مترجم: سهیلا حاجیزاده
کمک خارجی اساسا نوعی از کمک مالی بوده که با هدف توسعه‌ی اقتصادی صورت می‌گیرد. این نوع از کمک‌ها به چندین دلیل ارائه می‌گردد که مهم‌ترین آن‌ها در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
دو نوع کمک یعنی کمک از نوع بد و کمک از نوع خوب وجود دارد. کمک بد نوعی از کمک به افراد بوده که باعث وابستگی آن‌ها می‌گردد، اما کمک خوب باعث ایجاد توانایی‌هایی در فرد شده به طوری‌که فرد با انجام فعالیت‌های خود به صورت مستقل، قادر به زندگی مطلوب خواهد بود. همانطور که بسیاری از کشورهای کمک کننده ادعا می‌کنند، کمک‌های آن‌ها بیشتر به دلیل توسعه‌ی اقتصادی در کشوهای کمتر توسعه یافته صورت می‌گیرد. کشورهای کمتر توسعه یافته دارای درآمد پایین و بیکاری بوده که این امر منجر به پس انداز و سرمایه گذاری پایین در این کشورها می‌گردد. اصطلاح کمک خارجی معمولا اشاره به کمک‌های مالی ارائه شده در سطح بین دولتی یا بین المللی دارد. این نوع کمک‌ها ممکن است در قالب کمک‌های اقتصادی، فنی یا نظامی صورت گیرد. کمک‌های خارجی به طور کلی شامل انتقال منابع مانند سرمایه و همچنین کالاها و خدمات از کشور دهنده به کشور گیرنده می‌باشند.
به طول کلی، کمک‌های ارائه شده توسط کشور دهنده و یا یک سازمان بین المللی مانند صندوق بین المللی پول یا بانک جهانی با سه هدف اصلی انسان دوستانه، سیاسی و توسعه‌ای صورت می‌گیرد. برخی مواقع، اصطلاح کمک‌های خارجی شامل کمک نظامی نیز می‌باشد. برای مثال، کمک نظامی از سال 1957 توسط آمریکا به کشورهای دیگر صورت می‌گیرد.
به منظور اداره‌ی چنین جمعیت بزرگی، کشورهای کمتر توسعه یافته نیازمند توسعه‌ی سریع اقتصادی بوده که این موضوع به دلیل سطح پایین پس انداز و سرمایه گذاری، به سادگی امکان پذیر نیست. بنابراین، این کشورها کمک‌هایی را در قالب کمک مالی و فنی از کشورهای توسعه یافته دریافت می‌کنند. کمک‌های مالی و فنی ارائه شده توسط کشورهای توسعه یافته عمدتا جهت ترویج توسعه‌ی اقتصادی کشور دریافت کننده همراه با رشد متعادل اقتصاد جهانی صورت می‌گیرد.
در ادامه برخی از داستان‌های موفق مربوط به کمک‌های خارجی را بازگو می‌کنیم:
در گذشته کشورهای کره‌ی جنوبی و تایوان که به عنوان ببرهای آسیا شناخته شده‌اند، کمک‌های زیادی را از آمریکا دریافت می‌کردند. اما امروزه، این کشورها با نرخ رشد فوق العاده‌ی اقتصادی و صنعتی شدن سریع به قدرت‌های اقتصادی جهان تبدیل شده‌اند.
کمک‌های آمریکا جهت ریشه کن کردن بیماری آبله در دنیا
کمک‌های گسترده‌ی انگلیس به کشور نپال جهت کاهش میزان مرگ و میر کودکان و کاهش تعداد آمار مرگ و میر در طی دوران بارداری و زایمان. در واقع، تا قبل از سال 2015 آمار مرگ و میر کودکان نپالی تاحد زیادی کاهش یافته و این موفقیت تاحد زیادی به کمک‌های دریافتی این کشور نسبت داده می‌شود.
مرگ و میر مادران در جهان نیز به میزان قابل توجهی از 543000 در سال 1990 به 287000 در سال 2010 کاهش یافته، همچنین نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال از 12 میلیون در سال 1990 به 9/6 میلیون در سال 2011 کاهش یافته که این موضوع عمدتا به دلیل ارائه‌ی کمک‌هایی در زمینه‌ی خدمات پزشکی به کشورهای کمتر توسعه یافته می‌باشد.
استدلال بر این است که این گونه کمک‌ها معمولا برای توسعه‌ی اقتصادی ضروری نیست. در واقع، بسیاری از متخصصان بر این اعتقادند که این گونه کمک‌ها می‌تواند مانع از پس انداز و سرمایه گذاری‌های داخلی شده و اقتصاد کشورهای کمتر توسعه یافته را با مشکل روبرو می‌کند.
منتقدان ادعا می‌کنند که کمک‌های خارجی اغلب به عنوان ابزاری برای تحت تاثیر قرار دادن سیاست‌های داخلی کشورهای کمتر توسعه یافته مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشاهده شده که بسیاری از این کمک‌های مالی به جای سرمایه گذاری در پروژه‌های مناسب و پیشرفته به جیب سیاستمداران و ماموران دولتی فاسد کشورهای دریافت کننده‌ی کمک خواهد رفت.
بر اساس گزارش ارائه شده توسط بانک جهانی در سال 2006، تقریبا نیمی از کمک‌های مالی اهداء شده برای برنامه‌های بهداشتی در آفریقا به بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها داده نشد، بلکه به جیب سیاستمداران و ماموران دولتی فاسد رفت.
کمک‌های مشروط اغلب به آسیب رساندن به توسعه‌ی کشورهای کمتر توسعه یافته مورد انتقاد قرار می‌گیرد. کشورهای توسعه یافته اغلب به بخش کشاورزی خود یارانه می‌دهند و سپس از کشورهای کمتر توسعه یافته درخواست می‌کنند که به منظور دریافت کمک با آن‌ها تجارت آزادانه‌ای برقرار کنند. به عبارت دیگر، این کشورها به کشورهای کمتر توسعه یافته کمک‌هایی را ارائه می‌دهند، اما آن‌ها دسترسی به بازار کشورهای فقیر را انکار می‌کنند و در واقع کشورهای کمک کننده از این کار برای باز کردن بازار کشورهای کمتر توسعه یافته برای محصولات خود استفاده می‌کنند.
بدون تردید در صورتی‌که اقدامات مناسب به منظور جلوگیری از سوء استفاده از سرمایه گذاری‌ها صورت گیرد، کمک‌های خارجی جهت تقویت توسعه‌ی اقتصادی در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته مفید می‌باشد. با این‌حال، این کار نمی‌تواند به عنوان یک راه حل دائمی برای حل مشکلات اقتصادی در کشورهای کمتر توسعه یافته در نظر گرفته شود. تلاش‌های صورت گرفته به منظور افزایش پس اندازها و سرمایه گذاری‌ها تنها می‌تواند به حل مشکلات اجتماعی اقتصادی ایجاد شده در این کشورها کمک کند.
منبع مقاله : برگرفته از سایت اپینیون فرانت
دو نوع کمک یعنی کمک از نوع بد و کمک از نوع خوب وجود دارد. کمک بد نوعی از کمک به افراد بوده که باعث وابستگی آن‌ها می‌گردد، اما کمک خوب باعث ایجاد توانایی‌هایی در فرد شده به طوری‌که فرد با انجام فعالیت‌های خود به صورت مستقل، قادر به زندگی مطلوب خواهد بود. همانطور که بسیاری از کشورهای کمک کننده ادعا می‌کنند، کمک‌های آن‌ها بیشتر به دلیل توسعه‌ی اقتصادی در کشوهای کمتر توسعه یافته صورت می‌گیرد. کشورهای کمتر توسعه یافته دارای درآمد پایین و بیکاری بوده که این امر منجر به پس انداز و سرمایه گذاری پایین در این کشورها می‌گردد. اصطلاح کمک خارجی معمولا اشاره به کمک‌های مالی ارائه شده در سطح بین دولتی یا بین المللی دارد. این نوع کمک‌ها ممکن است در قالب کمک‌های اقتصادی، فنی یا نظامی صورت گیرد. کمک‌های خارجی به طور کلی شامل انتقال منابع مانند سرمایه و همچنین کالاها و خدمات از کشور دهنده به کشور گیرنده می‌باشند.
به طول کلی، کمک‌های ارائه شده توسط کشور دهنده و یا یک سازمان بین المللی مانند صندوق بین المللی پول یا بانک جهانی با سه هدف اصلی انسان دوستانه، سیاسی و توسعه‌ای صورت می‌گیرد. برخی مواقع، اصطلاح کمک‌های خارجی شامل کمک نظامی نیز می‌باشد. برای مثال، کمک نظامی از سال 1957 توسط آمریکا به کشورهای دیگر صورت می‌گیرد.
دلایل کمک‌های خارجی
• رشد اقتصادی در کشورهای کمتر توسعه یافته
همانطور که بسیاری از کشورهای کمک کننده ادعا می‌کنند، کمک‌های آن‌ها بیشتر به دلیل توسعه‌ی اقتصادی در کشوهای کمتر توسعه یافته صورت می‌گیرد. کشورهای کمتر توسعه یافته دارای درآمد پایین و بیکاری بوده که این امر منجر به پس انداز و سرمایه گذاری پایین در این کشورها می‌گردد. بنابراین، میزان سرمایه در این کشورها پایین بوده، در حالی‌که رشد جمعیت در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بالاتر می‌باشد.به منظور اداره‌ی چنین جمعیت بزرگی، کشورهای کمتر توسعه یافته نیازمند توسعه‌ی سریع اقتصادی بوده که این موضوع به دلیل سطح پایین پس انداز و سرمایه گذاری، به سادگی امکان پذیر نیست. بنابراین، این کشورها کمک‌هایی را در قالب کمک مالی و فنی از کشورهای توسعه یافته دریافت می‌کنند. کمک‌های مالی و فنی ارائه شده توسط کشورهای توسعه یافته عمدتا جهت ترویج توسعه‌ی اقتصادی کشور دریافت کننده همراه با رشد متعادل اقتصاد جهانی صورت می‌گیرد.
• توسعه‌ی زیرساخت های پایه
اکثر کشورها کمتر توسعه یافته فاقد زیرساخت‌های پایه مانند حمل و نقل، ارتباطات، برق، آموزش، خدمات بهداشتی و صنایع سنگین مانند آهن و فولاد می‌باشند. توسعه‌ی این حوزه‌های کلیدی پیش نیازی برای رشد اقتصادی می‌باشد، اما بخش های عمومی و خصوصی کشورهای کمتر توسعه یافته جهت درک چنین پروژه‌های عظیمی که نیازمند سرمایه گذاری بالا می‌باشد، به اندازه‌ی کافی قوی نیستند. کمک‌های خارجی با سرمایه گذاری در این حوزه‌های کلیدی نقش مهمی در توسعه‌ی این فعالیت‌های اقتصادی ایفاء می‌کنند.• کمک‌های بشردوستانه
بشردوستی دلیل دیگری برای ارائه‌ی کمک‌های خارجی می‌باشد. کمک‌های بشردوستانه که تحت عنوان کمک‌های اضطراری نیز شناخته می‌شود، اساسا در شرایط جنگ و یا بلایای طبیعی مانند زلزله ارائه می‌گردد. چنین کمک‌هایی معمولا در جهت ارائه‌ی کالاها و خدمات ضروری مانند غذا، آب آشامیدنی و خدمات پزشکی به کشورهای آسیب دیده انجام می‌گیرد.• استحکام روابط سیاسی
به لحاظ تاریخی، کمک‌های خارجی به عنوان ابزاری جهت ایجاد روابط بهتر با یک کشور انجام می‌گیرد. در واقع، این گونه کمک‌ها اغلب به منظور حمایت از اتحاد موجود در سیاست‌های بین المللی صورتی می‌گیرد. برخی مواقع، کمک‌های سیاسی جهت ایجاد روابط نظامی قوی با کشورهای دریافت کننده‌ی کمک نیز ارائه می‌گردد.• توسعه‌ی بازار
کمک‌های خارجی به عنوان ابزاری جهت توسعه‌ی بازار کشور کمک کننده انجام می‌گیرد. کمک‌های وابسته که یکی از بخش‌های مهمی کمک‌های خارجی را تشکیل می‌دهد، مثالی خوب در این زمینه می‌باشد. در مورد کمک‌های خارجی وابسته، کشور دریافت کننده‌ی کمک اغلب نیازمند خرید کالاها و تخصص از کشور کمک کننده می‌باشد. در این موارد کشور کمک کننده بازار محصولات خود را در کشور گیرنده‌ی کمک و متحدان خود گسترش می‌دهد.• به منظور تاثیر بر سیاست‌های خارجی
برخی مواقع، کمک می‌تواند برای برخی انگیزه‌های دیگر صورت گیرد. برای مثال، برخی مواقع کمک می‌تواند به منظور تاثیر بر روند سیاسی کشور دریافت کننده‌ی کمک صورت گیرد. در واقع، این گونه کمک‌ها می‌تواند به عنوان پاداش به یک کشور دیگر جهت تغییر روند سیاسی و اقتصادی آن کشور اهداء شود. برای مثال، در طول دوران جنگ سرد، هر دوی کشورهای آمریکا و اتحاد جماهیر شوری کمک‌هایی را عمدتا به منظور تاثیر بر سیاست‌های داخلی کشورهای دریافت کننده‌ی کمک و همچنین برای تقویت متحدان ضعیف خود ارائه می‌دادند.• داستان‌های موفق
کمک خارجی معمولا جهت توسعه‌ی سریع اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال توسعه و کشورهای کمتر توسعه یافته صورت می‌گیرد. اساسا این نوع کمک‌ها به کاهش کمبود پس اندازها و سرمایه گذاری‌های داخلی کمک می‌کند. همچنین با ارائه ی کمک‌های فنی همراه با سرمایه گذاری‌های مالی و فیزیکی به کاهش عقب ماندگی فنی کشورهای کمتر توسعه یافته کمک می‌کند. این امر به نوبه‌ی خود به افزایش بهره‌وری کار و سرمایه در این کشورها کمک می‌کند. علاوه بر این، کمک‌های خارجی به کشورهای در حال توسعه کمک کرده تا مشکلات مربوط به تراز پرداخت‌هاو تورم را کاهش دهند.در ادامه برخی از داستان‌های موفق مربوط به کمک‌های خارجی را بازگو می‌کنیم:
در گذشته کشورهای کره‌ی جنوبی و تایوان که به عنوان ببرهای آسیا شناخته شده‌اند، کمک‌های زیادی را از آمریکا دریافت می‌کردند. اما امروزه، این کشورها با نرخ رشد فوق العاده‌ی اقتصادی و صنعتی شدن سریع به قدرت‌های اقتصادی جهان تبدیل شده‌اند.
کمک‌های آمریکا جهت ریشه کن کردن بیماری آبله در دنیا
کمک‌های گسترده‌ی انگلیس به کشور نپال جهت کاهش میزان مرگ و میر کودکان و کاهش تعداد آمار مرگ و میر در طی دوران بارداری و زایمان. در واقع، تا قبل از سال 2015 آمار مرگ و میر کودکان نپالی تاحد زیادی کاهش یافته و این موفقیت تاحد زیادی به کمک‌های دریافتی این کشور نسبت داده می‌شود.
مرگ و میر مادران در جهان نیز به میزان قابل توجهی از 543000 در سال 1990 به 287000 در سال 2010 کاهش یافته، همچنین نرخ مرگ و میر کودکان زیر 5 سال از 12 میلیون در سال 1990 به 9/6 میلیون در سال 2011 کاهش یافته که این موضوع عمدتا به دلیل ارائه‌ی کمک‌هایی در زمینه‌ی خدمات پزشکی به کشورهای کمتر توسعه یافته می‌باشد.
انتقادات
کمک‌های خارجی اغلب به عنوان یک نوع سرمایه گذاری افراطی و بیهوده مورد انتقاد قرار می‌گیرند. مشاهده شده که صندوق تعاون اغلب در پروژه‌های بیهوده و در تولید کالاهای لوکس، به جای کالاهای ضروری و مورد نیاز مردم سرمایه گذاری می‌کند. این موضوع باعث افزایش میزان قرض‌های دولت و همچنین افزایش وابستگی خارجی می‌گردد.استدلال بر این است که این گونه کمک‌ها معمولا برای توسعه‌ی اقتصادی ضروری نیست. در واقع، بسیاری از متخصصان بر این اعتقادند که این گونه کمک‌ها می‌تواند مانع از پس انداز و سرمایه گذاری‌های داخلی شده و اقتصاد کشورهای کمتر توسعه یافته را با مشکل روبرو می‌کند.
منتقدان ادعا می‌کنند که کمک‌های خارجی اغلب به عنوان ابزاری برای تحت تاثیر قرار دادن سیاست‌های داخلی کشورهای کمتر توسعه یافته مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشاهده شده که بسیاری از این کمک‌های مالی به جای سرمایه گذاری در پروژه‌های مناسب و پیشرفته به جیب سیاستمداران و ماموران دولتی فاسد کشورهای دریافت کننده‌ی کمک خواهد رفت.
بر اساس گزارش ارائه شده توسط بانک جهانی در سال 2006، تقریبا نیمی از کمک‌های مالی اهداء شده برای برنامه‌های بهداشتی در آفریقا به بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها داده نشد، بلکه به جیب سیاستمداران و ماموران دولتی فاسد رفت.
کمک‌های مشروط اغلب به آسیب رساندن به توسعه‌ی کشورهای کمتر توسعه یافته مورد انتقاد قرار می‌گیرد. کشورهای توسعه یافته اغلب به بخش کشاورزی خود یارانه می‌دهند و سپس از کشورهای کمتر توسعه یافته درخواست می‌کنند که به منظور دریافت کمک با آن‌ها تجارت آزادانه‌ای برقرار کنند. به عبارت دیگر، این کشورها به کشورهای کمتر توسعه یافته کمک‌هایی را ارائه می‌دهند، اما آن‌ها دسترسی به بازار کشورهای فقیر را انکار می‌کنند و در واقع کشورهای کمک کننده از این کار برای باز کردن بازار کشورهای کمتر توسعه یافته برای محصولات خود استفاده می‌کنند.
بدون تردید در صورتی‌که اقدامات مناسب به منظور جلوگیری از سوء استفاده از سرمایه گذاری‌ها صورت گیرد، کمک‌های خارجی جهت تقویت توسعه‌ی اقتصادی در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته مفید می‌باشد. با این‌حال، این کار نمی‌تواند به عنوان یک راه حل دائمی برای حل مشکلات اقتصادی در کشورهای کمتر توسعه یافته در نظر گرفته شود. تلاش‌های صورت گرفته به منظور افزایش پس اندازها و سرمایه گذاری‌ها تنها می‌تواند به حل مشکلات اجتماعی اقتصادی ایجاد شده در این کشورها کمک کند.
منبع مقاله : برگرفته از سایت اپینیون فرانت
