نویسنده: صمصام صانعی
نام علمی:
Ficus carica L.، نام فرانسه Figuier و نام انگلیسی آن Fig tree می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، انجیر، انجیل، تین، سوقی و شال انجیر نامیده شده است.تیره گیاه:
توت Moraceaeنوع گیاه:
درختمشخصات ظاهری درخت:
درختی است به ارتفاع حدود 8 متر با تنه‌ای صاف، کم شاخه و شاخه‌های آن جوان و سبز رنگ می‌باشند. برگ‌های آن متناوب، بزرگ، پهن، پنجه‌ای، زبر و خشن است. درخت انجیر در ظاهر فاقد گل و شکوفه است، گل‌های نر و ماده در محفظه‌ی کوزه‌ای میوه وجود دارند و دیده نمی‌شوند و لقاح آنها توسط حشره خیلی کوچکی که از راه روزنه واقع در رأس نهنج به آن وارد می‌شود صورت می‌گیرد. میوه‌اش گرد یا کشیده، در یک انتها باریک و در انتهای دیگر پهن که قسمت انتهای باریک آن با دمی به شاخه‌چه‌ها وصل می‌باشد. درون میوه دانه‌های بسیار ریز مخلوط با شهد و گوشتی شیرین وجود دارد. میوه انجیر پس از رسیدن معمولاً به رنگ‌های زرد، سبز، سیاه و یا بنفش در می‌آید.بیشتر بخوانید:انجیر ، میوه قرآنی
طبیعت میوه:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و تر است.رویش جغرافیایی:
اغلب در نواحی معتدله گرم کشورها از جمله ترکیه، سوریه و عراق و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی، فارس، لرستان، خراسان رضوی و تهران کاشته می‌شود. در ضمن به حالت خودروی در بعضی از نواحی جنگلی استان‌های شمالی یافت می‌شود.ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در میوه:
مواد قندی، مواد ازته، چربی، مواد معدنی، آمینو اسید، آنزیم‌های مختلف، کاروتن و ویتامین‌های D, C, B2, B1, A در آن مشخص شده است.بخش مورد استفاده:
میوه (انجیر). در ضمن شیرابه درخت و برگ آن نیز خواص دارویی دارند.نحوه مصرف:
معمولاً میوه‌ی رسیده به صورت خام یا خشک شده مصرف خوراکی داشته و در صنایع غذایی نیز کاربرد دارد.خواص درمانی انجیر:
معرق و محلل قوی، دفع کننده سنگ‌های کلیه و مثانه و برطرف کننده یبوست، آرام‌بخش و تقویت کننده قوی نیروی جنسی، تقویت کننده کبد و مقوی دستگاه هاضمه، بازکننده گرفتگی‌ها و خنک کننده قلب، دفع کننده سموم از بدن و کاهنده چربی، خون‌ساز و چاق کننده، ضد سرطان قوی و تقویت کننده حافظه، تصفیه کننده خون و کاهنده اوره و اسید اوریک، فعال کننده کلیه‌ها و تحلیل برنده ورم پروستات، نرم کننده سینه و شیرافزا می‌باشد. در ضمن برای ورم طحال، نقرس و پوکی استخوان نیز مفید است. زیاده‌روی در مصرف انجیر سبب ضعف کبد، کاهش بینائی، افزایش قند خون و تولید سنگ اگزالیک می‌شود و در ضمن ناراحتی‌های طحال و معده نیز به وجود می‌آورد. دم کرده انجیر خشک برای رفع التهابات مجاری تنفسی، ذات الریه، بیماری‌های کلیه، سرخک، مخملک، آبله و سرماخوردگی مؤثر می‌باشد. استفاده از انجیر برای عوارض جانبی به وجود آمده پس از شیمی درمانی و پرتو درمانی مفید است. در استعمال خارجی جوشانده‌ی انجیر خشک شده برطرف کننده تحریکات گلو و محفظه دهان در موارد آنژین، ورم لثه و ورم مخاط دهان اثرات شفابخشی دارد. در ضمن شیرابه شاخه درخت انجیر حساسیت‌زا، ضد کرم، از بین برنده زگیل و میخچه و معالج آبسه لثه و سیاه زخم است.تذکر:
زیاده‌روی در مصرف انجیر سبب ضعف کبد، کاهش بینائی، افزایش قند خون و تولید سنگ اگزالیک می‌شود و در ضمن ناراحتی‌های طحال و معده نیز به وجود می‌آورد.منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.
