آستانه‌ي رؤس الشهداء

اين آستانه‌ي مطهر که در باب الصغير شهر دمشق واقع است، يکي از زيارتگاههاي شيعيان جهان مي‌باشد. پس از واقعه‌ي کربلا، در سال 61ق، سرهاي مقدس شهداي کربلا از کوفه به شام فرستاده شد و جهت ايجاد رعب و فزع در دل مسلمين و مخالفين و به علامت پيروزي، در کوچه و بازار طواف داده شد. سپس يزيدبن معاويه دستور دفن آنها را صادر کرد و سرهاي مبارک را در باب الصغير دفن نمودند. اين آستانه، سرهاي مطهر حضرت ابوالفضل العباس (عليه السلام)، حضرت علي اکبر (عليه السلام)، حضرت قاسم (عليه السلام)، جعفربن عقيل، جعفربن علي، حبيب بن مظاهر اسدي، حر رياحي، عمربن علي، عبدالله بن علي، محمدبن علي، عبدالله ابن عوف، محمدبن مسلم، عبدالله بن عقيل، حسين بن عبدالله، ابن عوف، محمدبن مسلم، عبدالله بن عقيل، حسين بن عبدالله، علي بن ابي‌بکر و عثمان بن علي را در بر دارد. سيدمحسن امين، اين آستانه‌ي مقدسه را بدون شک و ترديد مدفن سرهاي بريده‌ي شهداي کربلا مي‌داند ولي در تعداد سرهاي مطهري که مدفون‌اند ترديد دارد و مي‌نويسد: «بعد از سال 1321ق در مقبره‌ي مشهور به باب الصغير دمشق آستانه‌اي را ديدم که بر روي آن سنگي بود و بر سنگ مذکور چنين ذکر گشته بود: هذا مدفن رأس العباس بن علي و رأس علي بن الحسين الاکبر و رأس حبيب بن مظاهر. آنگاه بعد از چند سال اين آستانه را خراب نمودند و تجديد بنا کردند و اين سنگ را برداشتند و ضريحي را داخل آستانه نصب نمودند و نام جمعي از شهداي کربلا را به آن اضافه کردند ولي در حقيقت اين آستانه منسوب به سرهاي شريف سه نفر است که در بالا نام آنها را ذکر نموديم». لازم به توضيح است که بدون شک و ترديد تمامي سرهاي شريف شهداي کربلا که به شام حمل گشت در اين آستانه دفن شده، به استثناي سر مطهر حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) که خود تاريخچه‌ي مفصلي دارد. ظاهراً بر سنگي که صاحب اعيان الشيعة در سال 1321ق مشاهده نموده، فقط نام مشهورترين شهداي کربلا جهت علامت و حفظ محل دفن ثبت شده بود و هرگز مقصود اين نبوده که اين آستانه فقط به سر مطهر سه نفر تعلق دارد چه بر يک در قديمي که ساخت آن به قبل از ديدار سيد محسن امين مي‌رسد و سابقاً در قاب چوبي بوده و بر اثر مرور زمان پوسيده و فعلاً داراي قاب آهني است، نام شانزده نفر از شهداي کربلا ذکر شده که عيناً از روي در مذکور نقل و در اول مقاله درج گرديد. اين آستانه فعلاً داراي صحن وسيعي است که حرم شريف در وسط آن واقع است و يک در ورودي به حرم مطهر دارد که نام شانزده نفر از شهداي کربلا بر روي آن با نقوش ديگر به شکل برجسته ثبت است. در وسط حرم ضريحي فولادي و بالاي ضريح گنبد گچي قرار دارد و در اطراف گنبد از داخل اسماء دوازده امام (عليهم السلام) به چشم مي‌خورد. توليت اين آستانه با خاندان آل مرتضي است.
کتابنامه:
اعيان الشيعه، 627/1؛ مشاهد العترة الطاهرة، 83.