نویسنده: احمد حاجی شریفی
گوش از چند قسمت تشكیل شده است بدین ترتیب:
1-لاله گوش
2-مجرای گوش خارجی
3-استخوان چكشی
4-مجاری نیم دایره‌ای
5-عصب صورتی
6-حلزون شنوایی
7-عصب شنوایی
8-استخوان ركابی
9-حفره‌ی گوش میانی
10-استخوان سندانی
11-پرده‌ی سماخ
به طور كلی گوش آلت شنوایی و حفظ كننده‌ی تعادل بدن می‌باشد و از سه قسمت اصلی تشكیل شده است. قسمت اول گوش خارجی، قسمت دوم گوش میانی. قسمت سوم گوش درونی.
قسمت اول گوش خارجی است كه از لاله‌ی گوش و مجرای شنوایی خارجی تشكیل شده است. لاله‌ی گوش شامل غضروف، چین خوردگی، برجستگی و سه شیار كه به وضع مخصوصی قرار دارند و به قسمت نرمی زیر گوش منتهی می‌شوند می‌باشد و روی آن را پوست بدن پوشانده است. پوست گوش از پوست دیگر نقاط بدن نازك‌تر است و فاقد چربی محافظت كننده می‌باشد. بنابراین نسبت به پوست سایر نواحی بدن با احتمال بیشتری در معرض آسیب ناشی از سرمازدگی قرار می‌گیرد. حیوانات كنترل زیادی را بر عضلات لاله‌ی گوش اعمال می‌كنند و برای افزایش شنوایی خود عضلات مذكور را به كار می‌گیرند. اما در انسان ها این عضلات فاقد این خاصیت بوده و بیشتر جنبه‌ی زیبایی دارد.
قسمت دوم گوش میانی است كه لوله‌ای است حدود سه سانتیمتر و كمی به طرف بالا تحدب دارد. ثلث اول آن غضروفی و بقیه استخوانی است. مخاط دور آن دارای مو می‌باشد كه با افزایش سن، موها نیز بیشتر خواهند شد. در مخاط مزبور غدد عرق و چربی فراوانی است كه دارای ترشحات لزج، تلخ، چرب و سمی است كه سرومن نام دارد. سرمن مانع ورود گرد و غبار و عبور حشرات به داخل گوش می‌شود. داخل گوش میانی محوطه‌ی پر پیچ و خمی به نام صندق سماخ را تشكیل می‌دهد. این محوطه به ارتفاع حدود 1/5 سانتی متر می‌باشد و در استخوان حجری حفر شده است.
سماخ به وسیله‌ی دو پنجره كه یكی بیضی و دیگری مدور است از گوش داخلی مجزا می‌گردد و روی سطح داخلی آن كه تحدب دارد دسته‌ی استخوان چكشی تكیه می‌كند كه به استخوان سندانی اصابت كرده و تشكیل صدا می‌دهد.
دو قسمت مهم دیگر در گوش میانی موجود است كه به نام استخوان عدس و ركاب نامیده می‌شوند. استخوان عدس و ركاب هم كه عضو مؤثر این دستگاه به شمار می‌روند به هم چسبیده و یك پارچه می‌باشند. این استخوان‌ها به وسیله‌ی تارهای قابل ارتعاش به دیواره‌ی گوش میانی تكیه دارند.
قسمت سوم، گوش داخلی است كه قسمت اصلی دستگاه شنوایی می‌باشد. به مناسبت ساختمان درهم و برهمی كه دارد لابیرنت غشایی نامیده می‌شود. درون آن را مایعی به نام آندولنف و مایع دیگری به نام هری لنف پر ساخته است. گوش درونی خود از سه بخش تشكیل شده است: 1-دهلیز 2-مجاری نیم مدور 3-حلزون
دهلیز از دو كیسه‌ی كوچك تشكیل یافته و مجاری نیم مدور از سلول‌های مژه‌ای طویلی به نام اتولیت كه دارای ذرات بسیار ریز كلسیم و منیزیم به نام اتولیت است تشكیل شده است. حلزون استخوانی به صورت لوله‌ای است كه به طور مار پیچ در حول محوری به نام ستون یا ستونك و روی غشاء پایه به نام عضو كرتی جای دارد و سلول‌های محافظ بر روی غشاء پایه و طرفین به نام كمان كرتی قرار گرفته و مژه‌های مرتعش كه از ساقه‌ی مشبك عبور كرد در آندولنف غوطه‌ور می باشد و به شاخه‌ی ساكولی كه منشأ آن لكه‌ی شنوایی می‌باشد منتهی می‌شود.
شنوایی در گوش از اثر حركت بسیار ضعیف سلول‌های مودار در گوش داخلی به وجود می‌آید. تعداد این سلول‌ها در گوش انسان به حدود 30 هزار عدد می‌رسد.
حفظ سلامت گوش
جهت حفظ سلامت گوش، هر پانزده روز یك بار شب‌ها هنگام خوابیدن دو قطره روغن بادام تلخ در آن‌ها بچكانید و بخوابید.ضدعفونی كردن گوش:
برای ضدعفونی كردن گوش آب پونه‌ی تازه را بگیرید و پس از صاف كردن در گوش بچكانید.حساسیت گوش به صدا:
برای رفع تنفر گوش از صداهای بلند و قوی یا مُمتد یا یك نوع صدای خاص كه علت آن از اثرات ضعف اعصاب است باید از داروهای مقوی قلب و اعصاب استفاده كرد. برای مصرف داروی اعصاب.ورود حشرات در گوش:
اگر مورچه یا حشره‌ی دیگری داخل گوش رفته است بلافاصله قدری صبر زرد را در كمی آب حل كنید و در گوش بچكانید.• سركه را با كمی آب رقیق كنید و در گوش بچكانید.
• سركه را با كمی روغن مخلوط كنید و در گوش بچكانید.
هركدام از داروهای فوق را كه مصرف كنید باعث می شود كه حشره بمیرد. پس باید بعد از آن گوش را بشویید تا حشره از داخل گوش خارج شود.
خارج كردن هزار پا از گوش:
در صورتی كه هزارپا داخل گوش رفته باشد برای بیرون آوردن آن باید روغن كنجد در گوش بچكانید.خارش گوش
برای تسكین خارش گوش:
در گوش روغن هسته‌ی خرما بچكانید.• روغن بادام تلخ را در آب جوشانده‌ی غلیظ افسنطین ریخته و در گوش بچكانید.
• كمی افسنطین را در مقدار كمی سركه بجوشانید، سپس صاف كرده‌ی آن را در گوش بچكانید.
• پنج گرم آویشن شیرازی را در 50 گرم آب بجوشانید و با آب صاف كرده‌ی آن گوش را بشویید.
• مغز هسته‌های زردآلو را نرم بكوبید و در روغن بادام تلخ شیره بكشید و در گوش بچكانید.
رفتن آب در گوش
در صورتی كه داخل گوش آب رفته و مشكلاتی ایجاد كرده است، از ریختن آب اكسیژنه داخل گوش به كلی خودداری كنید. برای درمان، مقداری روغن كرچك یا روغن بزرك را در یك قاشق بریزید بعد بر روی آتش گرفته تا گرم شود سپس چند قطره در گوش بچكانید.• روغن بادام تلخ در گوش بچكانید بعد مقداری پشم را گرم كنید و روی گوش و اطراف آن بگذارید و ببندید.
• دو گرم گلسیرین را مخلوط با یك گرم اسید فنتیك در گوش بچكانید.
• كاغذ آبی رنگی را به شكل فتیله درآورده و داخل گوش بگذارید. به دلیل این كه كاغذهای آبی رنگ را با بلودومتیل رنگ می‌كنند و جنس آن نیز آب خشك كن است، در این مورد مؤثر خواهد بود.
• تریاك را نرم بسایید و با كمی آب گرم یا شیر مادری كه طفل دختر زاییده باشد مخلوط و اطراف و پشت گوش بمالید.
• مقداری بهره موم یا برموم (موم سیاه) را مانند فتیله درست كنید و داخل گوش قرار دهید تا آب داخل گوش را بكشد.
• كنجیده سرخ و سفید (انزروت) را نرم بسایید و بعد یك قطعه پنبه را به روغن بادام تلخ آغشته، سپس به پودر انزروت بمالید تا كاملاً بر پنبه مالیده شود و داخل گوش فرو برید و به طرف همان گوش بخوابید تا آب گوش را بكشد.
• سر را به طرف پایین كج و كف دست را روی گوش قرار دهید و چند قدمی لی لی كنید تا آب از گوش خارج شود بعد با دستمال كاغذی آن را خشك كنید.
ضمناً بهتر است به این نكته توجه داشته باشید كه آن چه در گوش می‌چكانید باید نه بسیار سرد و نه بسیار گرم باشد، بلكه باید معتدل (ولرم) باشد تا به گوش آزاری نرساند.
صدا كردن گوش
اگر در اثر غده یا زخم یا عوارض دیگری داخل گوش صدا می‌كند و باعث ناراحتی می‌شود، برای درمان آن زاج سفید را بسوزانید و با مرمكی از هركدام به وزن 6 نخود را با 1 مثقال عسل مخلوط كنید تا به صورت خمیر درآید و داخل گوش بگذارید تا صدای آن آرام شود.• مرزنجوش را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را با روغن زیتون مخلوط و داخل گوش بچكانید.
• مقل ازرق، مرمكی و كنجیده را در آتش بریزید و و دود آن را به گوش دهید تا صدا مرتفع شود.
• آب جوشانده‌ی بابونه‌ی را در گوش بچكانید.
• روغن بادام تلخ را در گوش بچكانید.
• هسته‌ی زردآلو را بكوبید و روغن آن را بگیرید و هر شب چند قطره داخل گوش بچكانید.
• سركه را در یك قوری چینی یا پیركس بجوشانید و از لوله‌ی آن گوش و بینی را بخور دهید.
• تخم گشنیز، سیاه دانه، برگ سداب، پوست خشخاش، رنگ برگ، بابونه‌ی شیرازی و مرزنجوش از هركدام 5 مثقال مخلوط و هر شب هنگام خوابیدن كمی از آن را با كمی آب به صورت خمیر درآورده و بر ملاج ببندید و صبح به جای شستن، آن‌ها را به وسیله‌ی شانه زدن از سر پاك كنید.
• شب‌ها هنگام خواب پنبه‌ای را با آب پیاز تر كنید و داخل گوش بگذارید.
• سفید آب قلع، مرمكی، مقل ازرق، مردار سنگ نقره، انقوزه، سكبینج، صبر زرد و سورنجان مصری از هر كدام نیم مثقال مخلوط و همه را بسیار نرم ساییده و بعد با یك استكان سركه و یك استكان زهره‌ی گاو مخلوط و روزی 3 مرتبه در گوش بمالید، سپس یك قطره هم داخل گوش بچكانید.ضمناً باید دانست كه اگر بر اثر حساسیت حس سامعه، صدا در گوش ایجاد شده باشد، در موقع گرسنگی و حس جوع بدتر می‌شود.
اگر بیمار مسن باشد و صدا كردن گوش گه گاهی ایجاد شود باید به فكر بالا بودن فشارخون بود.
اگر بیمار تب‌دار باشد و ایجاد صدا در گوش كرده باشد، پس از قطع تب، بهبودی حاصل خواهد شد.
اگر به دنبال بیماری‌های ضعیف كننده، صدا در گوش ایجاد شده است باید به تقویت عمومی بدن پرداخت و سر را با اب جوشانده‌ی افسنطین، بابونه و سركه شستشو داده، سپس روغن مورد را بر پوست سر بمالید و در هر سوراخ بینی هم یك قطره از آن بچكانید.
در این مورد بهتر است بدن را از اخلاط پاك سازی كنید و مرتب دوش آب گرم بگیرید و در حمام با آب جوشانده‌ی گل بنفشه و گل بابونه و ناخنك سر را شستشو دهید.
• اسارون، سنبل الطیب، مصطكی رومی، زعفران، طباشیر هندی، دارچین، اذخرمكی، قسط شیرین، تخم كشوث، تخم كرفس، تخم كاسنی، زرآوند طویل، قرنفل، حب بلیسان، عود بلیسان و هیل قرابی را به نسبت مساوی مخلوط كنید. به اندازه‌ی وزن همه‌ی آن‌ها گل محمدی به آن اضافه كرده و نرم بسایید، بعد با عسل تركیب كنید تا به صورت خمیر درآید و همه روزه صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن میل فرمایید.
صدا كردن گوش در اثر بی خوابی:
اگر صدا كردن گوش در اثر بی خوابی باشد برای برطرف كردن آن روغن كدو یا روغن بنفشه را بر پوست سر بمالید، سپس پنبه‌ای را با گلاب خیس كنید و در گوش قرار دهید. اما قبلاً یكی از داروهای زیر را در گوش بچكانید. سركه با روغن گل، روغن قرنفل، آب جوشانده‌ی مرزنجوش، آب تره‌ی تازه با زهره‌ی گاو، روغن گل، انقوزه‌ی پخته شده در روغن زیتون، آب زیره‌ی حل شده در پیه مرغ، آب خرفه‌ی تازه، سركه، آب شهم حنظل تازه با روغن كنجد، روغن حنظل.صدا كردن گوش از سردی مزاج:
اگر صدا كردن گوش از سردی مزاج باشد؛ طنین صدا یا وزوز كردن مرتب ادامه خواهد داشت. برای درمان آن اول بدن را از خلط غالب پاك سازی كنید. و روزی یك مرتبه با استنشاق كمی انفیه یا گرد دماغ یا صبر زرد و كندش كه ایجاد عطسه می‌كند چند عطسه ایجاد كنید و سر را با آب جوشانده‌ی مخلوط بابونه و مرزنجوش و افسنطین و مغز ناخنك و آویشن بشویید. روغن بادام یا روغن سوسن در گوش بچكانید و مرتب دوش آب گرم بگیرید و از خوردن غذاهای چرب و شور و سرخ كرده پرهیز شود.صدا كردن گوش از گرمی مزاج:
اگر صدا كردن گوش در اثر مزاج گرم و حرارت باشد، برای درمان آن ابتدا بدن را از خلط غالب پاكسازی كنید. بعد یكی از این داروهای زیر را در گوش بچكانید، مانند: روغن گل، روغن گل با سركه، روغن فرنفل، آب جوشانده‌ی میخك، آب جوشانده‌ی مرزنجوش، آب تره‌ی تازه با زهره‌ی گاو، زهره‌ی گاو، انقوزه‌ی پخته شده در روغن زیتون، آب زیره‌ی حل شده در پیه آب شده‌ی مرغ، آب خرفه‌ی تازه، سركه، آب شهم حنظل تازه با روغن كنجد، روغن حنظل و پس از این كه یكی از داروها را در گوش چكاندید، روغن بنفشه یا روغن كدو را بر سر بمالید، سپس پنبه‌ای را با گلاب خیس كنید و در گوش قرار دهید.ضربه خوردگی گوش
اگر در اثر سیلی یا از این قبیل ضربه‌ها، در داخل گوش احساس ناراحتی كردید، به این روش معالجه خواهد شد، به اندازه‌ی 6 نخود صبر زرد یا صبر سیاه را كنار یك نعلبكی یا ظرف دیگری قرار داده و كمی شیر زن بچه شیرده را روی آن ریخته و صبر را در آن حل و در گوش بچكانید. داخل و اطراف آن را نیز چرب كرده و بعد قدری پشم یا پنبه را گرم و روی آن بگذارید و مدتی روی آن را بسته نگه دارید. مشكل برطرف خواهد شد.مالیجی یا ورم بناگوش
برای درمان مالیجی یا ورم بناگوش روزی سه مرتبه آب پرتقال را با آب مخلوط و میل كنید و به عنوان درمان نخود پخته را بكوبید و روی آن ضماد كنید.• آرد نخود خام را با آب گرم خمیر و ضماد كنید.
• آرد جو را با سركه خمیر و روی آن ضماد گذارید.
• برگ گزنه را نرم بسایید و بعد در روغن زیتون بجوشانید و روی موضع ضماد كنید.
ورم گوش
برای درمان ورم گوش یك قطعه‌ی كوچك سیر را در پارچه‌ای بپیچید و در گوش قرار دهید.• آرد جو را با كمی سركه خمیر و روی ورم گوش قرار دهید.
اریون (ورم بناگوش)
ورم بناگوش یا اریون فراوان‌ترین غده‌ای است كه كودكان و حتی بزرگسالان زیادی به آن مبتلا خواهند شد، یك نوع بیماری ویروسی مصری و خطرناك است كه بهترین چاره‌ی آن استراحت مطلق است، بیمار باید از دیگران فاصله بگیرد و حتی وسایل شخصی، ظروف غذا و محل خوابش جدای از دیگران باشد.بیمار باید كاملاً استراحت كند و از خوردن غذاهای ترش، سرخ كرده و محرك، مصرف شیرینی‌های قنادی، انواع فلفل و ادویه‌جات، غذاهای مانده یا كنسرو شده، سوسیس و كالباس، فلافل و انواع ساندویچ و پیتزا پرهیز كند.
بیمار باید از سرماخوردگی مصون باشد زیرا ممكن است به ورم مغز منجر شود كه آن نیز بیماری خطرناكی خواهد بود. در صورتی كه بیمار به فعالیت، تلاش یا بازی بپردازد و استراحت نكند تورم غده‌ی بناگوش زیاد و حتی دوطرفه می‌شود. به دنبال آن ایجاد تهوع، استفراغ، درد شدید و حتی ممكن است باعث قطع نسل شود.
برای درمان آن، مغز ناخنك و گل خطمی از هر كدام 3 مثقال، خارخاسك، گل بنفشه و پر سیاوشان از هركدام 5 مثقال، همه را مخلوط و به 10 قسمت مساوی تقسیم كنید و هر قسمت را شب در یك و نیم لیوان آب جوش بخیسانید، صبح در همان آب بجوشانید تا حدود یك لیوان آب آن باقی بماند. سپس صاف و با شكر قرمز یا شكر سفید شیرین ساخته و بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدداً در یك و نیم لیوان آب بخیسانید و شب باز هم در همان آب بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را شیرین كرده و بنوشید.
• گل بابونه‌ی شیرازی، تخم كتان و تخم شوید را بسیار نرم بسایید. آن را با كمی موم عسل در مقداری روغن گل ریخته و گرم كنید تا به صورت پماد در آید و هر روز بر محل تورم ضماد كنید.
• گل خطمی و گل بنفشه و برگ درخت توت را مخلوط، در روغن گل سرخ بپزید و روی ورم ضماد كنید.
• برگ تاجریزی را با انجیر و آرد گندم مخلوط، بپزید و بر موضع ضماد سازید.
• كندر خوراكی، گلنار فارسی، تخم مورد و تخم خرفه از هركدام 20 گرم، تخم كرفس و گِل ارمنی از هر كدام 30 گرم، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه 1 قاشق شربت خوری با مقداری شربت قند مخلوط و میل فرمایید.
دمل داخل گوش
در صورتی كه داخل گوش دملی ایجاد شده باشد، هر صبح، ظهر و شب، هر مرتبه چهار قطره روغن كنجد داخل گوش بچكانید.• برگ بوته‌ی گل محمدی را بجوشانید. آب آن را صاف و با كمی عسل مصفی مخلوط و در گوش بچكانید. تكرار آن باعث بهبود دمل خواهد شد.
• صبر زرد، صبر سیاه، مازو، مرمكی و پوست هلیله‌ی زرد از هركدام به مقدار مساوی مخلوط و بسیار نرم بسایید. بعد با كمی روغن بَزرَك به صورت خمیر سفتی درآورده و به شكل فتیله‌ای داخل گوش بگذارید. هر صبح، ظهر و شب فتیله را عوض كنید تا به طور كلی عفونت و كثافات دمل از بین برود و بهبودی حاصل شود.
• آب پیاز تلخ را بگیرید و هر صبح، ظهر و شب و هر مرتبه 4 قطره داخل گوش بچكانید.
• خون سیاوش، كندر، كف دریا، انزروت، مرمكی، بوره‌ی ارمنی و گل مامیثا از هركدام به مقدار مساوی بسیار نرم بسایید. آن را با عسل مخلوط و به شكل خمیر سفتی درآورید. سپس مانند فتیله‌ای داخل گوش قرار دهید و روزی سه مرتبه عوض كنید تا بهبود حاصل شود.
• روغن حیوانی كه از كره به دست آمده و بدون نمك باشد را هر صبح و شب كمی گرم كنید تا مایع شود، (اما داغ نباشد) و بعد در گوش بچكانید. دُمل سر باز می‌كند و عفونت آن خارج می‌شود.
ضمناً برای این كه دُمل سریع‌تر بهبود یابد و گوش سالم شود باید از خوردن غذاهای سرخ كرده، گوشت، تخم مرغ و پیاز خودداری كنید.
غده‌ی داخل گوش
علت غده‌ی داخل گوش غلبه‌ی صفرا در بدن است و برای برطرف كردن آن ابتدا باید صفرا رفع شود. در این مدت كه چنین غده‌ای در بدن پدیدار می‌شود باید غذاهای روزانه: آش انار، آش تمر، آش آب غوره، آش جو با آب غوره باشد تا از غلبه‌ی صفرا جلوگیری شده و خون صاف گردد تا از شدت بیماری كاسته شود.برای درمان آن بهتر است روغن سیاه یا روغن اكتیول بلادنه یا روغن سیلقان را روی آن بگذارید تا غده پخته شود و سر باز كند و روی آن مشمع اصلاح بگذارید تا جراحات داخل غده را بكشد و به مرور عفونت كاهش یابد و از زیر زخم، گوشت جدید و قرمز روییده شود تا آنجایی كه اگر انگشت خود را با فشار روی زخم بگذارید احساس درد نكنید. اگر احساس درد نكردید علامت آن است كه دیگر عفونت ندارد، سپس قدری حنای خشك روی آن بپاشید یا بر روی زخم محلول بتادین بزنید تا به كلی خشك شود.
نزله‌ی گوش
برای درمان نزله‌ی گوش، موضع را با آب پوست لیمو بخور دهید و چند مرتبه در روز مقداری آب لیمو بنوشید.عفونت داخل گوش
در صورت وجود عفونت داخل گوش، روزی چند مرتبه بر آن دود عنبر نسارا بدهید؛ تا هم درد آن ساكت شود و هم عفونت یا التهاب كاهش یابد.به عنوان درمان، انزروت را نرم بسایید و پنبه‌ای را به روغن بادام تلخ و انزروت‌ها آغشته كرده و داخل گوش قرار دهید. چند شب موقع خواب این عمل را تكرار كنید تا كاملاً عفونت آن را بكشد.
• آب برگ بید تازه را بگیرید و داخل گوش بچكانید.
• پنبه‌ای را آغشته به مخلوط آب غوره و سركه كرده و داخل گوش قرار دهید.
• برگ زیتون را نرم بكوبید و با كمی عسل مخلوط و در گوش گذارید.
• پنیر كهنه را جوشانده، آن را با شیر زن شیرده مخلوط و گرم كنید، سپس داخل گوش بچكانید.
• مرمكی، انقوزه، مقل ارزق، صبر زرد، سكبینج، مصطكی رومی، كندر و پوست هلیله‌ی زرد از هركدام 3 گرم را مخلوط و بسیار نرم بسایید. سپس آن را با یك فنجان سركه و یك فنجان زهره‌ی گاو مخلوط و روزی 3 مرتبه داخل گوش بمالید و یك قطره هم در گوش بچكانید.
• به مدت سه روز، هر صبح و شب آب اكسیژنه را در گوش بچكانید (اما بدانید كه مصرف طولانی آن برای گوش بسیار زیان‌آور است).
• كلارگل 10 سانتی، محلول آدرنالین یك در هزار، 10 قطره، سرم فیزیولوژی 10 گرم و گلسیرین 2 گرم، همه را مخلوط و در گوش بچكانید.
• تخم كرفس و گِل ارمنی از هركدام شش مثقال؛ كندر، گلنار فارسی، تخم مورد و تخم خرفه از هركدام 4 مثقال، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق شربت خوری از آن را با یك لیوان شربت قند مخلوط و میل فرمایید.
جراحت گوش كودكان
برای رفع جراحات گوش كودكان می‌توانید گوش را با شیر زن شیرده بشویید و بعد مردار سنگ ساییده را بر آن بپاشید.گوش دارای عفونت زیاد
برای بند آوردن ترشح عفونت گوش، مرمكی را در آب جوشیده‌ی سرد، حل كنید و با روغن زیتون یا روغن كنجد مخلوط و داخل گوش بچكانید.• برگ زیتون را بكوبید و با عسل خمیر و داخل گوش قرار دهید تا عفونت بند بیاید.
• كنجیده‌ی سرخ و سفید را بسوزانید و دود آن را به گوش و بینی و اطراف آن بدهید.
عفونت خشك داخل گوش (بوشن)
برای برطرف كردن عفونت‌های خشك شده‌ی داخل گوش هر روغنی كه در دسترس دارید در آن بچكانید و پس از 24 ساعت به وسیله‌ی شستشو عفونت‌ها را از داخل گوش خارج كنید.عفونت گوش مزمن
برای درمان عفونت مقاوم و مزمن، تخم خرفه، تخم مورد، گلنار فارسی و كندر خوراكی از هركدام 20 گرم، گِل ارمنی و تخم كرفس از هركدام 30 گرم، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب یك قاشق شربت خوری از آن را با مقداری شربت قند مخلوط و میل فرمایید و پشت هر گوش چند عدد زالو بیندازید.ورم پرده‌ی گوش اطفال
بیماری‌های گوش فراوان است و مهم‌ترین آن‌ها ورم پرده‌ی گوش در اطفال می‌باشد. علت آن، جمع شدن عفونت در پشت پرده‌ی گوش یا ورم مجرای خارجی گوش است و نسبتاً فراوان دیده شده است.برای درمان آن اول بدن را با معجون هلیله‌جات پاكسازی كنید. بعد پوست خشخاش، تخم كاهو و تخم گشنیز از هركدام 5 گرم را مخلوط بجوشانید، آب آن را شیرین و 3 قسمت كنید. روزی 3 مرتبه بنوشید و این كار را چند روز تكرار كنید.
• پنج گرم گل مامیثای نرم شده را با 5 گرم روغن بادام و 1 قاشق سركه مخلوط و در مجرای گوش بمالید، بعد 5 گرم صندل و 5 گرم مامیثا را نرم بكوبید و با آب گشنیز تازه و آب برگ كاهوی تازه حل و از خارج ضماد كنید.
زخم كهنه‌ی داخل گوش
برای درمان آن یك قسمت عسل را با دو قسمت زهره گاو مخلوط و بعد با پنبه فتیله درست كرده و هر صبح و شب در گوش گذارید.سندرم منیر
این بیماری بخشی از گوش داخلی را كه مسئول كنترل تعادل است گرفتار می‌كند. گوش داخلی مجموعه‌ی ظریفی از پرده‌ها و پایانه‌های عصبی است كه به حركت پاسخ می‌دهند. وقتی این بخش از گوش آسیب می‌بیند، واكنشی را آغاز می‌كند و موجب سرگیجه‌ی شدیدی می‌شود كه فقط با گذشت زمان می‌توان آن را برطرف كرد. سندرم منیر بیماری پیچیده‌ای است كه معمولاً علت روشنی ندارد.این بیماری معمولاً به صورت حملاتی ظاهر می‌شود كه با شنیدن صدای زنگ در گوش‌ها، سرگیجه‌ی شدید، كاهش شنوایی، احساس فشار در گوش‌ها و گاهی تهوع و استفراغ مشخص می‌شود. حملات ممكن است متناوب و شدت آن‌ها نیز متغیر باشد. اما گاهی آن قدر مكرر و شدید است كه بیمار تحمل خود را از دست می‌دهد.
به طور طبیعی مایع موجود در گوش داخلی شما در دو حفره‌ی بالونی شكل قرار دارد. هدف این مایع كمك به درك وضعیت سر در فضاست. این كار توسط مجموعه‌ای از گیرنده‌های گوش داخلی كه به حركت حساس هستند انجام می‌شود. در این بیماری، منیر تعادل ویژه‌ی مایع در گوش داخلی را بر هم می‌زند. این مایع ایجاد فشار می‌كند كه سرانجام موجب پارگی پرده‌ی ظریف داخلی می‌شود. در این مورد مصرف داروهایی كه مربوط به سردرد و سرگیجه است و هم‌چنین دود عنبرنسا تا حدی مؤثر خواهد بود.
گوش درد
پیشگیری از گوش درد:
برای این كه هیچ‌گاه به گوش درد مبتلا نشوید بهتر است همیشه در حمام، گوشی مخصوص شنا داخل گوش بگذارید یا پنبه‌ای را به روغن وازلین آغشته و داخل گوش قرار دهید. همیشه هنگام خوابیدن در هر گوش یك قطعه پنبه قرار دهید و بخوابید. گاهی شب‌ها یك قطره روغن بادام تلخ در گوش بچكانید.درد گوش:
برای تسكین درد گوش از خوردن گوشت، تخم مرغ و پیاز پرهیز كنید و معده را سبك نگه دارید، برای درمان آن یك یا دو قطره سركه داخل گوش بچكانید.• یكی دو قطره روغن هسته‌ی زردآلوی تلخ را در گوش بچكانید.
• آب نعنای تازه را بگیرید و با كمی عسل مخلوط و در گوش بچكانید.
• آب مرزه‌ی تازه را بگیرید و با شیر مخلوط و در گوش بچكانید.
• یك گلوله‌ی كوچك جعفری كوبیده شده و نمك زده و آغشته به روغن زیتون را در گوش گذارید.
• آب جوشانده‌ی چغندر را به طور نیم گرم داخل گوش بچكانید.
• پیاز را در خاكستر داغ بپزید، بعد له كنید و با كمی كره‌ی بی نمك مخلوط، سپس در پارچه‌ای نازك گذاشته و در گوش فرو كنید.
• میان یك ترب سیاه را خالی كنید و مقداری روغن زیتون را داخل آن ریخته و آن ترب را كنار آتش بگذارید تا روغن به جوش آید. بعد آن روغن را پس از سرد شدن در گوش بچكانید.
• دُم برگ گل سوسن سفید را در مقداری روغن فندق بخیسانید و آن روغن را در گوش بچكانید.
• شیره‌ی خشخاش را بسایید و با آب گرم یا شیر مادری كه نوزاد دختر شیر می‌دهد مخلوط و در اطراف و پشت گوش بمالید. درد آن را ساكت خواهد كرد.
گوش دردی كه علت آن مشخص نباشد:
اگر گوش بدون هیچ علتی درد گرفت و علت آن را نمی‌دانید، انزروت را در آتش بریزید و دود آن را به گوش و اطراف آن بدهید تا درد ساكت شود.• كمی شیرخشت را در كمی شیر مادری كه نوزاد دختر از او تولد یافته مخلوط و داخل گوش بمالید و بعد یك قطعه پنبه هم به آن آغشته و داخل گوش قرار دهید.
• كنجیده را با كمی پیه بُز آب كرده، تركیب و به صورت فتیله‌ای داخل گوش قرار دهید تا درد ساكت شود.
گوش درد از هوای گرم:
اگر درد گوش به علت فعالیت در هوای گرم ایجاد شده باشد باید كمی گرد عطسه‌‌آور در بینی كشید تا عطسه ایجاد شود و بعد كمی روغن گل را با كمی سركه مخلوط و داخل گوش بچكانید.گوش درد از ضربه خوردگی:
اگر درد گوش بر اثر ضربه ایجاد شده باشد، برای تسكین آن 6 نخود چدروا را كنار یك ظرف با چند قطره شیر خانمی كه شیرده باشد مخلوط و داخل گوش و اطراف آن بمالید. بعد كمی پنبه یا پشم را گرم كرده و روی گوش بگذارید و با پارچه یا شال روی آن را ببندید و شب روی همان گوش بخوابید.پیشگیری از سرمازدگی گوش‌ها:
اگر سرمای زمستان زود به گوش شما اثر می‌كند و دچار سرماخوردگی می‌شود، در اوایل زمستان هر سال، برف اول و دوم و سوم كه می‌بارد (چه پشت سر هم و چه با فاصله‌ی زیاد باریده شود) قدری از آن را (به اندازه یك مشت) جمع كرده و به تمام گوش خارجی یعنی نرمی و غضروف بمالید. بدین ترتیب دیگر سرما نخواهد خورد.گوش درد از سرماخوردگی:
اگر در اثر سرماخوردگی (سرمازدگی)یا باد و سوز، درد گوش ایجاد شده باشد، برای درمان آن روزی 3 مرتبه عنبرنسارا را بسوزانید و دود آن را به گوش دهید.• عسل را با آب مخلوط و بجوشانید و آن را در گلو به صورت نیم گرم قرقره كنید. بعد روغن زنجبیل را در گوش بچكانید، سپس زنجبیل، دارچین، میخك و هل سبز و سفید را مخلوط بجوشانید و پنبه‌ای را به آن آغشته و داخل گوش قرار دهید.
• به حمام گرم بروید و گوش را با بخار شلغم در حال پخت بخور دهید و آن را بخورید. بعد از آن كمی خردل كوبیده شده را با مقدار كمی روغن زیتون یا روغن كنجد به صورت فتیله‌ای درست كنید و داخل گوش قرار دهید، سپس مقداری نمك را گرم و در كیسه یا دستمال كوچكی بریزید و روی گوش قرار دهید.
درد گوش از آب:
اگر آب داخل گوش رفته و موجب درد در گوش و پشت سر شده باشد، روزی 3 مرتبه بر آن دود عنبر نسارا دهید و روغن‌های گرم بر پشت سر بمالید و قطره‌ای هم در گوش بچكانید.• مغز ناخنك، تخم شوید و مرزنجوش از هركدام 4 مثقال را با یك مثقال بابونه‌ی شیرازی مخلوط و به 3 قسمت تقسیم كنید. هر روز یك قسمت از آن را بجوشانید و با آن گوش را بخور دهید. بعد آب آن را صاف و با آن سر را بشویید. و از همان آب در بینی استنشاق كنید، سپس یك قطعه پنبه به آن آب آغشته و داخل گوش قرار دهید و روی همان گوش بخوابید.
• به حمام گرم بروید و گوش را با بخار شلغم (در حال پخت بخور دهید و شلغم‌ها را نیز بخورید، و كمی خردل كوبیده شده را با مقدار كمی عسل و كمی روغن زیتون یا روغن كنجد به شكل فتیله‌ای داخل گوش قرار دهید، سپس مقداری نمك را گرم و در دستمال یا كیسه‌ی نخی كوچكی بریزید و روی گوش قرار دهید.
گوش درد به علت ورود مایعات:
اگر به علت ورود مایعات، درد گوش ایجاد شده باشد، برای تسكین آن باید روغن نیلوفر یا روغن تخم كدو یا روغن بنفشه بادام را در گوش بچكانید.گوش درد به علت غذای نامناسب:
اگر به علت مصرف غذاهای محرك یا ادویه‌جات به گوش درد مبتلا شدید باید از غذاها و داروهایی كه طبیعت ضد آن خوراك باشد استفاده شود. آب كاهوی تازه یا آب گشنیز تازه یا آب تاجریزی تازه یا یكی از روغن‌هایی كه طبیعت آن خنك است یا كمی روغن كافور یا روغن بنفشه بادام را داخل گوش بچكانید. ضمناً خوردن شربت بنفشه، آلوچه‌ی براقانی، تمر هندی، شربت نیلوفر، شیره‌ی خرفه، سكنجبین، سوپ جوجه با ماش، عدس، اسفناج، گشنیز، كدو و پودر سماق نیز مفید خواهند بود.درد گوش از عفونت:
گوش دردی كه از جراحات و عفونت داخل آن باشد. باید كمی عسل را با كمی آب بجوشانید و بعد پنبه‌ای به آن آغشته كرده و داخل گوش قرار دهید و روی همان گوش بخوابید.گوش درد نوزاد:
برای درمان گوش درد نوزاد تازه تولد یافته، ابتدا سیگاری را روشن كنید و دود آن را به گوش او قرار دهید، بعد مقدار كمی روغن بادام تلخ یا گلسیرین گرم را در یك قاشق تمیز ریخته و یك قطره در گوش او بچكانید. بعد كمی صبر زرد یا صبر سیاه را بسایید و با كمی آب، مرطوب و اطراف گوش او بمالید و با پارچه‌ای پشمی یا كركی یا كلاهی گرم گوش او را بپوشانید و او را روی همان گوش بخوابانید.درد گوش اطفال از عفونت:
برای درمان گوش درد اطفال كه در اثر جراحات و عفونت داخل گوش ایجاد شده باشد. آن را با شیر نیم گرم زن بچه شیرده بشویید و بعد مردار سنگ ساییده را بر آن بپاشید.• پوست هلیله‌ی زرد، اوشق، انقوزه، سكبینج، چدروا، سوزنجان و كندر از هركدام نیم مثقال را بسیار نرم بسایید و بعد با یك فنجان سركه و یك فنجان زهره‌ی گاو مخلوط و روزی 3 مرتبه و هر بار یك قطره در گوش بچكانید.
گوش درد از گرمی و حرارت:
درد گوش اگر از گرمی و حرارت خون باشد (غلبه خون)، برای درمان آن اول غلبه خون را برطرف سازید و از خوردن گوشت، تخم مرغ و پیاز خودداری كنید و بیشتر آلو، مغز خیار، گشنیز، تمرهندی، آب برگه هلو، لیمو شیرین و آب لیمو مصرف كنید. كمی روغن بادام را با سركه و گلاب مخلوط و در گوش بچكانید.• تخم گشنیز و تخم كاهو را با هم بجوشانید و ساعت به ساعت یك فنجان از آب آن را بنوشید و یك برابرِ روغن گل سرخ را با سه برابرِ سركه بجوشانید. پس از سرد شدن 1 یا 2 قطره داخل گوش بچكانید.
• آب كاهوی تازه، آب گشنیز تازه و گلاب را مخلوط و اطراف گوش بمالید و اگر درد زیاد است شیره‌ی خشخاش را در آب مقطر حل كنید و یك قطره در گوش بچكانید.
درد گوش از رطوبت:
اگر گوش درد در اثر رطوبت و سردی باشد، اول رفع رطوبت كنید و كمی نفت سفید را با كمی روغن زیتون مخلوط و هر صبح، ظهر و شب و هر بار 1 یا 2 قطره داخل گوش بچكانید.• گلسیرین، روغن بادام تلخ و روغن زیتون از هر كدام 5 گرم، اسیدفنیك 1 گرم، همه را مخلوط و هر صبح، ظهر و شب و هر بار 3 قطره در گوش بچكانید.
• سركه و گل محمدی را بجوشانید و پس از سرد شدن در گوش بچكانید.
كم شنوایی یا سنگینی گوش
یكی از دلایل كم شدن شنوایی، مصرف قند زیاد است كه قند خون را به سرعت بالا و پایین می‌برد، آن وقت گوش‌های شما نمی‌توانند خود را با نوسانات قند خون در بدنتان منطبق كنند و در نتیجه شنوایی‌تان كاهش می‌یابد.اكثراً ثقل سامعه یا سنگینی گوش یا كم شنوایی (صدا را ضعیف شنیدن) به علت بخارات معده و غلبه و ازدیاد صفرا است. خوردن آش آب غوره، لعاب به دانه، رب بِه، ترش، رب غوره، آب زرشك، شربت سكنجبین با یخ، آب دم كرده‌ی بابونه‌ی شیرازی، شیرین بیان، زالزالك و ذغال اخته‌ی فرنگی نیز مفید خواهد بود.
برای درمان آن، وسط ترب بزرگی را خالی كنید، سپس آب انار را بجوشانید تا غلیظ و مانند مربا شود و بعد آن را داخل ترب خالی شده بریزید و یك قاشق چای خوری سركه و یك قاشق شربت خوری روغن كنجد به آن اضافه كنید و آن‌ها را مخلوط كنید. سپس آن ترب را در وسط ظرف آب قرار دهید (به طوری كه كج نشود و واژگون نگردد). ظرف را حرارت دهید تا بجوشد به طوری كه در اثر جوش خوردن، مایع داخل ترب پخته خواهد شد. بعد ترب را از آب بیرون آورید و درب آن را ببندید و دور آن را گِل بگیرید، در تنور نانوایی یا داخل فر یا میان آتش گذاشته تا بپزد و بعد از پخته شدن گِل‌ها را دور بریزید و روغن وسط ترب را در ظرفی تمیز بریزید و نگه دارید. هر صبح، ظهر و شب، هر مرتبه دو قطره از آن را در گوش بچكانید. سنگینی یا كم شنوایی گوش به كلی بهبود می یابد.
• هر صبح، ظهر و شب و هر مرتبه دو تا سه قطره زهره‌ی گاو را داخل گوش بچكانید، بسیار نافع است.
• آب مرزه‌ی تازه را بگیرید و داخل گوش بچكانید.
• هر صبح، ظهر و شب، هر بار 2 قطره سركه داخل گوش بچكانید.
• مقداری سركه در یك قوری چینی یا پیركس بریزید و بجوشانید و از لوله‌ی آن به گوش بخور دهید و هر صبح، ظهر و شب این عمل را تكرار كنید.
• هر صبح، ظهر و شب 1 قاشق سوپ خوری آب پیاز بنوشید و 1 قطره هم داخل گوش بچكانید.
• یك قطعه‌ی كوچك پنبه را در آب سیر تازه، مرطوب و در گوش بگذارید و پس از 10 دقیقه بردارید. هر چند روز یك بار، یك مرتبه تكرار كنید.
سنگینی گوش از رطوبت:
اگر سنگینی گوش از رطوبت و سردی باشد، باید 10 تا 12 مثقال گل قند بخورید.سنگینی گوش از حرارت:
اگر سنگینی گوش از حرارت و گرمی باشد، باید ابتدا حجامت كنید و چند روز ظهرها آش آب غوره بخورید.پارگی پرده‌ی گوش
برای رفع سوراخ شدگی یا پارگی پرده‌ی گوش تخم كرفس و گِل ارمنی از هركدام 6 مثقال، تخم خرفه، تخم مورد، كندر خوراكی و گلنار فارسی از هركدام 4 مثقال، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب یك قاشق شربت خوری از آن را با یك لیوان شربت قند مخلوط و بخورید. در طول شبانه روز، دو قطعه پنبه یا دستمال كاغذی لوله شده را داخل گوش قرار دهید تا از ورود صداهای شدید و ناهنجار به گوش ممانعت شود. هم‌چنین از سرفه‌های شدید و عطسه و فریاد زدن پرهیز كنید.كری مادرزادی
اگر به طور مادرزاد یعنی از طفولیت دچار كری و ناشنوایی بوده‌اید، پیه بی نمك خوك را آب كنید و با مومیایی اصل (غیرتقلبی) مخلوط و پس از حل شدن هر صبح و شب آن را در گوش بچكانید و مدت زیادی تكرار كنید.منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
