كمبود اسید فولیك مفید می باشد.
توصیه هایی درباره مصرف پرتقال
هر 28 گرم پرتقال حاوی 11 كیلوكالری ارزش انرژی زایی است.
2- آب پرتقال به علت دارابودن پروتئین و كلسیم قابل جذب و نیز قند كافی، یك ماده مغذی و مقوی محسوب می شود كه می توان به منظور تقویت عمومی بدن از آن استفاده نمود.
3- وجود هورمون های نمو، كلسیم، فسفر، آهن، ویتامینA و ویتامین C در پرتقال، شرایط لازم را برای رشد ونمو استخوان ها و عاج سازی به منظور استحكام دندان ها فراهم می كند؛ برای تقویت و رشد اطفال و نیز تأمین موادلازم بدن، مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه می شود.
4- مصرف پرتقال به دلیل این كه حاوی موادمعدنی كافی به ویژه پتاسیم است، منجر به افزایش حجم ادرار در طول شبانه روز می شود و از این طریق سموم بدن دفع می گردد؛ در نتیجه انسان را با نشاط می سازد.
لازم به ذكر است آن عده از بیماران آسمی، رماتیسمی و پوستی كه روزانه مقداری تركیبات كورتون مصرف می كنند برای جلوگیری از خیز و عوارض دیگر، پیوسته باید مقداری پتاسیم مصرف كنند كه البته طبیعی ترین راه، مصرف پرتقال است.
5- در فصولی كه پرتقال فراوان است، بهترین و طبیعی ترین راه مبارزه با یبوست خوردن روزانه یك تا دو لیوان آب پرتقال است.
6- قبل از این كه پرتقال كاملاً رسیده شود، با فشردن قسمت خارجی پوست پرتقال تازه، اسانس پرتقال به رنگ زرد و بوی معطر و طعم ملایم جدا می شود كه از آن در تهیه ادكلن، محلول های زیبایی و معطر كردن شربت های طبی استفاده می نمایند.
7- اسانس پرتقال خاصیت ضدعفوی كنندگی دارد؛ بنابراین در تهیه پمادهای ضدعفونی كننده به كار می رود.
8- پرتقال بهترین محرك برای افزایش اشتها است؛ به همین دلیل سعی كنید آن را قبل از غذا میل كنید نه بعد از آن.
آب پرتقال صحيح چگونه به دست مي‌آيد؟
ولي اين بيماران بايد هميشه در تغذيه روزانه خود از مواد غذايي حاوي پتاسيم بالا استفاده كنند. آب پرتقال سرشار از پتاسيم است و در يك ليوان بزرگ آب پرتقال حدود 350 ميلي‌گرم پتاسيم وجود دارد.
ميوه‌هاي زرد مانند موز، انواع مركبات، زردآلو، هلو، انگور، خرما و طالبي نيز داراي پتاسيم فراوان هستند، ولي چون آب پرتقال كالري كمتري دارد مناسب‌تر است. زيرا مواد خوراكي كه كالري زياد توليد مي‌كنند براي مبتلايان به فشارخون مناسب نيستند.
مضرات :
منابع :
پرتقال Orange http://www.irteb.com
پرتقال http://daneshnameh.roshd.ir
پرتقال ، كاهش دهنده چربي خون http://www.parsiteb.com
پرتقال http://www.zendehrood.com
پرتقال http://fa.wikipedia.org
پرتقال http://www.iranmania.com
