جهانگردی مذهبی( Religious tourism )

در تبیین توریسم ابتدا می بایست به انواع مختلف جهانگردی اشاره نماییم ؛
بدین لحاظ بر طبق تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی (W.T.O) فعالیتهای گردشگری به دسته های زیر تقسیم می گردند :
1. توریسم فرهنگی Cultural Tourism
2. توریسم طبیعی Natural Tourism
3. توریسم تجاری Business Tourism
4. توریسم مذهبی Religious Tourism
5. توریسم ورزشی Sport Tourism
بر این اساس یکی از شاخصه های مهم توریسم که سهم قابل توجهی از فعالیت های جهانگردی را به خود اختصاص می دهد توریسم مذهبی است .
در تعریف توریسم مذهبی اینطور بیان شده است ،که جهانگردی مذهبی عبارتند از بازدید گردشگران (با تعریف ویژه جهانگردی )از اماکن مقدس نظیر زیارتگاه ها ؛مقابر امامزاده ها و نظایر آنها .
در اینجا با دو دسته مختلف از جهانگردان روبرو می شویم ،دسته اول کسانیکه از اماکن مقدسه در دین خود بازدید می نمایند وگروه دوم کسانیکه از اماکن مقدسه سایر ادیان دیدن می کنند .
به عنوان مثال افراد زیادی وجود دارند که مسیحی نبوده و لیکن از کلیساهای نقاط مختلف بازدید می کنند ،و یا مسیحیانی که به دیدن معابد بودایی ها و یا سایر ادیان می روند .
در عین حال مسلمانانی که به زیارت اماکن مقدسه خود نظیر حج و یا سایر اماکن متبرکه می روند در دسته دوم جای می گیرند .
در هر حال بسته به نوع هدفی که افراد دارند ،ممکن است یکی از انواع جهانگردی مذهبی را انتخاب نمایند.
شاید تفاوت این دو دسته در میزان استقبالی که جهانگردان از این سفرها می نمایند باشد .چراکه برخی سفرها از لحاظ اجرای فرامین مربوط به آن دین یا مذهب حالت اجباری و یا تاکیدی به خود می گیرند ،پس به ناچار همه افراد مومن به آن دین یا مذهب مجبور به اجرای آن سفر ،دسته کم برای یکبار می گردند .(دقیقاً نظیر انچه در دین اسلام مبنی بر زیارت خانه خدا بر مسلمانان واجب است ).
در نهایت با توجه به مقاصد افراد ،اشکال مختلفی از جهانگردی مذهبی شکل می گیرد .در کشور ما نیز با توجه به حضور ادیان مختلف توحیدی و با توجه به وجود پیروان و معتقدان زیاد آنها ،انواع مختلفی از توریسم مذهبی می تواند ایجاد گردد .
بدین لحاظ مسلمانان با اکثریت قابل توجه در ایران ،سالیانه به سفرهای متعدد مذهبی خارجی مثل ،سفر حج در عربستان ،عتبات عالیات در عراق و اماکن مقدسه کشور سوریه همینطور سفرهای مذهبی داخلی نظیر ،مشهد ،قم ،ری ،شیراز و نظایر انها رفته و اثرات مختلفی جهانگردی در این مناطق بر جای می گزارند.
بر همین مبنا ،فرق مختلف دین مسیحیت با شعب مختلف آن با توجه به مراسم مختلفی نظیر شب کریسمس ،عید پاک و غیره فرصت مناسبی جهت اجرای سفرهای مذهبی از این دست ایجاد می نمایند .
در ایران نیز به سبب وجود برخی از کلیساهای قدیمی و باستانی با جنبه های مقدس مابانه خود مانند قره کلیسا در آذربایجان غربی و یا کلیسای وانک در اصفهان می توانند در جذب و جلب گردشگر ،خصوصاً مسیحیان و بویژه ارامنه نقش مهمی ایفا نمایند .
این امر در خصوص سایر ادیان نظیر دین یهود و یا زرتشتی نیز مصداق عینی دارد . اماکن مقدسه متعدد یهودیان در ایران مانند استرومردخای در همدان و یا پارامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد فارس و معابد و آتشکده های متعدد زرتشتیان در یزد و سایر نقاط کشور با صدها نوع مراسم همگی نمونه هایی در این زمینه هستند .
در مجموع همه این پتانسیل های بالقوه لزوم ایجاد برنامه ریزی دقیق و مهمتر از همه اجرای بلافصل این برنامه ها را می طلید .
در کشوری که حضور ادیان مختلف توحیدی به خوبی نمودار است و یا دسته کم در خصوص مسائل مذهبی تاکیدات بسیار زیادی وجود دارد ،می تواند قابلیت های مختلف و متنوعی را در خود محفوظ دارد و با یک استراتژی بلند مدت و جامع استعداد های پیدا و پنهان خود را شکوفا سازد .
نظیر این نوع جهانگردی مذهبی را در ایتالیا به عنوان مهد کلیساهای بزرگ و مقر رهبر کاتولیک های جهان به خوبی مشاهده می نماییم ؛به نحویکه در مراسم « حوبیدیوم » (مراسم آمرزش) سالانه شاهد تجمع مسیحیان مختلف دنیا برای دیدار پاپ در میدان « سن پیترو » واتیکان هستیم . ویا آنچه را که هر سال در هند در وارناسی و یا در مکه معظمه ،اتفاق می افتد را می توانیم انواع مختلفی از این نوع جهانگردی محسوب نماییم .
در ایران از دیر باز به سبب علاقه خاص به خاندان اهل بیت (علیه السلام) وجود داشته است بدین لحاظ اماکن متبرکه متعددی در گوشه و کنار این مرز و بوم پدید آمده است (ولیکن در عین حال باید در صحت و سقم برخی از آنها بررسی های دقیقی صورت گیرد. ) و به دنبال آن همین امر به نحوی قابلیت ایجاد مراکز و قطب های گردشگری مذهبی را بوجود آورده است .
توجه مسئولین امر هم از بعد مسائل جهانگردی و هم به لحاظ تاکید بر مفاهیم مذهبی می تواند راهگشای حل این موضوع باشد .
چراکه حرکت در جهت جذب جهانگرد مذهبی نخست نیازمند درک مفاهیم و اصول مذاهب و احترام به آنها و سپس تلاش در جهت تسهیل ارائه خدمات به زائرین این اماکن مقدسه، در جهت اجرای هر چه آزادانه تر و راحت تر مراسم خاص خود می باشد .
این امر هم از نظر جنبه های اقتصادی جذب جهانگرد و هم از لحاظ اثرات تبلیغی و بازتاب گسترده بین المللی می تواند نتایج بسیار مثبتی برای کشور میزبان در بر داشته باشد و در ادامه زمینه را برای کل گیری انواع مختلف جهانگرد را فراهم سازد .
ماخذ:
1- راجر داس ویل ، ترجمه محمد اعرابی ،داوود ایزدی –مدیدرت جهانگردی ،مبانی و راهبر ها ، ناشر ؛دفتر پژوهش های فرهنگی
2- چاک وای گی با همکاری ادآرد و فایوسولا ،ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی ناشر دفتر پژوهش های فرهنگی
3- سازمان جهانی جهانگردی ،ترجمه محمود عبدالله زاده و ویرایش تخصصی نصرالله مستوفی ، برنامه ریزی ملی و منطقه ای جهانگردی ،دفتر پژوهش های فرهنگی
4- ماهنامه خبری –تحلیلی زمان ،شماره 44 آذز 80 –مقاله شکل هایی از گردشگری
منبع: www.fasleno.com
/خ