فرآیند اراده در فرهنگ دینی
چکیده
اراده، قدرتی است که از بعد روحی انسان مشتق شده و یکی از ابعاد وجود معنوی اوست. این صفت، یکی از صفات الهی و از جمله صفت های مشترک بین انسان و خداست و به همین دلیل تا مرز قدرت الهی زمینه رشد دارد. همانطور که اگر خداوند چیزی را اراده کند انجام می شود، انسان نیز در صورت به کارگیری اراده خود، همان خصوصیت را خواهد داشت.
تعداد کلمات 576/ تخمین زمان مطالعه 3 دقیقه
اراده، قدرتی است که از بعد روحی انسان مشتق شده و یکی از ابعاد وجود معنوی اوست. این صفت، یکی از صفات الهی و از جمله صفت های مشترک بین انسان و خداست و به همین دلیل تا مرز قدرت الهی زمینه رشد دارد. همانطور که اگر خداوند چیزی را اراده کند انجام می شود، انسان نیز در صورت به کارگیری اراده خود، همان خصوصیت را خواهد داشت.
تعداد کلمات 576/ تخمین زمان مطالعه 3 دقیقه
مؤثرترین و کارآمدترین راه تقویت اراده، عبارت است از:
1.تقویت ایمان مذهبی که هدف برتر را ارایه می کند، و عقل و اندیشه و اراده (قوه اجرایی عقل) را با تمام توان، در راستای اهداف الهی بسیج خواهد نمود.
2. تلقین توانایی و موفقیت، و پرهیز از هرگونه یأس و ناامیدی، و حذف کلمات "نمی توانم، نمی شود، ممکن نیست و امثال آن" از صفحه ذهن.
3. دعا و توسل از درگاه خداوند مهربان.
4. انجام واجبات و ترک معصیت و نافرمانی ولی نعمت (خدای تعالی).
5. پرهیز از کارها و امورات لهو و بیهوده و یا کم فایده.
6. پرداختن به عبادتها بویژه روزه گرفتن.
7. تمرین صبر و استقامت در برابر مشکلات و ناملایمات.
بطور مثال در مورد عبادات و تأثیر آن در اراده، می توان گفت که در هر یک از عبادات، اثری در نفس حاصل می شود، و کم‌کم تقویت اراده ی نفس می کند، و قدرت اراده بیشتر می شود. و بخاطر همین، عبادات هر چه مشقّت داشته باشد، مرغوب است. "و افضل الاعمال احمزُها" یعنی (برترین کارها سخت ترین آنهاست.) (1) امام خمینی(رحمت الله علیه) در این خصوص می فرمایند: "در زمستان سرد، شب از خواب ناز گذشتن و به عبادت حق تعالی قیام کردن روح را بر قوای بدن چیره می کند و اراده را قوی می کند. و این در اول امر اگر قدری مشکل و ناگوار باشد، کم‌کم پس از اقدام زحمت کم می شود و اطاعت بدن از نفس زیاد می شود، چنان چه می بینیم اهل آن بدون تکلیف و زحمت قیام می کنند. و این که ما تنبلی می‌کنیم و بر ما مشکل و شاق است، برای آن است که اقدام نمی کنیم. اگر چند مرتبه اقدام کنیم، کم کم زحمت مبدل به راحت می‌شود." (2)
1.تقویت ایمان مذهبی که هدف برتر را ارایه می کند، و عقل و اندیشه و اراده (قوه اجرایی عقل) را با تمام توان، در راستای اهداف الهی بسیج خواهد نمود.
2. تلقین توانایی و موفقیت، و پرهیز از هرگونه یأس و ناامیدی، و حذف کلمات "نمی توانم، نمی شود، ممکن نیست و امثال آن" از صفحه ذهن.
3. دعا و توسل از درگاه خداوند مهربان.
4. انجام واجبات و ترک معصیت و نافرمانی ولی نعمت (خدای تعالی).
5. پرهیز از کارها و امورات لهو و بیهوده و یا کم فایده.
6. پرداختن به عبادتها بویژه روزه گرفتن.
7. تمرین صبر و استقامت در برابر مشکلات و ناملایمات.
بطور مثال در مورد عبادات و تأثیر آن در اراده، می توان گفت که در هر یک از عبادات، اثری در نفس حاصل می شود، و کم‌کم تقویت اراده ی نفس می کند، و قدرت اراده بیشتر می شود. و بخاطر همین، عبادات هر چه مشقّت داشته باشد، مرغوب است. "و افضل الاعمال احمزُها" یعنی (برترین کارها سخت ترین آنهاست.) (1) امام خمینی(رحمت الله علیه) در این خصوص می فرمایند: "در زمستان سرد، شب از خواب ناز گذشتن و به عبادت حق تعالی قیام کردن روح را بر قوای بدن چیره می کند و اراده را قوی می کند. و این در اول امر اگر قدری مشکل و ناگوار باشد، کم‌کم پس از اقدام زحمت کم می شود و اطاعت بدن از نفس زیاد می شود، چنان چه می بینیم اهل آن بدون تکلیف و زحمت قیام می کنند. و این که ما تنبلی می‌کنیم و بر ما مشکل و شاق است، برای آن است که اقدام نمی کنیم. اگر چند مرتبه اقدام کنیم، کم کم زحمت مبدل به راحت می‌شود." (2)
بیشتر بخوانید: راههای تقویت اراده
زیر پا گذاشتن قوانین الهی، و ترک واجبات و ارتکاب گناهان، نه تنها عزم را از میان می برد، بلکه وجود پلیدیها و زشتی های ناشی از گناهان، مانع تقویت عزم و اراده می شوند. از این رو انسان باید به قدر تواناییش، با هوای نفس به مخالفت برخیزد. معامله به ضدّ کردن و مقاومت در برابر امیال نفسانی، به تدریج باعث ضعیف گشتن و در بند شدن شهوات لجام گسیخته شده، باعث تقویت عزم می شود. از عوامل مهم دیگر این که توفیق و موفقیت در این امر را از خدا بخواهد، که این توسل به خدا، انس و ارتباطی بیشتر با محبوب عالمیان برای او ایجاد می کند، که اساس همه ترقّیات محسوب می شود. از این رو سزاوار است این دعا را با تکرار، بر صحیفه جان خویش حک کند: "اللهم انی اسئلک فیه مما یرضیک و اعوذبک و اسئلک التوفیق فیه لان اطیعک و لا اعصیک"(3) (خداوندا، از تو می طلبم آن چه را که موجب رضای توست. و به تو پناه می برم از آن چه موجب خشم توست. و از تو توفیق اطاعت و ترک معصیت را خواستارم.)
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج67،ص1912. شرح اربعین حدیث امام خمینی( ، ص126مفاتیح الجنان، دعای روز 24 ماه مبارک رمضان
منبع: www.porsojoo.com
