آبله مرغان چيست؟
يک بيماري عفوني که در اثر ويروس واريسلازوستر ايجاد مي شود و بيشتر کودکان را گرفتار مي کند. تقريبا تمام افراد در طي زندگي خود به اين بيماري مبتلا مي شوند. مشخصه بيماري ايجاد ضايعات پوستي به صورت تاول هاي کوچک همراه با خارش در سطح پوست مي باشد. در فاز اوليه بيماري تب، احساس خستگي و علائمي شبيه سرماخوردگي وجود دارد و پس از 2-1 روز علائم پوستي ظاهر مي گردد که در ابتدا در تنه و سر و سپس به اندام ها گسترش مي يابد. اين ضايعات به ابعاد 4-2 ميلي متر بوده و بين 250 تا 500 عدد مي باشند. 12-8 ساعت پس از ظهور مايع درون آنها کدر شده و در نهايت تاول پاره شده و روي آنها دلمه مي بندد. در صورتي که عفونت به ضايعات پوستي اضافه نشود معمولا بدون برجا ماندن ضايعه دائمي در پوست، بهبودي حاصل مي شود. از مشخصات مهم اين ضايعات خارش دار بودن آنهاست که گاهي در فرد بيمار مخصوصا کودکان موجب بيقراري بيمار مي گردد. طول دوره بيماري معمولا 14-10 روز مي باشد.
چطور فرد به آبله مرغان مبتلا مي شود؟
اين بيماري بسيار مسري و از طريق تماس مستقيم مثل دست زدن به ضايعات پوستي پاره شده يا از طريق تنفس منتقل مي گردد. وقتي فرد بيمار سرفه يا عطسه مي کند يا مي خندد و يا حتي صحبت مي کند قطرات ظريف و کوچکي از بيني و دهان وي خارج شده که پر از ويروس آبله مرغان مي باشد. فرد ديگري مي تواند به راحتي اين قطرات را تنفس کند و يا قطرات روي دست او بنشيند و بدين ترتيب فرد آلوده شده و پس از 21-10 روز علائم بيماري ظاهر گردد. بيماري از 2-1 روز قبل از اينکه ضايعات پوستي ظهور پيدا کند تا زماني که روي تاول ها دلمه ببندد مسري است. بنابراين يک فرد حتي قبل از اينکه بداند دچار بيماري شده مي تواند ويروس را به سايرين منتقل کند.
آيا واکنش برعليه بيماري وجود دارد؟
خوشبختانه واکسن بر عليه اين بيماري ساخته شده ولي در کشور ما هنوز جزو برنامه واکسيناسيون کشوري نمي باشد. قبل از اينکه واکسن آبله مرغان ساخته شود تنها راه مبارزه برعليه ابتلاي شديد به بيماري اين بود که کودکان در سنين پايين در زماني که بيماري حداقل عوارض را دارد، مبتلا گردند و حتي توصيه مي شد در هنگام ابتلاي يک کودک ساير کودکان را با وي مواجه سازند. با به بازار آمدن واکسن واريسلا پيشگيري از بيماري ميسر گرديد. اگرچه وقتي افرادي که واکسن دريافت مي کنند احتمال دارد بيمار شوند اما در صورت بروز، علائم آنقدر خفيف است که مشکلي براي آنان ايجاد نخواهد شد. توصيه مي گردد 2 دوز واکسن در کودکان زير 12 سال مصرف شود.
چه عوارضي به دنبال ابتلا به بيماري ممکن است ايجاد شود؟
مهمترين عارضه آبله مرغان اضافه شدن عفونت هاي ميکروبي مي باشد. به طوري که ميکروب، پوست يا قسمت هاي زيرپوست، استخوان، ريه، مفاصل و خون را آلوده مي کند. عارضه ديگر تهاجم خود ويروس آبله مرغان به ساير قسمت هاي بدن مانند ريه و مغز مي باشد. در آمريکا قبل از انجام واکسيناسيون برعليه بيماري، هر ساله 10600 فرد به دليل اين بيماري در بيمارستان ها بستري شده و 150-100 بيمار در اثر عوارض آن فوت مي کردند.
چه درمان هاي خانگي براي آبله مرغان پيشنهاد مي شود؟
والدين مي توانند با اقداماتي در خانه به بيماران کمک کنند. به علت ماهيت خارش دار بودن ضايعات پوستي و از آنجا که خاراندن مي تواند باعث خراش در پوست يا پاره شدن تاول شود و ميکروب ها از طريق دست به پوست آسيب ديده منتقل شوند، لذا توصيه مي گردد ناخن کودکان کوتاه شود. لوسيون کالامين ممکن است تا حدي در کاهش خارش کمک کننده باشد. براي کاهش تب در اين بيماري به هيچ عنوان نبايد از آسپرين استفاده شود زيرا مصرف اين دارو مي تواند باعث بروز بيماري خطرناکي (سندرم راي Reye) شود که با درگيري و اختلال عملکرد کبد، مغز و حتي مرگ همراه باشد. بهتر است براي کاهش تب از استامينوفن استفاده شود. خنک نگه داشتن بيمار باعث کاهش خارش شده و برعکس گرما و تعريق خارش را زياد مي کند.
آيا دارويي وجود دارد که بتواند در درمان بيماري استفاده شود؟
براساس نظريه پزشک، براي افرادي که مشکلات زمينه اي ريوي دارند. يا افراد مبتلا به بيماري هاي مزمن پوستي و نيز افراد بالاي سن 12 سال، کساني که تحت درمان با کورتن هستند، افرادي که مبتلا به سرطان يا هرگونه نقص ايمني هستند يا در صورت بروز بيماري شديد، آسيکلووير جهت درمان تجويز مي گردد. توصيه مي گردد افرادي که سيستم ايمني آنها در اثر بيماري يا درمان دارويي (شيمي درماني، مصرف کورتن...) ضعيف مي باشد، در صورت تماس با فرد مبتلا يا بروز ضايعات خود را با پزشک خود تماس بگيرند. زنان حامله بخصوص در سه ماهه اول بارداري در صورت تماس با فرد بيمار يا بروز علايم بيماري بايد جهت پيشگيري يا احيانا اقدامات درماني ضروري با پزشک خود تماس حاصل نمايند.
در صورت بروز بيماري چه زماني بايد به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتي که تب بيش از 4 روز طول بکشد، يا تب بالاتر از 39 باشد، در صورتي که قسمتي از بدن که ضايعات تاولي دارد قرمز، ملتهب و دردناک شود يا چرک از تاول ها خارج شود سريعا به دکتر مراجعه نماييد.
اگر فرد بيمار خواب آلود مي باشد و يا به سختي بيدار مي شود يا مشکل در راه رفتن دارد و يا استفراغ مکرر، تنگي نفس، سرفه هاي پشت سر هم دارد يا به شدت بيمار به نظر مي رسد سريعا با دکتر تماس بگيريد.
آيا احتمال دارد فرد، بيماري را بيش از يک بار در طي عمر خود تجربه کند؟
بله اما اين حالت شايع نيست و در بيشتر موارد فقط يک بار فرد در طي عمر مبتلا شده و براي باقي عمر نسبت به اين بيماري ايمن خواهد بود.
آيا بيماري عود مي کند؟
پس از ابتلا به آبله مرغان، ويروس در بدن (در ريشه هاي عصبي نخاع) به صورت غيرفعال باقي مي ماند و مي تواند در صورت بروز شرايطي مانند، ضعف سيستم ايمني، سنين پيري، به دنبال آفتاب سوختگي شديد، بيماري هاي بدخيم و حتي استرس هاي روحي شديد مجددا فعال شود ولي در صورت فعاليت مجدد، بيماري جديدي به نام «زونا» را ايجاد مي کند. در اين بيماري مانند آبله مرغان ضايعات تاولي روي پوست ايجاد مي شود اما برخلاف آبله مرغان فقط يک قسمت محدود از بدن درگير مي شود و ضايعات به صورت گسترده در تمام بدن نمي باشند. ضايعات زونا بسيار دردناک است و اين درد حتي تا ماه ها پس از بهبودي تاول ها امکان دارد در همان منطقه احساس شود.
توجه: زنان حامله اي که نمي دانند اين بيماري را قبلا کسب کرده اند يا نه، بايد از برخورد با بيمار پرهيز کنند و در صورت تماس سريعا به پزشک مراجعه نمايند. بيماري آبله مرغان در زنان حامله مخصوصا در 20 هفته اول حاملگي براي جنين خطرناک است. ويروس مي تواند از طريق خون از مادر به جنين منتقل شده و مشکلات جدي در رشد و تکامل جنين ايجاد نمايد .
منبع: مجله دنياي سلامت شماره 27/س
