کلمات ناشایست و دشنام در میان کودکان

به طور معمول کودکان کوچک‌تر از پنج سال به تذکرهای والدین گوش فراداده، به راحتی کلمات رکیک را ترک می‌کنند ولی خودتان را آماده کنید زیرا فرزندتان ممکن است از شما سؤال کند که چرا نمی‌تواند از این کلمات استفاده کند یا معنی این کلمات رکیک چیست؟ در این موارد بهتر است بگویید: «بعداً توضیح خواهم داد» یا به ذکر این که «کلمه‌ی زشتی است» بسنده کرده و توضیح بیشتری ندهید.
وقتی فرزند شما کلماتی ناپسند به کار برد، از این فرصت برای آغاز یک بحث و مشارکت خانوادگی در حل مشکلات بهره ببرید. به فرزندتان بگویید که سعی دارید راه‌هایی را برای ابراز احساس خود بیابید که در آنها به استفاده از کلمات رکیک نیازی نباشد.
فحش دادن از به کار بردن کلمات رکیک دیگر برتر است و باید به فرزند خود توضیح دهید که اگر کسی به او فحش دهد یا با نام بدی او را خطاب کند چه احساس ناخوشایندی خواهد داشت. پس او نیز نباید به کسی فحش بدهد.
دکتر آلن مندلر، (1) در کتاب خود به نام آموزش کودکان درباره‌ی فشارهای روانی و اعتماد به نفس می‌گوید علت فحش دادن کودکان به دیگران این است که آنها احساس بدی دارند و به کسی نیازمندند که احساس خوبی در آنها به وجود آورد. بنابراین، در برخورد با اعمالی چون فحش دادن و نظایر آن، نباید با آنها مقابله به مثل کرد. اگر کودکی به شما گفت «بدریخت بدقواره» شما به او بگویید «حق با تو است من زشت هستم ولی در عوض تو خیلی زیبایی». این برخورد موجب برانگیخته شدن احساسی خوش در کودکان می‌شود و به فحش دادن ادامه نخواهند داد.
اگر کسی به شما گفت که فرزندتان به دیگران فحش می‌دهد و از کلمات رکیک استفاده می‌کند، شتابزده نتیجه‌گیری و قضاوت نکنید بلکه به فرزندتان فرصت دهید تا علت استفاده از این کلمات را برای شما توضیح دهد. شاید کسی او را اذیت و تحریک کرده به طوری که ناگزیر با فحش دادن از خود دفاع کرده است.
اکنون به نکته‌های کلیدی دیگری اشاره می‌کنیم که می‌توانند در برخورد با «بدزبانی» کودکان مفید واقع شوند.
1. کودکان در اثر شنیدن مکرر کلمات رکیک، بدون این که معنی آنها را درک کنند از آن کلمات استفاده می‌کنند.
2. وقتی کودکی برای نخستین بار کلمه‌ای رکیک را به زبان می‌آورد، می‌توانید کمی به او فرصت دهید تا شاید دیگر از آن کلمه استفاده نکند ولی اغلب چنین نخواهد شد، از این رو بهتر است به محض شنیدن یک کلمه‌ی رکیک، قوانینی برای ترک آن وضع کنید.
3. مواظب سخن گفتن خود باشید زیرا کودکان از والدین خود تقلید می‌‎کنند.
4. اگر فرزند شما «بدزبانی» را از شما یا یکی از اعضای خانواده نیاموخته است با مهدکودک یا مدرسه‌ی او تماس بگیرید تا منشأ آن را بیابید و بتوانید آن را از میان ببرید.
5. متأسفانه برخی از فیلم‌ها بدآموز هستند، بنابراین تلاش کنید فرزند خود را از تماشای این برنامه‌ها دور نگه دارید.
6. هرگاه فرزند شما به کسی فحش داد، از خودتان بپرسید که چه چیزی موجب خشم او شده است؟ زیرا کودکان گاهی برای ابراز خشم خود از این وسیله استفاده می‌کنند. گاه ممکن است به طور ناخواسته موجب برانگیختن خشم فرزند خود شوید و او برای فرونشاندن خشم خود به کودکان دیگر فحش بدهد.
7. اگر می‌خواهید به فرزند خود کمک کنید تا بدون استفاده از دشنام، از خود دفاع کند، به او بگویید: «سنگ می‌تواند استخوان مرا بشکند ولی فحش هیچ آسیبی به من نمی‌رساند» ولی با وجود این، احساسات او را درک کنید زیرا فحش شنیدن برای کودکان دشوار است.
8. درباره‌ی کودکانی که ساده هستند حساس باشید، آنها ممکن است چنین تصور کنند که دشنامی که شنیده‌اند تنبیه مناسبی برای آنها بوده است.
9. سعی کنید راه‌هایی بیابید تا اعتماد به نفس فرزندتان را تقویت کنید. در این صورت فرزند شما با روش‌هایی پسندیده از خود دفاع خواهد کرد. به او محبت کنید و توانایی‌هایش را بستایید. سعی کنید به فرزندتان بیاموزید که احترام افراد با دشنام دادن خدشه‌دار می‌شود و هیچ‌گاه نباید از کلمات توهین‌آمیز استفاده کرد.

پی‌نوشت‌ها:

1. Allan Mendler

منبع مقاله :
سیگل، الینور، سیگل، لیندا؛ (1393)، کلیدهای رویارویی با مشکلات رفتاری کودکان، ترجمه‌ی مسعود حاجی‌زاده، تهران: موسسه انتشارات صابرین، چاپ پانزدهم.