باد و طوفان

باد چیست ؟

باد جریان هوایی است که از مراکز پرفشار به طرف مراکز کم فشار به حرکت در می‌آید.
هر چه شیب فشار (تفاوت فشار) بین دو نقطه بیشتر باشد شدت جریان هوا نیز بیشتر خواهد بود. تفاوت فشار دو نقطه را گرادیان فشار می‌گویند.

۱) بادهای آلیزه (تجارتی) :

این بادها در نیمکره‌های شمالی و جنوبی به ترتیب از شمال‌شرقی به جنوب‌غربی و از جنوب‌شرقی به شمال‌غربی در حال وزشند بادهای تجارتی در زبان‌های اسپانیولی‌ـ ایتالیایی و فرانسوی به ترتیب Alisios و Alisei و Alizes در زبانهای آلمانی تحت عنوان Passat می‌نامند. تمام این اسامی فاقد منشاء شناخته شده‌ایی هستند.
این بادها در بین منطقه پرفشار جنب حاره و همگرایی میان حاره‌ایی در بخش اعظمی از این مناطق در تمام طول سال می‌وزد و با ثبات‌ترین بادهای کره زمین هستند.
در نیمکره‌ جنوبی به علت مداومت فشار زیاد جنب حاره، بادهای تجارتی به طور منظم وزیده و طوقه‌ایی را تشکیل می‌دهند. از این رو تجارتی‌های سطحی در نیمکره شمالی حالات منظم‌تر و قویتری دارنده وسعت نفوذ کمربند تجارتی‌ها در نیمکره شمالی در حدود ۲۵۰۰ کیلومتر و در نیمکره جنوبی در حدود ۳۰۰۰ کیلومتر است.
در سطح فوقانی کمربند حاره در حدود ۱۰ کیلومتری از سطح زمین، بادهایی با جهت مخالف تجارتی‌ها می‌خورند، که آنها را آنتی‌ترید (ضد تجارتی) می‌گویند.

۲) بادهای موسمی :

کلمه موسم دارای ریشه عربی است و به معنی فصل است. به بادهایی که در فصول متضاد سال با جهات مخالف می‌وزند موسمی‌ها گفته می‌‌شود.
این بادها در زمستان، به صورت جریان سردی از خشکی به دریا و در تابستان به صورت جریان هوای مرطوب و گرمی از دریا به خشکی می‌وزند.
در تابستان‌ها، قاره آسیا گرم شده و به علت تشکیل کم‌فشارهای حرارتی گسترده در خلیج فارس و آسیای مرکز و دشت راجستان هند، از اقیانوس هند و آرام بادهایی به جهت این مراکز کشیده می‌شوند این شرایط همزمان با استرالیا و توأم با تشکیل یک آنتی‌سیلکون در روی آن می‌باشد که بادهای خروجی از آن، ضمن عبور از استوا با جهت جنوب غربی به جهت آسیا کشیده می‌شوند و موسمی‌های تابستانی در آسیا را بوجود می‌آورند.

۳) بادهای غربی:

در گستره جهانی اغلب در عرض های میانه و بین حدود ۳۵ تا ۶۵ درجه عرض جغرافیایی و یا به عبارت دیگر از پر فشار جنب حاره به مناطق کم فشار جنب قطب شیوع دارند.
این بادها از نظر جهت و استمرار دارای خصوصیات متغیرند در سرعت و جهت حرکت آنها جریانات موجی بویژه سیلکون‌های سیار و آنتی سیلکون‌هایی که در منطقه نفوذ این بادها از غرب به شرق حرکت می‌کنند اثر عمده‌ای دارند از اینرو ممکن است بادهای مذکور ضمن وزش از غرب به شرق خصوصیات طوفانی هم داشته باشند در زمستان‌های نیمکره شمالی توسعه آنتی‌سیلکون‌های قاره‌ایی و بعضاً حتی سیکلون‌‌ها از توسعه بارز بادهای غربی ممانعت به عمل آورده و بدین جهت بادهای مزبور به نحو بارزی بر روی اقیانوس‌ها توسعه می‌یابند ولی چون در عرض‌های میانه نیمکره جنوبی، شرایط قاره‌ایی تقریباً حاکمیتی ندارد. بادهای غربی هم تقریباً حالت کمربند جهانی بخود گرفته‌اند.

۴) بادهای محلی :

این بادها منطقه کوچکی را در برگرفته و معمولاً منحصر به لایه‌های بسیار پایین اتمسفر است.

۵) نسیم دریاو خشکی :

این بادها حاصل تفاوت روزانه درجه حرارت بین دریاها و خشکی‌ها است. به هنگام روز، میزان فشار هوای دریاها در مقایسه با خشکی‌های همجوار به علت پایین بودن نسبی درجه حرارت بیشتر است از این رو جریان هوایی از طرف دریا به طرف خشکی برقرار می‌شود و شب هنگام خشکی‌ها سرد شده و به علت افزایش فشار هوای سطوح آنها جریان بادی از خشکی به سوی دریا می‌وزد.

۶) بادهای کوه و دره :

این بادها در اتمسفر آزاد، در نتیجه تفاوت گرمای حاصله بین دره‌ها و دشت‌ها که منجر به اختلاف فشار بین نواحی یاد شده می‌شود، بوجود می‌آیند.

۷) فون (Foehn) :

باد گرم و خشکی است که در سمت پشت به باد یک پشته کوهستانی بروز می‌کند و این نام منشاء خود را از آلپ گرفته است.
زمانی که هوای نسبتاً مرطوبی بر پشته کوهی صعود می‌کند سرد شده، تراکم حاصل از این امر به صورت بارندگی در جهت رو به باد ظاهر می‌شود و چنانچه در ارتفاعات ذخیره‌ایی از هوای سرد انباشته نباشد جریان هوا ضمن گذر از پشته کوهستانی به تدریج در شرایط بی ‌در رو، در داخله پشت به باد گرم و خشک می‌شود به طور کلی، در زمان جریان این باد، میزان نم نسبی به طور ناگهانی پایین می‌آید بارندگی قطع می‌شود.
در زمان حداکثر شدت باد، درجه حرارت به حداکثر خود می‌رسد و عموماً از میزان فشار هوا کاسته می‌شود. ذوب برف‌های زمستانی، خشکی و سوزاندن مزارع و ایجاد شرایط مساعد برای حریق جنگل‌ها از دیگر نشانه‌های بروز بادهایی با خصوصیات باد «فون» است.

علت بوجود آمدن باد چیست؟

آزمایش

مقداری پودر تالک تهیه کنید. این پودر را به قیمت کم از فروشندگان لوازم بهداشتی و آرایشی می‌توانید بخرید. آنگاه یک لامپ صد واتی روشن کنید. وقتی لامپ گرم شد و دور و بر خود را گرم کرد، مقدار کمی از پودر تالک را از نیم متری بالای لامپ روی آن بریزید. پودر قبل از اینکه روی لامپ برسد، به طرف بالا بر می‌گردد.
اگر کمی از لامپ فاصله بگیرید و پود را کمی بالاتر از میز روی آن بریزید این بار پودر در هوا ، قبل از رسیدن به میز ، به سوی لامپ کشیده می‌شود و به این ترتیب جریان هوا که نامرئی بود، برای شما قابل روئیت می‌شود. در سطحی بسیار وسیع‌تر از کره زمین ، نیز همین کار رخ می‌دهد و بادی متناسب با جابه‌جایی هوا در تمام فصول سال ، مخصوصا در فصلهای معینی جریان می‌یابد.

بادهای جهانی و منطقه‌ای

می‌دانیم که گرمترین نقاط روی زمین اطراف خط استوا است. بنابراین اطراف این منطقه همیشه هوای گرم در حال بالا رفتن است. هوای جابجا شده در منطقه‌های معین ، در شمال و جنوب خط استوا ، قطب شمال و قطب جنوب ، جریان می‌یابد. اگر زمین ساکن بود، مسیر این بادها همیشه شمالی و جنوبی بود، ولی چون زمین به دور خودش حرکت می‌کند (حرکت وضعی زمین)، این حرکت سبب می‌شود که در نیمکره شمالی باد از چپ به راست و در نیمکره جنوبی از راست به چپ بوزد.
علاوه بر بادهای جهانی بادهای منطقه‌ای نیز وجود دارند که مربوط به بخشهای کوچکی از زمین هستند. مثلا ساکنان ساحل دریاها و دریاچه‌ها شاهد بادهای روزانه و شبانه در خلاف جهت همدیگر خواهند بود. زیرا وقتی روزها خورشید به خشکی و دریا می‌تابد، ساحل بیشتر از دریا گرم می‌شود (زیرا دریا گرما را به خود جذب می‌کند، در حالی که ساحل حرارت را پس می‌دهد.).
بنابراین هوای گرم ساحل بالا می‌رود و هوای تقریبا سردی از دریا به سوی ساحل جریان پیدا می‌کند و شبها نیز عکس این جریان رخ می‌دهد، زیرا وقتی آفتاب غروب می‌کند، ساحل سرد می‌شود، درحالی که چون ظرفیت گرمایی آب زیاد است، آب دریا گرمایی را که در طول روز جذب کرده است، به تدریج پس می‌دهد و هوای مجاور خود را گرم و سبک می‌کند و به بالا می‌زند و در نتیجه نسیم ملایمی شبها از ساحل به دریا می‌وزد. بادها همیشه ملایم و خوشایند نیستند و گاهی طوفان شدیدی در اثر جابه‌جایی سریع هوا حاصل می‌شوند که جان و مال مردم را به خطر می‌اندازد.
انسان که به دنبال استفاده از نیروی طبیعت است، از باد نیز غافل نبوده است. او با مهارکردن باد توانسته است در موارد زیادی انرژی باد را به خدمت خود درآورد. کشتی‌های بادبانی ، آسیابهای بادی ، ژنراتورهای بادی که امروزه در کشورهای ساحلی روز به روز به تعداد آنها افزوده می‌شود و ... نمونه‌هایی در این زمینه هستند.

انرژی باد

تاریخچه
احتمالا نخستین ماشین بادی به توسط ایرانیان باستان ساخته شده است و یونانیان برای خرد کردن دانه‌ها و مصریها ، رومی‌ها و چینی‌ها برای قایقرانی و آبیاری از انرژی باد استفاده کرده‌اند. بعدها استفاده ار توربینهای بادی با محور قائم سراسر کشورهای اسلامی معمول شده و سپس دستگاههای بادی با محور قائم با میله‌های چوبی توسعه یافت و امروزه نیز ممکن است در برخی از کشورهای خاورمیانه چنین دستگاههایی یافت شوند.
در قرن 13 این نوع توربینها به توسط سربازان صلیبی به اروپا برده شد و هلندیها فعالیت زیادی در توسعه دستگاههای بادی مبذول داشتند، بطوری که در اواسط قرن نوزدهم در حدوود 9 هزاز ماشین بادی به منظورهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در زمان انقلاب صنعتی در اروپا استقاده از ماشینهای بادی رو به کاهش گذاشت. استفاده از انرژی باد در ایالات متحده از سال 1854 شروع شد. از این ماشینها بیشتر برای بالا کشیدن آب از چاههای آب و بعدها برای تولید الکتریسیته استفاده شد.
بزرگترین ماشین بادی در زمان جنگ جهانی دوم توسط آمریکائیها ساخته شد. در شوروی سابق در سال 1931 ماشینی بادی با محور افقی بکار انداختند که انتظار می‌رفت 100 کیلو وات برق به شبکه بدهد. ارتفاع برج 23 متر و قطر پره‌ها 30.5 متر بود.
انرژی باد نظیر سایر منابع انرژی تجدید پذیر، بطور گسترده ولی پراكنده در دسترس می باشد. تابش نامساوی خورشید در عرض‌های مختلف جغرافیایی به سطح ناهموار زمین باعث تغییر دما و فشار شده و در نتیجه باد ایجاد می‌شود.
به علاوه اتمسفر كره زمین به دلیل چرخش، گرما را از مناطق گرمسیری به مناطق قطبی انتقال می‌دهد كه باعث ایجاد باد می‌شود. انرژی باد طبیعتی نوسانی و متناوب داشته و وزش دائمی ندارد. انرژی باد بعنوان یکی از فن‌آوریهای انرژی پاک محسوب می شود ، چرا که تنها جزئی بر طبیعت و محیط زیست می گذارد. نیروگاه های بادی هیچ نوع آلاینده هوا یا گاز گلخانه ای تولید نمی‌کنند.

کاربرد انرژی باد

از انرژی باد جهت موارد ذیل بهره گرفته می شود:
- الكتریسیته
- پمپاژ آب از چاهها و رودخانه ها
- آرد كردن غلات، كوبیدن گندم
- گرمایش خانه
استفاده از انرژی بادی در توربین های بادی كه به منظور تولید الكتریسته بكار گرفته می شوند از نوع توربین های سریع محور افقی می باشند. هزینه ساخت یك توربین بادی با قطر مشخص، در صورت افزایش تعداد پره ها زیاد می شود.
در مكانهائی كه شبكه برق رسانی ضعیف و بادهای محلی در نزدیكی ژنراتورهای بادی موجود می باشد استفاده از این حامل انرژی كاربرد بیشتری خواهد داشت.
در طی انقلاب صنعتی سوخت های فسیلی بدلیل ارزانی و قابلیت اطمینان بالا، جایگزین انرژی باد شدند. با این وجود، بحران نفتی باعث ایجاد تمایلات جدیدی در زمینه تكنولوژی انرژی باد جهت تولید برق متصل به شبكه، پمپاژ آب و تامین انرژی الكتریكی نواحی دور افتاده گردید. در سالهای اخیر، مشكلات زیست محیطی و مسئله تغییر آب و هوای كره زمین بعلت استفاده از منابع انرژی متعارف این علائق را تشدید كرده است.

مزارع بادی

معمولا چندین توربین بادی متمركز را شامل می شود که به منظور تامین انرژی كه از طریق شبكه توزیع می شود طراحی شده اند بیشترین ظرفیت توربینهای بادی نصب شده در چند دهه گذشته به شبكه متصل بوده و نیزاز توربینهای بادی در كاربردهای منفصل از شبكه مانند تولید انرژی در نواحی دور افتاده و شارژ باتری استفاده می شود. كاربرد مهم دیگری كه توربینهای بادی دارند تولید انرژی مكانیكی جهت پمپاژ آب است.
اندازه فن آوری جدید توربینهای بادی مدرن به دو شاخه اصلی می‌شوند :
توربین های با محور افقی و توربین های با محور عمودی آسیاب های بادی قدیمی همچنان در بسیاری مناطق غیرشهری دیده می شوند .
می‌توان از توربین های بادی با كاركردهای مستقل استفاده نمود و یا می‌توان آنها را به یك ” شبكه قدرت تسهیلاتی “ وصل كرد یا حتی می‌توان با یك سیستم سلول خورشیدی یا فتوولتائیك تركیب كرد.
عموماً از توربین های مستقل برای پمپاژ آب یا ارتباطات استفاده می‌كنند، هرچند كه در مناطق بادخیز مالكین خانه‌ها و كشاورزان نیز می‌توانند از توربین ها برای تولید برق استفاده نمایند مقیاس كاربردی انرژی باد، معمولا ‌تعداد زیادی توربین را نزدیك به یكدیگر می‌سازند كه بدین ترتیب یك مزرعه بادگیر را تشكیل می‌دهند.
▪توربین های بادی متصل به شبكه معمولا دو كاربرد دارند:
توربینهای بادی منفرد: برای تامین بارهای الكتریكی از نوع مسكونی، تجاری، صنعتی یا كشاورزی تولید انرژی می نمایند. بار مصرفی در مجاورت توربین قرارداشته و بار مصرفی به شبكه نیز متصل است.
اكثرا توربین در نزدیكی یك كشتزار یا گروهی از منازل قرار داده میشود. عموما اندازه این توربین ها مابین kwe ۱۰۰ -۱۰ است.
پمپ های بادی موارد استفاده از توربین های بادی جهت پمپاژ آب عبارتند از:
- تامین آب آشامیدنی چارپایان در مناطق دور افتاده
- آبیاری در مقیاس كم و آبكشی از عمق كم برای پرورش آبزیان
بیش از یك میلیون پمپ بادی درحال حاضر بعنوان نمونه در آرژانتین، ایالات متحده آمریكا، آفریقای جنوبی، بوتسوانا، نامبیا و زیمبابوه نصب شده اند.

باد مخرب است یا مفید؟

گهگاه توفانها و گردبادهای سهمگینی در گوشه و کنار جهان پدیدار می‌شود که اگر نیروی آنها بطور صحیح بکار گرفته شود، می‌تواند به جای مخرب بودن ، مفید باشد. اصول بهره برداری از انرژی باد از نخستین کوششهای انسان تا کنون تغییر نکرده است. با وزش باد ، قایقها و کشتیها به حرکت در می‌آیند و یا پره آسیاب بادی از طریق دنده‌ها گردانده می‌شود. امروزه مولدهای الکتریسیته بادی به نحوی طراحی شده‌اند که از حداکثر نیروی باد بهره برداری شود و انرژی باد بجای آسیاب کردن غلات ، بوسیله یک ژنراتور توربینی تبدیل به الکتریسیته می‌شود.

مزایای انرژی بادی

یکی از مزایای انرژی باد آن است که وزش باد در زمستانها سریعتر است و هنگامی که نیاز بیشتری به برق داریم، الکتریسیته بیشتری تولید می‌شود. این انرژی بدون ایجاد آلودگی ، دارای منبع انرژی پایان ناپذیر و فن آوری آزموده شده است. پیشرفتهای اخیر در صنعت ، همواره سبب کاهش هزینه الکتریسیته تولید شده توسط مولدهای بادی می‌باشد؛ این مبلغ کمتر از هزینه الکتریسیته تولید شده توسط زغال سنگ و شکافت هسته‌ای است و از نظر اقتصادی قابل رقابت با سایر موارد می‌باشد.
همچنین مانند دیگر انرژیهای قابل تجدید و ادامه دار مخالفان زیادی ندارد. بریتانیا دارای موقعیتهای خوبی از نظر منبع باد در اروپا است. دانمارک در مقایسه با انگلستان که فقط 25% درصد الکتریسیته مورد نیاز خود را از نیروی باد تأمین می‌کند، 3.7 درصد (600 میلیون وات) الکتریسیته مورد نیاز را از انرژی باد تهیه می‌کند؛ در صورتی که منبع باد انگلستان 28 برابر بیش از دانمارک است.

ناکار آمدیهای انرژی بادی

گفته می‌شود که یکی از بزرگترین موانع بهره برداری از نیروی باد در بریتانیا ، مسأله تأثیر زیست محیطی آن است. بسیاری از مردم می‌گویند مولدهای بادی از نظر ظاهری ناخوشایند بوده و پر سر و صدا می‌باشند؛ بخصوص چون در نواحی زیبای خارج از مناطق شهری قرار دارند. اما باید گفت مولدی که سوخت آن زغال سنگ است، مسلما پر سر و صداتر و زشت تر از دکلهای آسیاب بادی خواهد بود. صدای متوالی توربینهای دکلهای آسیاب بادی برای کسانی که در نزدیکی آنها می‌باشند، یک موضوع مهم به شمار می‌رود. اکنون صدای این مولدها به کمک فناوری چرخ دنده‌ها و توربینهای سه تیغه‌ای قابل کنترل می‌باشد.

نیروگاه ساحلی

یک راه پیشگیری از شکایات مذکور ، بنا کردن مجموعه دکلهای بادی در پایگاههای ساحلی است که هیچ کس نه آنها را می‌بیند و نه صدایشان را می‌شنود؛ همچنین در آنجا اغلب وزش باد دو برابر خشکی می‌باشد. با اینکه هوای دریا طبیعتی تباه کننده دارد و سبب کاهش عمر مولدها می‌گردد، اما در عوض احتمال تخریب و خرابکاری در آنها کاسته می‌شود.

نیروگاههای جدید بادی

امروزه ارتفاع برجهای مخصوص انرژی باد به 70 متر می‌رسد، می‌توانند 1.5 مگاوات برق تولید کنند. اما نصب روتورهای (چرخنده‌ها) قویتر در این تأسیسات می‌تواند بهای الکتریسته حاصل از این منبع غیر سنگواره‌ای را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. در حال حاضر یک شرکت آلمانی در صدد است تا با تولید نسل جدیدی از تأسیسات بادی هزینه این منبع انرژی جایگزین را تا حد الکتریسیته هسته‌ای کاهش دهد. برج جدید که 90 متر ارتفاع دارد، قادر است 5 مگاوات الکتریسیته تولید کند، از آنجا که مجموعه چرخ دنده‌ها و مواد در یک واحد جای دارند، بخش محرک بسیار سبکتر از نمونه‌های قبلی است. این ویژگی امکان استفاده از این تأسیسات را در دریاهای آزاد که در آنها بادهای قویتری می‌وزد، آسانتر می‌سازد.
از اطلاعات مربوط به صنعت هواپیمایی ، آیرودینامیک ، الکترونیک و ... در ساخت این ماشینها بهره گیری می‌شود. به این ترتیب پروانه‌هایی ساخته می‌شود که برای بادهای تند بطور سریع کار می‌کند. ماشینهای دیگر غیر از پروانه نیز مورد نظر بوده و در حال توسعه است. دو درصد از انرژی خورشید که به زمین می‌رسد به باد تبدیل می‌گردد، 35 درصد انرژی باد در ضخامت یک کیلومتری از سطح زمین موجود است. محاسبات نشان می‌دهد که برای تمام سیاره زمین این انرژی 20 برابر انرژی مصرفی دنیا است.

نیروگاه بادی در آسمان

بهره‌گیری از نیروی باد به عنوان یکی از منابع انرژی نو روز به روز بیشتر می‌شود. توان کنونی جهان ، حدود 50 هزار مگاوات است؛ یعنی چیزی در حدود توان 50 نیروگاه هسته‌ای. اما هنوز مشکلاتی بر سر راه بهره‌برداری از این الکتریسیته‌ سبز وجود دارد. توربینهای چرخان باعث تداخل در دریافت تلویزیونی می‌شوند و به نظر می‌رسد وقتی باد نمی‌وزد، منظره‌‌ ناخوشایندی از چیزهایی بی‌مصرف را به نمایش می‌گذارند.
اما برایان رابرت ، مهندس استرالیایی ، راه حل جالبی برای این کار دارد: به جای برافراشتن توربینها روی زمین ، آنها را در جریان تند باد در ارتفاع 15 تا 45 هزار پایی شناور می‌سازیم. او با همکاری سه مهندس دیگر دستگاهی را ساخته‌اند که ژنراتور الکتریکی پرنده (FEG) نام گرفته است. این دستگاه مانند بادبادک در هوا شناور می‌ماند و بادهایی با سرعت 200 مایل بر ساعت ، پره‌های آن را می‌چرخانند. جریان الکتریکی تولید شده از راه رشته‌ بسیار محکمی به ایستگاه زمینی فرستاده می‌شود. به نظر این مهندس استرالیایی می‌توان 600 عدد از این دستگاهها را در هوا داشت که هر کدام 20 مگاوات برق تولید می‌کنند.

محاسبه سرعت میانگین باد

بادها از یک قانون کلی تبعیت می‌کنند، ولی از لحاظ شدت روزانه و مدت وزش در هر نقطه از زمین بطور قابل ملاحظه‌ای تغییر می‌کند. سرعت باد نسبت به ارتفاع از سطح دریا تغییر می‌کند. با آزمایشهایی که انجام یافته ، نسبت توان تولیدی در ارتفاع 1500 متری به توان تولیدی در ارتفاع 50 متری برابر 25 و در ارتفاع 300 متری این نسبت برابر 10 می‌باشد.

مسائل اقتصادی ماشینهای بادی

امروزه تکنولوژی استفاده از انرژی باد در بسیاری از کشورها در دسترس بوده و ارزانترین راه برای تهیه الکتریسیته از مشتقات انرژی خورشیدی تشخیص داده شده است. بهای انرژی تولید شده به عوامل محیطی و عملی و نیز نوع ماشین بکار گرفته شده بستگی دارد. با بررسیهای مختلفی که در زمینه قیمت استفاده از انرژی باد انجام گرفته است، نشان می‌دهد که گر چه هزینه ماشینهای بادی با بزرگی و نیز ازدیاد توان تخمینی آنها افزایش می‌یابد، ولی بهای هر کیلو وات انرژی آنها کاهش پیدا می‌کند.
وقتی کاربردهای جمعی ماشینهای بادی مورد نظر باشد، هزینه‌های کاربردهای جمعی ماشینها در ابعاد کوچک است. لازم به یاد آوری است که در انتخاب دستگاههای بزرگ محدودیتهایی وجود دارد. مثلا اگر سرعت انتهایی پره ماشین بادی به حد سرعت صوت و یا بیشتر برسد تولید موج ضربه کرده و سبب گرم شدن و فرسودگی و از کار افتادن سریع ماشین می‌شود.
علاوه بر اینکه باید سعی شود تا ماشینهای بادی هزینه اصلی (هزینه ساخت روتور ، دکل و ..) کمتری داشته باشند و بایستی در محلهایی نیز که باد قابل ملاحظه‌ای دارند نصب شوند و ماشین برای سرعت باد عملی تنظیم شده باشد. تهیه ماشینی که برای تمام سرعتهای باد کار کند، گرانتر تمام می‌شود. ماشینهای معمولی بادی اصولا برای جلوگیری از مصرف سوختهای دیگر در ایام وزش باد بکار می‌روند و همراه با سایر دستگاههای تولید انرژی نیز ار آنها استفاده می‌شود.
اگر از ماشین بادی بصورت تنها منبع انزژی استفاده شود، باید دستگاههای ذخیره انرژی در کنار ماشینهای بادی نظیر انباره‌ها ، ذخیره هیدروژن به توسط الکتریسیته ، دستگاههای ذخیزه حرارتی ، دستگاههای ذخیره انرژی جنبشی (چرخ طیار ، دستگاههای الکترومغناطیسی فوق هادی) ، دستگاههای ذخیره انرژی پتانسیل (نظیر دستگاههای سیالی پمپی با دستگاههای ذخیره فشاری) بکار گرفته شوند. با اضافه کردن دستگاههای دخیره ، بهای برق تولیدی ممکن است به مراتب افزایش یابد.

باد و آب

چگونه می‌توان از باد و آب بطور همزمان و با همکاری یکدیگر بهره برداری کرد تا منبعی مستمر و ثابت از برق بادی و آب شیرین بدست آورد؟ یکی از مشکلات روزافزون جهانی مسئله کمبود آب شیرین در آینده‌ای نزدیک است. طبق آمار سازمان ملل ، جمعیت در حال افزایش دنیا تا سال 2025 روزانه به میلیاردها متر مکعب آب شیرین اضافی در روز نیاز خواهد داشت. در حالیکه ظرفیت جاری جهانی آب شیرین کنی رقمی در حدود 28 میلیون متر مکعب در روز برآورد می‌شود.
یک راه حل اساسی برای مبارزه با کمبود آب در آینده، شیرین کردن و نمک گیری آب شور اقیانوسها در مقیاس وسیع میباشد، لکن نمک گیری و آب شیرین کنی پروسه‌ای بسیار پر خرج و فن آوری انرژی بر در اغلب نقاط گیتی است. در میان کلیه فن آوریهای جاری آب شیرین کنی ، سیستم اوسموسیس معکوس بالاترین کارآیی انرژی برق را دارد و میان 3 تا 8 کیلووات ساعت برق به ازای هر متر مکعب آب راندمان آن است.
اوسموسیس معکوس متدی است که آب شیرین و خالص را از طریق تزریق یا فشار آب نمکی از داخل یک غشا یا پرده نیمه ضد آب (که اجازه می‌دهد گروهی از سلولها و نه همه آنها ، از آن بگذرند) که اجازه گذشت نمک را نمی‌دهد، می‌گذرانند. با وجود راندمان بالای سیستم اوسمس معکوس ، 40 در صد قیمت آب شیرین به مصرف انرژی مورد نیاز می‌رسد. از نقطه نظر قیمت و محیط زیست ، منابع انرژی جایگزین ارزان و تمیز برای راه حلهای آب شیرین کنی مقرون به صرفه مورد نیاز می‌باشد.
انرژی باد بهر حال یکی از ارزانترین منابع انرژی قابل تجدید است که دارای آینده‌ای امیدوار کننده نیز می‌باشد. معهذا چون طبیعتی متغیر و قانون ناپزیر دارد و به هیچ فرمول و دستورالعملی پایبندی نشان نمی‌دهد، محققین می‌باید هنوز عواقب و عوارضی که بر سیستمهای آب شیرین کنی از خود نشان می‌دهد و عملکردش بر کل سیستم را ارزیابی دقیق کنند.
در 2004 پروژه باد یک طرح مطالعاتی در مورد سیستم ترکیبی انرژی باد و سیستم آب شیرین کنی را مورد توجه قرار داد که پروژه مزبور هنوز هم در کنکاش و جستجوی اثرات باد و آب شیرین کنی بطور توأما می‌باشد؛ و به این منظور مسائل فنی ، بررسی امکانات عملی و مناسب و قابل قیاس با ایده‌های جایگزین و ارزیابی عملی و دوام پذیر اقتصادی هر کدام از عمده امور مورد توجه پروژه می‌باشد. برای اطمینان از عرضه دائمی و بی وقفه برق به شبکه خدمات شهری ، پروژه باد مشغول مطالعه در مزایای بالقوه ادغام انرژیهای باد و آب بصورت همزمان است (که انرژی حرکتی یا سقوط آب را در مهار می‌آورد).

انواع روشهای مقابله با باد و پیشروی باد رفتها

بادها به صورتهای مختلفی اثرات منفی خود را بر سازه‌های مهندسی ، مخصوصا راهها ، وارد می‌کنند. بخش وسیعی از کشورها بطور دائم در معرض فرسایش بادها و هجوم ماسه‌‌های روان است. کویرهای مرکزی و حاشیه‌های آنها ، قسمتهای از سواحل خلیج فارس ، دریای عمان و دریای مازندران و حاشیه سواحل برخی از رودهای کشور از جمله مناطقی‌اند که بطور دائم در معرض عمل فرسایش و رسوبگذاری باد قرار دارند. مقابله با بادرفتها ممکن است با یکی از اهداف زیر صورت بگیرد.
از بین بردن یا تثبیت تجمعهای ماسه‌ای ، به منظور جلوگیری از پیشروی بیشتر آنها. متوقف کردن مستقیم و دائمی ماسه قبل از آنکه به محل مورد حفاظت برسد. کمک به ماسه جهت استقرار در محلی خاص.

انواع روشهای مقابله با بادرفتها

جابجایی

برداشتن و جابجا کردن مواد بادآورده از اولین کارهایی است که توسط افرادی که خانه و کاشانه آنها مورد هجوم ماسه‌ها روان قرار گرفته ، انجام می‌شود. بکار گیری این روش برای راهها و دیگر سازه‌های مهندسی ، اغلب غیراقتصادی است و در مدت طولانی بازده چندانی ندارد.

حفر خندق

حفر گودالهای طویل عری به وی تلماسه‌ها تقارن آنها را بر هم زده و اغلب منجر به از بین رفتن آنها می‌شود. از طرف دیگر حفر خندق در سمت رو به باد سازه مورد حفاظت ، کانونی موقتی جهت تجمع مواد بادرفته ایجاد می‌نماید.

گیاهکاری

گیاهان با ایجاد مانعی در برابر باد ، از یک طرف از سرعت و در نتیجه قابلیت حمل آن می‌کاهند و از طرفی ضمن نگهداری خاک توسط شبکه ریشه‌هایشان ، باد مرطوب نگهداشتن بخشهای سطحی ، چسبندگی ذرات خاک را به یکدیگر بیشتر می‌کنند. در اطراف شهرها و آبادیهای حاشیه کویرهای کشورمان ، با بکارگیری گونه‌های مناسب و مقاوم گیاهان (مثل تاغ و گز و آتریپلکس) ، پیشرفتهای چشمگیری در این مورد بدست آمده است.
نهال این گیاهان معمولا در کیسه‌های پلاستیکی کوچک کاشته شده و پس از رشد کافی در خزانه به همان صورت در محل مورد نظر ، حتی روی تلماسه‌ها ، غرس می‌شود. در یکی دو سال اول این نهالها نیاز به حفاظت بیشتر و چند بار آبیاری در فصل گرم دارند. با گذشت زمان آنها می‌توانند با ریشه‌های معمولا عمیق خود آب لازم را از اعماق بیشتر خاک بدست آورند. در مناطق باد خیز ، درختکاری در سمت رو به باد می‌تواند به عنوان عاملی سرعت گیر ، مزارع و سازه‌ها را محافظت نماید.

هموار کردن سطح

به منظور افزایش ضریب جهش مواد حمل شونده توسط باد ، با هموار کردن سطح زمین یا نصب پوششی سخت و هموار به روی آن حرکت ماسه‌ها را تسریع نموده از رسوبات آنها در جاهای ناخواسته جلوگیری به عمل می‌آید.

افزودن به چسبندگی ذرات

در جاهایی که به دلیل فقدان آب کافی ، یا دیگر مشکلات نتوان تپه‌های ماسه‌ای و زمینهای اطراف آن را گیاهکاری تثبیت نموده معمولا با پاشیدن مواد نفتی که تحت نام کلی "مالچ" نامیده می‌شوند. ضمن چسباندن ذرات ماسه به یکدیگر ، از حرکت و فرسایش آنها توسط باد جلوگیری می‌شود. به منظور تداوم برقراری شرایط مناسب ، مالچ پاشی باید هر چند سال یکبار تکرار شود.

سازه‌های بارشکن

ایجاد دیواره‌هایی در مقابل حرکت باد می‌تواند بسته به جهت یابی دیوار ، مسیر حرکت ماسه‌های روان و متغیر داده و در مواردی که عمود بر جهت وزش باد بنا شده باشند، باعث توقف حرکت ذرات شوند. دیواره‌های بادشکن را با مصالح مختلفی از جمله ، حصیر ، چوب یا ورقه‌های فولادی موجدار می‌توان ساخت. در نواحی کویری کشور ما جهت تثبیت حرکت ماسه‌ها معمولا از حصیرهای بافته شده از گون استفاده می‌شود. با فرو کردن نوارهایی از حصیر به داخل کاسه‌ها در امتدادی عمود بر جهت وزش باد ، ضمن ایجاد بادشکن ، ماسه‌ها در جلو و عقب حصیرها جمع می‌شوند.
این حصیرها را باید هر چند مدت یکبار و قبل از مدفون شدن کامل، از زیر ماسه بیرون کشید، یا حصیرهای جدیدی به روی دانه نصب کرد. مثال فوق گواه این مطلب است که دیوارهای بادشکن الزاما نباید از استحکام و مقاومت زیاد ، مشابه دیوارهای حایل ، برخوردار باشند. نکته اساسی در اینجا انتخاب محل و جهت مناسب برای دیوار است. تعداد دیوارها که معمولا با فاصله‌ای نسبت به هم قرار می‌گیرند، عامل مهم دیگر در جذب انرژی و سرعت باد و جلوگیری از پیشروی بیشتر بادرفتها و تلماسه‌هاست.

بادسنج Anemomeler

اسبابی برای اندازه‌گیری سرعت باد یا هرگاز متحرک دیگر، به آن آنمومتر هم گفته‌اند.
● بادسنج لیزری نوعی بادسنج که در آن باد مورد اندازه‌گیری از میان دو پرتو لیزر که در زاویه راست نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند عبور می‌کند و در نتیجه بر طبق قانون فیزیکی تغییر سرعت پرتو نوری بر اثر عبور از یک عامل متحرک، سرعت یکی یا هر دو پرتو لیزری را تغییر می‌دهد. اگر دستگاه‌هاهی برای سنجش تغییر سرعت پرتوهای لیزری به سیستم اضافه گردد به‌طور نسبی می‌تواند سرعت باد را در دامنه وسیعی به‌طور دقیق مشخص سازد.
● بادسنج: دستگاهی است که نیرو، وزش بادها (سرعت هوا) را اندازه می‌گیرد و اهمیت فراوان برای هواشناسان دارد. این دستگاه با فراهم کردن اطلاعات درباره جهت وزش باد در جاهای گوناگون کمک می‌کند و ازین اطلاعات است که می‌توان پدید آمدن طوفان‌ها و گردبادهای تند را پیش‌گوئی کرد. این اطلاعات است که به هوانوردان، کشاورزان و عامه مردم یاری می‌رساند.

طوفان چیست ؟

عبارت است از آشفتگي جوي با اختلال در فشار موجود با گستردگي طوفان‎هاي تورنادو (عرض 1 كيلومتر) تا گردبادهاي حجيم (عرض 2 تا 3 هزار كيلومتر) را گويند.
گاه بر اثر حركت شديد بايد كه در جريان دو جبهه هواي سرد و گرم توليد مي‎شود به قدري شدت آن زياد است كه به صورت امواج هوايي سريع به حركت در مي‎آيد و در مسير خود باعث قطع درختان، خرابي ساختمان‎ها و شكستن شيشه‎ها مي‎شود و مناطق وسيعي را در هم مي‎‎كوبد. سرعت حركت طوفان گاه به صدها كيلومتر در ساعت مي‎رسد
طوفان‎ها، كه در نقاط مختلف دنيا به صورت گردباد، بادهاي دريايي و يا تند باد ديده مي‎شوند، ممكن است گردبادي با سرعت چرخش 100 تا 400 كيلومتر در ساعت و سرعت جابجايي 50 تا 70 كيلومتر در ساعت ايجاد كنند. طوفان‎ها اغلب با باران‎هاي شديد و سيل همراه‎اند.
گردبادهاي دريايي كه از اقيانوس‎هاي مناطق حاره منشأ مي‎گيرند قدرت تخريبي زيادي دارند. اين گردبادها در اوايل تابستان و اواخر پاييز بيشتر ديده مي‎شوند و معمولاً بين 7 تا 15 درجه عرض شمالي يا جنوبي در دو طرف خط استوا رخ مي‎دهند. در اين مناطق به طور متوسط سالانه 40 گردباد دريايي بزرگ ثبت مي‎شود.
در نوامبر سال 1970 كشور بنگلادش (كه در آن موقع پاكستان شرقي ناميده مي‎شد) مورد اصابت يكي از اين گردبادهاي شديد دريايي واقع شد و اين حادثه سبب مرگ صدها هزار نفر انسان، تلفات و نابودي سنگين دام‎ها و محصولات كشاورزي گرديد. درجنوب شرقي ايالات متحده آمريكا تنها يك تند باد صدها ميليون دلار خسارت وارد كرده است و در بعضي سال‎ها مجموع خسارات ناشي از بلاهاي طبيعي در اين كشور به رقم يك هزار ميليون دلار بالغ مي‎شود.
علاوه بر خسارات اوليه كه سبب آنها نيروي خود طوفان است (فرو ريختن سقف خانه‎ها، ريشه‎كن شدن درخت‎ها و …)،‌ اشيايي كه طوفان به اطراف پرتاب مي‎كند، موجب خسارات جاني ومالي زياد مي‎شوند. بر اثر بادهاي طوفاني اجسام مختلفي از جا كنده مي‎شوند و با نيروي زياد به اطراف پرتاب مي‎گردند. طوفان به سيم‌‎هاي انتقال برق و نيز تيرهاي چراغ برق صدمه مي‎زند و در نتيجه كار دستگاه‎هاي تصفيه آب و فاضلا و تلمبه خانه‎هايي را كه با نيروي برق كار مي‎كنند مختل مي‎سازد و مشكلات فراواني در اثر جمع شدن زباله و فضولات كه خود سبب افزايش مگس و ساير جانداران موذي مي‎شود پيش مي‎آيند.
به استثناي مواردي كه طوفان‎ها توأم با حوادث ثانوي مانند سيل و يا هجوم امواج دريا مي‎باشند به طور كلي اين گونه حوادث طبيعي موجب مرگ و مير و جراحات ناچيزي مي‎گردند، به عنوان نمونه در مهم‎ترين طوفان استوايي كه در سال 1974 در منطقه داروين استراليا رخ داد، يك شهر 45000 نفري تنها (5 نفر كشته شدند و 145 نفر مجروح نيز به بيمارستان‎ها مراجعه نمودند كه از اين تعداد 110 نفر داراي جراحات و مابقي گرفتار ضربه و كوفتگي‎هاي خفيف بوده‎اند.
اعلام آگاهي قبل از وقوع طوفان، ميزان مرگ و مير و ناتواني را محدود نموده و مجروحين داراي جراحات سطحي و بي‎اهميت خواهند بود.

انواع طوفان

الف) طوفان شن : عبارت است از صعود پرقدرت شن و ذرات گرد و غبار در اثر بادهاي سخت و طوفاني كه به سمت ارتفاعات به حركت درمي‎آيد.
ب) طوفان‎هاي رعد آسا : عبارت است از ابرهاي كومولوس حجيمي كه در آنها مراكز بارالكتريكي گسترش يافته است.
ج) طوفان شديد: عبارت است از طوفان‎هاي مخرب و متمركز كه در سطح زمين ايجاد مي‎شوند علامت مشخص كننده اين نوع طوفان ابرهاي متراكم و پراكنده لوله‎اي شكل است كه تا سطح زمين گسترش يافته و در مسير خود مخرب‎ترين اثرات را ايجاد مي‎كند.
د) طوفان‎هاي استوايي : اين گونه از طوفان‎ها در درياهاي آزاد ايجاد شده و از ويژگي‎هاهي آن خسارات ناشي از بادهاي شديد، ريزش شديد باران، امواج طوفاني دريا، امواج ساحلي شديد، سيل دريايي، سيل رودخانه‎اي،‌ رعد و برق و طوفان‎هاي رعد آسا است.
و) امواج طوفاني : بالا آمدن ناگهاني آب دريا در اثر وزش بادهاي شديد و فشار كم اتمسفر، منجر به ايجاد امواج طوفاني مي‎گردد. اين امواج گاه با اسامي درياي طوفاني، امواج طوفاني با امواج ناشي از جزر و مد شناخته مي‎شوند.
عوامل خاص در بروز سوانح ناشي از بادهاي شديد
- محل اسكان افراد دركنار مناطق ساحلي يا كوهستان‎هاي درحال ريزش.
- قدرت و استحكام اقامتگاه‎هايي با كيفيت پايين.
- درختان قديمي و سست ريشه.
- اشياء و وسايل پراكنده سبك در اطراف خانه‎ها.
- سقف‎هاي كاذب و سبك.
- خطوط تلفن و برق و دكل‎هاي برق و تلگراف.
- انسداد راه‎هاي عبور.

طوفان‎هاي دريايي (موج بندر يا دريا لرزه)

گاه قسمت‎هايي از بستر درياها و اقيانوس‎ها به طور ناگهاني و درجهت قايم (به سوي بالا و پايين) جابجا مي‎شوند، در پي اين امر آبهايي كه برروي بخش‎هاي جابجا شده قرار دارند نيز از حالت اوليه خود خارج مي‎گردند، امواجي بر سطح درياها و اقيانوس‎ها منتشر مي‎شود كه زمين‎شناسان به آنها طوفان دريايي (موج بندر يا دريا لرزه) مي‎گويند. بر اثر زلزله، لغزش‎هاي زمين در زير دريا و يا فوران آتشفشان در دريا به همراه ايجاد شكاف در كف اقيانوس‎ها امواج عظيم بسيار قوي، پديد مي‎آيد كه گاه از بيست تا پنجاه متر ارتفاع و به سرعتي از 500 تا 1000 كيلومتر در ساعت مي‎رسد، ميليونها تن آب را يكباره جابجا مي‎كند و گاه موجب غرق كامل بنادر و سواحل مي‎شود اين امواج درساحل سرعت خود را از دست داده و در مقابل بر ارتفاع آنها افزوده مي‎شود.
كلمه تسونامي از يك واژه ژاپني به مفهوم موج بند اقتباس شده است. مسافتي را كه تسونامي از محل تشكيل خود طي مي‎كند گاه به چندين هزار كيلومتر مي‎رسد. در سال 1775 ميلادي زمين لرزه‎اي در جنوب غربي اروپا، تسونامي ايجاد كرد كه 6000 نفر را در ليسبون پايتخت پرتغال كشت ارتفاع آب به 18 متر رسيد. در سال 1883 ميلادي به دنبال انفجارهاي آتشفشاني جزيره كراكاتو در اندونزي تسونامي ايجاد شده حدود 35000 نفر از بين برد. بيشترين موج Tsunami تاكنون در ژاپن، آلاسكا و بنگلادش مشاهده شده است.
اقدامات مقابله با تسونامي همانند اقدامات مقابله با سيل مي‎باشد و عزيمت به يك زمين مرتفع يا تاحدي وسط شهر محل سكونت مي‎بايست در دستور كار قرار گيرد. از جويبارهايي كه به داخل دريا جريان مي‎يابند نيز مي‎بايست پرهيز نمود.
در صورت بروز طوفان
1. براي اطلاع از وضعيت و گرفتن دستورات لازم به راديو، تلويزيون و يا اعلام بلندگوهاي عمومي گوش فرا دهيد.
2. پنجره‎هاي خانه را با تخته بپوشانيد (بر روي پنجره‎هاي بزرگ و پهن به منظور پيشگيري از خرد شدن، نوار چسب‎هاي مناسب بچسبانيد).
3. لوازم و ابزاري را كه بيرون هستند به داخل بياوريد.
4. غذا و آب ذخيره كنيد، راديو و چراغ قوه همراه داشته باشيد.
5. جريان برق، آب و گاز را قطع كنيد (امكان شروع هر گونه حريق را از بين ببريد).
6. در منزل بمانيد و به پنجره و درها نزديك نشويد (به محكم‎ترين قسمت خانه پناه ببريد)
7. تماشاي طوفان سهل‎انگاري است، وقتي كه امواج طوفان درست بالاي سر شماست مرحله آرامش است بزودي باد شديد از سمت ديگر بر خواهد خواست.
8. بعد از طوفان به خارج از منزل نرويد (به آرامش پس از وقوع طوفان اعتماد نكنيد، اين آرامش بيش از چند دقيقه طول نخواهد كشيد،‌ در داخل منزل و پناهگاه باقي بمانيد زيرا طوفان شديد از جهت مخالف باز خواهد گشت).
9. جز در مواقع ضروري رانندگي نكنيد.
10. اگر فرصت نداريد به پناهگاه برويد در نزديكترين نهر يا جوي آب دراز بكشيد و سر خود را با دست بپوشانيد.
11. به دليل نامنظم بودن طوفان‎هاي استوايي، اغلب اوقات پيش‎بيني محل و زمان دقق وقوع طوفان غيرممكن است.
12. چنانچه دستور ترك محل صادر شود، بايد فوراً به آن عمل نماييد.
13. از ساحل و ساير مناطقي كه احتمالاً در معرض خطر جزر و مد است دور شويد، طوفان ممكن است موجب جاري شدن سيل گردد پس، از جاده‎هايي استفاده كنيد كه از رودخانه‎ها دور باشند.
14. درجه برودت يخچال را افزايش دهيد تا در صورت قطع برق، مواد غذايي براي مدت طولان‎تري قابل نگهداري باشند.
15. اثاثيه خارج از منزل را به داخل منزل بياوريد (سطل زباله – آنتن و ...)
16. از تلفن فقط در موارد ضرورت استفاده نماييد.
17. بعد از بروز طوفان از مناطق خطر و آسيب‎ ديده دوري نماييد.
18. اگر احساس مي‎كنيد كه به سقف خانه فشار مي‎آيد و در حال خراب شدن است پنجره‎‎اي را باز كنيد.

در هنگام وقوع طوفان يا اعلام وقوع طوفان

1. وقتي كه در ناحيه شما طوفان‎هاي توأم با رعد و برق وجود دارد، براي دستيابي به آخرين اطلاعات اضطراري كه از سوي مقامات مسئول محلي اعلام مي‎شود، راديو و يا تلويزيون خود را روشن نماييد. گوش به زنگ شنيدن (جديدترين) اطلاعيه‎هاي منتشره در مورد احتمال وقوع گردباد، يا اعلام وقوع گردباد باشيد.
2. سيستم هشدار در مورد گردباد كه در محله يا منطقه شما موجود مي‎باشد را بشناسيد. اكثر نواحي مستعد گردباد به يك سيستم آژير مجهز مي‎باشند. فرق بين نوع آژير در هنگام احتمال وقوع گردباد با اعلام وقوع گردباد را بشناسيد.
3. وضعيت احتمال وقوع گردباد وقتي اعلام مي‎شود كه شرايط آب و هوايي مستعد ايجاد گردباد باشد، براي مثال در طي يك طوفان شديد توأم با رعد برق.
4. مواظب وضع هوا باشيد و آماده باشيد كه در صورت بدتر شدن اوضاع فورا پناه بگيريد. وضعيت اعلام وقوع گردباد وقتي اعلام مي‎شود كه قيف گردباد مشاهده شود يا توسط رادار مشخص گردد. فورا بايد پناه بگيريد.
5. از آنجايي كه گردبادها اغلب با طوفان‎هاي تندري همراه مي‎باشند، هر گاه كه احتمال وقوع يك طوفان توأم با تندر برود يا اين طوفان به وقوع بپيوندد، بايد به تغييرات اوضاع هوا، به طور جديد توجه نماييم. وضعيت احتمال وقوع طوفان تندري شديد به اين معني است كه امكان وقوع طوفان تندري شديد در ناحيه شما وجود دارد.
6. باتري‎هاي تازه (نو) و يك راديو يا تلويزيون كه با باتري نيز كار مي‎نمايد، در دسترس قرار دهيد. اغلب در طي طوفان‎هاي تندري – درست زماني كه اطلاعات در مورد اعلام وضعيت هوا بيش از هميشه موردنياز است – جريان برق قطع مي‎شود.
7. برخي گردبادها به سرعت،‌ بدون زماني براي هشدار اعلام وقوعشان و گاهي بدون همراهي طوفان توأم با تندر، ظاهر مي‎شوند. زماني كه مواظب گردبادهايي كه سريع پديدار مي‎شوند هستيد، بايد بدانيد كه نمي‎توانيد مطمئن باشدي كه قيف گردباد را حتما خواهيد ديد چون امكان دارد ابرها با بارش باران مانع ديد شوند.

اسطوره طوفان در فرهنگ‌ها

سومریان و بابلیان

لوح طوفان از حماسه گیلمشقدیم‌ترین نوشته‌ای که تاکنون درباره داستان طوفان به دست آمده، سنگ‌نبشته‌هایی‌است که از سومریان و بابلیان باستان یافت شده‌است. این سنگ‌نبشته‌ها در سه هزار سال پیش از میلاد مسیح نوشته شده‌اند، به همین دلیل سومریان و بابلیان پیشتر از دیگر ملت‌ها، داستان طوفان را نگاشته‌اند. طوفان در سنگ‌نبشته‌های سومری، به نام زیوگیدو است.
رویدادهای داستان طوفان سومری و بابلی با رویدادهای داستان طوفان نوشته شده در تورات، تا حدودی هماهنگ است؛ زیرا در داستان سومری و بابلی، آمده‌است که کشتی طوفان با قیر اندود شد و سازنده کشتی، خود قهرمان طوفان است. این توصیف در سفر پیدایش در تورات نیز آمده‌است. در هر دو سند آمده‌است که خدایان، شخصی را از روی دادن طوفان آگاه کردند و او با افراد خانواده‌اش در یک کشتی نشسته و از جانوران، از هر کدام جفتی در آن نهاده و از طوفان رهایی یافتند. همچنین در هر دو روایت، مدت طوفان هفت روز دانسته شده‌است. در دوره طوفان، زیوگیدو یا زیودسورا به پیشگاه آن خدای آسمان و انلیل رییس خدایان، قربانی کرده و آن‌ها را پرستش می‌کند. در دیلمون، انو و انلیل به زیوگیدو زندگی جاویدان می‌بخشند. معنی لغوی زیوگیدو دیدن زندگی‌است. در این متن از این که چرا انکی تصمیم به نابود کردن بشر گرفته بود، سخنی نرفته‌است.
چگونگی داستان طوفان در اسناد بابلی، که جدیدتر از اسناد سومری‌است، با طوفان سومری اندکی اختلاف ظاهری دارد. نام خدایی که به قهرمان طوفان دستور ساختن کشتی داده در الواح سومری انکی ولی در سنگ‌نبشته‌های بابلی و آشوری نام او ایشتار نوشته شده‌است.
زیودسورا هم در اساطیر بابلی و آشوری، اوتناپیشتیم است. ایئا از خدایان باستان سومر بوده‌است که نسل آدمی را از طوفان می‌رهاند. چون بعل از گناهکاری آدمیان در زمین خشمگین می‌شود، و از شهر شوری‌پک کینه به دل می‌گیرد، با فرستادن طوفان، شهر شوری‌پک را ویران کند، و آدمیان گناهکار را بکشد.
در این هنگام، ایئا از تصمیم بعل آگاه می‌شود و با شتاب به اوتانا پیش‌تیم که پادشاه بابلیان بود و مردم او را به نیکی می‌شناختند، رفته و او را از خواست بعل آگاه می‌سازد. آنگاه ایئا به اوتناپیشتیم فرمان می‌دهد که یک کشتی بزرگ بسازد و اندرون و بیرون آن را با قیر اندود کند؛ آن‌گاه خود با خانواده‌اش و یک زوج نر و ماده از هر جانور در آن کشتی درآورد تا انسان‌ها و جانوران از طوفان رهایی یابند. اوتاناپیش‌تیم، به پیروی از ایئا کشتی را ساخته، آن‌گاه طوفان آغاز می‌شود.
هفت شب و هفت روز، آسمان باران می‌بارد و از دریاها و چشمه‌ها آب می‌جوشد و روی زمین را آب فرامی‌گیرد؛ و همه انسان‌ها و جانوران جز آن‌ها که در کشتی اوتانا پیش‌تیم در آمده‌اند، نابود می‌گردند. پس از هفت شبانه‌روز، طوفان می‌ایستد و آب‌ها در زمین فرومی‌روند؛ و اوتانا پیش‌تیم، از پنجره کشتی کبوتری به بیرون می‌فرستد و کبوتر برای او از خشکی نشانی می‌آورد. پس از آن کشتی، بر فراز کوهی می‌نشیند و سرنشینان آن، در سرزمین میان‌رودان از کشتی پیاده می‌شوند، و از فرزندان ایشان، سومریان و بابلیان و دیگر اقوام پدید می‌آیند.
در میان داستان حماسی گیل‌گمش که در حدود دو هزار و پانصدسال پیش از میلاد، در الواح سومری نوشته شده، اشاره‌ای به داستان طوفان سومری و بابلی شده است؛ در آن داستان، یعنی داستان حماسی گیلگمش، میان گیل‌گمش و اوتناپیش‌تیم دیداری روی می‌دهد، گیل‌گمش چگونگی رخ دادن طوفان بزرگ را از اوتاناپیش‌تیم می‌شنود. گیل‌گمش برای دیدار اوتاناپیش‌تیم از جنگل و دریاها گذشته و در جزیره‌ای در وسط دریا با او دیدار می‌کند؛ اوتاناپیش‌تیم آن‌چه در طوفان بر وی گذشته‌است، برای گیل‌گمش روایت می‌کند.

عبرانیان

خدا به نوح دستور داد كه جانوران را جفت‌جفت به كشتی بیاورد.به دلیل همانندی بسیار رویدادهای طوفان نوح در تورات و طوفان سومری و بابلی، سرچشمه داستان طوفان در تورات را روایت‌های سومری دانسته‌اند. البته داستان طوفان در تورات، با شرح بیشتری نوشته شده‌است. ظاهراً عبرانیان، به نوشته‌های سومری و اکدی دست یافته و نام نوح، یکی از قهرمانان قدیم خود را، جانشین نام اصلی کرده‌اند. باب‌های ششم تا هشتم، سفر پیدایش به طوفان نوح می‌پردازد.
روایت تورات در کتاب پیدایش چنین است: " و خداوند خدا دید که شرارت انسان در زمین بسیار است، و خیال‌های دل او، دائماً شرارت است. و خداوند متأسف شد که انسان را بر زمین ساخته بود، و در دل خود محزون گشت. و خداوند گفت انسان را که آفریده‌ام، از روی زمین محو سازم، انسان و بهایم را، حشرات و پرندگان هوا را، چون‌که پشیمان گشتم از ساختن ایشان."۱
خدا نوح را که در نظر التفات یافته بود۲ برگزید و به او دستور داد که کشتی را بسازد. کشتی از چوب کوفر ساخته شد و بیرونش به قیر اندود گشت. طول کشتی سیصد ذراع، عرضش پنجاه ذراع و ارتفاع آن سی ذراع بود.۳ همچنین خدا به نوح دستور داد که جانوران پاک، هفت جفت و از جانوران ناپاک یک جفت به کشتی بیاورد. با روی دادن طوفان، نوح با خانواده‌اش به کشتی وارد می‌شود؛ تا این که سرانجام کشتی بر کوهی نشست. آنگاه نوح و خانواده‌اش به زنین تازه پا گذاشتند.
بنا به روایت تورات، پسران نوح که از کشتی بیرون آمدند، سام و حام و یافث بودند. نوح سیصد و پنجاه سال پس از طوفان زندگی کرد و در تمام عمر، نهصد و پنجاه سال عمر داشت.

مسلمانان

داستان طوفان در سوره‌های چندی از قرآن آمده‌است. داستان نوح در قرآن، همانند داستان نوح در تورات است و در عین حال اختلافاتی نیز وجود دارد. در تورات، داستان بسیار مفصل و یک‌جا آمده‌است؛ در قرآن، داستان پراکنده، مکرر و بسیار مختصر است. در تورات، داستان به شیوه اسطوره و داستان بیان شده‌است.
اما در قرآن، پس از بیان روایت نوعی پند و عبرت نیز در آن بیان گشته‌است. اما در روایت اسلامی، در تفاسیر قرآن و کتب تاریخی و قصص أنبیا، مانند تاریخ طبری، این داستان بسیار مفصل آمده‌است؛ به قدری که از تورات نیز مفصل‌تر است و یا از دیگر کتاب‌های یهود نظیر هاگادا بهره برده‌است.
در قرآن تصریح شده‌است که کسانی از مشرکین، به نوح آزار می‌رسانند؛ اما نوح به خدا دعا کرد. خدا به او دستور داد که یک کشتی بسازد. نوح را کشتی را می‌ساخت، در حالی که قوم او، وی را مسخره می‌کردند. در قرآن، همچنین اشاره به فرزند ناصالح نوح رفته‌است که به کشتی درنیامد و هلاک شد.

متون قدیم یونانی

اسطوره یونانی طوفان چنین است که زئوس خدای بزرگ قوم هلن، رییس خدایان آن گروه، پس از آفرینش انسان پشیمان گشت و از کارهای او خشمناک گردید؛ پس خواست که ایشان را در زمین نابود کند، به دریاها، رودها و چشمه‌های زمین دستور داد طغیان کنند، و به آسمان هم فرمان داد که ببارد تا طوفان سختی ایجاد شود و نسل ایشان از بین بروند. ولی در این وقت، پرومته پیش از روی دادن طوفان از خواسته زئوس آگاه شد و بی‌درنگ به دکالیون و زنش پیرا دستور داد برای نجات آدمی و جلوگیری از نابودی نسل انسان، یک کشتی بسازند و هنگام رخ دادن طوفان بر آن سوار شوند تا از طوفان رهایی یابند. دوکالیون و پیرا، بر کشتی ساخته شده سوار گشتند، و پس از آن طوفان پدید آمد و آسمان به شدت بارید و ده‌روز، جهان را آب فراگرفت و به جز دو نفر کشتی‌نشینان، همه انسان‌های زمین غرق شدند. پس از مدتی، آب‌ها فرورفتند و آسمان از باریدن ایستاد و کشتی دکالیون و پیرا، بر قله کوهی نشست و آن دو باقی مانده، به خشکی درآمدند. پس از پایان طوفان، دکالیون به پیشگاه زئوس قربانی کرد. زئوس به او و همسرش دستور داد که سنگ‌هایی پشت سرشان بیاندازند. سنگ‌هایی که دکالیون انداخت تبدیل به مردان شدند و سنگ‌هایی که پیرا انداخت تبدیل به زنان شدند. یکی از پسران ایشان هلن نام داشت که یونانیان از آن‌ها به وجود آمدند.

ایرانیان

داستان طوفان و چگونگی روی دادن آن در متون دینی زردشتی و داستان‌های اساطیر باستانی ایران نیز آمده‌است. داستان طوفان در کتاب وندیداد اوستا چنین آمده‌است که میان اهورامزدا و اهریمن جنگی درگرفت. اهورامزدا برای نابود ساختن اهریمن خواست در زمین طوفان سختی بفرستد، ولی می‌خواست انسان‌را رهایی دهد و نگذارد که انسان‌ها از بین بروند.
از این رو، اهورامزدا به جمشید آگاهی داده و به وی دستور می‌دهد: " ای جمشید، در این جهان خاکی، سرمای سختی خواهد شد، سرمای سختی که از آن نابود گردند، در آن برف بسیاری خواهد بارید، از فراز کوه‌ها تا رود اردوی. ای جمشید، از سه جای جانوران خواهند گریخت. نخست از آن‌چه ترسناک‌ترین جای‌ها هستند، دوم آن‌چه در فراز کوه‌ها هستند، سوم آن‌چه در دریاهای ژرف در خانه‌های استوار هستند. پیش از سرما، این سرزمین سرسبز است؛ آن را برف بجنباند و سپس ای جمشید برف آب شده و این جهان خاکی را ویران کند. همان جهانی که مردمان آن جای پای گوسفندان را می‌بینند؛ چنین جهان از طوفان آب ویران گردد. پس ای جمشید، غاری بساز که درازا و پهنای آن چون یک میدان اسب باشد. تخمه جانوران بیشه و ستور و مردم و مرغان و آتش سرخ را در آن‌جا ببر...در آن‌جا به‌اندازه مسافت هزار قدم انبار کن؛ آن‌جا بازاری بساز که در آن سبزی‌ها باشند و خوراکی که فاسد نشود. در آن‌جا خانه‌ها بسازد، با اطاق‌ها و ستون‌ها و دیوارها و حصارها. آن‌جا تخمه تمام بزرگ‌ترین و بهترین و نیکوترین مردان و زنان زمین را ببر و تخمه بزرگ‌ترین و زیباترین جانوران را، آن‌جا تخمه بلندترین و خوشبوترین گیاهان و درخت‌ها را ببر، و تخمه خوشبوترین و نیکوترین خوراک را، تا وقتی که مردم در غار هستند، جفت‌جفت و دو به دو باشند تا نسل ایشان بماند."
خداوند جمشید را از وارد کردن این افراد بازمی‌دارد: کوژسینه،‌ کوژپشت، ستمگر، درویش، فریب‌دهنده، بخیل، بددین، و کسی که دندان‌هایش بدترکیب است.
جمشید فرمان اهورامزدا را پیروی کرده و چنین غاری را ساخت. وندیداد، یک روز آن غار را یک سال دانسته‌است.
بعضی از زرتشتیان، باور دارند که، غار جمشید و آن‌چه که در آن از انسان و حیوانات برده شده، امروز نیز محفوظ مانده و تا پایان جهان محفوظ خواهد ماند. این عقیده زرتشتیان بیشتر به داستان اصحاب کهف در قرآن شبیه است.

گردباد Tornado

گردباد (سياه‌باد)، شديدترين و در مقياس خود ويرانگرترين آشفتگي جوي است. اما اين پديده بسيار كوچكتر از آن است كه بتوان روي نقشه‌هاي استاندارد هواشناسي آن را يافت. قطر اين پديده بين كمتر از يكصدمتر تا حدود يك كيلومتر متغير است. اين توفندهاي چرخنده و غرش كننده، هنگامي كه در سطح زمين حركت مي‌كنند مي توانند سرعت باد در حال دوران را به 500 كيلومتر در ساعت برسانند. ميانگين سرعت افقي اين توفان‌ها 50 كيلومتر در ساعت است و تنها چند كيلومتر را طي طريق مي‌كنند. اما بوده‌اند توفان‌هايي كه پس از طي يكصد كيلومتر بازهم فعال بوده‌اند.
گردبادها هميشه در اثر ناپايداري بيش از حد در جو به وجود مي‌آيد. در چنين هنگامه‌اي، آهنگ كاهش دما با ارتفاع در محيط زياد است. گردباد در حقيقت همان فعاليت توفان تندري بسيار نيرومند است. گردباد (سياه باد) ترجمه واژه اسپانيايي تورنادو به معني توفان تندري است.
گردباد نخست همانند ابر قيفي شكل funnel cloud نمايان مي شود كه از كف ابر كومولونيمبوس Cb به ويژه ماماتوس به سوي پايين گسترش يافته است. پس از آنكه اين قيف با زمين تماس پيدا كرد ويراني را آغاز نموده و ذرات را به درون خود مي‌مكد، و حتي اشياء سنگين را از روي زمين بلند نموده چند صد متر دورتر مي‌اندازد.
به جز بادهاي شديد و توانمندي كه اين پديده توليد مي‌كند، ويراني ساختمان‌ها تا حدي در اثر انفجار همراه با اين پديده است. فشار جو ممكن است در زمان كمتر از يك دقيقه بيش از 50 ميلي بار كاهش يابد. اختلاف فشار زياد ميان داخل ساختمان بسته و جو خارج آن، باعث انفجار شده و ممكن است ديوارها و سقف ساختمان را به سوي خارج پرتاب كند.
بزرگترين منطقه گردباد خيز جهان Tornado alley در منطقه ميسي‌سيپي است و سالانه ميانگين 200 تورنادو در آن رخ مي‌دهد.

گردبادهاي دريايي - Water Spouts

گردبادهاي دريايي در روي دريا رخ مي‌دهند و به كشتي‌هايي كه در مسير آنها قرار دارد خسارت چشمگير وارد مي‌كنند. گردبادهاي دريايي دو نوع هستند، يك نوع همانند گردباد خشكي است كه در روي دريا رخ مي‌دهد، يعني از گسترش قيفي شكل ابر كومولونيمبوس به سوي پايين ايجاد مي‌شود. نوع ديگر از سطح آب به سوي بالا گسترش مي‌يابد و به طور مستقيم به ابر مربوط نيست. اين پديده كمابيش مانند پديده تنوره ديو dust deviel است كه در تابستان‌هاي گرم كويرهاي ايران رخ مي‌دهد و شدتي كمتر از نوع نخست دارد.
هر دو پديده، جدا از پيدايش آن، گردباد دريايي water spout خوانده مي شود، زيرا آب به داخل آن و به سوي بالا رانده مي‌شود.
به عقيده نويسنده، يكي از ريشه‌هاي داستان اكوان ديو در افسانه‌هاي كهن ايراني كه به شاهنامه هم راه يافته است همين گردبادهاي دريايي بوده. اكوان ديو در دژي سنگي در ساحل دريا مي‌زيسته و در دريا و خشكي‌هاي ساحلي توفان به پا مي‌كرده است. سنگي كه افراسياب بر سر چاهي كه بيژن در آن زنداني بود گذاشت، توسط (توفان، تيفون) اكوان ديو از درياي چين به منطقه توران‌زمين پرتاب شده بود. در چين چرخندهاي ويرانگر دريايي تيفون ناميده مي‌شود. در نبرد با رستم، اكوان پهلوان را از زمين به آسمان برده به ميان دريا پرتاب مي‌كند. به عقيده نگارنده اكوان ديو نماد گردبادهاي دريايي Water Spot است.

تشکیل گردباد

گردبادها همراه چندین توفان توسعه می یابند، به طوری که لایه ای از هوای سرد به زیر هوای گرم می رود و این عمل باعث صعود هوای گرم می شود. گردباد های روی آب گردبادهای دریایی غالباً در نبود انتقال گرما و یا در دماهای مختلف مشاهده می شوند.
صدمات وارده از یک گردباد در نتیجه سرعت بالای باد می باشد. فصل گردبادها در آمریکای شمالی ماه مارس و اوت است، گردبادها می توانند چندین بار در سال رخ بدهند . آنها معمولاً در بعدازظهر و عصرها اتفاق می افتند؛ بالای هشتاد در صد از گردبادها میان ظهر تا نیمه شب رخ می دهند.
در کانادا، به طور متوسط از 80 گردبادی که سالیانه رخ می دهد، 2 کشته،20 زخمی و باعث دهها میلیون دلار کانادایی خسارت می شود.
به طور میانگین، در آمریکا از 100،000 تندر استرم سالیانه، 1000 گردباد و تقریباً 50 کشته در هر گردباد بوده است. لیست مردگان گردباد آمریکا در 18 مارس 1925م، که از جنوب هند، میسوری شروع شده بود ، در حدود 695 نفر بود. بیش از 6 گردباد در روز ملاحظه شده است.
شدت گردبادها به وسیله فوجیتا – پیرسن بدست آمده است.
هدف یاب ها برای آگاهی دادن به مردم در حالت آماده باش در شرایط اضطراری هستند.

مشخصات گردباد

هیچ دو گردبادی دقیقاً شبیه هم نیستند. هیچ یک از دو گردبادها دقیقاً مثل هم عمل نمی کنند. پیش بینی دقیق وقوع یک گردباد در یک زمان خاص تقریباً غیر ممکن است.
ممکن است دو گردباد دقیقاً شبیه هم نباشند، ولی آنها برای دسته بندی شدن در گروه گردبادها دارای مشخصات یکسانی هستند . یک گردباد از چرخش باد به دور محور مشخصی ایجاد می شود. یک تندر استرم هم می تواند بچرخد، اما به این معنی نیست که آن یک گردباد می باشد.
بنا به گفته بومیان کانادا، کشته شدگان یک گردباد 12،000،000 نفر بودند. خسارات وارده از گردباد بالغ بر میلیونها دلار است.

ایجاد آگاهی و امنیت در مقابل گردباد

پس از گردباد بلافاصله، از رادیو و رسانه خبری وقوع حادثه پخش می شود. وقتی که اطلاعیه ای راجع به گردباد داده می شود انجمن های عمومی توصیه به رفتن به پناهگاه می کنند. پیش از ساختمان سازی توصیه به ایجاد یک پناهگاهی در یک اتاق یا راهرو و یا حتی زیر زمین شده است، تا در هنگام وقوع یک گردباد بتوانیم زیر یک درگاهی برویم. گر چه ساختمان های سست مثل mobile home هیچ استحکامی در مقابل گردبادهای قوی ندارند، به افراد ساکن این گونه ساختمان ها پیشنهاد ترک آنجا داده می شود.
وسایل نقلیه در هنگام یک گردباد خطرناک هستند. هنگام وقوع یک گردباد، ایجاد ترافیک سنگینی می کند، ممکن شما قادر به رانندگی خارج از مسیر آن باشید. در غیر این صورت، بهتر است که هر چه زودتر آن را ترک کنید و خود را به امن ترین جای ممکن برسانید. تحت هیچ شرایطی نباید شما در وسیله نقلیه بمانید، چون وسیله نقلیه به راحتی به وسیله بادهای شدید به اطراف پرت می شود. تعدادی از مردم زیر یک پل هوایی پناه می گیرند، اما توجه به ایمنی آنجا نمی کنند. پل ها تنوع زیادی در ساختمان هادارند، ولی تعداد انبوهی از آنها در مقابل اینگونه حوادث مقاوم نیستند.

نکاتي در رابطه با وقوع گردباد

تشکيل سريع گردبادها ممکن است با هشدارجزئي يا بدون اعلام خطر همراه باشد.
گردبادها، تا زماني‌كه گرد و خاک و اشيا را از روي زمين بلند نكرده‌اند يا به شکل توده‌اي ابري‌ و به صورت قيفي درنيامده‌اند، ممکن است تقريباً شفاف به نظر بيايند.
ميانگين سرعت حرکت گردبادها50 کيلومتر در ساعت است اما ممکن است در حالت ايستا و بدون حركت، سرعت آن به 110 کيلومتر در ساعت نيز برسد.
گردبادها مي‌توانند همراه توفان‌هاي نواحي استوايي در حرکت باشند.
گرداب‌هاي دريايي، گردبادهايي هستند که به واسطه حرکت روي سطح آب تشکيل مي‌شوند.
ساعت وقوع بيشتر گردبادها بين 3 بعدازظهر تا 9 شب مي‌باشد، هرچند احتمال وقوع آن در هر زمان از شبانه‌روز امكان‌‌پذيرست.

مراقب اين علائم خطر باشيد:

آسمان تيره و غالب اوقات به رنگ متمايل به سبز بارش وسيع تگرگ توده ابري تيره، وسيع و درحال محوشدن (به ويژه اگر درحال چرخش باشد)غرش آسمان با صداي بلند شبيه به قطار باريژ اگرديديد توفان يا هر يک از علائم خطر درحال نزديک شدن است، فوراً براي رفتن به پناهگاه آماده شويد.

اقدامات قبل از وقوع گردباد

چند دقيقه وقت صرف نماييد تا با خانواده‎ يك برنامه‎ريزي براي مواقع اضطراري برخورد با گردباد، انجام دهيد.
محل جعبه‎ كمك‎هاي اوليه و كپسول آتش‎نشاني را مشخص نماييد.
محل قرار گرفتن كليدها يا شير فلكه‎هاي تأسيسات را مشخص نماييد تا در زماني اضطراري در صورتي كه وقت داشتيد، آنها را قطع نماييد.
كمك‎هاي اوليه ، طريقه استفاده از كپسول آتش‎نشاني، و چگونگي و زمان قطع جريان آب، برق و گاز را به اعضاي خانواده خود آموزش دهيد.
در برابر تغيير وضعيت آب و هوا هوشيار باشيد.
براي کسب اطلاعات به راديو و تلويزيون گوش کنيد.
هنگام وقوع گردباد، خانواده شما ممكن است هر جايي باشند، خانه، محل كار، مدرسه يا در خودرو، با اعضاي خانواده در مورد بهترين محل براي پناه گرفتن از گردباد و چگونگي محافظت از خود در برابر اشياي و اجسام در حال سقوط صحبت نماييد.
كليد جان سالم به در بردن از گردباد و كاهش خطر آسيب‎هاي احتمالي، در آماده بودن و تمرين كارهايي كه شما و اعضاي خانواده به هنگام بروز گردباد بايد انجام دهيد، مي‎باشد.
بيشتر موارد مرگ و آسيب ديدگي در طي يك گردباد ناشي از اجسام سبك و سرگردان است.
اگرچه ناحيه كاملا امن در هنگام وقوع گردباد وجود ندارد، برخي مكان‎ها نسبت به سايرين از امنيت بيشتري برخوردار مي‎باشند.

اقدامات حين وقوع گردباد

فورا پوشش مناسب به تن كرده، و به راديو و تلويزيون محلي به ويژه به گزارش هواشناسي گوش فرا دهيد.
مكاني را در خانه انتخاب كنيد تا اعضاي خانواده در صورتي كه گردباد بروز نمايد، در آن جمع شوند.
يك قانون اصلي اين است : از پنجره‎ها اجتناب نماييد چون كنده شدن پنجره و شكستن شيشه ها، مي‎تواند سبب آسيب‎ رساندن يا مرگ شخص شود.
امن‎ترين مكان خانه، قسمت مركزي زيرزمين مي‎باشد.
در صورتي كه زيرزمين نداريد، به يك اتاق مركزي، بدون پنجره در پايين ترين طبقه برويد.
در صورت امكان بدن خود را با يك پتو، كيسه خواب يا تشك پوشانده، سرتان را با هر چيز در دسترس حتي دست‎هايتان بپوشانيد.
دقت نماييد كه بالاي قسمتي كه در آن پناه گرفته‎ايد، اشياء سنگين وجود نداشته باشد، اشياء ممكن است بر روي شما بيافتند.
از آسانسورها استفاده نكنيد چون ممكن است برق قطع شود و شما در آن گير بيافتيد.
اگر در هنگام ايجاد گردباد، در هواي آزاد قرار داريد:
اگر هشدار وقوع گردباد را دريافت كرديد سريعاً به دنبال يافتن پناهگاه باشيد.
از نواحي پر درخت پرهيز نماييد
از وسايل نقليه اجتناب نماييد.
در يك جوي، آبراهه يا نقطه كم ارتفاع از زمين دراز بكشيد.
سرتان را با چيزي يا با بازوهايتان حفاظت نماييد.
اگر خارج از ساختمان هستيد و يك گردباد به شما نزديك مي‎شود، به درون شيار موجود در روز زمين برويد.
در صورت امكان، دراز كشيده و سر خود را با بازوهايتان بپوشانيد.
اگر در يك ساختمان مانند خانه، مدرسه، آسايشگاه، بيمارستان، کارخانه، مرکز خريد يا برج هستيد؛ به پناه‌گاه و محل امني (ازقبيل اتاق امن، طبقات پايين، زيرزمين، يا پايين ترين سطح ساختمان) که از قبل درنظرگرفته‌ايد برويد.
درصورت نبود زيرزمين، به وسط يکي از اتاق‌هاي داخلي واقع در طبقات پايين ساختمان به دور از کنج‌ها، پنجره‌ها و ديوارهاي بيروني برويد. اگر مقدور است ميان خود و محيط بيرون حصارهايي جهت محافظت از خود قرار دهيد.
زير يک ميز محکم برويد با كمك دست‌ها از سر و گردن خود محافطت نماييد.
پنجره ها را باز نکنيد.
اگر در يك وسيله نقليه، تريلر، يا کانکس هستيد؛ فورا از وسيله نقليه خارج شويد و به نقاط پست، پناهگاه يا داخل ساختمان برويد.
كاروان‌ها و اتاقك‌هاي ماشيني حفاظت لازم را ايجاد نمي‌كنند.
در يک مکان مسطح و پست بيشتر در امان هستيد.
از زير پل هوايي يا ساير پل‌ها رد نشويد ، هرگز سعي نکنيد، از طريق ماشين يا کاميون در مناطق شهري و متراکم از گردباد جلو بيفتيد، فورا وسيله نقليه را براي رفتن به پناهگاه امن، ترک کنيد.

انواع گردباد با مقیاس ٿوجیتا (مقیاس اف)

مقياس فوجيتا ، يا مقياس اف، گردبادهای تند را با در نظر گرفتن خسارتی كه بادهايشان به وجود می آورند اندازه گيری می كند. با آنكه وسيله مفيدی است ولی به هيچ وجه قطعی نمی باشد، مخصوصا به اين دليل كه هر ساله دانشمندان در حال كشف چيزهای جديدی درباره گردبادهای تند هستند.
گردباد تند اف- صفر (F0) (كمتر از 115 كيلومتر در ساعت)
به نام "گردباد توفانی" نيز شناخته می شود. در بدترين حالت، اين گردباد ضعيف ممكن است چند شاخه درخت يا تابلوی نصب شده را بشكند. در ضمن آنها معمولا بسيار كوچك هستند.
گردباد تند اف- 1 (F1) (115 – 179 كيلومتر در ساعت)
بادهای يك گردباد اف – 1 شدت يك تندباد را دارند. اين بادها می توانند خانه های كاروانی را از پايه های خود جدا كرده و وسائل نقليه را از جاده منحرف كنند.
گردباد تند اف- 2 (F2) (180 – 251 كيلومتر در ساعت)
گردبادهای تند اف- 2، برادرهای بزرگتر، خبيث تر و قوی هيكل تر اف- 1 هستند. خانه كاروانی را كه اف- 1 قدری جا به جا می كند يادتان است؟ اف- 2 همان خانه كاروانی را متلاشی می كند. ماشينی را كه اف- 1 از جاده منحرف كرد چطور؟ اف- 2 آنقدر قوی است كه می تواند آن ماشين را از روی جاده بلند كند.
گردباد تند اف- 3 (F3) (252 – 329 كيلومتر در ساعت)
به فراوانی اف- 1 و اف- 2 نمی باشد. اف- 3 واگنهای قطار را واژگون می سازد، ديوارهای ساختمانهای خوب ساخته شده را خراب می كند، و يك جنگل را چنان درب و داغان خواهد كرد كه انگار درختهايش چوب كبريت هستند. اين همان توفانی است كه برايش پناهگاههای زيادی دربخشهای معينی ازايالتهای غربی- مركزی آمريكا از بتون مسلح ساخته شده است.
گردباد تند اف- 4 (F4) (330 – 416 كيلومتر در ساعت)
تنها خبر خوب اين است: اف- 4 نادر است. به غير از اين، همه خبرها بد هستند: اف-4ها زمان زيادی طول می كشند، مسافت زيادی را طی می نمايند و خانه ها را با خاك يكسان كرده يا حتی آنها را از جای خود بلند می كنند. يك ماشين چطور؟ اگر در مسير يك اف- 4 قرار گيرد، بهترين تقليد از پرواز يك هواپيمای كوچك را به نمايش می گذارد.
گردباد تند اف- 5 (F5) (417 – 508 كيلومتر در ساعت)
اف- 5، بزرگترين گردباد تند ممكن، يك خانه مستحكم پی دار را از جای خود بلند و تا مسافت قابل توجهی حمل خواهد كرد. درختهای بزرگ را از جا خواهد كند، پوست درختان را به طور كامل از تنه آنها جدا، و آنها را به صدها متر آنطرف تر پرت خواهد كرد. حتی يك ساختمان بتونی مسلح شده با استيل، اگر روی زمين قرار داشته باشد، به كلی ويران خواهد شد. در طی صد سال اخير، گردبادهای اف- پنج صدها انسان را كشته اند.

منابع :

باد چیست؟ http://aftab.ir
باد http://daneshnameh.roshd.ir
گردباد http://www.helal-uast.ac.ir
انواع روشهای مقابله با باد و پیشروی باد رفتها http://daneshnameh.roshd.ir
طوفان بزرگ http://fa.wikipedia.org
گردباد http://www.cloudysky.ir
انواع گردباد با مقیاس ٿوجیتا (مقیاس اف) http://www.gooya.ca
انرژی باد http://daneshnameh.roshd.ir
بادسنج Anemomeler http://aftab.ir
طوفان http://www.avarbardari.com
گردباد Tornado http://www.hupaa.com

/س