شناسنامه کتاب:
عنوان: زندگانی محمد(ص) پیامبر اسلام
موضوع: سیره پیامبراسلام(ص )
زبان: فارسی
قطع: وزیری
نویسنده: محمدبن اسحاق مدنی
مترجم/مصحح: سیدهاشم رسولی محلاتی
ناشر: کتاب فروشی اسلامیه
محل چاپ: تهران
سال چاپ: 1374
تعداد صفحات: 855 صفحه
معرفی کتاب:
معرفی کتاب:
مقدمه: بر طبق آنچه در مقدمه مترجم آمده است، سیره ابن هشام نخستین کتابی است که درباره زندگی پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) نگاشته شده که مورد اعتماد شیعه و سنی است. این کتاب که به سیره ابن هشام معروف است همان کتاب سیره محمد بن اسحاق مدنی است که عبدالملک بن هاشم حمیری آن را جمع‌آوری کرده است. همان گونه که در آغاز کتاب تذکر می‌دهد، به جز برخی از مطالب آنکه دخالتی در زندگی و سیره رسول خدا(ص) یا اجداد آن بزرگوار نداشته است، بقیه هرچه بوده در این کتاب آورده است. در بسیاری از موارد به دنبال گفته های ابن اسحاق، خود ابن هشام هم تذکراتی داده و در رد یا اثبات گفته او مطالبی را بیان داشته است.محمد بن اسحاق کیست: محمدبن اسحاق مُکنّا به ابوعبدالله در سال 85 ه.ق در شهر مدینه به دنیا آمد و بین سال های 150 و 153 ه.ق در بغداد در گذشت و در مقبره خیزران به خاک سپرده شد. گویا این کتاب را به دستور منصور عباسی (خلیفه وقت) نوشته است، ولی نظر دیگر این است که وی پیش از ورود به بغداد و هم‌نشینی خلیفه عباسی، آن را نوشته بود. دلیل این قول آنکه، وی در کتاب از راویان عراق چیزی نیاورده است. هر چه آمده از راویان اهل مدینه، مصر و اسکندریه است که وی در هر سه مکان مدت‌های بسیاری اقامت داشته است. پس از نگارش کتاب، موضع‌گیری‌های بسیاری درباره آن شده است. برخی به تایید و برخی به طعن نویسنده پرداخته‌اند. گویا علت ناراحتی برخی از علمای اهل سنت، اتخاذ موضع بی‌طرفانه او بوده است. حتی به این خاطر، او را «شیعه» دانسته و او را به شیعه‌گری متهم کرده‌ند.
پس از محمد بن اسحاق، شخصی به نام عبدالملک بن هشام (که کتاب به نام او به سیره ابن هشام معروف شده است) آن را در صورت کنونی جمع‌آوری و اصلاح کرد.ابن هشام کیست؟ ابومحمد عبدالملک بن هشام در شهر بصره به دنیا آمد و سال ولادت او را مورخین ننوشته اند. در سال وفات او هم اختلاف بسیاری دارند. به طور قطع وفات او بین سال‌های 213 یا 218 بوده است... وی پس از سال‌ها اقامت در بصره به مصر رفته و مدتی در آنجا بوده است.
شرح‌های سیره ابن هشام: برای سیره ابن هشام شرح‌هایی نوشته شده است که از جمله است:
1. شرح ابوالقاسم عبدالرحمن بن عبدالله، معروف به سهیلی (508 ـ 581 ه.ق)
2. شرح ابوذر خشنی (533 _ 604 ه.ق)
3. شرح محمد بن احمد حنفی با عنوان کشف اللثام تلخیص.سیره ابن هشام چندین نفر این سیره را تلخیص کرده‌اند از آن جمله است:
1. الذخیره فی مختصر السیره نوشته: ابراهیم بن محمد شافعی
2. مختصر سیرة ابن هشام نوشته: عمادالدین واسطی نظم سیره ابن هشام عده‌ای نیز کتاب سیره ابن هشام را به شعر درآورده‌اند از آن جمله است:
1. عبدالعزیز دمیری در گذشته 607 ه.ق
2. فتح بن موسی خضرا در گذشته 663 ه.ق
3. محمدبن ابراهیم نابلسی در گذشته 793 ه.ق
شیوه مترجم در ترجمه:
الف) مترجم، نسخه‌ای را که در سال 1375 ه.ق (1955 میلادی) با سرمایه شرکت مکتبه حلبی در مصر به چاپ رسیده است، برای ترجمه انتخاب کرده که در دو جلد منتشر شده است. به گفته مترجم، می‌توان ادعا کرد در تصحیح آن بیش از سایر نسخ کوشش شده و شاید به لحاظ اعتبار نیز از سایر نسخه‌های موجود معتبرتر است.
ب) مترجم تلاش کرده تا کوتاه نویسی در ترجمه الفاظ رعایت شود، با این همه، در مواردی مجبور شده توضیحات بیشتری را بیفزاید تا مطلب به طور کامل بیان گردد؛ این توضیحات در مابین پرانتز یا پاورقی‌ها آورده شده است...
ج) از ترجمه مطالب تفسیری، نکات ادبیاتی، تفسیر اشعار و... که برای خوانندگان پارسی زبان خسته کننده و ملال‌آور است، خودداری شده است و تنها به دادن نشانی آن بسنده شده است.
د) در بسیاری از موارد از ذکر اسناد که عناوین به صورت زنجیروار آمده است تا حد نیاز بسنده شده و بخش‌های اضافی حذف گردیده است... و در پاورقی‌ها نیز تذکرات لازم آمده است.
ه) منابع مورد استفاده مترجم نیز در پایان مقدمه معرفی شده‌اند... که بیشتر از شانزده اثر است.
فهرست عنوان‌های مهم جلد اول: ذکر نسب رسول خدا(ص) تا آدم(ع)، اصل و ریشه عرب، سلطنت حسان بن تبع در یمن، سلطنت لخنیه معروف به ذوشناتر در یمن، استیلای لشکر حبشه به یمن، داستان اصحاب فیل، سلطنت یکسوم بن ابرهه در یمن، حفر چاه زمزم به دست عبدالمطلب، سلطه قبیله کنانة و خزاعة بر مکه، حکومت خزاعه در مکه، نذر عبدالملک برای ذبح فرزند، ولادت رسول اکرم(ص)، وفات آمنه(س)، وفات عبدالمطلب(ع) و کفالت ابوطالب(ع) از رسول خدا(ص)، ازدواج با خدیجه(س)، بشارت‌های کاهنان و یهود، اسلام آوردن سلمان فارسی(ره)، بعثت رسول خدا(ص)، اسلام خدیجه(س)، نخستین مردی که ایمان آورد (علی(ع))، اظهار دعوت و آزار مشرکین، احتجاج رسول خدا(ص) با سران قریش، شکنجه مسلمانان، هجرت به حبشه، تعهدنامه قریش بر ضدرسول خدا(ص)، بازگشت گروهی از مهاجرین حبشه، معراج، وفات ابوطالب(ع) و خدیجه(س)، سفر به طائف، دعوت از قبایل عرب، اسلام آوردن انصار مدینه، دستور جنگ، آغاز هجرت به مدینه، خانه‌های مهاجرین در مدینه، هجرت رسول خدا(ص)، پیمان برادری، دشمنی یهود، منافقین و گفتارشان، داستان مباهله، شمه‌ای از سرگذشت منافقین، تشریع جهاد.جلد دوم: غزوه بدر کبرا، اسلام عمیر بن وهب، شهدای جنگ بدر، غزوه‌های بنی سلیم، سویق، ذی امر، فرع، سرنوشت یهود قینقاع، سریه زین بن حارثه، قتل کعب بن اشرف، جنگ احد، داستان رجیع، حادثه بئرمعونه، سرنوشت یهود بنی نضیر، غزوه ذات الرِّقاع، غزوه بنی‌لحیان، غزوه ذی قرد، غزوه بنی مُصْطلق، صلح حدیبیه، جنگ خیبر، بازگشت مهاجرین حبشه، عمرة القضاء، جنگ موته، فتح مکه، قتل بنی‌جذیمة به دست خالد بن ولید، جنگ حنین، غزوه طائف، عمرة رسول خدا(ص) از جعرانه، اسلام آوردن کعب بن زهیر (شاعر معروف)، زندگانی محمد(ص)، پیامبر اسلام (ترجمه سیرة النبویه نوشته ابن هشام)، غزوه تبوک، آمدن هیئت ثقیف نزد رسول خدا(ص)، رفتن ابوبکر به مکه برای حج، سال نهم هجری یوم الوفود، حجة الوداع، فرستادگان رسول خدا(ص) به سوی پادشاهان و ملوک، اسامی فرستادگان رسول خدا(ص)، اسامی غزوه های رسول خدا(ص)، اسامی سریه‌های اصحاب رسول خدا(ص)، همسران رسول خدا(ص)، جریان سقیفه بنی ساعده، رحلت، کفن و دفن پیکر رسول خدا(ص).
مسقم است که زیر برخی از عنوان‌ها اشاره شده، ده‌ها صفحه مطلب است که به تشریح جزئیات وقایع پرداخته است... هیچ‌گونه فهرست اعلام و... در کتاب نیامده است. این اثر نیاز به فصل‌بندی و بخش‌بندی‌های مناسب دارد. همچنین برای جلد دوم هم مقدمه خاصی ذکر نشده است. در پایان این اثر فهرست مطالب آمده است.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir
