آستانه‌ي سکينه و آستانه‌ي زينب صغري مشهور به ام‌کلثوم

حضرت سکينه (م 117ق) دختر امام حسين (عليه السلام) داراي نامهاي مختلفي است. از جمله امينه و اميمه. صاحب اعيان الشيعة شرح حال وي را تحت عنوان اميمه نگاشته و بعضي از مورخين نام او را آمنه هم ذکر نموده‌اند، ولي همه‌ي مورخان در اينکه شهرت وي سکينه است اتفاق نظر دارند. آستانه‌ي حضرت سکينه و آستانه‌ي حضرت زينب صغري ملقب به ام‌کلثوم دختر اميرالمؤمنين علي بن ابي‌طالب (عليه السلام) خواهر زينب کبري در شهر دمشق در يک محل واقع است. اين دو آستانه داراي يک حرم به شکل مستطيل حدود 10 متر در 20 متر است. در ضلع شمالي حرم قبر مطهر سکينه و در ضلع جنوبي حرم قبر مطهر زينب صغري بنا شده و دو گنبد بر روي هر يک از قبور شريف با گچ و آجر بنا شده که از خارج با گچ سفيد گشته و با رنگ روغني سبز پوشيده شده. داخل گنبد گچبري و آيينه‌کاري شده و نام دوازده امام (عليهم السلام) و آيه‌ي تطهير در آن به چشم مي‌خورد. اين آستانه از دو طبقه تشکيل مي‌گردد و زائرين از پلکانها جهت زيارت به زيرزمين مي‌روند. بر روي قبر سکينه در زيرزمين صندوق قديمي از چوب ساج وجود دارد که اطراف آن با خط کوفي آية الکرسي و نقوش ديگر برجسته تزيين گشته و بر اثر مرور زمان و رطوبت زمين به قسمتهايي از آن آسيب رسيده و فعلاً با جعبه‌اي شيشه‌اي از آن حفاظت مي‌شود. سيدمحسن امين، صحت نسبت اين آستانه را بطور قطع نفي مي‌کند و مي‌نويسد: «اما قبري که در باب الصغير دمشق منسوب به حضرت سکينه است به اجماع مورخين صحيح نيست، چون وي در مدينه دفن گشت». بر روي قبري که در دمشق منسوب به وي است، صندوق چوبي قرار دارد که آية الکرسي را به خط کوفي بر آن نگاشته‌اند. چنانچه شيخ عباس قمي نجفي که مهارت خاصي در خواندن خطوط کوفي دارد از برايم نقل نمود اسمي که بر روي صندوق مذکور ذکر شده سکينه بنت الملک است. لذا بدون شک و ترديد اين قبر يکي از دخترهاي پادشاهان است. ابن خلکان نيز در کتاب خويش وفيات الاعيان وفات حضرت سکينه دختر امام حسين (عليه السلام) را در مدينه ذکر کرده است. اما قبر دوم در اين حرم، رفات زينب صغري را در بر دارد. تمامي زيرزمين تا زير سقف با سنگ مرمر سفيد مزين شده و داراي طاق ضربي است که با گچ سفيد شده است. اين دو آستانه داراي يک صحن شرقي مي‌باشد که در ضلع جنوبي آن مسجدي حدود 100 مترمربع واقع است و داراي مأذنه‌ي (مناره) چوبي مرتفع است. ابن بطوطه (م 777ق) در سفرنامه خويش از اين آستانه ديدار کرده مي‌نويسد: «در آن جا قبر ديگري هم هست که مي‌گويند از آن سکينه دختر حسين بن علي (عليهما السلام) مي‌باشد».
کتابنامه:
اعيان الشيعه، 492/3؛ مشاهد العترة الطاهرة، 83-84؛ وفيات الاعيان، 394/2-397؛ سفرنامه‌ي ابن بطوطه، ترجمه‌ي فارسي، 89/1.