نویسنده: مجتبی یزدانی
یکی از موضوع‌های مهمی که ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده است، موضوع سلامت، تندرستی، دوری از امراض و بیماری‌ها، شادابی، نشاط و اوقات فراغت است. در این میان، کم‌هزینه و در دسترس بودن ورزش شهروندی، قابلیت اجرای آن در شرایط و مکان‌های گوناگون و نیز بهره‌مندی از فواید آن و... باعث اولویت و اهمیت یافتن این مقوله در نزد دولتمردان و تصمیم‌گیران از یک سو و اقشار و لایه‌های مختلف مردم از سوی دیگر شده است. امروزه بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته از میان رویکردهای مختلف ورزش (قهرمانی و حرفه‌ای، آماتوری و همگانی)، ورزش با رویکرد بخش سلامت را پذیرفته و بر اساس آن عمل می‌کنند و رویه‌های ورزش قهرمانی و حرفه‌ای را در سیاست‌های ورزشی خود اعمال نمی‌کنند. این امر بیانگر آن است که ورزش شهروندی و همگانی در میان انواع رویکردها به ورزش، نقش پایه‌ای و اساسی را در سلامت جامعه ایفا می‌کند. (Mull, 2005)
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که موفقیت ورزش همگانی در ایران نیازمند تغییر نگاه و دیدگاه دولتمردان و برنامه‌ریزان از ورزش قهرمانی به ورزش شهروندی در راستای سلامت عمومی جامعه، تخصیص اعتبار قابل توجه به این بخش از جانب دولت، فرهنگ‌سازی جهت توجه افکار عمومی جامعه به امر ورزش شهروندی و تفریحات سالم به عنوان یکی از حقوق اساسی شهروندان (چرا که مطالبه مردم است که این وظیفه را برای توجه دولت ایجاب می‌کند)، آموزش ورزش شهروندی برای کودکان و نوجوانان از طریق مدارس و رسانه‌های جمعی، و توجه داوطلبانه‌ی دانشگاهیان، کارشناسان، متخصصان و به ویژه ورزشکاران حرفه‌ای به حوزه‌ی ورزش شهروندی است. پس از تجزیه، تحلیل و بررسی و آگاهی از نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات ورزش شهروندی در ایران، لازم است تا راهبردها، سیاست‌ها و راهکارهایی نیز برای غلبه بر نقاط ضعف و مقابله با تهدیدات پیش روی این حوزه اندیشیده شود تا بتوانیم شاهد گسترش و رشد توأم با آگاهی ورزش شهروندی در ایران باشیم. نکته‌ی بسیار مهمی که درباره‌ی ورزش شهروندی باید متذکر شد، توجه به ورزش بانوان است. نگاه جنسیتی که به مسائل این حوزه وجود دارد. عملاً زمینه را برای بهره‌مندی زنان از امکانات ورزشی شهروندی، در بسیاری از موارد و در مقایسه با مردان، از بین می‌برد. لذا می‌طلبد که وزارت ورزش و جوانان با همکاری شهرداری‌ها و دیگر ارگان‌های مسئول و با اهتمام جدی نسبت به مدیریت جهادی به عنوان یکی از راهبردهای اصلی و مد نظر قرار دادن سیاست‌های پیش گفته، گام اساسی نسبت به تخصیص امکانات مناسب برای این قشر بردارند.
* حضور جامعه‌ی جوان و نوجوان در ورزش همگانی
* اهتمام شهرداری‌ها به امر ورزش شهروندی
* گسترش برنامه‌های ورزشی رادیو و تلویزیون
* ساخت و احداث ایستگاه‌های تندرستی در پارک‌ها و فضاهای سبز
* برگزاری رویدادهای کشوری مانند پیاده‌روی خانوادگی، همایش‌های دو، مسابقات کارکنان و جشنواره‌های بومی و محلی.
* اقدامات و فعالیت‌های فدراسیون ورزش همگانی برای بهینه‌سازی فعالیت‌ها و انجام مطالعات علمی
* انجام پاره‌ای تحقیقات در زمینه ورزش‌های تفریحی و شهروندی، از جمله کتاب ورزش شهروندی (شاخص‌ها، مطالبات و حقوق شهروندی) اثر مجتبی یزدانی، (1) (قلی‌نیا، 1383)، (نصیرزاده، 1387) و (یاراحمدی، 1388).
* اشتیاق و انگیزه‌های فردی و سازمانی به توسعه و تعمیم ورزش شهروندی
* ارتباط و عضویت با انجمن بین‌المللی ورزش برای همه (TAFISA)و انجمن آسیایی ورش برای همه (ASFAA)
* برخورداری از ذخیره‌ی ارزشمند منابع انسانی خبره و با تجربه (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 233).
* کم‌توجهی به ورزش بانوان، روستاییان، معلولین، طبقات کم درآمد و ورزش‌های بومی محلی
* ناکافی بودن امکانات، تجهیزات و فضاهای ورزشی متناسب با جمعیت
* نبودن اطلاع رسانی و تبلیغات در جهت توسعه ورزش شهروندی
* نبود برنامه‌ریزی جامع
* فقدان نیروی کارآمد و متخصص به لحاظ کمی و کیفی
* پایین بودن بودجه‌ی اختصاص یافته به ورزش شهروندی
* نبودن همکاری و هماهنگی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و تأثیرگذار در امر ورزش
* آگاهی نداشتن، از ضرورت ورزش شهروندی و فواید آن
* نبودن مدیریت واحد و سیاست یکسان در امر ورزش شهروندی (قلی‌نیا، 1383)، (نصیرزاده، 1387)، (جهان‌بینی، 1388) و (یاراحمدی، 1388).
* فقدان دیدگاه اقتصادی و درآمدزایی از بستر فعالیت‌های ورزش شهروندی با بازاریابی و بازرگانی برنامه‌ها
* کمبود سهم ورزش شهروندی از اعتبارات واگذاری از سوی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و تأثیرگذار در امر ورزش
* اجرا نشدن سند راهبردی نظام جامع توسعه‌ی ورزش کشور
* نبودن سازماندهی و تشکیل کمیسیون ورزش شهروندی در کمیته‌ی ملی المپیک
* نبودن تعریف واحد، منسجم و همسو با نیاز جامعه از ورزش شهروندی و فعالیت بدنی در دیدگاه‌ها و مفاهیم کاربردی ورزش در بین کارشناسان و مدیران سازمان‌ها و نهادهای مسئول کشور (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 232).
* افزایش آگاهی مردم نسبت به ورزش
* وجود فضاها و اماکن عمومی و طبیعی در کشور
* پتانسیل‌های طبیعی برای توسعه‌ی ورزش روباز و وجود آب و هوای معتدل (امکان پرداختن به ورزش در اکثر ماه‌های سال)
* وجود رسانه‌های بین‌المللی و اینترنت برای اطلاع‌رسانی.
* روند افزایش فارغ‌التحصیلان رشته‌های گوناگون تربیت بدنی جهت کمک به توسعه‌ی ورزش شهروندی.
* وجود فدراسیون، انجمن‌ها و سازمان‌های بین‌المللی فعال در زمینه‌ی ورزش همگانی
* افزایش مشارکت مردم در ورزش شهروندی به دلیل هزینه‌ی کمتر و دسترسی بیشتر نسبت به سایر ورزش‌ها
* جوان بودن جامعه
* استقبال مردم از همایش‌های پیاده‌روی
* استقبال مناسب شرکت‌ها و مؤسسه‌های اقتصادی در تأمین منابع مالی موردنیاز اجرای فعالیت‌های ورزش شهروندی (قلی‌نیا، 1383)، (نصیرزاده، 1387)، (جهان‌بینی، 1388) و (یاراحمدی، 1388).
* ایجاد دیدگاه‌های جدید و اثربخش از طرف سازمان‌های کلیدی کشور نسبت به ترویج ورزش شهروندی
* فراهم شدن امکان بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و امکانات همه‌ی ادارات، سازمان‌ها و نهادها با تنظیم تفاهم‌نامه‌ی همکاری (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 233).
* پایین بودن سرانه‌ی فضای سبز و فضای ورزشی کشور
* چالش‌های پیش روی مشارکت بانوان
* مشکلات اقتصادی
* رواج فرهنگ فردگرایی و توجه به نیازهای فردی در جامعه
* کم‌توجهی رسانه‌ها به ورزش شهروندی
* توجه بیش از حد به ورزش قهرمانی و حرفه‌ای
* نبودن نظام برنامه‌ریزی منسجم برای جذب منابع مالی و اقتصادی غیر دولتی
* فقدان انگیزه‌ی لازم برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در توسعه‌ی اماکن و ترویج فعالیت‌های ورزشی کشور
* شناخت ناکامی از ظرفیت‌های بین‌المللی حوزه‌ی ورزش‌های همگانی و فعالیت‌های بدنی عمومی
* تشکیل نشدن جلسات مشترک بین سازمان‌ها و ارگان‌های فعال در زمینه‌ی ورزش شهروندی
* رسوخ ناهنجاری‌های اجتماعی و رفتاری ناخواسته به محیط‌های ورزشی
* برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های موازی و غیراصولی سازمان‌ها و نهادهای کشور
* ناکافی بودن کمی و کیفی احراز کرسی‌های آسیایی، جهانی و المپیک در حوزه‌ی ورزش همگانی توسط مسئولین و کارشناسان مربوطه (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 234)
* کمبود نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص
* ناکافی بودن کمیت و کیفیت اماکن و تجهیزات ورزشی
* فقدان راهبرد و برنامه‌ی مشخص درباره‌ی آنچه باید انجام شود
* فقدان یا ضعف آگاهی عمومی درباره‌ی برنامه‌ها و اماکن موجود ورزش شهروندی
* کمبود ایمنی و امنیت و بالا بودن جرائم در برخی مناطق (مهدی شهبازی و همکاران، 1392: 78)
* وضع مقررات تسهیل کننده در بخش‌هایی چون مدارس، دانشگاه‌ها، محله‌ها، محیط کار، شهرداری‌ها و نهادهای برنامه‌ریزی و طراحی شهری، حمل ونقل، بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی
* فراهم ساختن زمینه‌ی ورود بخش خصوصی به ورزش شهروندی
* انتقال پیام‌ها از طریق رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری و آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی از طریق صدا و سیما
* استفاده از ایده‌های نوآورانه و جذاب برای گسترش ورزش شهروندی
* ترغیب مردم به کاهش استفاده از خودرو
* بهره‌گیری از نیروی داوطلب در توسعه‌ی ورزش شهروندی
* طراحی شهری با رویکرد گسترش ورزش شهروندی
* احداث اماکن ورزشی، پارک‌ها و فضاهای باز و تجهیز آنها به وسایل ورزشی و تفریحی
* ارتقای ورزش شهروندی با حمایت مالی دولت و پرداخت یارانه
* از بین بردن باورهای غلط درباره‌ی پرداختن به بانوان به ورزش
* تغییر نگرش رهبران دینی و مدیران ارشد کشور درباره‌ی ورزش (مهدی شهبازی و همکاران، 1392: 79)
* برگزاری جشنواره‌های و برنامه‌های مختلف ورزشی عمومی، از جمله همایش‌های پیاده‌روی در سطح استانی و ملی.
* فراهم کردن زمینه‌های حضور زنان در ورزش شهروندی
* فراهم کردن زمینه‌های حضور معلولین در ورزش شهروندی
* ارائه‌ی تسهیلات مورد نیاز برای حضور اقشار کم‌درآمد در ورزش شهروندی
* بهبود الگوی توزیع منابع
* تأمین سرانه و توزیع عادلانه‌ی فضاها و امکانات ورزشی کشور
* گسترش امکانات برای گذران بهینه و بهره‌وری اوقات فراغت
* مشارکت در توسعه‌ی دانش ورزش بومی و روزآمد کردن علم ورزش به عنوان زیرساخت‌های کیفی گذران اوقات فراغت
* گسترش رابطه‌ی مؤثر با مراکز آموزشی و پژوهشی و کاربردی، بومی کردن پژوهش‌های علمی ورزشی به عنوان زیرساخت‌های کیفی گذران اوقات فراغت.
* ترویج و تقویت نشاط و امید ملی از طریق تعمیم ورزش شهروندی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در پیشگیری و مقابله با ناهنجاری‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی.
* همکاری با رسانه‌های جمعی برای ارتقای آگاهی نسبت به ورزش شهروندی.
* بهره‌گیری از زمینه‌های مذهبی، قومی و عادت‌های اجتماعی برای تشویق جامعه به ورزش و تحرک.
* توجه ویژه به ایجاد و گسترش فرهنگ ورزش در میان کودکان و نوجوانان.
* کاهش تصدی دولت.
* بهبود تعامل بین نهادهای ورزش همگانی.
* طراحی و استقرار نظام برنامه‌ریزی فراگیر و یکپارچه
* طراحی و استقرار نظام ملی نظارت، ارزیابی و کنترل در ورزش
* توجه ویژه به نهادهای قومی، مذهبی و صنفی
* حمایت ویژه از تشکل‌های مردمی
* ترویج فرهنگ داوطلبی در ورزش شهروندی
* بهره‌گیری از فناوری‌های نو در آموزش و ترویج ورزش شهروندی (جوادی‌پور و سمیع‌نیا، 1392: 25- 23).
* نگاه کارشناسانه و مدبرانه به وضعیت موجود ورزش شهروندی در کشور
* شناسایی نیازهای ضروری و اساسی شهروندان در حوزه‌ی فعالیت‌های بدنی
* شناسایی صحیح ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه‌ی ورزش برای همه
* حل و فصل موضوع‌ها و مشکلات در حداقل زمان ممکن
* نگاه ویژه به مناطق محروم و کم‌برخوردار
یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول
یکی از موضوع‌های مهمی که ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده است، موضوع سلامت، تندرستی، دوری از امراض و بیماری‌ها، شادابی، نشاط و اوقات فراغت است. در این میان، کم‌هزینه و در دسترس بودن ورزش شهروندی، قابلیت اجرای آن در شرایط و مکان‌های گوناگون و نیز بهره‌مندی از فواید آن و... باعث اولویت و اهمیت یافتن این مقوله در نزد دولتمردان و تصمیم‌گیران از یک سو و اقشار و لایه‌های مختلف مردم از سوی دیگر شده است. امروزه بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته از میان رویکردهای مختلف ورزش (قهرمانی و حرفه‌ای، آماتوری و همگانی)، ورزش با رویکرد بخش سلامت را پذیرفته و بر اساس آن عمل می‌کنند و رویه‌های ورزش قهرمانی و حرفه‌ای را در سیاست‌های ورزشی خود اعمال نمی‌کنند. این امر بیانگر آن است که ورزش شهروندی و همگانی در میان انواع رویکردها به ورزش، نقش پایه‌ای و اساسی را در سلامت جامعه ایفا می‌کند. (Mull, 2005)
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که موفقیت ورزش همگانی در ایران نیازمند تغییر نگاه و دیدگاه دولتمردان و برنامه‌ریزان از ورزش قهرمانی به ورزش شهروندی در راستای سلامت عمومی جامعه، تخصیص اعتبار قابل توجه به این بخش از جانب دولت، فرهنگ‌سازی جهت توجه افکار عمومی جامعه به امر ورزش شهروندی و تفریحات سالم به عنوان یکی از حقوق اساسی شهروندان (چرا که مطالبه مردم است که این وظیفه را برای توجه دولت ایجاب می‌کند)، آموزش ورزش شهروندی برای کودکان و نوجوانان از طریق مدارس و رسانه‌های جمعی، و توجه داوطلبانه‌ی دانشگاهیان، کارشناسان، متخصصان و به ویژه ورزشکاران حرفه‌ای به حوزه‌ی ورزش شهروندی است. پس از تجزیه، تحلیل و بررسی و آگاهی از نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات ورزش شهروندی در ایران، لازم است تا راهبردها، سیاست‌ها و راهکارهایی نیز برای غلبه بر نقاط ضعف و مقابله با تهدیدات پیش روی این حوزه اندیشیده شود تا بتوانیم شاهد گسترش و رشد توأم با آگاهی ورزش شهروندی در ایران باشیم. نکته‌ی بسیار مهمی که درباره‌ی ورزش شهروندی باید متذکر شد، توجه به ورزش بانوان است. نگاه جنسیتی که به مسائل این حوزه وجود دارد. عملاً زمینه را برای بهره‌مندی زنان از امکانات ورزشی شهروندی، در بسیاری از موارد و در مقایسه با مردان، از بین می‌برد. لذا می‌طلبد که وزارت ورزش و جوانان با همکاری شهرداری‌ها و دیگر ارگان‌های مسئول و با اهتمام جدی نسبت به مدیریت جهادی به عنوان یکی از راهبردهای اصلی و مد نظر قرار دادن سیاست‌های پیش گفته، گام اساسی نسبت به تخصیص امکانات مناسب برای این قشر بردارند.
1. نقاط قوت در ورزش شهروندی ایران (s) (Strength)
* تمایل مردم به شرکت در ورزش شهروندی* حضور جامعه‌ی جوان و نوجوان در ورزش همگانی
* اهتمام شهرداری‌ها به امر ورزش شهروندی
* گسترش برنامه‌های ورزشی رادیو و تلویزیون
* ساخت و احداث ایستگاه‌های تندرستی در پارک‌ها و فضاهای سبز
* برگزاری رویدادهای کشوری مانند پیاده‌روی خانوادگی، همایش‌های دو، مسابقات کارکنان و جشنواره‌های بومی و محلی.
* اقدامات و فعالیت‌های فدراسیون ورزش همگانی برای بهینه‌سازی فعالیت‌ها و انجام مطالعات علمی
* انجام پاره‌ای تحقیقات در زمینه ورزش‌های تفریحی و شهروندی، از جمله کتاب ورزش شهروندی (شاخص‌ها، مطالبات و حقوق شهروندی) اثر مجتبی یزدانی، (1) (قلی‌نیا، 1383)، (نصیرزاده، 1387) و (یاراحمدی، 1388).
* اشتیاق و انگیزه‌های فردی و سازمانی به توسعه و تعمیم ورزش شهروندی
* ارتباط و عضویت با انجمن بین‌المللی ورزش برای همه (TAFISA)و انجمن آسیایی ورش برای همه (ASFAA)
* برخورداری از ذخیره‌ی ارزشمند منابع انسانی خبره و با تجربه (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 233).
2. نقاط ضعف در ورزش شهروندی ایران (W) )Weakness)
* نبود یا ضعف فرهنگ ورزش شهروندی در کشور* کم‌توجهی به ورزش بانوان، روستاییان، معلولین، طبقات کم درآمد و ورزش‌های بومی محلی
* ناکافی بودن امکانات، تجهیزات و فضاهای ورزشی متناسب با جمعیت
* نبودن اطلاع رسانی و تبلیغات در جهت توسعه ورزش شهروندی
* نبود برنامه‌ریزی جامع
* فقدان نیروی کارآمد و متخصص به لحاظ کمی و کیفی
* پایین بودن بودجه‌ی اختصاص یافته به ورزش شهروندی
* نبودن همکاری و هماهنگی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و تأثیرگذار در امر ورزش
* آگاهی نداشتن، از ضرورت ورزش شهروندی و فواید آن
* نبودن مدیریت واحد و سیاست یکسان در امر ورزش شهروندی (قلی‌نیا، 1383)، (نصیرزاده، 1387)، (جهان‌بینی، 1388) و (یاراحمدی، 1388).
* فقدان دیدگاه اقتصادی و درآمدزایی از بستر فعالیت‌های ورزش شهروندی با بازاریابی و بازرگانی برنامه‌ها
* کمبود سهم ورزش شهروندی از اعتبارات واگذاری از سوی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و تأثیرگذار در امر ورزش
* اجرا نشدن سند راهبردی نظام جامع توسعه‌ی ورزش کشور
* نبودن سازماندهی و تشکیل کمیسیون ورزش شهروندی در کمیته‌ی ملی المپیک
* نبودن تعریف واحد، منسجم و همسو با نیاز جامعه از ورزش شهروندی و فعالیت بدنی در دیدگاه‌ها و مفاهیم کاربردی ورزش در بین کارشناسان و مدیران سازمان‌ها و نهادهای مسئول کشور (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 232).
3. فرصت‌های موجود در ورزش شهروندی ایران (o) (Opportunity)
* تأکید تعالیم دینی، قانون اساسی، مسئولین عالی رتبه‌ی کشور و پزشکان* افزایش آگاهی مردم نسبت به ورزش
* وجود فضاها و اماکن عمومی و طبیعی در کشور
* پتانسیل‌های طبیعی برای توسعه‌ی ورزش روباز و وجود آب و هوای معتدل (امکان پرداختن به ورزش در اکثر ماه‌های سال)
* وجود رسانه‌های بین‌المللی و اینترنت برای اطلاع‌رسانی.
* روند افزایش فارغ‌التحصیلان رشته‌های گوناگون تربیت بدنی جهت کمک به توسعه‌ی ورزش شهروندی.
* وجود فدراسیون، انجمن‌ها و سازمان‌های بین‌المللی فعال در زمینه‌ی ورزش همگانی
* افزایش مشارکت مردم در ورزش شهروندی به دلیل هزینه‌ی کمتر و دسترسی بیشتر نسبت به سایر ورزش‌ها
* جوان بودن جامعه
* استقبال مردم از همایش‌های پیاده‌روی
* استقبال مناسب شرکت‌ها و مؤسسه‌های اقتصادی در تأمین منابع مالی موردنیاز اجرای فعالیت‌های ورزش شهروندی (قلی‌نیا، 1383)، (نصیرزاده، 1387)، (جهان‌بینی، 1388) و (یاراحمدی، 1388).
* ایجاد دیدگاه‌های جدید و اثربخش از طرف سازمان‌های کلیدی کشور نسبت به ترویج ورزش شهروندی
* فراهم شدن امکان بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و امکانات همه‌ی ادارات، سازمان‌ها و نهادها با تنظیم تفاهم‌نامه‌ی همکاری (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 233).
بیشتر بخوانید: در آلوده‌ترین شهرهای دنیا چگونه ورزش می کنند؟
4. تهدیدات موجود در ورزش شهروندی ایران (T) (Threat)
* تغییر در سبک زندگی مردم و ترویج زندگی ماشینی که تغییر در شیوه‌ی گذران اوقات فراغت را به دنبال دارد* پایین بودن سرانه‌ی فضای سبز و فضای ورزشی کشور
* چالش‌های پیش روی مشارکت بانوان
* مشکلات اقتصادی
* رواج فرهنگ فردگرایی و توجه به نیازهای فردی در جامعه
* کم‌توجهی رسانه‌ها به ورزش شهروندی
* توجه بیش از حد به ورزش قهرمانی و حرفه‌ای
* نبودن نظام برنامه‌ریزی منسجم برای جذب منابع مالی و اقتصادی غیر دولتی
* فقدان انگیزه‌ی لازم برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در توسعه‌ی اماکن و ترویج فعالیت‌های ورزشی کشور
* شناخت ناکامی از ظرفیت‌های بین‌المللی حوزه‌ی ورزش‌های همگانی و فعالیت‌های بدنی عمومی
* تشکیل نشدن جلسات مشترک بین سازمان‌ها و ارگان‌های فعال در زمینه‌ی ورزش شهروندی
* رسوخ ناهنجاری‌های اجتماعی و رفتاری ناخواسته به محیط‌های ورزشی
* برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های موازی و غیراصولی سازمان‌ها و نهادهای کشور
* ناکافی بودن کمی و کیفی احراز کرسی‌های آسیایی، جهانی و المپیک در حوزه‌ی ورزش همگانی توسط مسئولین و کارشناسان مربوطه (سمیع‌نیا و دیگران، 1392: 234)
* کمبود نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص
* ناکافی بودن کمیت و کیفیت اماکن و تجهیزات ورزشی
* فقدان راهبرد و برنامه‌ی مشخص درباره‌ی آنچه باید انجام شود
* فقدان یا ضعف آگاهی عمومی درباره‌ی برنامه‌ها و اماکن موجود ورزش شهروندی
* کمبود ایمنی و امنیت و بالا بودن جرائم در برخی مناطق (مهدی شهبازی و همکاران، 1392: 78)
راهکارهای غلبه بر نقاط ضعف و مقابله با تهدیدات
حال پس از تجزیه، تحلیل و بررسی و آگاهی از نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات ورزش شهروندی در ایران، لازم است تا راهبردها، سیاست‌ها و راهکارهایی نیز برای غلبه بر نقاط ضعف و مقابله با تهدیدات پیش روی این حوزه اندیشیده شود تا بتوانیم شاهد گسترش و رشد توأم با آگاهی ورزش شهروندی در ایران باشیم. لذا در این بخش تلاش می‌شود تا ابتدا به صورت کلی به ارائه راهکارها پرداخته و سپس با قائل شدن به راهبردهای شش‌گانه‌ی توسعه‌ی ورزش شهروندی در ایران، سیاست‌های مد نظر در حیطه‌ی هر کدام از این راهبردها نیز استخراج شود.* وضع مقررات تسهیل کننده در بخش‌هایی چون مدارس، دانشگاه‌ها، محله‌ها، محیط کار، شهرداری‌ها و نهادهای برنامه‌ریزی و طراحی شهری، حمل ونقل، بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی
* فراهم ساختن زمینه‌ی ورود بخش خصوصی به ورزش شهروندی
* انتقال پیام‌ها از طریق رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری و آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی از طریق صدا و سیما
* استفاده از ایده‌های نوآورانه و جذاب برای گسترش ورزش شهروندی
* ترغیب مردم به کاهش استفاده از خودرو
* بهره‌گیری از نیروی داوطلب در توسعه‌ی ورزش شهروندی
* طراحی شهری با رویکرد گسترش ورزش شهروندی
* احداث اماکن ورزشی، پارک‌ها و فضاهای باز و تجهیز آنها به وسایل ورزشی و تفریحی
* ارتقای ورزش شهروندی با حمایت مالی دولت و پرداخت یارانه
* از بین بردن باورهای غلط درباره‌ی پرداختن به بانوان به ورزش
* تغییر نگرش رهبران دینی و مدیران ارشد کشور درباره‌ی ورزش (مهدی شهبازی و همکاران، 1392: 79)
* برگزاری جشنواره‌های و برنامه‌های مختلف ورزشی عمومی، از جمله همایش‌های پیاده‌روی در سطح استانی و ملی.
راهبردهای توسعه‌ی ورزش شهروندی
1. توسعه‌ی کمی و کیفی ورزش شهروندی
* فراهم کردن زمینه‌های حضور دانش‌آموزان، دانشجویان، طلاب، کارگران، کارکنان، بسیجیان و نظامیان در ورزش شهروندی.* فراهم کردن زمینه‌های حضور زنان در ورزش شهروندی
* فراهم کردن زمینه‌های حضور معلولین در ورزش شهروندی
* ارائه‌ی تسهیلات مورد نیاز برای حضور اقشار کم‌درآمد در ورزش شهروندی
2. توسعه‌ی دسترسی آسان مردم به ورزش شهروندی
* افزایش ظرفیت امکانات و منابع موجود* بهبود الگوی توزیع منابع
* تأمین سرانه و توزیع عادلانه‌ی فضاها و امکانات ورزشی کشور
* گسترش امکانات برای گذران بهینه و بهره‌وری اوقات فراغت
3. ترویج فرهنگ ورزش و تحرک و سلامتی در جامعه
* ترویج فرهنگ نیاز به ورزش در زندگی روزمره و عادت به هزینه کردن برای ورزش* مشارکت در توسعه‌ی دانش ورزش بومی و روزآمد کردن علم ورزش به عنوان زیرساخت‌های کیفی گذران اوقات فراغت
* گسترش رابطه‌ی مؤثر با مراکز آموزشی و پژوهشی و کاربردی، بومی کردن پژوهش‌های علمی ورزشی به عنوان زیرساخت‌های کیفی گذران اوقات فراغت.
* ترویج و تقویت نشاط و امید ملی از طریق تعمیم ورزش شهروندی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در پیشگیری و مقابله با ناهنجاری‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی.
* همکاری با رسانه‌های جمعی برای ارتقای آگاهی نسبت به ورزش شهروندی.
* بهره‌گیری از زمینه‌های مذهبی، قومی و عادت‌های اجتماعی برای تشویق جامعه به ورزش و تحرک.
* توجه ویژه به ایجاد و گسترش فرهنگ ورزش در میان کودکان و نوجوانان.
4. اصلاح و بهبود ساختار ملی ورزش شهروندی
* اجرایی کردن اصل 44 در ورزش و افزایش مشارکت مردم در ورزش همگانی* کاهش تصدی دولت.
* بهبود تعامل بین نهادهای ورزش همگانی.
* طراحی و استقرار نظام برنامه‌ریزی فراگیر و یکپارچه
* طراحی و استقرار نظام ملی نظارت، ارزیابی و کنترل در ورزش
بیشتر بخوانید: ۲۰ فرمان برای بهتر ورزش کردن
5. گسترش مشارکت نهادهای عمومی و مردمی در توسعه‌ی ورزش شهروندی
* حمایت از ایجاد NGOهای فعال در ورزش شهروندی* توجه ویژه به نهادهای قومی، مذهبی و صنفی
* حمایت ویژه از تشکل‌های مردمی
* ترویج فرهنگ داوطلبی در ورزش شهروندی
6. توسعه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در ورزش شهروندی
* ایجاد نظام آماری فراگیر و جامعه در ورزش شهروندی* بهره‌گیری از فناوری‌های نو در آموزش و ترویج ورزش شهروندی (جوادی‌پور و سمیع‌نیا، 1392: 25- 23).
7. حاکم کردن مدیریت جهادی در حوزه ورزش شهروندی
* ایجاد فضای کامل امنیت اقتصادی برای سرمایه‌گذاران در توسعه‌ی اماکن و فضاهای ورزشی* نگاه کارشناسانه و مدبرانه به وضعیت موجود ورزش شهروندی در کشور
* شناسایی نیازهای ضروری و اساسی شهروندان در حوزه‌ی فعالیت‌های بدنی
* شناسایی صحیح ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه‌ی ورزش برای همه
* حل و فصل موضوع‌ها و مشکلات در حداقل زمان ممکن
* نگاه ویژه به مناطق محروم و کم‌برخوردار
پی‌نوشت:
1. مجتبی یزدانی، ورزش شهروندی (شاخص‌ها، مطالبات و حقوق شهروندی)، تهران: انتشارات تیسا، 1392).
منبع مقاله :یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول
