نویسنده: احمد حاجی شریفی
کیست‌ها
کیسه‌های پر از مایعی که مجرایی به خارج ندارند و با گذشت زمان به رشد خود ادامه می‌دهند، کیست نامیده می‌شوند و بر دو نوع‌اند: یکی منفرد و دیگری متعدد. کیست‌های متعدد را بیماری پلی‌کیستیک می‌گویند و مادرزادی هستند، این نوع کیست نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند مگر این که گسترش یابد که در این صورت باعث انسداد کلیه‌ها یا عفونت می‌شود. کیست‌های منفرد خوش‌خیم‌اند مگر آن که به قدری بزرگ شوند که خون‌ریزی کرده یا به اعضای اطراف فشار وارد کنند. غالباً کیست‌های منفرد به طور تصادفی و یا با بررسی سایر موارد کشف می‌شوند، خیلی کم پیش می‌آید که این نوع کیست بدخیم باشد و به همین دلیل پزشک ممکن است برای تعیین اندازه و قوام کیست آن را با امواج ماورای صوت بررسی کند. در بعضی از موارد سلول‌های داخل مایع کیست و مایع، توسط یک سوزن بلند بیرون کشیده می شود و اگر این سلول‌ها طبیعی بودند اقدام اضافی صورت نمی‌گیرد.ورم، دمل، غده، تومور و آبسه
غده‌های زیر پوست:
برای درمان غده‌های زیر پوستی باید هر روز گندم را در آب گشنیز تازه بپزید، بعد بکوبید و ضماد کنید.برگ‌های جعفری را بکوبید، بعد در الکل بخیسانید و هر صبح و شب روی موضع ضماد کنید و آن قدر این کار را ادامه دهید تا به کلی برطرف شود.
نرم کردن ورم‌ها:
برای نرم کردن ورم‌ها ینجه‌ی تازه را بکوبید و با کمی عسل مخلوط و بر محل ورم ضماد کنید.سر باز کردن دمل‌ها:
اگر دچار دمل شده‌اید ضمن پرهیز از خوردن گوشت و چربی‌جات باید سیر و پیاز زیاد بخورید و برای باز شدن سر دمل باید انجیر را بکوبید و با آرد جو روی دمل ضماد کنید.* برگ اسفناج تازه را بکوبید و بر آن ضماد کنید.
* برگ‌های گزنه را بکوبید و با عسل بر آن ضماد کنید.
* خاکستر چوب مورد را در آب خوب حل کنید، بعد صاف کرده و آب آن را آن قدر بجوشانید تا غلیظ شود و ضماد کنید.
* ریشه‌ی درخت توت را چاک بزنید و آبی که از آن ترشح می‌کند را روی دمل بمالید.
درمان ورم:
علت این بیماری زیاد و متعدد بوده و شناسایی علت آن لازم است زیرا برای معالجه و درمان، با شناخت علت آن می‌توان نتیجه‌ی مطلوب را به دست آورد. مثلاً ورم‌های موضعی با ورم عمومی بدن یا ورم‌های داخلی و خارجی بدن با هم فرق دارند، لذا محل استقرار ورم مهم است. ضربه خوردگی‌ها، تصادفات و تصادمات، همه باعث ورم موضع آسیب دیده می‌شوند، شکستگی‌های استخوانی توأم با ورم و خون مردگی‌های زیر پوستی و همراه با برآمدگی، آبسه‌ها، عفونت‌ها و پیدایش مایه در انساج همه توأم با ازدیاد حجم خواهند بود، گستردگی و وسعت دامنه‌ی ورم‌ها و متفاوت بودن درمان آن‌ها توجه خاصی را به خود جلب می‌کند، اگر ورم سطحی باشد با چشم دیده می‌شود و اگر عمقی باشد از روی علایم و آثار آن می‌توان پی به وجودش برد، ورم‌هایی که دارای مبدأ بلغمی بوده و در رسوبات و ترکیبات آن‌ها بلغم به کار رفته است که در حقیقت از جمع شدن مواد لنفی می‌باشد معمولاً بدون درد بوده ولی بیمار سنگینی خاصی را احساس می‌کند، اگر عامل بیماری‌زا و رسوبات حاصله در محل تورم از مواد سوداوی باشد با صلابت و سفتی همراه است و آثار دیگر سودا نیز در بیمار مشهود می‌باشد. در صورت وجود ورم ضمن پرهیز از خوردن گوشت و چربی‌جات؛ باید از پیاز و سیر زیاد استفاده کنید، به طور کلی داروهای گیاهی به کم کردن ورم و گاهی در از بین بردن آن‌ها کمک شایانی می‌کند از جمله: جوشانده‌ی حب‌القار، گل بومادران، افسنطین، زیره، ریشه‌ی اریسا، کرویا، پودینه و مرزنجوش، این داروها در ورم‌های بلغمی (به علت جمع شدن لنف) بسیار نافع هستند، هم چنین ضمادهای بومادران، گوگرد و انیسون نیز برای این نوع تورم‌ها بسیار مؤثر می‌باشند.بیشتر بخوانید:امان از این تورم
توجه:
باید دانست که گل بومادران در هنگام احتراق یا موقعی که آن را پودر کرده و موضعاً به کار برند حرارت بسیار زیادی از خود خارج می‌کند زیرا ثابت شده است که این گیاه دارای خاصیت اشعه‌ی مادون قرمز می‌باشد.* جوشانده‌ی سیاه‌دانه یا جوشانده‌ی تخم خطمی را بر آن ضماد کنید.
* برگ کلم را بکوبید و با آرد جو مخلوط و بر آن ضماد کنید.
* صبر زرد، زعفران، گل مامیثا، کوکنار، بسد، اقاقیا، مرمکی و مازو را به نسبت مساوی بسایید، بعد با آب خمیر و بر محل ورم ضماد کنید.
* روغن بادام و روغن بومادران را به نسبت مساوی با هم مخلوط کنید، بعد آرد باقلا و کمی سرکه اضافه کرده و بپزید تا به شکل خمیر درآید و بر موضع ورم ضماد کنید. در همان روزهای اول آثار بهبودی و کم شدن تورم مشهود خواهد شد. این دستور برای ورم بیضه (اورکیت) نیز به کار می رود.
در ورم‌هایی که به علت خون‌ریزی زیر پوستی ایجاد شده باشند داروهای رادع مثل: صندل سرخ و سفید، فوفل، گِل ارمنی، گل مامیثا، اقاقیا، گل سرخ و غیره به کار می‌روند. بعضی‌ها معتقدند که رادع و مرخی با هم داده شوند (یعنی داروی پخش کننده و شل کننده را با هم به کار برند).
رعایت دستورات زیر برای ورم‌ها به طور کلی لازم است:
1- در ابتدای بیماری هنگام پیدایش و شروع باید از داروهای رادع (پخش کننده) استفاده شود. 2- در استقرار ماده از داروهای رادع و مرخی (پخش کننده و شل کننده) استفاده شود. 3- در انتهای بیماری محلل مرخی استفاده شود. 4- وقتی به مرحله‌ی انحطاط رسید محلل تنها به کار برند.
اگر ماده به تحلیل نرود و ورم تمام نشود از داروهای منضج یا پزنده مثل (تخم‌کتان، انجیر و غیره) به شکل مالیدنی استفاده کنید تا ماده پخته شده و سر باز کند. اگر در این حال تورم که مسلماً با عفونت زیادی توأم است با داروهای منفجر کننده عفونت‌هایش خارج نشد، تنها چاره‌ی آن شکافتن است.
در ورم‌هایی که با علت خون‌مردگی، خرفه را کوبیده، بعد در سرکه حل و ضماد کنید.
* داروهای رادع که شرح داده شد را ضماد کنید و اگر خون‌مردگی همراه با درد شدید و التهاب باشد؛ آب گل خطمی یا آب برگ خرفه یا کاهو یا ترشک و یا خشخاش به کار برید.
ضمناً دارویی که مانع عفونت و قاطع رطوبت یا ترشحات و گندیدگی است بدین‌گونه می‌باشد: آرد گرسنه (آرد گاودانه)، گِل ارمنی و زاج از هرکدام 1 مثقال، نرم بکوبید، بعد با دو قاشق عسل و کمی سکنجبین خمیر و ضماد کنید و بدین مطلب توجه داشته باشید که اگر ورم آبی رنگ باشد مرتباً آن را با آب گرم شستشو دهید و آرد عدس که با عسل خمیر کرده‌اید را بر آن ضماد کنید، اگر ورم رو به سفتی گذاشته باشد گاهی با داروی ملین و گاهی با داروی محلل بر آن ضماد گذارید تا سفت‌تر نشود زیرا سفت شدن ورم باعث نرسیدن خون و شروع کانگرن خواهد شد و در صورتی که کاملاً تبدیل به کانگرن شود باید هرچه زودتر آن عضو را قطع کنند تا سبب آسیب به سایر اعضاء نشود. اما ورم اگر به علت صفرا بوده باشد؛ شکل آن شبیه باد سرخ است و درمان آن خوردن شربت بنفشه، عناب، شربت لیمو و نارنج به مدت 3 روز و بعداً کدوی رنده شده را با کاهو، بارهنگ، تاج‌ریزی، گشنیز، صندل، فوفل، آب برگ خرفه، لعاب اسپرزه و قدری سرکه مخلوط و ضماد کنید.
ورم قدکش:
برای درمان ورم قدکش یا خیارک باید هر روز آرد عدس را با برگ چغندر و گشنیز تازه‌ی کوبیده شده و آب غوره مخلوط کنید و بخورید.* هر روز نیم لیتر آب انار را با نیم لیتر آب زرشک مخلوط کنید و بنوشید.
* هر روز شیرخشت را با آب عناب و آب گشنیز تازه مخلوط کنید و بخورید.
* روزی سه مرتبه روی آن روغن اکتیول بگذارید و آن را ببندید.
* گل خطمی را بجوشانید و مرتب پارچه یا پنبه‌ای را به آب آن آغشته کرده و گرم گرم روی موضع بگذارید.
* گِل ارمنی را در آب غوره خمیر کرده و روی ورم بگذارید و روزی دو تا سه مرتبه عوض کنید.
* مقداری اسید بوریک را در آب جوش بریزید و مرتب پنبه یا دستمالی را بر آن آغشته کرده و روی ورم بگذارید.
* یک قاشق چوبی یا یک قطعه تخته چوب صافی را روی آتش گرم کنید و دایم گرم گرم روی ورم بمالید تا فروکش کند.
درمان تومورها، دمل‌ها: میکروب‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها و همه عوامل عفونت‌زا باعث به وجود آمدن تومورها می‌شوند. گاهی این تومورها بزرگ شده و به صورت توموری چرکین در می‌آیند که پس از سر باز کردن سوراخ سوراخ می‌باشند و روی قسمتی از اعضای بدن به وجود می‌آیند که اکثر آن‌ها را با شکافتن و فتیله گذاشتن می‌توان درمان کرد، بعضی اطبا این دمل‌ها را کفگیرک گویند. برای درمان آن اول باید حجامت و خون‌گیری انجام شود، بعد با خلط غالب مبارزه کرد یعنی باید عامل بیماری‌زا و رسوبات و املاح اضافی و عواملی که باعث به هم‌خوردگی فرمول خونی شده باشند از قبیل کم شدن‌ها یا زیاد شدن‌ها و هرگونه دگرگونی‌ها که همه در اثر خلط غالب یا عوامل بیماری‌زایی به وجود می‌آیند را از بین برد، هم چنین باید 3 روز اول را از داروهای رادع استفاده کنید بدین طریق که فوفل، برگ خرفه، تاج‌ریزی و صندل، همه را نرم بسایید و در گلاب حل کرده و به صورت ضماد به کار برید و از روز سوم اسپرزه‌های خیسانده و لعاب داده را با سفیده‌ی تخم‌مرغ مخلوط کنید و روی دمل گذارید تا در تسکین درد کمک نماید و ماده‌ی متحوی دمل را جمع کند، هنگامی که ماده جمع شد یعنی تومور به قوام طبیعی خود رسید و تورم اطراف آن کم شد؛ می‌توانید داروهای مُنَضَج به کار ببرید تا در پخته شدن محتویات محل تورم کمک کنید. علت پیدایش ورم غدد لنفاوی (پشگ) دفاعی است که بدن در مقابل ورود میکروب‌ها، انگل‌ها، قارچ‌ها و غیره از خود نشان می‌دهد، معمولاً هرجا پشگی وجود داشته باشد زخم، عفونت و آثار ورود میکروب به بدن را نیز بایستی در آنجا جستجو کرد. عفونت‌های داخلی بدن و بیماری‌های بدخیم و بیماری‌های خونی و غیره، غدد لنفاوی بدن را بزرگ می‌کنند، در هر صورت با مشاهده و لمس پشگ‌ها، بایستی به عفونت‌ها مشکوک شد. با چنین معالجه‌ای بایستی دمل سر باز کند، در غیر این صورت لاجرم با عمل جراحی باید شکافته شود و عفونت آن خارج گردد. پس از سر باز کردن اگر هنوز عفونت زیادی داخل دمل باقی مانده باشد برای درمان آن باید گلنار، مرمکی، صبر زرد و مازو از هرکدام 10 گرم و زردچوبه نیز 5 گرم، همه را نرم بسایید و به صورت پاشیدنی روی دمل مصرف کنید.
* می‌توانید در بدو شروع درمان زردچوبه‌ی ساییده شده را در روغن کنجد مخلوط کرده و به صورت ضماد استفاده کنید.
* گِل و لای ته‌نشین شده در ظرف‌های انگور را با خردل ساییده مخلوط کرده و ضماد کنید.
* مقل ازرق و کنجد را بسایید و ضماد کنید تا دمل شل شده و به اصطلاح پخته شود و سر باز کند.
* صابون و سرب را بپزید و پس از سرد شدن برای رسیدن دمل به صورت ضماد به کار ببرید.
* اول با روغن سداب یا روغن شبت و یا پیه آب کرده‌ی مرغ محل دمل را چرب کنید و بعد زیره، نمک، مرزنجوش، اکیل کوهی و برنجاسف را به نسبت مساوی مخلوط کرده و نرم بسایید، بعد با روغن زیتون خمیر و بر محل دمل ضماد کنید و برای شستشوی آن هم گل گندم، کرویا، اسطوخدوس، تخم شنبلیله، تخم شبت، سبوس گندم و گل بومادران را بجوشانید و با آب صاف کرده‌ی آن شستشو کنید.
* گل محمدی را نرم بسایید، بعد با گلاب خمیر و بر محل دمل ضماد کنید.
* صمغ عربی، آزاراقی و قنبیل را به نسبت مساوی نرم بساییده و به صورت ضماد به کار برید.
* گل پنیرک، گل خطمی، خردل، تخم شنبلیله، تخم‌کتان، اکلیل کوهی و کاکنج را به نسبت مساوی نرم ساییده و در شیر بپزید و ضماد کنید.
* تخم پنبه (پنبه دانه) را در آب خوب بپزید، بعد آب آن را با زیل گوسفند، گل خطمی و برگ مورد به هم آمیخته و ضماد کنید.
* برگ تازه‌ی کُنار را بکوبید و بر محل ضماد کنید.
* پیاز پخته را بر محل دمل ضماد کنید.
* پودر زنیان را در کمی روغن کنجد بپزید و ضماد کنید.
* شلغم را بپزید، بعد له کرده و روی دمل ضماد کنید.
* روزی سه مرتبه روی محل دمل روغن کرچک بمالید.
* اسپرزه را در سرکه بخیسانید و با کمی روغن گل مخلوط و ضماد کنید.
* مقل ازرق را با پودر صابون مخلوط و ضماد کنید.
* مغز دانه‌های زبان گنجشک یا برگ گشنیز تازه را بپزید و روی دمل ضماد گذارید.
گاهی ممکن است این نوع دمل‌ها در محوطه‌ی داخلی بدن مانند دستگاه ادراری تناسلی یا ریه یا روده‌ها و یا در مغز ایجاد شوند که در اثر عفونت سرانجام به گندیدن تمامی خون بدن می‌انجامد و ممکن است گاهی باعث هلاکت شود، در صورت وجود چنین دمل‌هایی علایم بیماری بسیار شدیدتر و گاهی با تب و لرز همراه است.
دمل داخل دستگاه گوارش:
در صورتی که دمل داخل دستگاه گوارش باشد ممکن است سر باز کند و عفونت آن از راه مدفوع خارج شود، در صورتی که دملی در روده‌ها به وجود آمده باشد و باعث نفخ و درد شدید گردد، برای کم کردن نفخ و گاز و درد آن باید تخم شوید، کرویا، زنیان، بادیان، زیره‌ی سبز و گل بومادران را به نسبت مساوی مخلوط کنید و هر روز دو قاشق غذاخوری از آن را در دو لیوان آب بجوشانید، بعد آب آن را صاف کرده و بعد از هر غذا یک سوم از آن را بنوشید. هم چنین آب جوشانده‌ی این دارو را می‌توانید به صورت تنقیه هم مصرف کنید.سر باز کردن تومورها یا آبسه‌ها: برای سر باز کردن تومور یا آبسه باید اسفناج را بکوبید و روی آن ضماد کنید.
* گل خطمی و گل بنفشه را نرم بسایید و با موم سفید گرم و مخلوط کرده و روی آن ضماد کنید.
* سکبینج، انقوزه، کتیرا، ریوند چینی، سه‌پستان و تخم مرو را نرم بسایید، بعد در کمی شیر گرم حل و بر آن ضماد کنید.
* کندر، تخم بزرک سفید، گل خطمی، تخم ریحان، اسپرزه، کافور، ریشه‌ی خطمی، باقلای خشک، تباشیر هندی و تخم مرو، همه را به نسبت مساوی نرم بسایید و هر بار کمی از آن را خمیر کرده و ضماد کنید.
* گل خطمی، گل شقایق، تخم بزرک، بید انجیل خطایی، باقلای مقشر خشک شده، گِل ارمنی، سکبینج و تخم مرو را به نسبت مساوی نرم بسایید، بعد با مغز ساق گاو آغشته کرده و روی تومور یا آبسه قرار دهید.
* فوفل، اسپرزه، صندل سرخ و برگ خرفه را به نسبت مساوی خمیر و ضماد کنید.
* ریشه‌ی هلیمون، گل بنفشه، گل خطمی، تخم بزرک سفید، کتیرا و گِل ارمنی را نرم بسایید، بعد با آرد جو مخلوط کرده و هر بار کمی از آن را با شیر گرم خمیر و ضماد کنید.
* شلغم پخته را خوب بکوبید، بعد روی پارچه‌ای پهن کرده و روی آن قرار دهید و سه بار در طول روز این کار را تکرار کنید.
* شیره‌ی پوارو را بگیرید و با شیر و نان خشک ساییده شده یا آرد چاودار خمیر و بر آن ضماد کنید.
* میوه‌ی زیتون رسیده را نرم بکوبید و روی آن ضماد کنید.
* برگ ترشک را بپزید سپس بکوبید و بر آن ضماد کنید.
* پوارو را خرد کنید، بعد بپزید، سپس با کمی پیه بی‌نمک خوک آب کرده مخلوط کنید و روی آن بگذارید.
* یک پیاز بزرگ را کنار آتش یا میان خاکستر گرم یا داخل فر خوب بپزید، بعد آن را له کرده و روی محل تومور یا آبسه ببندید تا برسد و سر باز کند.
* چند شاخه ریوند چینی را در آب جوش انداخته و به مدت 20 دقیقه بجوشانید و روزی سه مرتبه کمی از آن را گرم کرده و تا گرم است ضماد گذارید و آن قدر تکرار کنید تا سر باز کند.
سر باز کردن آبسه‌ی دهان یا لثه: برای سر باز کردن آبسه‌ی دهان یا لثه باید 50 گرم برگ ازگیل را در یک لیتر آب سرد 15 دقیقه بجوشانید، بعد به مدت 10 دقیقه هم آن را دم کنید، سپس آب آن را صاف کرده و در طول روز چند مرتبه در دهان غرغره کنید.
ضماد منفجرکننده:
مقل ازرق، مرمکی، سکبینج، انقوزه، اوشق، فرفیون، بید انجیل خطایی، شحم حنظل و جاوشیر را نرم بسایید، بعد با زهره‌ی گاو خمیر کرده و ضماد کنید.* شنبلیله، گل خطمی، کتیرا و تخم مرو را نرم بسایید، بعد با زفت، موم، پیه آب کرده‌ی مرغ و خمیر ترش مخلوط و ضماد کنید.
التیام زخم آبسه:
برای این که زخم آبسه التیام یابد؛ باقلای تازه‌ی کوبیده شده را ضماد کرده و یا آرد باقلا را خمیر و بر آن ضماد کنید.درمان آبسه:
برای درمان آبسه باید شلغم پخته را له کرده و روی آن ضماد کنید.* کاهوی پخته را له کنید و با کمی روغن زیتون روی آبسه بگذارید.
* پیاز آب پز یا پیازی که در خاکستر داغ یا در فر یا کنار آتش پخته شده باشد را تا گرم است بر محل آبسه ضماد کنید.
آبسه‌ی پستان:
برای درمان آبسه‌ی پستان باید هویج خام را ریز رنده کنید و در گاز یا پارچه‌ی نازک و تمیزی بپیچید و روی آن بگذارید و روزی سه مرتبه عوض کنید.آبسه‌های چرکی:
برای درمان آبسه‌های چرکی باید برگ‌های ترشک را بپزید، بعد کوبیده و بر محل آبسه ضماد کنید.* شاخه‌های درخت انگور را بسوزانید تا تبدیل به خاکستر شود، بعد آن خاکستر را در آب ریخته و به مدت 1 ساعت روی آتش ملایم بجوشانید تا آب آن بسیار کم شود، سپس صاف کرده و آبش را مرتب روی آبسه کمپرس کنید.
درمان کورک:
اگر دچار کورک شده‌اید، آب لیمو و آش آب غوره زیاد میل کنید و برای درمان آن نیز شاخه‌های درخت انگور را بسوزانید تا تبدیل به خاکستر شود، بعد آن خاکستر را در آب ریخته و به مدت 1 ساعت روی آتش ملایم بجوشانید تا آب آن به حداقل برسد، سپس صاف کرده و مرتب آب آن را روی کورک کمپرس کنید.غده‌ی لنفاوی:
علت پیدایش ورم غدد لنفاوی (پشگ) دفاعی است که بدن در مقابل ورود میکروب‌ها، انگل‌ها، قارچ‌ها و غیره از خود نشان می‌دهد، معمولاً هرجا پشگی وجود داشته باشد زخم، عفونت و آثار ورود میکروب به بدن را نیز بایستی در آنجا جستجو کرد. عفونت‌های داخلی بدن و بیماری‌های بدخیم و بیماری‌های خونی و غیره، غدد لنفاوی بدن را بزرگ می‌کنند، در هر صورت با مشاهده و لمس پشگ‌ها، بایستی به عفونت‌ها مشکوک شد.بیشتر بخوانید:علل تورم غدد موجود در گردن
راه درمان:
بهترین راه درمان آن پیدا کردن علت اصلی و رفع آن و پاکسازی بدن از خلط غالب است، سپس داروهای مرخی مثل گل خطمی، گل بنفشه و تخم مرو را با موم و روغن مخلوط کرده و ضماد کنید. استعمال و به کار بردن داروهای رادع در اینجا ممنوع است مخصوصاً اگر تعداد پشگ‌ها زیاد باشد. پس از دادن داروهای مرخی (داروهای شل و نرم کننده)، بایستی داروهای محلل به کار برید. در ورم‌هایی که مبدأ آن‌ها زخم، عفونت و یا عامل دیگری باشد، 10 گرم زرنباد را کوبیده، بعد در آب خمیر و ضماد کنید.* برگ توت سیاه را ساییده و ضماد کنید.
و اگر می‌خواهید سر باز کند از گذاردن ضماد برگ موقعی که پشک خوب نرم شده باشد استفاده کنید.
* ضماد تخم کتان، اسپرزه، گل خطمی و خمیر ترش مفید است.
* آجر پخته را نرم کوبیده با روغن کرچک خمیر کرده ضماد کنید تا باعث پخته شدن و سر باز کردن پشگ شود. مالش پشگ‌ها به طور عموم با روغن زیتون اکثراً مفید واقع می‌شود.
این نکته لازم به تذکر است که دادن مبردات و رادعاتی، چون: صندل، اقاقیا، فوفل، گِل ارمنی، گلاب، آب گشنیز و کاهو در ابتدای شروع بیماری یعنی زمانی که پشگ‌ها در حال بزرگ شدن هستند خیلی مفید و مؤثرتر است. هنگامی که بیماری استقرار پیدا کرد دادن محلل‌ها مثل بابونه، تاج‌ریزی، گل خطمی، تخم شنبلیله و مغز ناخنک توصیه می‌شود، در این موقع فقط داروهای حل کننده مؤثرند. اگر تورم با درد و فشار همراه باشد منضجاتی مثل تخم بزرک، تخم شنبلیله، انجیر، شیر و تخم مرو را به محلل‌ها اضافه کنید. داروهای زیر نیز دارای چندین خاصیت می‌باشند از جمله: تومورهای ابتدایی را تحلیل برده و تومورهای نرم شده را منفجر کرده و آن‌ها که نیمه خام شکافته شده باشند را نرم و آماده‌ی سر باز کردن می‌کند. این داروها عبارتند از: گِل شیره‌ی انگور (گلی است که در ظرف‌های شیره‌ی انگور ته‌نشین شده است)، تخم شنبلیله و تخم‌کتان از هرکدام 15 گرم و صبر زرد، مقل ازرق و ریوند چینی از هرکدام 5 گرم، همه را نرم کرده، در گِل شیره‌ی انگور ریخته و ضماد کنید. اگر بخواهید توموری سر باز کند از داروهای زیر به کار برید و آن‌ها عبارتند از: قرفه، اسپرزه، تخم شنبلیله، صبر زرد، مقل ازرق، آرد جو، صابون و پیاز پخته.
تومورهای سرطانی:
تومورها یا غدد بدخیم و یا سرطانی از نظر طب گیاهی ورمی هستند سوداوی که از احتراق صفرا یا احتراق بلغم که اندکی صفرا نیز با آن سوخته شده باشد پدید می‌آیند، سودای طبیعی به تنهایی عامل اصلی این بیماری نمی‌باشد بلکه عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن این بیماری کمک می‌کنند. این بیماری بدخیم در زنان در سینه و داخل رحم و در مردان در پاها، دستگاه گوارشی، دستگاه تناسلی ادراری و گاهی در صورت پدید می‌آید، اما این قانون کلی نیست، هرجا که میل او باشد می‌تواند به وجود آید. داروهای ضد این بیماری به طور عموم عبارتند از: سورنجان، اسفیداج، اذان الفار، اذخرمکی، اوشق، افتیمون، انجدان، انجره، برگ گزنه، باسلیق، قدومه، توتیا، شنبلیله، خربق سیاه، خولنجان، فلوس، خرچنگ دریایی، تخم لاک‌پشت، تاج‌ریزی، کاکنج، غالیس، کلم پیچ، فیل گوش، برگ یا ریشه یا تخم کاسنی یا عرق کاسنی، ریباس، مغز ناخنک، بنه، اسپرزه و حب‌القار.برای درمان این گونه تومورها باید مردارسنگ و سفیداب قلع را بسایید، بعد با روغن گل و موم روی هم ریخته، گرم و مخلوط کنید و هر روز روی تومور ضماد کنید.
* کف دریا، زرآوند طویل، مقل ازرق، گوگرد زرد، اوشق، تخم انجره، خردل و بزرالبنج را مخلوط بسایید، بعد با روغن زیتون و موم روی آتش مخلوط و هر روز روی تومور ضماد کنید.
* پنیرمایه‌ی خرگوش وحشی را روی تومور سرطانی بمالید.
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة‌المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
