معصوم‌زادگان تهران
بنای امامزاده معروف به «شاهزاده حسین» نزدیك مسجد جامع ورامین واقع است. ساختمان موجود تنها ته رنگی از بنای باشكوه اولیه را كه متعلق به قرن هشتم ه.ق است، برخود دارد. بیشترین آثار باقی مانده از بنای اصلی، در محراب نفیس آن به چشم می‌خورد.
جبهه غربی بنا دارای ایوانی رفیع و خوش منظر است كه در طرفین آن دو منار طویل دیده می‌شود.در طرفین ایوان، سه ایوانچه در لبه صحن واقع شده است.بدنه ایوان غربی پوشیده از كاشی، و نیم گنبد آن مزین به مقرنس زیبا و پركار است.در محل پاكار قوس پوشش ایوان، بر كتیبه‌یی با زمینه لاجوردی در سه سوی و روی كاشی‌های خشتی، عباراتی به خط سفید نقش بسته است.طبق كتیبه موجود، قدمت در چوبی بقعه به سال ۸۸۶ ه .ق یعنی دوره آق قویونلو می‌رسد و ظاهرا قدیمی‌ترین سند بر جای مانده برای قدمت شهر تهران است.كاشی‌های زرین فام مرقد متعلق به قرون هفتم و هشتم ه.ق و مناره‌های موجود در این بقعه از قرن سیزدهم ه.ق باقی مانده است.
اطراف امامزاده چندین قبر بسیار جدیدتر، به چشم می‌خورد و به نظر می‌رسد كه این مكان قبلا گورستان یك آبادی بوده است .در كنار امامزاده دو تپه باستانی وجود دارد كه تنوع و فراوانی سفال‌های پراكنده در آنجا حكایت از اهمیت آنها دارد.سفال‌های جمع آوری شده از سطح تپه‌ها، قدمت آنها را به قرون هفتم تا نهم می‌رساند. با كمی فاصله، چله تپه، تپه سلیمان و تپه خاتون قرار دارند.
بنای اولیه این امامزاده سال‌ها پیش بر اثر سیلی بنیان كن از بین رفت و بنای فعلی كه از ساقه گنبد بلند و گنبدی نوك تیز با دو گل دسته تشكیل شده، بعدها جایگزین بنای اولیه شد.حرم هشت ضلعی كنونی و سرداب زیر آن در زمان فتحعلی شاه قاجار به جای بنای قدیمی كه یقینا برج ساده سنگی بود، ساخته شد. درهای شمال و شرق حرم نیز به زمان فتحعلی شاه باز می‌گردد.در وسط حرم، ضریحی به رنگ چوب وجود دارد. وجود مرقد در داخل سرداب تنها منحصر به همین امامزاده است. نسب امامزاده براساس زیارتنامه بقعه به امام زین العابدین (علیه السلام) می‌رسد.
در گذشته‌های نه چندان دور این امامزاده با مساحتی بیش از ۳۰۰۰۰ متر مربع دارای صحن و فضای وسیع مشجر بود و در آن حجره‌ها و طاق نماهای عالی، گنبدی تخم مرغی شكل با كاشی‌های معرق، بقعه و رواقی زیبا به چشم می‌خورد.امروزه صحن این امامزاده به مدرسه تبدیل شده و تنها محوطه‌یی كوچك با دری كه به سمت بازار خیاط‌ها باز می‌شود، از آن باقی مانده است.
بنا شامل اتاقی مربع شكل است.در میانه هر ضلع طاق نما و در چهارگوشه آن، چهار طاق نما دیده می‌شود. با تبدیل پلان چهار به هشت، گنبدی بر آن تعبیه شده است و در زیر آن نقوش بسیار زیبایی با استفاده از گچ شكل گرفته است. نمای زیر گنبد و پایه گنبد و هم چنین دیوارهای داخلی آن گچكاری شده است. در میانه این اتاق آرامگاه قرار دارد. آرامگاه حدود یك متر بلندتر از كف اتاق و دارای یك ضریح چوبی ومشبك است.
بخش‌های اصلی بقعه سلطان مطهر شامل حیاط و ایوان بقعه، اتاق مقبره، كتیبه‌های سنگی مقابر همجوار و صندوق چوبی بقعه است و «ملك كیومرث» یكی از مقتدرترین امرای محلی شمال ایران، آن را بنا نهاد.
امامزاده صالح كتیبه‌یی به تاریخ ۷۰۰ ه.ق داشت كه در تعمیرات مدخل ساختمان از میان رفت.در حمله مغول بنای امامزاده یكسره از بین رفته بود اما بانیان خیر آن را برپا داشتند.
مرحوم مصطفوی می‌نویسد: این بنای چهارگوش بزرگ و محكم تصور می‌رود مربوط به قرن هفتم هجری یا هشتم باشد.و در كنار آن درخت چنار كهنسال در آبادی بزرگ تجریش واقع می‌باشد. هلاكو میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۱۰ بانی تعمیرات و تزئینات آن شده، نقاشی‌های آن را انجام داده است.طبق كتیبه موجود در بنا مدفن صالح برادر امام هشتم می‌باشد.در سال ۱۳۲۳ خورشیدی مرحوم حسن فداكار بانی تغییرات و نصب كاشی مجدد در گنبد آن شد.در سال‌های اخیر تعمیرات اساسی در بنا و صحن این امامزاده انجام شده است.
در گورستان امامزاده صالح در كنار بقعه امامزاده صالح، شخصیت‌هایی چون میرزا حسن خان موتمن الملك، میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا، دكتر حشمت و... آرمیده‌اند.
منبع: سیمای میراث فرهنگی استان تهران
/س
گذری به تعدادی از امامزاده‌های پایتخت
امامزاده اسماعیل
جبهه غربی بنا دارای ایوانی رفیع و خوش منظر است كه در طرفین آن دو منار طویل دیده می‌شود.در طرفین ایوان، سه ایوانچه در لبه صحن واقع شده است.بدنه ایوان غربی پوشیده از كاشی، و نیم گنبد آن مزین به مقرنس زیبا و پركار است.در محل پاكار قوس پوشش ایوان، بر كتیبه‌یی با زمینه لاجوردی در سه سوی و روی كاشی‌های خشتی، عباراتی به خط سفید نقش بسته است.طبق كتیبه موجود، قدمت در چوبی بقعه به سال ۸۸۶ ه .ق یعنی دوره آق قویونلو می‌رسد و ظاهرا قدیمی‌ترین سند بر جای مانده برای قدمت شهر تهران است.كاشی‌های زرین فام مرقد متعلق به قرون هفتم و هشتم ه.ق و مناره‌های موجود در این بقعه از قرن سیزدهم ه.ق باقی مانده است.
امامزاده احمد و محمود
اطراف امامزاده چندین قبر بسیار جدیدتر، به چشم می‌خورد و به نظر می‌رسد كه این مكان قبلا گورستان یك آبادی بوده است .در كنار امامزاده دو تپه باستانی وجود دارد كه تنوع و فراوانی سفال‌های پراكنده در آنجا حكایت از اهمیت آنها دارد.سفال‌های جمع آوری شده از سطح تپه‌ها، قدمت آنها را به قرون هفتم تا نهم می‌رساند. با كمی فاصله، چله تپه، تپه سلیمان و تپه خاتون قرار دارند.
امامزاده ام كبری و ام صغری
امامزاده جعفر، پیشوا
امامزاده جعفر، هشتگرد
امامزاده حسن
امامزاده داوود
بنای اولیه این امامزاده سال‌ها پیش بر اثر سیلی بنیان كن از بین رفت و بنای فعلی كه از ساقه گنبد بلند و گنبدی نوك تیز با دو گل دسته تشكیل شده، بعدها جایگزین بنای اولیه شد.حرم هشت ضلعی كنونی و سرداب زیر آن در زمان فتحعلی شاه قاجار به جای بنای قدیمی كه یقینا برج ساده سنگی بود، ساخته شد. درهای شمال و شرق حرم نیز به زمان فتحعلی شاه باز می‌گردد.در وسط حرم، ضریحی به رنگ چوب وجود دارد. وجود مرقد در داخل سرداب تنها منحصر به همین امامزاده است. نسب امامزاده براساس زیارتنامه بقعه به امام زین العابدین (علیه السلام) می‌رسد.
امامزاده رحمن و زید
امامزاده زید
در گذشته‌های نه چندان دور این امامزاده با مساحتی بیش از ۳۰۰۰۰ متر مربع دارای صحن و فضای وسیع مشجر بود و در آن حجره‌ها و طاق نماهای عالی، گنبدی تخم مرغی شكل با كاشی‌های معرق، بقعه و رواقی زیبا به چشم می‌خورد.امروزه صحن این امامزاده به مدرسه تبدیل شده و تنها محوطه‌یی كوچك با دری كه به سمت بازار خیاط‌ها باز می‌شود، از آن باقی مانده است.
امامزاده زین العابدین
بنا شامل اتاقی مربع شكل است.در میانه هر ضلع طاق نما و در چهارگوشه آن، چهار طاق نما دیده می‌شود. با تبدیل پلان چهار به هشت، گنبدی بر آن تعبیه شده است و در زیر آن نقوش بسیار زیبایی با استفاده از گچ شكل گرفته است. نمای زیر گنبد و پایه گنبد و هم چنین دیوارهای داخلی آن گچكاری شده است. در میانه این اتاق آرامگاه قرار دارد. آرامگاه حدود یك متر بلندتر از كف اتاق و دارای یك ضریح چوبی ومشبك است.
امامزاده سلطان مطهر
بخش‌های اصلی بقعه سلطان مطهر شامل حیاط و ایوان بقعه، اتاق مقبره، كتیبه‌های سنگی مقابر همجوار و صندوق چوبی بقعه است و «ملك كیومرث» یكی از مقتدرترین امرای محلی شمال ایران، آن را بنا نهاد.
امامزاده سید نصرالدین
امامزاده حسین، ورامین
امامزاده صالح
امامزاده صالح كتیبه‌یی به تاریخ ۷۰۰ ه.ق داشت كه در تعمیرات مدخل ساختمان از میان رفت.در حمله مغول بنای امامزاده یكسره از بین رفته بود اما بانیان خیر آن را برپا داشتند.
مرحوم مصطفوی می‌نویسد: این بنای چهارگوش بزرگ و محكم تصور می‌رود مربوط به قرن هفتم هجری یا هشتم باشد.و در كنار آن درخت چنار كهنسال در آبادی بزرگ تجریش واقع می‌باشد. هلاكو میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۱۰ بانی تعمیرات و تزئینات آن شده، نقاشی‌های آن را انجام داده است.طبق كتیبه موجود در بنا مدفن صالح برادر امام هشتم می‌باشد.در سال ۱۳۲۳ خورشیدی مرحوم حسن فداكار بانی تغییرات و نصب كاشی مجدد در گنبد آن شد.در سال‌های اخیر تعمیرات اساسی در بنا و صحن این امامزاده انجام شده است.
در گورستان امامزاده صالح در كنار بقعه امامزاده صالح، شخصیت‌هایی چون میرزا حسن خان موتمن الملك، میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا، دكتر حشمت و... آرمیده‌اند.
منبع: سیمای میراث فرهنگی استان تهران
/س
