درمان گیاهی صرع

آسیب رسیدن به یک قسمت (یک لوب) از مغز باعث اختلال در عملکرد آن می‌شود. برای مثال، صدمه دیدن قسمت پشت سری چپ (لوب اکسیپیتال چپ) باعث می‌شود که فرد قادر به دیدن چیزی در سمت راست نشود و یا این که صدمه دیدن قسمت پیشانی راست (لوب فرونتال راست) موجب می‌شود که سمت چپ بدن فرد فلج شود. برعکس این موضوع فعال شدن لوب اکسیپیتال چپ (برای مثال با جریان الکتریکی) سبب می‌شود که شخص نقاط و لکه‌های رنگی در سمت راست بینایی‌اش مشاهده کند و به نظرش بیاید. همچنین تحریک لوب فرونتال راست موجب حرکت و تکان خوردن بدن در قسمت چپ می‌شود.
یک حمله‌ی صرع را می‌توان به یک توفان الکتریکی تشبیه کرد. این توفان می‌تواند فقط در یک قسمت مغز باشد و یا این که منتشر و پخش شده و قسمت‌های دیگر و یا تمام مغز را درگیر کند. حملاتی که فقط در یک مغز صورت می‌گیرد، اصطلاحاً حملات پارسیل (1) و زمانی که در هر دو نیمکره‌ی مغزی آغاز می‌شوند، حملات ژنرالیزه (2) می‌گویند.
آن چیزی را که فردِ مبتلا به صرع تجربه می‌کند و آن چیزی که توسط دیگران دیده می‌شود بستگی به محلی دارد که حملات در مغز شروع می‌شوند و نیز بستگی به سرعت و وسعت گسترش آن در مغز دارد.

در قسمت بعدی ما راجع به انواع مختلف تشنج‌ها یا حملات صرعی توضیح خواهم داد:

• می‌توانید 50 گرم آمله مقشر را داخل یخچال به مدت هفت روز در شیر و پس از آن سه روز در گلاب بخیسانید و بعد نرم بکوبید. سپس گل گاوزبان، تخم خرفه از هر کدام 50 گرم، صندل سرخ، صندل سفید، بادیان و سنبل الطیب از هرکدام 20 گرم، تخم گشنیز، بهمن سرخ، بهمن سفید، دارچین،‌ طباشیر هندی، خلال نارنج، ابریشم مقرص و کهربا از هر کدام 10 گرم، مروارید سفته و ریشه مرجان از هرکدام 5 گرم، همه را بسیار نرم بسایید، بعد همه‌ِ داروهای کوبیده شده را با 200 گرم شربت سیب یا شربت به و یا 200 گرم از هر دو شربت و یک کیلو عسل مخلوط کرده و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را میل فرمایید.
• طباشیر هندی، درونج، زرنباد، زعفران، پوست هلیله‌ی کابلی، ابریشم مقرض، صندل سفید، پوست بیرونی پسته، هیل قرابی، مروارید، عود، کهربا، بسد از هرکدام 5 گرم، بهمن سرخ، بهمن سفید، گل گاوزبان، شاه تره، بادرنجبویه و کبابه چینی از هرکدام 10 گرم، قند یا شکر و یا نبات 250 گرم، همه را بسیار نرم بسایید و بعد با جوشانده آب طلا، جوشانده آب نقره، آب به، آب سیب درختی قرمز، آب انار شیرین و آب لیمو مخلوط کرده و هر روز صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری میل کنید.
• پنجاه گرم اگیر ترکی را بسیار نرم بکوبید، بعد با مقداری عسل مخلوط کنید و در جایی نسبتاً گرم نگهدارید. پس از مدتی هر صبح، ظهر و شب بعد از غذا یک قاشق شربت خوری میل شود.

انواع حملات صرع:

تقریباً تمام تشنج‌ها یا حملات صرع به طور ناگهانی و کوتاه مدت رخ داده و سریعاً هم خود به خود برطرف می‌شوند. اکثر این حملات بدون هشدار قبلی و به طور خودبه خودی ایجاد می‌شوند و همان‌گونه که قبلاً هم توضیح آن داده شد، نوع حمله یا تشنج بستگی به قسمتی از مغز دارد که درگیر شده است.

حملات پارسیل

حملات پارسیل ساده:

این حملات محدود به یک قسمت کوچک از مغز بوده و در طی این حملات هوشیاری فرد از بین نمی‌رود. این حملات اغلب به حملات قسمت گیجگاهی «لوب تمپورال»، قسمت پیشانی «لوب فرونتال»، قسمت آهیانه‌ای «لوب پاریتال»، قسمت پسِ سری «لوب اکسیپیتال»تقسیم می‌شوند که نشان دهنده‌ی محل شروع حملات در مغز می‌باشند.
در حملات قسمت گیجگاهی لوب تمپورال بیمار ممکن است تجربه‌ی احساس ترس شدید به یاد آوردن ناگهانی یک خاطره، احساس این که اتفاقی که اکنون افتاده را قبلاً دیده است «دژا-وو» (3) و بوها یا مزه‌های ناخوشایند را داشته باشد. همه‌ی ما گاهی اوقات ممکن است چنین تجربیاتی را داشته باشیم که البته نمی‌توان به آن‌ها حملات صرعی گفت. برای مثال دژا-وو یک تجربه‌ی طبیعی و بسیار شایع در افراد می‌باشد که گاهی اوقات اتفاقی که برایشان می‌افتد را به نظرشان می‌آورد که قبلاً نیز چنین اتفاق مشابهی را داشته‌اند. تفاوت اصلی این موارد بین افراد طبیعی و مبتلایان به صرع در این است که در افرادی که دچار صرع هستند، این چیزها به طور منظم و بدون دلیل اتفاق می‌افتند که در زندگی طبیعی و روزمره نادر می‌باشد.
در حملات لوب فرونتال (قسمت پیشانی مغز)‌ممکن است حرکات پرشی و کنترل نشده یک دست یا یک پا و یا سر ایجاد شود و چشم‌ها به یک سمت بچرخند. در حملات لوب پاریتال (قسمت آهیانه‌ای مغز) بیمار ممکن است احساس سوزش یا گزگز در یک نیمه از بدنش داشته باشد. در حملات لوب اکسیپیتال (قسمت پس سری مغز) ‌بیمار ممکن است در یک نیمه میدان بینایی‌اش نورهای درخشان و چشمک زنی را ببیند. این حملات معمولاً فقط چند ثانیه طول می‌کشد.

حملات پارسیل پیچیده و مرکب:

این حملات واقعاً مراحل بعدی حملات پارسیل ساده هستند و به همین خاطر از اصطلاح پیچیده و مرکب در توصیف آن استفاده می‌شود. در چنین مواردی قسمت بزرگتری از مغز درگیر این حملات می‌شود و به قسمت‌های دیگری از مغز انتشار می‌یابد، به طوری که بیمار دیگر از محیط اطرافش خبری نخواهد داشت. (یعنی بیهوش می‌شود). انتشار حملات می‌تواند به قدری سریع اتفاق بیفتند که بیمار حملات پارسیل ساده را تجربه نکند و یا این که آن قدر آهسته باشد که بیمار حملات پارسیل ساده را احساس کند.
برای مثال احساس یک مزه‌ی ناخوشایند یا مشاهده‌ی نورهای درخشان از چند ثانیه تا چند دقیقه را قبل از بیهوش شدن داشته باشد.
در طی حملات پارسیل پیچیده و مرکب انجام حرکات عجیب یا نامناسب توسط فرد مبتلا به صرع کاملاً شایع می‌باشد. (این وضعیت را اصطلاحاً اتوماتیسم یا حرکات غیرارادی می‌نامند). برای مثال بیمار ممکن است شروع به گشتن چیزی در لباس‌هایش کند و یا این که بی خودی شروع به جویدن نماید. گاهی اوقات حرکات بیماران در طی این حملات هماهنگ است و می‌تواند حتی نوعی از دویدن، رقصیدن، درآوردن لباس‌ها و یا گفتن حرف‌های بی ربط باشد. این حملات معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشند اما گاهی اوقات مدت زمان بیشتری به طول می‌انجامد. در طی چنین حملاتی بیمار اصلاً از کارهایی که انجام می‌دهد آگاهی ندارد.

حملات ژنرالیزه ثانویه:

این حملات بر اثر انتشار به هر دو نیمکره مغز رخ می‌دهند. انتشار حملات می‌تواند آنقدر آهسته رخ دهد که بیمار متوجه شود که تا چند دقیقه‌ی دیگر احتمال وقوع تشنج وجود دارد و یا اینکه به قدری سریع رخ بدهد که بدون این که چیزی بفهمد دچار حمله و بیهوشی شود. هشداری که قبل از تشنج و بیهوش شدن، بیمار متوجه آن می‌شود را اصطلاحاً اورا (4) می‌نامند.
در حملات ژنرالیزه‌ی ثانویه اغلب بدن بیمار سفت می‌شود که اصطلاحاً به آن مرحله‌ی تونیک (5) گفته می‌شود و ممکن است یک فریاد هم بکشد. بیمار سپس به روی زمین افتاده و ممکن است صورتش کبود شده و دست‌ها و پاهایش به طور ریتمیک و مرتب حرکات پرشی کند که به این وضعیت اصطلاحاً مرحله‌ی کلونیک (6) گفته می‌شود، در چنین مواقعی بیمار صدای خرخر کرده و ممکن است از دهانش کف بیرون بیاید.
در طی حمله، بیمار ممکن است زبان خود را گاز بگیرد و یا این که ادرار کرده و خود را خیس کند. حمله معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن بیمار اغلب گیج می‌باشد و ممکن است نداند که در کجا است و اغلب نیز بعد از حمله به خواب می‌رود. اثرات بعد از حمله به مدت چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد. این حمله که اصطلاحاً به آن حمله‌ی صرع بزرگ یا گراندمال (7)‌ گفته می‌شد امروزه به اسم حمله‌ی تونیک- کلونیک معروف می‌باشد که بعضی اوقات به آن تشنج نیز گفته می‌شود.

حملات ژنرالیزه

حملات ژنرالیزه حملاتی هستند که در یک زمان و در هر دو نیمکره‌ی مغزی شروع می‌شوند. در چنین حملاتی هیچ هشدار قبلی وجود ندارد و بیمار سریعاً هوشیاری خود را از دست می‌دهد. اغلب این حملات (تونیک- کلونیک) هستند اما می‌تواند فقط یک حمله‌ی کلونیک (بدون مرحله سفت شدن بدن) باشد و یا این که فقط یک حمله‌ی تونیک (بدون مرحله‌ی تکان خوردن و لرزیدن بدن) باشد و بیمار مثل یک تخته چوب به زمین بیفتد. هم چنین یک نوع نادر از حمله‌ها وجود دارد که بیمار فقط به زمین می‌افتد اما به سرعت بهبود می‌یابد، این نوع حملات را اصطلاحاً آتونیک (8) می‌نامند. هم‌چنین دو گروه دیگر حملات ژنرالیزه وجود دارند که عبارتند از: حملات آبسانس (9) و پرش‌های میوکلونیک (10).

حملات آبسانس:

چنین حملاتی در گذشته به نام صرع کوچک یا پتی مال (11) معروف بود. این حملات که معمولاً در کودکان دیده می‌شود طوری است که فقط چند ثانیه شخص دچار گیجی می‌شود و می‌توان آن را با پرت شدن حواس یا عدم تمرکز اشتباه گرفت.
کودکانی که دچار صرع آبسانس هستند می‌توانند روزی صدها بار دچار چنین حملات چند ثانیه‌ای شوند و اغلب نه خود کودک و نه اطرافیانش متوجه اکثر چنین حملاتی نمی‌شوند، زیرا زمان آن‌ها بسیار کوتاه می‌باشد. چنین کودکانی در هنگامی که در کلاس هستند و معلم به آن‌ها دیکته می‌گوید ممکن است دچار حمله شده و چند کلمه یا یک خط از دیکته را ننویسند. بنابراین اگر معلمین با چنین دیکته‌هایی مواجه شدند که کودک چند کلمه را جا انداخته است باید به وجود این بیماری در کودک مشکوک شوند و آن را به اطلاع والدین او برسانند.

حملات میوکلونیک:

این نوع از حملات معمولاً در بیمارانی که مبتلا به سایر انواع حملات هستند دیده می‌شود. این حملات باعث پرش‌های کوتاه یک دست و یا یک پا و یا تمام بدن می‌شود. در چنین مواردی بیمار ممکن است به طور ناگهان یک فنجان چای را به زمین بزند و یا این که تمام بدن خود را به زمین پرت کند. از این توضیحات می‌توان متوجه شد که انواع مختلفی از حملات وجود دارند. و شما احتمالاً تاکنون متوجه شده‌اید که بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند با حملات صرعی اشتباه گرفته شوند.

علت بروز حملات صرعی

همه‌ی فعالیت‌های مغز بستگی به عبور پیام‌های الکتریکی در آن دارد. مغز حاوی میلیون‌ها سلول عصبی است که به آن‌ها اصطلاحاً نورون گفته می‌شود. سلول‌های عصبی یا نورون‌ها دارای بدنه و بازوهای بلندی همراه با شاخه‌هایی هستند که به آن‌ها اصطلاحاً آکسون گفته می‌شود.
پیام‌های الکتریکی از طریق این آکسون‌ها انتقال داده می‌شوند (مانند پیام‌های تلفنی که از طریق سیم تلفن انتقال می‌یابد). وقتی این پیام‌ها به انتهای آکسون می‌رسند، موجب ترشح و آزاد شدن یک ماده‌ی شیمیایی می‌شوند، این ماده‌ی شیمیایی با نورون مجاورش از طریق یک گیرنده‌ی ویژه که به آن اصطلاحاً رِسِپتور (12) گفته می‌شود ارتباط برقرار می‌کند.
این کار ممکن است باعث تحریک و برانگیختن بدنه‌ی نورون بشود و در صورتی که این تحریک به اندازه‌ی کافی باشد، یک پیام دیگر به طرف آکسون منتقل می‌شود. این راهی است که از طریق آن نورون‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.
اگر فقط تحریک (بدون مهار) در مغز اتفاق بیفتد، در نهایت تمام نورون‌ها با همدیگر تحریک شده، بنابراین ایجاد یک طوفان الکتریکی می‌کند که در حملات صرعی دیده می‌شود. اما بعضی از نورون‌ها یک ماده‌ی شیمیایی از آکسون‌هایشان ترشح می‌کنند که باعث مهار نورون‌های مجاورشان می‌شود و از بروز طوفان الکتریکی جلوگیری می‌کند.
وقتی که بین تحریکات و مهار شدن‌های سلول های مغزی تعادلی برقرار باشد، مغز کار خود را به طور طبیعی انجام می‌دهد. اما اگر تحریکات زیاد باشند و یا این که مهارکنندگی در یک قسمت مغز کم باشد (عدم تعادل) موجب بروز حملات می‌شود.
در حملات پارسیل عدم تعادل موضعی بین تحریک و مهار می‌تواند بر اثر صدمات موضعی به یک قسمت از مغز اتفاق بیفتد (برای مثال صدماتی که بر اثر نرسیدن اکسیژن به سلول‌های مغزی در هنگام تولد، مننژیت یا ضربه‌های مغزی ایجاد می‌شود). در بعضی موارد دلایل ایجاد حملات پارسیل به درستی مشخص نمی‌گردند.
در حملات ژنرالیزه عدم تعادل شیمیایی بر روی یک قسمت وسیع مغز اثر می‌گذارد و مغز اغلب هیچ‌گونه ساختمان غیرطبیعی را به طور وضوح آشکار نمی‌سازد. چنین مواردی می‌تواند بر اثر استفاده از موادی مثل کوکائین و آمفتامین‌ها، مصرف زیاد الکل، تغییر در ترکیبات شیمیایی بدن، به طور ارثی و ژنتیکی و یا اینکه به دلایل نامشخصی اتفاق بیفتد.
بنابراین حملات صرعی علامتی از یک اختلال زمینه‌ای مغزی هستند (همان طور که شکم درد یک علامت از اختلال زمینه‌ای گوارشی می‌باشد).

علل ایجاد صرع

در 60% موارد ابتلا به صرع، علت زمینه‌ای ایجاد کننده‌ای آن مشخص نمی‌باشد، گرچه یک عامل ژنتیکی ممکن است در ایجاد آن دخیل باشد. تشنج‌های مکرر ممکن است بر اثر وجود یک بیماری یا صدمه‌ای که به مغز بر اثر یک عفونت (مانند مننژیت)، سکته‌ی مغزی، تومور (غده) مغزی و یا اختلالی که به علت وارد آمدن ضربه به سر ایجاد شده است، روی دهد. در افراد مبتلا به صرع تشنج‌ها ممکن است بر اثر بی خوابی یا گرسنگی شروع شوند. سایر عواملی که ممکن است باعث شروع تشنج شود شامل مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و یا تأثیر نور بر روی چشم‌ها مثل مشاهده‌ی نور زیاد و یا نگاه کردن به تلویزیون یا مانیتور کامپیوتر می‌باشد.
اگر فردی فقط یک بار دچار تشنج شد، نمی‌توان با قاطعیت گفت که حتماً او صرع دارد. برای مثال تب بالا در یک کودک می‌تواند باعث بروز یک تشنج تب دار شود. افرادی که در مدتی طولانی از مشروبات الکلی استفاده می‌کنند، ممکن است به علت زیاده‌روی و یا هنگام ترک دچار تشنج شوند. پایین افتادن قند خون در هنگام درمان افراد دیابتی نیز می‌تواند منجر به تشنج شود.

نحوه‌ی تشخیص و درمان صرع

اگر بر اثر علتی نامعلوم هوشیاری‌تان را از دست داده‌اید و یا اگر شخصی شاهد بوده است که شما تشنج کرده‌اید باید برای بررسی این وضعیت به پزشک مراجعه کنید. هم‌چنین اگر کودک شما دچار یک تشنج شده است، سریعاً او را به پزشک برسانید. اگر شما بتوانید جزئیات تشنج خود را از زبان کسی که شاهد بوده است به پزشک‌تان اطلاع دهید، در تشخیص درست بیماری کمک بسیار زیادی به پزشک خواهید کرد.
پزشک ممکن است برای بررسی بیماری‌های زمینه‌ای احتمالی که باعث بروز تشنج شده است (مثل مننژیت یا یک تومور مغزی) اقدام به انجام آزمایش‌هایی نماید. هم‌چنین برای بررسی فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی مغزتان از شما نوار مغزی (13) یا همان الکتروآنسفالوگرام گرفته شود. نوار مغزی می‌تواند به پزشک کمک کند که نوع صرع شما را تشخیص دهد زیرا انواع مختلف صرع دارای الگوهای خاص فعالیت‌های الکتریکی هستند.
پزشک ممکن است هم‌چنین درخواست انجام سی تی اسکن یا ام آرآی از مغز کند تا احتمال وجود ناهنجاری‌های ساختمانی مغز که ممکن است باعث تشنج شده باشند را بررسی کند.
اگر فقط تاکنون یک تشنج رخ داده است ممکن است نیازی به درمان وجود نداشته باشد. با این حال مشکل زمینه‌ای آن باید درمان شود.
برای مثال اگر فردی که دچار مرض قند (دیابت) می‌باشد و درمان اشتباهی باعث سقوط شدید قند خون و بعد تشنج شده است، نباید کاری کند که قند خونش خیلی پایین بیفتد.
اگر شما دچار تشنج‌های مکرر شده‌اید، احتمالاً نیاز به درمان با داروهای ضد تشنج خواهید داشت. معمولاً در ابتدا پزشک مقادیر کمی دارو تجویز می‌کند، سپس به تدریج مقدار آن را بالا خواهد برد تا تشنج‌های شما کنترل شوند. برای بررسی میزان داروی موجود در خونتان احتمالاً پزشک به طور منظم برای‌تان آزمایش خون درخواست خواهد کرد.
اگر شما به مدت 2 یا 3 سال هیچ تشنجی نداشته‌اید پزشک ممکن است اقدام به کم کردن و یا حتی قطع کردن داروهای‌تان کند که این مسئله بستگی به عواملی مثل نتایج نوار مغزی و سی تی اسکن از مغز دارد. با این حال هرگونه تغییری در مقدار مصرف دارو باید تحت نظارت پزشک باشد.
حدود 50% افرادی که داروی‌شان را قطع می‌کنند در عرض دو سال، دوباره تشنج خواهند داشت. اگر داروها باعث کنترل تشنج‌ها نشوند و مشخص شود که قسمت کوچکی از بافت مغز باعث این تشنج‌ها می‌شود ممکن است این قسمت از مغز را با عمل جراحی بیرون آورند.
اگر شما مبتلا به صرع هستید باید از هر چیزی که باعث شروع تشنج‌ها می‌شود مثل استرس و بی خوابی جلوگیری کنید. شما باید همیشه یک کارت شناسایی همراه داشته باشید که در آن آدرس و نوع بیماری‌تان نوشته شده باشد تا در صورت بروز تشنج در مکان‌های ناآشنا مورد استفاده قرار گیرد.
اگر شما شاهد آن هستید که فردی دچار تشنج‌های صرعی شده است باید خونسردی خود را حفظ کرده و او را به یک سمت بچرخانید تا آب دهانش وارد نای نشود و بدین طریق از خفگی او جلوگیری کنید. هم‌چنین باید اطراف او خالی باشد تا با حرکاتی که انجام می‌دهد به خودش آسیبی نرساند. اگر این تشنج بیش از 5 دقیقه طول کشید وظیفه‌ی شماست که فوراً اورژانس را خبر کنید.
از هر سه نفری که دچار فقط یک تشنج می‌شوند یک نفرشان دوباره در عرض دو سال آینده دچار تشنج دیگری خواهد شد. با این حال عاقبت اکثر افرادی که به صرع مبتلا هستند خوب بوده و بیش از 70% آن‌ها در طی 10 سال بعد از تشنج شان، هیچ‌گونه مشکلی نخواهند داشت.

نحوه‌ی برخورد با تشنج‌ها

اغلب مشاهده‌ی فردی که دچار تشنج شده است ترسناک می‌باشد. به خصوص فردی که در حال تشنج است ممکن است صورتش کبود شده باشد، رفتارهای وحشیانه‌ای انجام دهد و با دست‌ها و پاهایش حرکات پرشی انجام دهد و از دهانش کف بیرون بیاید و حتی فریاد بکشد.
افراد اغلب برای کمک کردن به کسی که دچار تشنج شده است اقدام به گذاشتن چیزی در دهانش می‌کنند تا از گاز گرفتن زبانش جلوگیری نمایند و با تلفن هم اورژانس را خبر می‌کنند. با این حال گذاشتن چیزی در دهان فردی که در حال تشنج است می‌تواند بسیار خطرناک باشد زیرا ممکن است دست شما را گاز بگیرد و یا این که آن چیزی را که در دهان او قرار می‌دهید موجب آسیب رساندن به دهان و دندان‌هایش شود یا آن را بلع نماید، بنابراین از انجام این کار پرهیز کنید.
اگر شخصی به میزان زیادی تشنج می‌کند خبر کردن اورژانس در هر باری که او تشنج می‌کند غیرضروری است. بعضی از مبتلایان به صرع دچار تشنج‌هایی می‌شوند که مدت هرکدام از آن‌ها نسبتاً طولانی است و لازم است در این موارد از دارویی به نام دیازپام چه به صورت خوراکی و چه به صورت شیاف استفاده کرد تا تشنج متوقف شود.
• در هنگام تشنج، بیمار باید بر روی زمین و دور از هرگونه چیزی که به او آسیب می‌رساند باشد. در اطراف سر او باید بالش‌هایی قرار داد تا به اشیاء سختی برخورد نکند. جلوی حرکات تشنجی بیمار نباید به هیچ‌وجه گرفته شود. بعد از این که تشنج تمام شد بیمار را باید به سمت چپ بدنش و در وضعیت ریکاوری قرار داد. حداقل یک نفر باید در کنار بیمار باقی بماند تا او به طور کامل حالش خوب شود.
اگر مدت زمان تشنج و لرزش‌های بیمار بیشتر از 5 دقیقه طول کشید یا این که دچار حملات مکرر شد بدون این که در فواصل تشنج‌ها هوشیاری‌اش را به دست آورد، حتماً با اورژانس تماس بگیرید.

درمان طولانی مدت

هدف از درمان طولانی مدت صرع، متوقف کردن تمامی حملات می‌باشد و می‌توان در اکثر بیماران (حدود 80%) به این امر دست یافت. برای رسیدن به چنین هدفی سه اقدام اصلی زیر را می‌توان انجام داد:
پرهیز از چیزهایی که موجب حمله می‌شوند.

• درمان دارویی.

• عمل جراحی بر روی مغز.

گاهی اوقات بیمارانی که قبل از، از دست دادن هوشیاری‌شان، مدت زمانی را متوجه می‌شوند که تشنج به زودی آغاز خواهد شد، قادر خواهند بود که تشنج خود را کنترل کرده و از بیهوش شدن خود جلوگیری کنند. با تمرکز قوی در مرحله‌ی قبل از تشنج می‌توان به این هدف دست یافت.

پرهیز از چیزهایی که موجب تشنج می‌شوند

در بسیاری از بیماران پرهیز کردن از بعضی عوامل باعث کاهش تعداد تشنج‌ها خواهد شد و در تعدادی از افراد تشنج‌ها به طور کلی متوقف می‌شوند. به ندرت تشنج افراد به علت شنیدن یک موسیقی خاص، مطالعه کردن، گرفتن دوش داغ و دیدن بعضی چیزها اتفاق می‌افتد. که به چنین مواردی، صرع‌های «انعکاسی یا رفلکسی» گفته می‌شود. با این حال در اکثر موارد هیچ علت خاصی برای شروع شدن تشنج‌ها وجود ندارد.
هفت چیز باعث شروع تشنج یا بدتر شدن حملات در بسیاری از افراد می‌شود که باید از آن‌ها پرهیز کرد و عبارتند از:

• مصرف زیاد الکل

• خوراک‌هایی که طبیعت سرد دارند

• کم‌خوابی

• استرس و فشارهای عصبی

• تب

• کارهای سخت و سنگین

• ماندن زیاد در معرض آفتاب

هم چنین بعضی از افراد به نورهای درخشان حساس هستند که اصطلاحاً به آن فتوسِنسیتیویتی (14) گفته می‌شود.

مصرف الکل و کم‌خوابی

اغلب بیمارانی که دچار صرع ژنرالیزه هستند پس از مصرف الکل زیاد و یا کم خوابی مستعد بروز تشنج می‌شوند. بنابراین تمام مبتلایان به صرع باید از مصرف الکل و کم خوابیدن پرهیز کنند. در حقیقت مصرف زیاد الکل و یا قطع ناگهانی مصرف آن می‌تواند تقریباً در هر فردی ایجاد تشنج کند. بنابراین بروز تشنج یک عارضه شایع در افراد الکلی می‌باشد. برای کسانی که حملات آن‌ها به خصوص با کم خوابیدن تشدید می‌گردد، توصیه می‌شود که از خسته کردن بیش از حد خود، کم خوابی و انجام شغل‌های شیفتی و شبانه خودداری کنند.

استرس و فشار عصبی

گرچه اغلب شناسایی اثرات و فشار عصبی مشکل می‌باشد، اما با این حال می‌تواند اثر عمیقی بر روی کنترل حملات داشته باشد. به علاوه تمرینات ریلکسیشن و آرام بخش، کم کردن فشار عصبی و روش‌هایی که برای تقویت روحیه به کار می‌رود می‌تواند اثرات مفیدی داشته باشد. اغلب مشاوره کردن با کسانی که در کنار آمدن با بیماری‌شان مشکل دارند، می‌تواند به کنترل حملات آنها کند. همچنین افسردگی و روحیه‌ی ضعیف می‌تواند باعث افزایش تعداد حملات شود.

تب و بالا رفتن درجه حرارت

در هنگام وقوع هر نوع بیماری، حملات صرع می‌توانند بدتر شوند و این امر به خصوص در کودکانی که دچار تب می‌شوند، بیشتر دیده می‌شود، زیرا بالا رفتن درجه حرارت بدن باعث می‌شود مغز، مستعد بروز یک تشنج گردد، بنابراین با مشاهده‌ی علائم اولیه‌ی تب، درجه حرارت بدن باید با مصرف داروی استامینوفن یا داروی گیاهی‌ای مؤثر و در صورت لزوم با پاشویه کردن بیمار پایین آورده شود.
مورد دیگری که می‌تواند باعث بالا رفتن درجه حرارت بدن شود و در نتیجه تعداد تشنج‌ها را بالا ببرد آفتاب زدگی می‌باشد که معمولاً به علت بیش از حد در معرض نور خورشید قرار گرفتن و از دست دادن زیادیِ آب بدن اتفاق می‌افتد.

حساسیت به نور

اخیراً مطالعات زیادی بر روی حساسیت به نور و ارتباط بروز تشنج‌ها با بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی به عمل آمده است. در واقع کمتر از پنج درصد از مبتلایان به صرع به نورهای درخشان حساس هستند. تشنج‌هایی که بر اثر حساسیت به نور ایجاد می‌شوند، معمولاً با نورهایی که در هر ثانیه 5 تا 30 بار چشمک می‌زنند و نور تلویزیون و بازی‌های ویدئویی (که هر دوی آن‌ها دارای نورهای چشمک‌زن می‌باشند) رخ می‌دهد. سایر چیزهایی که عموماً باعث بروز حمله می‌شوند، عبارتند از:

• انعکاس نور خورشید بر روی آب یا برف

• عبور کردن از محدوده‌ای از درخت‌ها که نور خورشید از لابلای شاخه‌های آن عبور می‌کند.

در بعضی از مبتلایان به صرع که به نور حساسیت دارند پرهیز از مواجهه با چیزهای که باعث تشنج در آن‌ها می‌شود و انجام چند احتیاط ساده مثل استفاده از عینک آفتابی و مصرف مرتب داروهای ضدصرع، راه‌هایی است که برای پیش‌گیری از تشنج‌ها لازم می‌باشد. اقدامات احتیاطی که در اینجا گفته می‌شود می‌تواند برای کسانی که دارو مصرف نمی‌کنند اما در مقابل تلویزیون دچار حمله می‌شوند مفید باشد:

• دیدن تلویزیون در اتاقی با نور خوب و مناسب به مدت کم

• مشاهده تلویزیون از یک زاویه

• فاصله داشتن با تلویزیون حداقل به میزان 2/5 متر

• عوض کردن کانال‌های تلویزیونی با استفاده از کنترل (بدون این که به تلویزیون نزدیک شوید)

• جلوی یک چشم را گرفتن و یا استفاده از تلویزیون‌هایی با فرکانس زیاد (100 هرتز)

• فیلم‌هایی که در سینما دیده می‌شوند، به ندرت باعث تشنج شده. و معمولاً مانیتور کامپیوترها دارای فرکانس زیاد هستند که از بروز تشنج جلوگیری می‌کنند. با این حال در هر دوی این موارد (سینما و کامپیوتر) در صورتی که آن چیزی که نمایش داده می‌شود شامل تغییراتی در الگوی هندسی و با فرکانس خاصی باشد هم‌چنین تماشای طولانی مدت آن می‌تواند باعث بروز تشنج شود.

درمان با داروهای ضد صرع معمولاً در پیش‌گیری از تشنج‌هایی که به علت حساسیت به نور اتفاق می‌افتند مؤثر می‌باشد.

لقوه

• برای درمان این بیماری دارچین، زنجبیل، بسبایج، جوز هندی، فلفل سیاه، هل قرابی و تربد مجوف از هرکدام یک مثقال، آمله مقشر دو مثقال، نبات زرد 250 گرم، همه را نرم بسایید و با 500 گرم عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را میل فرمایید.

تشنج‌های تب‌دار

اصطلاح تشنج‌های تب دار معمولاً برای تشنج هایی که در کودکان (از سه سالگی تا پنج سالگی) و در هنگام تب کردن ایجاد می‌شود به کار می‌رود. تشنج‌های تب‌دار از این جهت دارای اهمیت هستند که بسیار شایع بوده و باعث وحشت و ترس والدین می‌شوند. با این حال نباید این وضعیت را صرع دانست، زیرا تقریباً همیشه با بزرگ شدن کودک این مشکل از بین می‌رود.
گاهی اوقات لازم است برای این که مطمئن شوید این تشنج‌ها در کودک به علت عفونت‌های مغزی مثل مننژیت رخ نداده است، باید با مراجعه به پزشک بررسی‌های بیشتری به عمل آورد. برای بررسی این وضعیت بعضی مواقع لازم می‌شود که پزشک مایع نخاعی کودک را گرفته و آزمایش کند که این کار با فرو کردن سوزن به ستون فقرات کودک و کشیدن مقداری از مایع آن انجام می‌شود. در اکثر موارد، علت این تشنج‌ها مننژیت یا سایر بیماری‌های وخیم نمی‌باشد.
در حقیقت بیش از سه درصد کودکان در سنین بین سه ماهگی تا پنج سالگی حداقل یک بار دچار تشنج‌هایی در هنگام تب می‌شوند که هیچ‌گونه علت بیماری مغزی زمینه‌ای هم ندارد. این وضعیت بیشتر در کودکانی که دارای سابقه‌ی خانوادگی چنین تشنج‌هایی هستند و یا این که فردی از افراد خانواده‌ی آن‌ها دچار صرع می‌باشد، دیده می‌شود. یک سوم از کودکانی که یک بار دچار تشنج‌ِ تب‌دار شده‌اند، بعد از مدتی دوباره چنین تشنج هایی را خواهند کرد. اما فقط تعداد خیلی کمی از آن‌ها (کمتر از 5 درصد) دچار صرع واقعی خواهند شد.
اگر یک کودک، یک بار دچار تشنج تب‌دار شد در آینده هرگاه دچار تب شد باید با استفاده از داروی استامینوفن یا داروی گیاهی مؤثر و پاشویه کردن، درجه حرارت او را پایین آوریم تا این وضعیت دوباره تکرار نشود. در کودکانی که خیلی مستعد تشنج کردن هستند، می‌توان در هنگام تب از شیاف‌های دیازپام استفاده کرد تا از تکرار تشنج جلوگیری شود. در موارد خیلی کمی ممکن است کودک نیاز به مصرف منظم داروهای ضد صرع گیاهی داشته باشد تا در هنگام تب دچار تشنج نشود.
اکثر تشنج‌ها فقط چند دقیقه طول می‌کشد، ‌با این حال بعضی از تشنج‌ها می‌توانند بیشتر طول بکشند (گاهی اوقات چند ساعت و یا حتی چند روز). این وضعیت را اصطلاحاً اِستاتوس اِپی لِپتیکوس (15) می‌نامند که به صورت تشنج یا مجموعه‌ای از تشنج‌ها که بیشتر از 30 دقیقه طول می‌کشد تعریف می‌شود.

حدود 10% افرادی که دچار این تشنج می‌شوند جان خود را از دست می‌دهند (معمولاً مرگ به علت صرع نمی‌باشد بلکه به علت بیماری زمینه‌ای است که باعث به وجود آمدن این وضعیت شده است، مثل: مننژیت، سکته‌ی مغزی یا غده‌های بدخیم مغزی). حدود نیمی از بیمارانی که دچار استاتوس اپی لپتیکوس می‌شوند قبلاً به مدت طولانی دچار صرع بوده‌اند. در چنین مواردی قطع ناگهانی داروهای ضد صرع توسط بیمار، یکی از شایع‌ترین علل شناخته شده‌ی بروز وضعیت این نوع حمله می‌باشد. حدود نیمی از بیمارانی هم که دچار استاتوس اپی لپتیکوس می‌شوند برای اولین باری است که اصلاً دچار تشنج شده‌اند.

حاملگی و صرع

در حین حاملگی اندازه‌گیری دقیق سطح خون، داروها و تعداد حملاتی که ایجاد می‌شود، ‌برای مطمئن شدن از سلامت نوزاد و مادر ضروری می‌باشد. بیماران مبتلا به صرع معمولاً کمتر بچه‌دار می‌شوند. این امر به طور عمده به علت فشارهای اجتماعی است که بر آن‌ها وارد می‌شود، گرچه خود بیماری صرع و درمان دارویی آن نیز می‌تواند گاهی اوقات بر روی بارداری فرد تأثیر گذارد.
به علاوه بعضی از داروهای ضد صرع ممکن است دارای اثرات کاهش دهنده‌ی میل جنسی باشند. داروهای ضد صرع می‌توانند اثر قرص های ضدبارداری را نیز کاهش دهند، بنابراین برای این که این قرص‌ها بتوانند به خوبی اثر خود را نشان دهند باید از انواع قوی‌تر آن (با دوز بالا) استفاده شود.

تیک یا پرش موضعی

تحریکات عضلانی، به صورت کشیدگی عضو، مانند کشیده شدن دست و کرامپ پا و سفت شدن عضلات ظاهر می‌شود و بسیار دردناک است. این تحریکات دردناک به علت تحریک عصب متصل به عضله می‌باشد. این تشنجات دردناک گاهی به صورت تیک نیز ظاهر می‌گردد. مثل تحریک عصب تری ژومو و یا تیک‌های عضلانی دردناک دیگر. در تشنجات عضلانی، باید متوجه بیماری کزاز بود و در این صورت باید فوراً به طبیب مراجعه کرده و تحت درمان قرار گرفت.

در صورتی که به تشنج عصبی یا تیک عصبی یا پرش موضعی مبتلا شده‌اید ولی در اثر کزاز نبود، از خوراکی‌هایی مانند آب لیمو، آب انار، شلغم خام، زیره، زعفران، آب دم کرده‌ی استوخدوس هندی، آب جوشانده‌ی اکلیل کوهی، آب دم کرده‌ی بهار نارنج، آب جوشانده‌ی شیرین بیان، نعناع سبز یا عرق نعناع، جندبیداستر، ثعلب، ماءالشعیر، دانه‌های اسفند، آب دم کرده‌ی بادآورده، کنگر، آب دم کرده‌ی گل بنفشه، جا و شیر، حنظل، گل خطمی، رازیانه، شوید، شنبلیله، پونه‌ی کوهی، ریحان، فلفل، قسط، کاسنی، لعاب اسپرزه، بسبایج، افتیمون، انیسون، انغوزه، آب دم کرده‌ی بابونه‌ی شیرازی، کنجد، مصطکی، میعه سایله، نخود، آب دم کرده‌ی بومادران، آب جوشانده‌ی مرزنجوش استفاده کنید.
برای درمان این بیماری باید روزی سه مرتبه روغن مرزنگوش را روی موضع مالش دهید.
• هر روز 5 تا 10 گرم گل نرگس را در یک چهارم لیتر آب بجوشانید تا آب آن تحلیل رود و بر آن محل ضماد کنید.
• هر روز 100 گرم گل خشک بابونه را در 500 گرم روغن زیتون خوب، مخلوط کنید و در بن ماری دو ساعت بجوشانید بعد بابونه‌ها را در پارچه‌ای بریزید و روی محل بیماری قرار دهید.
• هر روز 10 گرم نعناع را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را شیرین کنید و به مرور بنوشید.
• سی گرم گل تیول را در یک لیتر آب جوش 10 دقیقه دم کنید بعد صاف کرده و آب آن را با عسل شیرین ساخته و صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک فنجان بنوشید.
• هر روز 10 تا 30 گرم سوسنبر را در یک لیتر آب جوش، 10 دقیقه دم کنید و آب آن را صاف کرده و در طول روز بنوشید.
• هر روز 5 مثقال افطیمون را نرم کرده و با 100 گرم سکنجبین مخلوط کنید و روزی سه قاشق از آن را میل فرمایید.
• پنجاه گرم میوه‌ی نسترن را خُرد کنید و در یک لیتر آب سرد چند ساعت بخیسانید بعد 5 دقیقه در همان آب بجوشانید و 15 دقیقه هم دم کنید. آن را صاف و با عسل شیرین کرده و در طول روز کم کم و به مرور بنوشید.
• هر بار یک قسمت آب پرتقال و یک قسمت آب نارنج و هشت قسمت آب که جمعاً به یک لیتر برسد همه را مخلوط کرده و 30 گرم قند در آن حل کنید و در طول روز به مرور بنوشید.
• هر روز 30 تا 40 گرم شاه پسند طبی را در یک لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید بعد آب آن را صاف کنید و به مرور در طول روز بنوشید.

تشنج در مزاج‌های مختلف

تشنج در مزاج صفراوی:

اگر صفراوی مزاج هستید و دچار تشنج یا تحریکات عضلانی شده‌اید، برای معالجه‌ی ازدیاد صفرا، باید اقدام کنید. بدین منظور باید از آب انار، تمرهندی، سکنجبین، گردغوره، گشنیز، کدو، آش جو و مرغ، ‌به عنوان دارو بیشتر استفاده کنید.

تشنج در مزاج سوداوی:

در صورتی که سوداوی مزاج هستید و دچار تشنج یا تحریکات عضلانی شده‌اید، برای معالجه‌ی ازدیاد سودا باید اقدام کنید.

تشنج در مزاج بلغمی:

این بیماری به علت ازدیاد مواد بلغمی در مسیر اعصاب به وجود می‌آید. علایمی از قبیل سنگینی بدن به خصوص در موقع حرکت، کشیدگی پوست بدن، پر بودن نبض، پر رنگ شدن ادرار (ادرار زرد رنگ می‌شود) و حالات خواب آلودگی در بیمار پدید می‌آید. این حالات بیشتر در اثر به وجود آمدن رسوبات املاح یا مواد غیرطبیعی، در نسوج بدن است. مثلاً مانند رسوبات اسیداوریک در مفاصل، نسوج و غیره. یا رسوبات دیگر در عروق مغزی و یا قسمت‌های دیگری از بدن، مانند کم شدن پتاسیم که باعث کم شدن ضربان قلب می‌شود. یا زیاد شدن چربی خون، که علایمی چون سوزش سر و کف دست و پا و غیره ایجاد می‌کند. بهتر است اول مزاج را پاکسازی کنید.
• برای درمان آن، ماء الاصول و گل قند عسلی و ایارج فیقرا مصرف شود.
• پوست دنبه را گرم کنید و بر محل تشنج ببندید.
• روغن بومادران را بر موضع بمالید.
• برگ وسمه، مرزنجوش، استوخدوس هندی از هر کدام شش مثقال مخلوط و نرم بسایید، بعد در پارچه‌ی نازکی بریزید و هنگام خوابیدن بر محل درد قرار دهید. این عمل را تا بهبودی کامل ادامه دهید.
• عضو را در آب گرم جوشانده‌ی زیره قرار دهید و بعد روغن سداب یا روغن قسط بر آن بمالید.
• گُل بنفشه‌ی فرنگی، گل گاوزبان و گل بابونه‌ی شیرازی از هر کدام 4 مثقال مخلوط کرده، بجوشانید. آب آن را در ظرفی بزرگتر ریخته و عضو را در آن قرار دهید و مدتی نگهدارید.
• جوز هندی و سنبل الطیب از هرکدام 10 گرم. تخم ریحان، استوخدوس و مرزنجوش از هرکدام 20 گرم. همه را نرم بسایید بعد به شش قسمت مساوی تقسیم کنید و هر شب یک قسمت از آن را با گلاب خمیر کرده، و بر سر بمالید و صبح دوش گرم بگیرید.
• دانه‌های اسفند و قسط تلخ از هرکدام 1 مثقال. مغز ناخنک، بابونه‌ی شیرازی و شوید خشک از هرکدام 4 مثقال، همه را مخلوط کرده، بکوبید سپس بجوشانید و تا گرم است عضو را در آن قرار دهید.
• دانه‌های اسفند، شهم حنظل، اوشق، مقل ازرق، انزروت و جاوشیر از هرکدام 2 مثقال، پوست هلیله‌ی زرد و تخم مورد از هرکدام 4 مثقال، سکبینج 6 مثقال همه را مخلوط کرده و بسیار نرم بکوبید، بعد در گل قند عسلی مخلوط کنید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق چای خوری از آن را میل فرمایید.
• برگ وسمه، استوخدوس هندی، گل بومادران از هرکدام 3 مثقال. گل زوفا 4 مثقال. مرزنجوش 5 مثقال، همه را مخلوط کرده بجوشانید. هنگام برداشتن از روی آتش نیز 4 مثقال گوگرد زرد ساییده شده را با آن مخلوط کنید و هر روز آن را کمی گرم کرده و عضو را مدتی در آن قرار دهید.

تشنج در مزاج دموی:

اگر دموی مزاج هستید (پرخون هستید) اول خون‌گیری کنید بعد مزاج را پاکسازی کنید، بعد برگ وسمه، قاریقون، میخک، زنجبیل، سنامکی، سورنجان مصری و بسفایج از هر کدام 2 مثقال. دانه‌ی بادیان، مرزنجوش، استوخدوس هندی و سعد کوفی از هرکدام 4 مثقال. بادرنجبویه 6 مثقال. رب اصل سوس 20 مثقال همه را مخلوط کرده و بسیار نرم بسایید و در یک کیلو عسل مُصفی مخلوط کنید. هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید. برای این که حرارت بدن زیاد از حد نشود از شربت‌ها و میوه‌هایی که طبیعت آن خنک است، بیشتر استفاده شود.

 

پی‌نوشت‌ها:

1.Partial: که شامل دو نوع است: حملات پارسیل ساده و مرکب. در حملات پارسیل ساده که محدود به یک قسمت کوچک از مغز بوده، هوشیاری فرد از بین نمی‌رود، اما در حملات پارسیل مرکب قسمت بزرگی از مغز درگیر می‌شود لذا بیمار بیهوش می‌شود.
2.Generalised: این حملات هم زمان در دو نیمکره‌ی مغز شروع می‌شود و هشدار قبلی وجود ندارد و بیمار سریعاً هوشیاری خود را از دست می‌دهد و روی زمین می‌افتد.
3.deja-Vu
4.aura
5.Tonic
6.Clonic
7.grand mal
8.Atonic
9.absence
10.Myoclonic
11.Petit mal
12.Receptor
13.ایی ایی جی EEG
14.Photosensitivity
15.Status Epilepticus

منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.