يا صائدي، از اصحاب امير المؤمنين (عليه السلام) و امام حسن (عليه السلام) و امام حسين (عليه السلام). نام وي عمرو و يا عمر بوده، صاحب اعيان الشيعه عمرو را فرزند کعب ذکر کرده و ابن عساکر و عقلاني نسب وي را چنين ثبت نموده‌اند: عمروبن عبدالله بن کعب بن حنظلة بن دارم بن عبدالله بن کعب بن صائد ابن شرحبيل بن عمرو بن جشم بن حيزوم بن عون بن همدان مشهور به ابوثمامه همداني صائدي از بزرگان و مبارزان شيعه در کوفه و از برجستگان تابعين. وي از اصحاب اميرالمؤمنين علي (عليه السلام) بود که در کنار آن حضرت در جنگ صفين شرکت جست، سپس با امام حسن (عليه السلام) بيعت کرد و در کوفه باقي ماند و از دعات به امامت ابي عبدالله الحسين (عليه السلام) گرديد. از جمله کساني بود که در خانه‌ي سليمان فرزند صرد خزاعي رئيس توابين، جهت دعوت ابي عبدالله (عليه السلام) اجتماع نمود، و نامه‌اي به آن حضرت ارسال داشت و ايشان را به عراق دعوت کرد. با رسيدن سفير آن حضرت، يعني مسلم بن عقيل به کوفه، در کنار او قيام نمود و به امر مسلم به جمع آوري کمکهاي مالي داوطلبان، جهت تهيه‌ي اسلحه- که در اين امر سررشته داشت- پرداخت. پس از رسيدن عبيدالله بن زياد به کوفه، ابوثمامه عليه وي قيام نمود و بعد که عبيدالله بن زياد در کاخ الاماره مستقر گشت و قدرت پيدا کرد دستور بازداشت ابوثمامه را صادر نمود، لذا وي در قبيله‌ي خويش مخفي شد و بعد مخفيانه با نافع بن هلال از کوفه خارج گشت و در راه به ابي عبدالله الحسين (عليه السلام) ملحق شد و به کربلا رفت.
چنانکه از بيانات ارباب مقاتل و مورخين استفاده مي‌شود وي بعدازظهر روز عاشورا به شهادت رسيد. خوارزمي مي‌نويسد: «زوال آفتاب ظهر عاشورا فرا رسيد و جنگ با شدت تمام ادامه داشت و هر يک نفر يا دو نفر که از اصحاب ابي عبدالله (عليه السلام) به شهادت مي‌رسيدند کاملاً در صفوف آنها نمايان بوده ولي دهها و بيست‌ها نفر که از لشکريان ابن سعد به هلاکت مي‌رسيدند، بر اثر تعداد زياد آنها هيچگونه تأثيري در صفوف آنها نداشت. ابوثمامه صائدي به خدمت امام (عليه السلام) رسيد و عرض کرد که جانم به فداي تو مي‌بينم که اين مردم به شما نزديک مي‌شوند، به خدا سوگند که هرگز نمي‌گذارم شما کشته شويد مگر که من قبل از شما کشته شوم، ولي دوست دارم که نماز ظهر را بخوانم که وقت آن فرا رسيده است و به ديدار خدايم بشتابم. حضرت سر مبارک خويش را به آسمان بلند کردند و پاسخ دادند که نماز را به ياد آوردي، خدا تو را از نمازگزاران به شمار آورد، آري وقت اداي فريضه است. سپس دستور فرمودند که به آنها بگوييد دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانيم. اين پيشنهاد از طرف لشکر عمربن سعد به واسطه‌ي حصين فرزند نمير رد گشت. سپس حضرت نماز خوف را به جا آوردند. آنگاه اصحاب يکي پس از ديگري به ميدان جنگ رفتند تا نوبت به ابوثمامه رسيد و بعد از اينکه حضرت به وي اجازه فرمودند به ميدان جنگ رفت و به نبرد سختي با لشکريان عمربن سعد پرداخت تا اينکه بدن مبارک وي زخمهاي زيادي برداشت و جراحات متعددي پيدا کرد و بي حال گشت و به دست پسر عمه‌ي خود قيس بن عبدالله صائدي که بين آنها دشمني و کينه‌ي ديرينه‌اي بود در بعداظهر روز عاشورا در کنار ابي عبدالله (عليه السلام) به شهادت رسيد». جمعي از ارباب مقاتل و مورخين شهادت وي را بعد از حر رياحي ثبت نموده‌اند، ولي در المناقب ابن شهر آشوب پس از مالک بن دودان ثبت شده است و خوارزمي بعد از اسلم غلام ترکي سيد الشهداء (عليه السلام) ذکر کرده است.
قبر وي در مقبره‌ي دستجمعي شهداء واقع در شرق قبر مطهر سيدالشهداء (عليه السلام) است. در زيارت اول ماه رجب و نيمه‌ي شعبان آمده است که رو به قبور شهداء نموده و بخوانيد «السلام علي ابن ثمامة الصائدي».
کتابنامه:
انصارالحسين، 88؛ اعيان الشيعه، 311/2؛ بحارالانوار، 23/45، 72؛ تاريخ طبري، 446/5؛ مشاهد العترة الطاهرة، 182؛ مقتل الحسين، 17/2، 24؛ المناقب، 104/6-105؛ وسيلة الدارين، 97-99؛ «زيارت رجبيه» در بحارالانوار، 340/101؛ ابصارالعين في انصارالحسين، 66-68.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391)، دائرة المعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول
چنانکه از بيانات ارباب مقاتل و مورخين استفاده مي‌شود وي بعدازظهر روز عاشورا به شهادت رسيد. خوارزمي مي‌نويسد: «زوال آفتاب ظهر عاشورا فرا رسيد و جنگ با شدت تمام ادامه داشت و هر يک نفر يا دو نفر که از اصحاب ابي عبدالله (عليه السلام) به شهادت مي‌رسيدند کاملاً در صفوف آنها نمايان بوده ولي دهها و بيست‌ها نفر که از لشکريان ابن سعد به هلاکت مي‌رسيدند، بر اثر تعداد زياد آنها هيچگونه تأثيري در صفوف آنها نداشت. ابوثمامه صائدي به خدمت امام (عليه السلام) رسيد و عرض کرد که جانم به فداي تو مي‌بينم که اين مردم به شما نزديک مي‌شوند، به خدا سوگند که هرگز نمي‌گذارم شما کشته شويد مگر که من قبل از شما کشته شوم، ولي دوست دارم که نماز ظهر را بخوانم که وقت آن فرا رسيده است و به ديدار خدايم بشتابم. حضرت سر مبارک خويش را به آسمان بلند کردند و پاسخ دادند که نماز را به ياد آوردي، خدا تو را از نمازگزاران به شمار آورد، آري وقت اداي فريضه است. سپس دستور فرمودند که به آنها بگوييد دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانيم. اين پيشنهاد از طرف لشکر عمربن سعد به واسطه‌ي حصين فرزند نمير رد گشت. سپس حضرت نماز خوف را به جا آوردند. آنگاه اصحاب يکي پس از ديگري به ميدان جنگ رفتند تا نوبت به ابوثمامه رسيد و بعد از اينکه حضرت به وي اجازه فرمودند به ميدان جنگ رفت و به نبرد سختي با لشکريان عمربن سعد پرداخت تا اينکه بدن مبارک وي زخمهاي زيادي برداشت و جراحات متعددي پيدا کرد و بي حال گشت و به دست پسر عمه‌ي خود قيس بن عبدالله صائدي که بين آنها دشمني و کينه‌ي ديرينه‌اي بود در بعداظهر روز عاشورا در کنار ابي عبدالله (عليه السلام) به شهادت رسيد». جمعي از ارباب مقاتل و مورخين شهادت وي را بعد از حر رياحي ثبت نموده‌اند، ولي در المناقب ابن شهر آشوب پس از مالک بن دودان ثبت شده است و خوارزمي بعد از اسلم غلام ترکي سيد الشهداء (عليه السلام) ذکر کرده است.
قبر وي در مقبره‌ي دستجمعي شهداء واقع در شرق قبر مطهر سيدالشهداء (عليه السلام) است. در زيارت اول ماه رجب و نيمه‌ي شعبان آمده است که رو به قبور شهداء نموده و بخوانيد «السلام علي ابن ثمامة الصائدي».
کتابنامه:
انصارالحسين، 88؛ اعيان الشيعه، 311/2؛ بحارالانوار، 23/45، 72؛ تاريخ طبري، 446/5؛ مشاهد العترة الطاهرة، 182؛ مقتل الحسين، 17/2، 24؛ المناقب، 104/6-105؛ وسيلة الدارين، 97-99؛ «زيارت رجبيه» در بحارالانوار، 340/101؛ ابصارالعين في انصارالحسين، 66-68.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391)، دائرة المعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول
