شناسنامه کتاب:
عنوان: افق اندیشه زندگانی امام باقر(ع)
موضوع: سیره امام باقر(ع)
زبان: فارسی
قطع: رقعی
تیراژ: 1500
نویسنده: ابوالفضل هادی منش
ناشر: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما
محل چاپ: قم
سال چاپ: 1383
نوبت چاپ: 1
تعداد صفحات: 150 صفحه

معرفی کتاب:

این مجموعه نگاهی کوتاه است به دریای بیکران امام باقر(ع) که برای استفاده در برنامه‌های صدا و سیما تهیه شده است.
مطالب این اثر، پژوهشی درباره چگونگی اوضاع حاکم بر دوران زندگی امام باقر(ع) است که در دو بخش سامان یافته است.
بخش نخست با نگاهی به زندگانی امام و ویژگی‌های برجسته اخلاقی ایشان، در ترسیم چهره روشنی از امام باقر(ع) می‌کوشد، سپس جایگاه علمی و تلاش‌های فرهنگی حضرت در زمینه تربیت شاگردان، بنیان‌گذاران نهضت پویای علمی و پاسخ به شبهات... تبیین می‌شود و پس از آن با نگاهی به عملکرد حکمرانان دوران امام، موضع‌گیری‌های آن حضرت در برابر آنها، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در پایان این قسمت به عوامل شهادت حضرت اشاره می‌شود و...
در بخش دوم، با دادن پیشنهادهای کلی و معرفی موضوع‌های برنامه سازی، کوشش می‌شود تا مدیران برنامه سازان رسانه ملی در راستای بهره برداری از زندگانی امام باقر(ع) بیش ترین استفاده را داشته باشند.

فهرست مطالب کتاب:

این کتاب در دو بخش و ده فصل به شرح زیر آمده است.
دیباچه
پیش گفتار

بخش اول: گذری بر زندگانی، فعالیت‌ها و مبارزات فرهنگی- سیاسی امام باقر(ع)

فصل اول: دریچه‌ای به سور نور

شناسنامه امام، ولادت، نام‌‌گذاری، کنیه و لقب‌ها، مادر امام، خاستگاه تربیتی، کودکی آزاده، همسر و فرزندان امام، امامت حضرت، نص بر امامت

فصل دوم: ویژگی‌های برجسته

1. ویژگی‌های ظاهری (چهره، قامت و...)
2. اخلاق و ویژگی‌های فردی: (پرستش و پارسایی، دوری از دنیا، دانش و بینش، بخشندگی، کار و سخت‌کوشی، پاکیزگی و آراستگی، ورزش و نشاط جوانی).
3. ویژگی‌های اخلاقی در خانوده: (ایجاد پیوند عاطفی با همسر، ارتباط عاطفی با فرزندان)
4. اخلاق اجتماعی: دستگیری از نیازمندان جامعه، زندگی اجتماعی و مردمی، احترام به مالکیت اجتماعی، خوش‌رویی، ابراز صمیمت در معاشرت با دوستان، آگاهی از مشکلات معیشتی نزدیکان و تلاش برای رفع آن، بردباری در روابط اجتماعی، حضور شکوهمندانه در اجتماعات.
فصل سوم: بررسی مقام علمی و تلاش‌های فرهنگی امام باقر(ع)
اوضاع فرهنگی- اجتماعی جامعه، ترسیمی از چهره علمی امام، پایه‌گذاری نهضت بزرگ و پویای علمی، تحکیم بنیان تفکر شیعی، پرورش فرهیختگان و دانشوران بسیار (زراره، محمدبن مسلم، ابوبصیر، برید بن معاویه، لیث بن بختری و...)، پی‌ریزی تدوین حدیث، بنیان‌گذاری اجتهاد، مبارزه با شیوه‌های نادرست اجتهاد، توسعه فرهنگ انتظار، نشر فرهنگ اصیل اسلامی (بهره‌گیری از قرآن، رجعت فقهی و پاسخ به پرسش‌های دانشمندان، شناساندن رهیافتی جایگاه امام(ع)، نیایش، کانون ترویج آموزه‌های دینی)

فصل چهارم: مبارزات فرهنگی

مناظرات گسترده علمی، مبارزه با مکتب‌های انحرافی (فرقه مرجئه، جبریه و قدریه، خوارج، مغیریه، جارودیه)، مبارزه با اندیشه‌های خطر‌آفرین یهود، مبارزه با نفاق و اندیشه‌های سازشکارانه خواص.
فصل پنجم: اوضاع سیاسی و موضع‌گیری‌های امام باقر(ع)
نگاهی کلی به شرایط سیاسی حاکم، چهره و عملکرد حکمرانان معاصر با امام، نفوذ و استحاله اندیشه‌های غیراسلامی در حاکمیت، نقش علمای درباری در پیشبرد اهداف سیاسی امویان، وضعیت زندگانی امام و شیعیان، حکومت عمربن عبدالعزیز، سایه آرامش زودگذر، دیدگاه امام باقر(ع) و دیگر ائمه درباره شخصیت و عملکرد عمربن عبدالعزیز، بینش سیاسی و رهنمودهای امام، نهادینه سازی تقیه توسط امام، امام و قیام زیدبن علی(ع)

فصل ششم: شهادت امام باقر(ع)

امویان، کینه توزی‌ها و دشمنی‌ها، بهانه‌جویی‌های هشام، پرواز تا بی‌نهایت، وصیت‌های امام، وصیتی مهم، خاک‌سپاری و سوگواری.

فصل هفتم: گلچینی از سخنان گهربار، درس‌های آموزنده امام باقر(ع)

الف) کلمات قصار (فرجام نیک و بد، بهترین پیکار، ارزش پند نیکو، نهایت کمال، نشانه دانشمند...)
ب) درس های آموزنده (مسئولیت پذیری در برابر مشکلات دیگران، حمایت اقتصادی، شرایط هم‌زیستی در جامعه با شیعیان راستین)

فصل هشتم: برگی از دفتر کرامات (مشتمل بر حکایت پنج کرامت)

فصل نهم: امام باقر(ع) از دیدگاه اندیشمندان اهل سنت:

حافظ ابونعیم احمدبن عبدالله اصفهانی، ابن اثیر، ابن جوزی، ابن عساکر، ذهبی، ابن کثیر، ابن عماد، محمدامین سویدی، خیرالدین زرکلی و...

فصل دهم: برگزیده ادب فارسی

در این بخش در دو قسمت، مطالب ادبی ارائه شده است:
الف) متون ادبی: دارای شش مطلب
ب) اشعار: سه قطعه شعر-
بخش دوم: همراه با برنامه‌سازان
پیشنهادهای کلی، سوژه‌های برنامه سازی، پرسش‌های مسابقه‌ای، پرسش‌های مردمی، پرسش‌های کارشناسی و کتاب‌نامه
تذکر: علاوه بر فهرست مطالب و فهرست کتاب‌های مورد استفاده در تهیه این اثر که در پایان به صورت مفصل آمده است، در پاورقی‌ها، علاوه بر آوردن منابع مطالب به صورت دقیق، عقاید نویسنده نیز آمده است.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir