دیدار با مریخ

مریخ

مریخ چهارمین سیاره منظومه شمسی ماست. مریخ دو ماه به نامهای فوبوس و دیموس دارد. برخی از ستاره شناسان فکر میکنند که این ماهها سیارکهایی بوده‌اند که خیلی وقت قبل در جاذبه مریخ گیر افتاده‌اند.
اگر شما بدون تلسکوپ به مریخ بنگرید میتوانید جرمی متمایل به قرمز را ببینید که گاهی بسیار روشت است. وقتی در نزدیکترین فاصله با زمین است – در حدود پنجاه و پنج میلیون کیلو متر – مریخ، بعد از زهره، روشنترین ستاره در آسمان است. از داخل یک تلسکوپ، دارای رنگ نارنجی روشن و نواحی تاریکتر است. برخی از رنگها با فصلهای مریخی تغییر میکند.
اتمسفر مریخ عمدتاً از دی اکسید کربن با مقادیر کمی نیتروژن، اکسیژن و آب درست شده است. این اتمسفر خیلی رقیق است غالباً ابرهای بلند متمایل به زرد را میتوان در آن دید. دانشمندان فکر میکنند که این ابرها از گرد و غبار درست شده‌ان که با بادهای بلند روی سیاره حمل میشوند. برخی از قسمتهای سطح مریخ متشکل از بزرگترین آتش فشانهای موجود در منظومه شمسی است. یکی از آنها، الیمپوس مونس، بیست و پنج کیلو متر ارتفاع و شش صد کیلو متر پهنا دارد. نشانه‌ای از فعال بودن آتش فشانها در حال حاضر موجود نیست. دما روی این سیاره به فصل و زمان روز بستگی دارد. اما در غالب زمانها این سیاره بسیار سرد است. دماهای تابستانی ممکن است تا 17 درجه سانتی گراد برسد - اما به طور متوسط دما خیلی بالاتر از منفی 30 درجه سانتی گراد نمیرسد. سردترین قسمتهای سیاره دارای دمایی تا منفی صد و بیست و پنج درجه سانتی گراد است. به همین علت است که دی اکسید کربن منجمد میشود، سفید میشود و کلاهکهای یخی قطبی را شکل میدهد. در زمستان این کلاهکها تقریباً نیمی از سیاره را میپوشانند و در تابستان آنها کوچکتر میشوند زیرا نور خورشید آنها را ذوب میکند. این کلاهکها در حدود سی صد کیلو متر در قطب جنوب و بیش از هزار کیلو متر در قطب شمال پهنا دارند. احتمالاً آنها از آب و گازهای یخ زده درست شده‌اند و ممکن است تا دو و نیم کیلو متر ضخیم باشند.
برخی از قسمتهای سطح مریخ متشکل از بزرگترین آتش فشانهای موجود در منظومه شمسی است. یکی از آنها، الیمپوس مونس، بیست و پنج کیلو متر ارتفاع و شش صد کیلو متر پهنا دارد. نشانه‌ای از فعال بودن آتش فشانها در حال حاضر موجود نیست. دهانه‌های بسیاری در سطح مریخ وجود دارد زیرا در روزهای اولیه تشکیل آن مریخ به سختی مورد اصابت سیارکها و دنباله دارها فرار میگرفته است. دره های ممتدی کیلومترها در امتداد سطح سیاره وجود دارد.
بیشترین دانشی که ما از مریخ داریم از سفینه‌های فضایی که از 1964 برای ملاقات این سیاره فرستاده شده‌اند به دست آمده است. نخستین مناظر مریخ از فضا پیمایی به دست آمد که از کناراین سیاره در یک فاصله زیاد پرواز میکرد. نخستین فضا پیمایی که دور این سیاره گشت مارینر 9 بود. این فضا پیما اتمسفر مریخ و سطح آن را برای تقریباً یک سال تحت مطالعه داشت و نخستین عکسها از دو ماه مریخ را به دانشمندان داد. در 1956، دو فضا پیمای وایکینگ بر مریخ فرود آمدند و نگاهی به سطح این سیاره انداختند. در 1997، راه یاب مریخ بر سطح مریخ نشست و یک یک وسیله نقلیه ده کیلو گرمی به نام سوجورنر در اطراف سیاره حرکت کرد و سنگها را امتحان کرد. این ایده که حیات میتواند بر مریخ وجود داشته باشد یا حتی در حال حاضر واقعاً وجود دارد تاریخی طولانی دارد. در 1877 ستاره شناس ایتالیایی، شیاپارل، گفت که او یک سیستم از کانالها را در سرتاسر مریخ مشاهده کرده است. اما تصاویر از نزدیک گرفته شده از سطح مریخ نشان داده‌اند که چنین کانالهایی وجود ندارد. فضا پیماهای وایکینگ اولیه که در 1976 بر مریخ فرود آمدند ثابت کردند که مواد آلی بر سطح مریخ وجود ندارد.

مشتری

مشتری پنجمین سیاره منظومه شمسی از طرف خورشید است و بزرگترین سیاره این منظومه هم هست. این سیاره دارای حجمی 400 برابر حجم زمیاست اما جرم آن تنها 300 برابر جرم زمین است و این باید به این خاطر باشد که این سیاره بیشتر از گاز ساخته شده است تا سنگ و فلز. برای مشتری 12 سال طول میکشد تا دور خورشید بچرخد. اما خیلی سریع دور محور خود میگردد – هر 10 ساعت یک دور کامل دور محور خود میزند. اگر شما مشتری را از نزدیک ببینید نوارهایی میتوانید در آن ببینید که شاید ابرهایی هستند که توسط بادهایی که به سرعت حرکت میکنند ایجاد میشوند.
ما مطالب خیلی زیادی در مورد مشتری نمیدانیم چون فضا پیماهای خیلی زیادی آن را ملاقات نکرده‌اند. در 1979 دو فضا پیمای امریکایی وویجر از مجاورت مشتری گذشتند و مقدار زیادی اطلاعات جدی به ما دادند. امروز ما میدانیم که بیشتر این سیاره از گاز – هیدروژن و هلیم - درست شده است و بر خلاف زمین دارای یک هسته سخت نیست. در 1994 یک دنباله دار بزرگ به مشتری برخورد کرد و جو این سیاره را به هم زد. دانشمندان توانستند بفهمند جو مشتری از چه نوع گازهایی ساخته شده است.

بیشتر بخوانید: اجزای منظومه ی شمسی و مشخصات آنها

در 1989 یک فضا پیمای بدون سرنشین به سوی مشتری پرتاب کرد – گالیله. پس از شش سال فضا پیمای گالیله به این سیاره رسید و در مدار آن قرار گرفت. این فضا پیما کاوشگر کوچکی را به میان ابرهای مشتری فرستاد تا حقایق بیشتری در مورد اتمسفر مشتری به دست آید. فهمیده شده که خیلی غلیظ و پر از سولفور و دیگر گازهای سمی و بنا بر این غیر قابل تنفس است.
یکی از ویژگیهای اصلی مشتری یک لکه قرمز بزرگ روی سیاره است که شاید یک طوفان بزرگ با سایزی به بزرگی زمین ما باشد. مشتری چهار ماه بزرگ و چندین ماه کوچکتر دیگر دارد – متجاوز از 60 ماه تاکنون برای مشتری پیدا شده است. گالیله، منجم ایتالیایی، چهار ماه بزرگ مشتری را در قرن 17 کشف کرده بود. به آنها نام ماههای گالیله داده شده بود. بزرگترین ماه مشتری به نام گنیمد بزرگترین ماه در منظومه شمسی هم هست و حتی بزرگتر از سیاره تیر است و اگر دور مشتری نمیگشت میتوانست برای خودش یک سیاره باشد. کالیستو به بزرگی سیاره تیر است. هر دو این ماهها سطحی یخی دارند. آیو یک ماه سنگی آتش فشانی است که از سطح آن گدازه‌ و سولفور بیرون میاید. این ماه به بزرگی ماه ماست و داخلیترین ماه مشتری است. اروپا کوچکترین ماه مشتری است. این ماه دارای سطحی خیلی صاف و خطوط و نقاط بسیاری بر روی این سطح است که میتوانند رودها و دریاهای یخ زده باشند. شاید حتی آب در زیر سطح ماه اروپا باشد.
دانشمندان کشف کردند که نه تنها زحل بلکه هم چنین مشتری دارای سیستمی از حلقه‌ها در اطراف خود است. آنها نور خورشید را منعکس نمیکنند زیرا از گرد و خاک تیره و قطعات سنگ درست شده‌اند. به این علت است که قابل رؤیت نیستند. سیارک ها
سیارک ها قطعات کوچکی از سنگ هستند که بین مدارهای مریخ و مشتری در اطراف خورشید میگردند. بیش از 200 سیارک دارای قطر بیش از 100 کیلومتر هستند و هزاران تا از آنها کوچکتر هستند. بزرگترین سیارک که انسان می شناسد، Ceres است که قطر آن 1100 کیلومتر است.
روشن نیست که چگونه سیارک ها توسعه یافته اند. دانشمندان امروز فکر می کنند که ممکن است آنها در جایی قرار داشته باشند که سیاره ای باید تشکیل میشده است. اما چنین سیاره ای نتوانسته است به دلیل قدرت مشتری شکل بگیرد. تئوری دیگر می گوید سیارک ها یک سیاره بزرگ بودند که مدت ها پیش در یک برخورد نابود شده است.

بیشتر بخوانید:حقایقی جالب درباره سیارک ها

دیگر کمربندهای سیارکی نیز در سیستم خورشیدی ما وجود دارد. سیارک های جدیدی بین زحل و اورانوس یافت شده اند. بیش از 400 سیارک نزدیک زمین و ونوس یافت شده است. ناسا زمانی که آنها به زمین نزدیک هستند، کاوشگر هایی را به سیارک ها می فرستد تا بتوانند کشف کنند که آنها از چه ساخته شده اند.
سیارک هایی که در مسیری هستند که ممکن است به زمین برخورد کنند، شهاب سنگ نامیده میشوند. بسیاری از آنها در اتمسفر ما میسوزند، اما برخی از آنها به اندازه کافی بزرگ هستند تا بتوانند به زمین برسند. حدود 65 میلیون سال پیش یک شهاب سنگ بزرگ به زمین افتاد. دانشمندان معتقدند که در اثر آن گرد و غبار و سنگهای زیادی به هم زده شده و سیاره ما را بسیار تاریک کرد - به طوری که نور خورشید نمی توانست وارد شود. هوا سردتر و سردتر شد و دایناسورها احتمالا از این طریق منقرض شدند.