سازمان کنفرانس اسلامي

سازمان کنفرانس اسلامي (OIC) دومين حرکت سازماني در بين دولت هاي اسلامي به شمار مي رود. اين سازمان هم اکنون 56 عضو دارد که با احتساب دولت فلسطين مي توان آن را 57 عضوي خواند. در حال حاضر نمايندگي فلسطين در سازمان بر عهده ي سازمان آزادي بخش فلسطين است. اين سازمان بين الملي علاوه بر 57 عضو، يازده نهاد ناظر نيز دارد که عبارت اند: تايلند، جامعه مسلمانان ترکيه، جبهه آزادي بخش مسلمانان فيليپين و مالايا، سازمان اتحاد آفريقا، اتحاديه عرب، بوسني و هرزگوين، جمهوري آفريقاي مرکزي، جنبش عدم تعهد (NAM) ، سازمان همکاري اکو، سازمان ملل متحد و فدراسيون روسيه.
اين سازمان، 15/1 % جمعيت دنيا را در خود جاي داده که معادل يک ميليارد و چهارصد هزار نفر است. اين سازمان بين المللي متشکل از چندين نهاد وابسته و کميته هاي فرعي است. کميته هاي وابسته، به صورت دايمي و در زمينه هايي همچون امور خيريه، مسائل فرهنگي، اطلاع رساني و مواردي از اين دست به فعاليت مشغول هستند.
علاوه بر کميته هاي وابسته، چهار رکن اصلي و چند نهاد وابسته نيز وجود دارند. اين نهادها با هدف تلاش براي نزديکي اهداف سازمان و گام برداشتن در جهت خدمت به مسلمانان ايجاد شده اند. اين نهادها از يک نوع استقلال اداري و مالي برخوردارند.
ارکان سازماني اين سازمان ها عبارت اند از:

1-کنفرانس سران

اين کنفرانس هر سه سال يک بار و در پايتخت يکي از کشورهاي اسلامي عضو برگزار مي شود. کشورهايي که اين کنفرانس را برگزار مي کنند به مدت سه سال رياست آن را بر عهده مي گيرند، تاکنون 10 کنفرانس از اين دست برگزار شده است. کنفرانس سران، عالي ترين رکن سازمان است که وظيفه ي انتخاب دبير کل را بر عهده دارد. نکته ي جالب در مورد اين کنفرانس، منظم برگزار شدن آن در موعد مقرر است.

2- کنفرانس وزراي خارجه

اين نشست هر سال يک بار بر پا مي شود. البته مي توان در مواقع لزوم نيز آن را داير نمود. هر ساله نيز يک اجلاس هماهنگي در نيويورک برگزار مي شود. اين جلسه براي هماهنگي اعضا در نشست مجمع عمومي سازمان ملل است. در اين کنفرانس بيش تر وزراي خارجه و يا معاونان آن ها شرکت مي کنند.
اگر چه نشست سران که عالي ترين رکن سازمان است، هر سه سال يک بار تشکيل مي شود، بيش تر تصميم هاي اجرايي و مهم، در کنفرانس وزراي خارجه اتخاذ مي شود. اين کنفرانس علاوه بر اين مسؤول وظايف کنفرانس سران در مدتي است که نشست آن برگزار نمي شود.

3- دبيرخانه

وظايف اداري سازمان بر عهده ي دبيرخانه است. هر چند موقتاً شهر جده به عنوان مقر دبيرخانه و حتي کل سازمان انتخاب گرديده، اين انتخاب دائمي نبوده و شهر بيت المقدس به عنوان مقر اصلي کنفرانس اسلامي انتخاب شده است. رياست دبيرخانه همچون ديگر سازمان هاي بين المللي با دبير کل است. وي که با انتخاب بيش تر کشورهاي عضو تعيين مي شود، براي چهار سال تصدي دبيرخانه را برعهده مي گيرد. مسئوليت پي گيري و اجراي تصميم هاي گرفته شده در دو کنفرانس سران و وزرا بر عهده ي دبيرخانه است.

4- دادگاه بين المللي عدالت اسلامي

اين رکن، جديدترين رکن سازمان و مقر آن در شهر کويت است. اين رکن پس از اجلاس پنجم سران در کويت که در سال 1987 برگزار گرديد تأسيس شد. هر چند اين حرکت تحول جالبي است، اساس نامه ي آن هنوز به تصويت نرسيده است.
در اساس نامه ، پيش بيني شده است که دادگاه عدل اسلامي از هفت قاضي تشکيل گردد. علاوه بر آن برخي شعبه هاي فرعي نيز در آن وجود خواهند داشت. انتخاب قضات دادگاه، در کنفرانس وزرا صورت مي گيرد.
نهادهايي نيز در سازمان تشکيل شده است که از جمله ي آن ها مي توان به مرکز اسلامي توسعه تجارت، سازمان اسبوا، مرکز تحقيقات تاريخ هنر و فرهنگ اسلامي، مجمع فقه اسلامي، صندوق همبستگي اسلامي، بانک توسعه اسلامي و سازمان آسيکو اشاره نمود. در اين نوشتار به معرفي چند نمونه از اين نهادها بسنده مي کنيم.
الف) سازمان علمي، تربيتي و فرهنگي وابسته به کنفرانس اسلامي (آيسسکو)
اين سازمان در سال 1361 هجري شمسي عملاً شروع به کار کرد. دو رکن اصلي آن عبارت اند از مجمع عمومي ( که عالي ترين رکن تصميم گيرنده آن است و جلسات اين مجمع در سطح وزراست و به طور منظم ، هر سه سال يک بار داير مي گردد) و شواري اجرايي (که هر سال يک بار تشکيل جلسه مي دهد). کشورهاي عضو، نمايندگاني در اين شورا دارند. اين نمايندگان بايستي در زمينه هايي مربوط به آيسسکو تبحر کافي داشته باشند. وظايف اين شورا هماهنگي و ارايه پيشنهادهاي لازم براي انجام وظايف آيسسکو است. علاوه بر آن، بودجه سازمان در شوراي اجرايي تنظيم مي شود و پيشرفت کارها نيز در آن بررسي شده، طي گزارشي به اطلاع مجمع عمومي مي رسد. اداره عمومي و دبيرخانه نيز در آيسسکو وجود دارند. دبيرخانه رکن دايمي است. دبير کل آن در مجمع عمومي براي سه سال انتخاب مي شود. تا کنون دو نفر به اين سمت برگزيده شده اند. اينک اين سمت به عهده ي دکتر التوجيدي از کشور عربستان است. مقر آيسسکو در کشور مراکش است. البته دو مقر منطقه اي نيز در امارات عربي متحده و تهران مستقر هستند.فعاليت هاي آن به سه زبان عربي، فرانسه و انگليسي است. اين فعاليت ها بيش تر به صورت برگزاري همايش هاي علمي بوده است. علاوه بر آن توانسته است با 114 سازمان تخصصي و بين المللي در سطح جهان همکاري داشته باشد.
ب) بانک توسعه اسلامي
در سال 1970 و در دومين نشست وزراي خارجه در شهر کراچي، مقدمات آن فراهم شد و درسال 1975 فعاليت رسمي خود را شروع کرد. مقر اصلي بانک در شهر جده عربستان واقع شده است. البته شعباتي نيز در مراکش و مالزي دارد. هدف از تشکيل آن علاوه بر حمايت از شيوه ي بانک داري بر مبناي شريعت اسلامي، حمايت از پروژه هايي است که در کشورهاي اسلامي به انجام مي رسند. عضويت در آن براي همه ي کشورهاي مسلمان آزاد است. چنان که تاکنون 53 کشور به عضويت آن در آمده اند. در سطح بين المللي، اين بانک، يک مؤسسه ي عالي بين المللي به شمار مي رود و توانسته است کم و بيش جايگاه خوبي در منطقه و جهان به دست آورد.
ج) سازمان اسبوا ( سازمان راديو و تلويزيون و خبرگزاري بين المللي کنفرانس اسلامي)
اين سازمان مرکز اطلاع رساني سازمان کنفرانس اسلامي است. البته به آن ، عنوان سازمان صداهاي اسلامي نيز اطلاق مي گردد، مقر آن در شهر جده است و در اجلاس سران که در همين شهر برگزار گرديد، تأسيس شده است. رياست اين سازمان بر عهده ي وزير اطلاع رساني عربستان سعودي است. اهدافي چون تبادل برنامه هاي راديو و تلويزيون، نشان دادن چهره ي واقعي اسلام و تقويت برادري در ميان امت اسلامي از جمله برنامه هاي آن به شمار مي روند.
د) دانشگاه هاي وابسته
دو دانشگاه، يکي در مالزي و ديگري در بنگلادش فعال است. در دانشگاه مستقر در مالزي، نزديک به 7 هزار دانشجو از 92 کشور جهان تحصيل مي کنند.
منبع: مجله سلام بچه ها
/خ