امام،شاهد خدا بر خلق
خداي متعال در قرآن، پيامبرش را اين گونه معرفي فرموده است:
«يا ايها النبي انا ارسلناک شاهداً و مبشراً و نذيرا و داعياً الي الله باذنه و سراجاً منيرا. » (1)
(اي پيامبر) ما تو را گواه بر (خلق) و بشارت دهنده و بيم دهنده و دعوت کننده به سوي خدا با اجازه اش و چراغي روشنايي بخش فرستاديم.
در اين آيه خداوند پيامبرش را به عنوان «شاهد» معرفي کرده است و چون به فرمايش حضرت صادق عليه السّلام، امام عليه السّلام عدل پيامبر صلي اللّه عليه و آله است، بايد اين وصف را براي ايشان هم قائل شويم. البتّه در آيات ديگر قرآن اين صفت براي ائمّه عليهم السّلام هم ذکر شده است.
«و کذلک جعلناکم امه وسطاً لتکونوا شهداء علي الناس و يکون الرسول عليکم شهيدا. » (2)
و اين چنين شما را امّت وسط قرار داديم تا شما بر مردم شاهد باشيد و پيامبر صلي اللّه عليه و آله بر شما شاهد باشد.
اميرالمؤمنين عليه السّلام فرمودند:
خداي متعال با گفتار خود «لتکونوا شهداء علي الناس و يکون الرسول عليکم شهيدا» تنها ما را قصد فرمود. پس پيامبر خدا صلي اللّه عليه و آله گواه بر ما است و ما گواهان خدا بر آفرينندگانش و حجت او در زمين هستيم و ما هستيم آنان که خداي تعالي درباره ي آنها فرمود: «و کذلک جعلناکم امه وسطا. » (3)
آيه ي ديگري که بر شاهد بودن پيامبر صلي اللّه عليه و آله و ائمّه عليهم السّلام نسبت به اعمال مردم دلالت دارد، آيه‌ي ذيل است:
«و قل اعملوا فسيري الله عملکم و رسوله و المؤمنون» (4)
و (اي پيامبر) بگو عمل کنيد که خدا و رسولش و مؤمنان عمل شما را مي بينند.
در اين آيه‌ي، وصف شاهد و شهيد بودن با تعبير «ديدن اعمال» بيان شده است. از امام صادق عليه السّلام نقل شده که فرموند: منظور از «مؤمنون» در آيه ي فوق تنها ائمّه عليهم السّلام هستند. حديث ذيل نيز در توضيح همين آيه است:
عبدالله بن ابان، روغن فروشي بود که مدتي خدمت امام رضا عليه السّلام مجاور شده بود. او يک بار به محضر ايشان شرفياب شد و عرض کرد: براي خود و خانواده ام از شما التماس دعا دارم. حضرت فرمودند: آيا من اين کار را نمي کنم؟ (فکر مي کني من شما را دعا نمي کنم؟! )
عبدالله بن ابان مي گويد: پذيرفتن اين مطلب برايم سنگين آمد. حضرت رضا عليه السّلام فرمودند: به راستي که اعمال شما هر روز و شب بر من عرضه مي شود. آيا در قرآن نمي خواني: «و قل اعملوا فسيري الله عملکم و رسوله و المؤمنون. » (5)
و بگو عمل کنيد که خدا و رسول و مؤمنان عمل شما را مي بينند. قسم به خدا منظور از «مؤمنون» علّي بن ابي طالب عليه السّلام است. (6)
عرضه‌ي اعمال بر امامان عليهم السّلام بشارت بزرگي براي شيعيان و دوستان ايشان است. اين موضوع در داستان ديگري از امام رضا عليه السّلام چنين آمده است:
موسي بن سيّار مي گويد: من همراه حضرت رضا عليه السّلام بودم که به ديوارهاي شهر طوس رسيديم. صداي شيون و ناله اي را شنيدم. دنبال صدا رفتم که به جنازه اي برخورديم. در همين حال ديدم مولايم علي بن موسي الرضا عليهما السّلام از اسب خويش پياده شدند و به سوي جنازه رفتند و آن را بلند کردند و چنان که برّه به مادر خود مي چسبد خود را به آن جنازه چسباندند و... (پس از تشييع) همين که جنازه را بر زمين نهادند، ديدم امام عليه السّلام به طرف آن رفتند و مردم را کنار زدند تا خود را به جنازه رساندند، آن گاه دست مبارک خود را بر سينه‌ي او نهادند و فرمودند:
اي فلاني پسر فلاني! تو را به بهشت مژده باد. بعد از اين لحظه ديگر وحشت و ترسي بر تو نيست.
عرض کردم: فدايت شوم، آيا شما اين شخص را مي شناسيد؟ در حالي که قسم به خدا تا کنون قدم به اين سرزمين نگذاشته بوديد!
امام عليه السّلام فرمودند:
اي موسي بن سيّار! آيا نمي داني که اعمال و رفتار شيعيان ما، در هر صبح و شام بر ما گروه امامان عرضه مي شود؟ آن گاه اگر تقصيري در رفتار آنها باشد از خدا مي خواهيم از سر تقصيرشان در گذرد و اگر کار خوبي داشته باشند از خدا مي خواهيم که به آنها جزاي خير دهد. (7)
بنابراين، شاهد بودن ائمّه عليهم السّلام بر اعمال و رفتار انسان، از طرفي ممکن است باعث خجالت و بي آبرويي او گردد (در صورت ارتکاب گناه) و از طرف ديگر سبب اميدواري است؛ چون رحمت واسعه‌ي الهي براي او دست به دعا بلند مي کند و بر گناهانش از خداوند طلب عفو و بخشش مي نمايد.
پس اگر ما واقعاً شاهد بودن امام عليه السّلام را باور کنيم، به طور حتم در اعمالمان اثر بسزائي خواهد داشت. اهمّيّت و ارزش اين معرفت وقتي بر انسان آشکار مي شود که فرصت عمل به پايان رسيده است و اين شاهدان خدا براي آخرين بار هنگام مرگ پرونده انسان را مرور مي فرمايند.
امام باقر عليه السّلام در پاسخ به راوي در مورد آيه شريفه «اعملوا فسيري الله... و المؤمنون» فرمودند:
هيچ مؤمن و کافري نمي ميرد که در قبرش گذاشته شود مگر اين که کارهايش به رسول خدا صلي الله عليه و آله و اميرالمؤمنين عليه السّلام تا آخرين کسي که خدا اطاعتش را بر بندگان واجب کرده است، عرضه مي شود. (8)
آخرين فرد در زمان ما، حضرت بقيه الله عجل الله تعالي فرجه الشريف هستند. ايشان بيش از 1160سال است که بر همه‌ي کساني که در زير پرچم امامت ايشان هستند، نظارت دارند. خوب است کمي تأمل کنيم که ايشان در اين مدّت طولاني، شاهد و ناظر چه اعمالي از امّت خود بوده اند؟! و امّت واقعاً چه مقدار به اين مقام ايشان اعتقاد و توّجه داشته اند؟!
/خ
«يا ايها النبي انا ارسلناک شاهداً و مبشراً و نذيرا و داعياً الي الله باذنه و سراجاً منيرا. » (1)
(اي پيامبر) ما تو را گواه بر (خلق) و بشارت دهنده و بيم دهنده و دعوت کننده به سوي خدا با اجازه اش و چراغي روشنايي بخش فرستاديم.
در اين آيه خداوند پيامبرش را به عنوان «شاهد» معرفي کرده است و چون به فرمايش حضرت صادق عليه السّلام، امام عليه السّلام عدل پيامبر صلي اللّه عليه و آله است، بايد اين وصف را براي ايشان هم قائل شويم. البتّه در آيات ديگر قرآن اين صفت براي ائمّه عليهم السّلام هم ذکر شده است.
«و کذلک جعلناکم امه وسطاً لتکونوا شهداء علي الناس و يکون الرسول عليکم شهيدا. » (2)
و اين چنين شما را امّت وسط قرار داديم تا شما بر مردم شاهد باشيد و پيامبر صلي اللّه عليه و آله بر شما شاهد باشد.
اميرالمؤمنين عليه السّلام فرمودند:
خداي متعال با گفتار خود «لتکونوا شهداء علي الناس و يکون الرسول عليکم شهيدا» تنها ما را قصد فرمود. پس پيامبر خدا صلي اللّه عليه و آله گواه بر ما است و ما گواهان خدا بر آفرينندگانش و حجت او در زمين هستيم و ما هستيم آنان که خداي تعالي درباره ي آنها فرمود: «و کذلک جعلناکم امه وسطا. » (3)
آيه ي ديگري که بر شاهد بودن پيامبر صلي اللّه عليه و آله و ائمّه عليهم السّلام نسبت به اعمال مردم دلالت دارد، آيه‌ي ذيل است:
«و قل اعملوا فسيري الله عملکم و رسوله و المؤمنون» (4)
و (اي پيامبر) بگو عمل کنيد که خدا و رسولش و مؤمنان عمل شما را مي بينند.
در اين آيه‌ي، وصف شاهد و شهيد بودن با تعبير «ديدن اعمال» بيان شده است. از امام صادق عليه السّلام نقل شده که فرموند: منظور از «مؤمنون» در آيه ي فوق تنها ائمّه عليهم السّلام هستند. حديث ذيل نيز در توضيح همين آيه است:
عبدالله بن ابان، روغن فروشي بود که مدتي خدمت امام رضا عليه السّلام مجاور شده بود. او يک بار به محضر ايشان شرفياب شد و عرض کرد: براي خود و خانواده ام از شما التماس دعا دارم. حضرت فرمودند: آيا من اين کار را نمي کنم؟ (فکر مي کني من شما را دعا نمي کنم؟! )
عبدالله بن ابان مي گويد: پذيرفتن اين مطلب برايم سنگين آمد. حضرت رضا عليه السّلام فرمودند: به راستي که اعمال شما هر روز و شب بر من عرضه مي شود. آيا در قرآن نمي خواني: «و قل اعملوا فسيري الله عملکم و رسوله و المؤمنون. » (5)
و بگو عمل کنيد که خدا و رسول و مؤمنان عمل شما را مي بينند. قسم به خدا منظور از «مؤمنون» علّي بن ابي طالب عليه السّلام است. (6)
عرضه‌ي اعمال بر امامان عليهم السّلام بشارت بزرگي براي شيعيان و دوستان ايشان است. اين موضوع در داستان ديگري از امام رضا عليه السّلام چنين آمده است:
موسي بن سيّار مي گويد: من همراه حضرت رضا عليه السّلام بودم که به ديوارهاي شهر طوس رسيديم. صداي شيون و ناله اي را شنيدم. دنبال صدا رفتم که به جنازه اي برخورديم. در همين حال ديدم مولايم علي بن موسي الرضا عليهما السّلام از اسب خويش پياده شدند و به سوي جنازه رفتند و آن را بلند کردند و چنان که برّه به مادر خود مي چسبد خود را به آن جنازه چسباندند و... (پس از تشييع) همين که جنازه را بر زمين نهادند، ديدم امام عليه السّلام به طرف آن رفتند و مردم را کنار زدند تا خود را به جنازه رساندند، آن گاه دست مبارک خود را بر سينه‌ي او نهادند و فرمودند:
اي فلاني پسر فلاني! تو را به بهشت مژده باد. بعد از اين لحظه ديگر وحشت و ترسي بر تو نيست.
عرض کردم: فدايت شوم، آيا شما اين شخص را مي شناسيد؟ در حالي که قسم به خدا تا کنون قدم به اين سرزمين نگذاشته بوديد!
امام عليه السّلام فرمودند:
اي موسي بن سيّار! آيا نمي داني که اعمال و رفتار شيعيان ما، در هر صبح و شام بر ما گروه امامان عرضه مي شود؟ آن گاه اگر تقصيري در رفتار آنها باشد از خدا مي خواهيم از سر تقصيرشان در گذرد و اگر کار خوبي داشته باشند از خدا مي خواهيم که به آنها جزاي خير دهد. (7)
بنابراين، شاهد بودن ائمّه عليهم السّلام بر اعمال و رفتار انسان، از طرفي ممکن است باعث خجالت و بي آبرويي او گردد (در صورت ارتکاب گناه) و از طرف ديگر سبب اميدواري است؛ چون رحمت واسعه‌ي الهي براي او دست به دعا بلند مي کند و بر گناهانش از خداوند طلب عفو و بخشش مي نمايد.
پس اگر ما واقعاً شاهد بودن امام عليه السّلام را باور کنيم، به طور حتم در اعمالمان اثر بسزائي خواهد داشت. اهمّيّت و ارزش اين معرفت وقتي بر انسان آشکار مي شود که فرصت عمل به پايان رسيده است و اين شاهدان خدا براي آخرين بار هنگام مرگ پرونده انسان را مرور مي فرمايند.
امام باقر عليه السّلام در پاسخ به راوي در مورد آيه شريفه «اعملوا فسيري الله... و المؤمنون» فرمودند:
هيچ مؤمن و کافري نمي ميرد که در قبرش گذاشته شود مگر اين که کارهايش به رسول خدا صلي الله عليه و آله و اميرالمؤمنين عليه السّلام تا آخرين کسي که خدا اطاعتش را بر بندگان واجب کرده است، عرضه مي شود. (8)
آخرين فرد در زمان ما، حضرت بقيه الله عجل الله تعالي فرجه الشريف هستند. ايشان بيش از 1160سال است که بر همه‌ي کساني که در زير پرچم امامت ايشان هستند، نظارت دارند. خوب است کمي تأمل کنيم که ايشان در اين مدّت طولاني، شاهد و ناظر چه اعمالي از امّت خود بوده اند؟! و امّت واقعاً چه مقدار به اين مقام ايشان اعتقاد و توّجه داشته اند؟!
پي نوشتها:
1. سوره ي احزاب آيات 45 و 46.
2. سوره ي بقره آيه ي 143.
3. تفسير کنز الدّقايق: ج 2 ص 179.
4. سوره ي برائت آيه ي 105.
5. سوره ي برائت آيه ي 105.
6. وسائل الشيعه: ج 11 ص 387 ح 5.
7. بحارالانوار: ج 49 ص 98 و 99.
8. بصائر الدرجات: ج 96 باب 5 ح 8.
/خ
(1).jpg "پیام تسلیت پرتال فرهنگی راسخون")
