شناسنامه کتاب:
عنوان: هشتمین امام(ع)
موضوع: سیره امام رضا(ع)
زبان: فارسی
تیراژ: 2400
شابک: 2ـ10ـ7721ـ964
نویسنده: حمید قلندری بردسیری
ناشر: فراگفت
محل چاپ: قم
سال چاپ: 1381
نوبت چاپ: اول
تعداد صفحات: 270 صفحه
معرفی کتاب:
نویسنده در مقدمه اشاره به تفاوت عملکرد ائمه(ع) نسبت به یکدیگر، این تفاوت در عملکرد را ناشی از اقتضائات زمانی بیان می‌کند و در پایان نتیجه می‌گیرد این موارد نمی‌تواند سبب برتری یکی بر دیگری شود.سپس در ادامه هدف خود از نگارش این کتاب را بررسی زوایای زندگانی ائمه اطهار(ع) با استفاده از منابع معتبر و بیان آنها به صورت روان و گویا برای شیعیان و دوستدران اهل بیت(ع) معرفی می‌کنند. وی این کتاب را در دوازده فصل نگاشته است که شرح آن چنین است:
فصل اول: امام رضا(ع) از ولادت تا امامت.
این فصل، این موضوع‌ها را بررسی کرده است:
تاریخ تولد، القاب و کنیه حضرت رضا(ع)؛. ازدواج امام رضا(ع)؛
فرزندان امام رضا(ع)؛
فصل دوم: امامت، ولایتعهدی و شهادت امام رضا(ع)
موضوع‌های این فصل عبارتند از:
شهادت امام کاظم(ع) و امامت امام رضا(ع)؛
دوران امامت امام رضا(ع) که به سه دوره تقسیم می‌شود:
الف) دوران خلافت هاورن(10 سال): در این دوران، هاورن به امام کاری نداشت و حضرت آشکارا امامت خود را اعلام داشت. دلیل آن، تنزل شدید حکومت هارون پس از شهادت امام هفتم(ع) و ترس هارون از مقابله با امام رضا(ع) بود.
ب) دوران خلافت ایمن(5 سال): این دوران نیز به دلیل جنگ و ستیز میان امین و مأمون، دوران آرام و بدون فشاری برای امام و شیعیان به شمار می‌‌آید.
ج) دوران خلافت مأمون (5 سال): در این دوران، مأمون هرچند به ظاهر با امام خوش‌رفتاری می‌کرد، ولی در باطن با تحمیل ولایتعهدی به حضرت، فشارهای بسیاری به امام رضا(ع) وارد ساخت تا جایی که پس از ناکامی از نقشه‌های شوم خود، حضرت را به شهادت رساند.
در آخر این فصل، بنابر روایت هرثمه بن ..، چگونگی شهادت امام رضا(ع)، شیوه خاک‌سپاری و گزینش قبر مبارک از زبان حضرت بیان گشته است.
فصل سوم: ابعاد شخصیتی امام رضا(ع)
در این فصل به مسائل مختلفی از جمله بُعد علمی، تواضع و سخاوت امام رضا(ع) اشاره کرده است.
فصل چهارم: در این فصل چهل داستان از فضائل، کرامت‌ها و معجزه‌های دوران زندگانی و پس از شهادت امام رضا(ع) آمده است.
فصل پنجم: این فصل شامل چهل حدیث گهربار از امام رضا(ع) در موضوع‌هایی مانند توکل، صله رحم، توحید، انتظار فرج، اخلاص و حفظ زبان است.
فصل ششم: چهل بیت از سروده‌های منسوب به امام رضا(ع) در این فصل آمده است.
فصل هفتم: مروری بر زندگانی، شخصیت و کرامت‌های حضرت فاطمه معصومه(س) موضوع این فصل را تشکیل می‌دهد. از این رو، مطالب این فصل عبارتند از:
1. ولادت حضرت معصومه(س)؛
2. چند حدیث از حضرت معصومه(س)؛
3. حضرت معصومه(س) در کلام معصومین(ع)؛
4. پژوهشی گذرا در زیارت‌نامه حضرت معصومه(س)؛
5. کرامات حضرت معصومه(س)؛
فصل هشتم: چهل حدیث در عظمت شهر قم و خواهر گرامی امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س)، فصل هشتم را به خود اختصاص می‌دهد.
فصل نهم: در این فصل، پنجاه و یک دعا از امام رضا(ع) در موضوع‌های مختلف نقل شده است.
فصل دهم: سخنانی که در ضمن دعا، از امام رضا(ع) درباره حضرت مهدی)(عج) نقل شده، در فصل دهم آمده است.
فصل یازدهم: در این فصل اشعاری از مرحوم ناظر زاده، مشفق کاشانی و علی قاضی زاهدی در شرح حال و مدح امام رضا(ع) را بیان می‌دارد.
فصل دوازدهم: کتاب‌شناسی امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س)
در این فصل 194 کتاب (درباره امام رضا(ع) و 109 کتاب درباره حضرت معصومه(س) و شهر مقدس قم آورده شده که اسم کتاب، نویسنده، ناشر و سال نشر کتاب‌ها بصورت جدول بیان گشته است.
نکته‌های مهم:
فهرست تفصیلی کتاب در ابتدای آن و منابع به صورت اجمالی (بدون نام انتشارات و نوبت چاپ و...) در آخر کتاب آمده است.
امتیازها و کاستی‌های این کتاب:
امتیازهای این کتاب، قلم روان، فصل بندی منظم و کتاب‌شناسی امام رضا(ع) در آخر آن است.
کاستی‌های این اثر نیز این است که به مسئله ولایتعهدی و ابعاد این قضیه به صورت تحقیقی پرداخته نشده، بلکه تنها به اجمال بسنده شده است. اشاره نکردن به جریان‌های فکری و سیاسی این دوران و برخورد حضرت با آنها نیز از عیب‌های دیگر این نوشتار است.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir
