نویسنده: مجتبی یزدانی
تاریخچه‌ی شکل‌گیری سازمان‌های ورزشی در ایران در 14 شهریور 1306 شمسی (1926 میلادی) قانون «اجباری شدن درس ورزش و تربیت بدنی» به تصویب مجلس شورای ملی سابق رسید. این قانون به پیشنهاد مرحوم سید محمد تدین، وزیر فرهنگ و در چهار ماده تصویب شد. این چهار ماده عبارت بودند از:
1. وزارت معارف مجاز است که ورزش را در همه‌ی مدارس جدید اجباری کند.
2. به غیر از ایام تعطیل، همه روزه در مدارس مزبور باید ورزش به عمل آید.
3. تعداد ساعت‌ها و اوقات ورزش و تربیت آن را وزارت معارف تعیین خواهد کرد.
4. این قانون پس ازتصویب تا مدت یک سال در مرکز ایالت و ولایت و تا مدت سه سال در سایر نقاط به موقع اجرا گذاشته خواهد شد. (برزگر، 352: 1350)
ولیکن به واسطه عدم و یا کمبود امکانات کافی اجرایی، از حیث کمبود مربی، کمبود امکانات و وسایل ورزشی و نیز کمبود فضای ورزشی مناسب در مدارس، اجرای این قانون به طور کامل میسر نبود.
اولین تشکل ورزشی دولتی ورزش ایران با نام «انجمن تربیت بدنی و ورزش» در روز یکشنبه، دوم اردیبهشت ماه 1313 شمسی با ثبت اساسنامه، شخصیت حقوقی یافت. از چند ماه قبل انجمن شکل گرفته بود و نشست اولیه‌ی آن با حضور علی اصغر حکمت، حسین علاء، امان‌الله جهانبانی، سلیمانی اسدی، عیسی صدیق و ابراهیم شمس‌آوری تشکیل شد (سجادی، 1380: 39).
این جلسه که به دستور رضا پهلوی تشکیل شده بود، با نام انجمن ملی تربیت بدنی و با تقلید از سازمان‌های مشابه غربی پی‌ریزی شد و حسین علاء به ریاست آن برگزیده شد.
از مهم‌ترین فعالیت‌های نخستین انجمن ملی تربیت بدنی موارد زیر را می‌توان نام برد:
1. تهیه کتاب‌ها و مقررات ورزشی و پیشاهنگی مدرن اروپایی برای ورزشکاران ایرانی.
2. استخدام یک کارشناس تربیت بدنی از آمریکا (مستر گیبسون)
3. احداث یک ساختمان برای دفتر انجمن
4. تربیت تعدادی ورزشکار داوطلب برای آموزش مقررات ورزشی و پیشاهنگی و ... (آیریا، 1364: 309).
این انجمن از ابتدا، تحت نظر و قسمتی از تشکیلات وزارت فرهنگ وقت بود و بودجه انجمن تربیت بدنی از عوارض شهرداری‌ها و کمک‌های دولتی تأمین می‌شود (برزگر، 1350: 355).
تأکید اولیه‌ی این انجمن، تازه تأسیس بر ورزش مدارس و برگزاری مسابقات ورزشی در سطح مدارس بود. البته طی همان سال و با تشکیل پیشاهنگی در ایران، انجمنی با عنوان انجمن تربیت مربیان ورزش و پیشاهنگی به وجود آمد که این انجمن بر فعالیت‌های ورزشی سطوح خردسال و نوجوان متمرکز بود. همچنین در این زمان «پیشاهنگی دخترانه» نیز تشکیل شد که تلاش آن کشاندن دختران و بانوان به میدان‌های ورزشی بود (گودرزی، 1381: 17). بعد از انقلاب «سازمان تربیت بدنی» به نهاد ریاست جمهوی الحاق و از سازمان‌های وابسته به این نهاد شد و در نتیجه، ریاست این سازمان بر عهده‌ی یکی از معاونان رئیس جمهور است و توسط شخص رئیس جمهور نیز منصوب می‌شود. باید توجه داشت که رونق نسبی ورزش مترادف و همساز با استقبال دولت از آن بود. نخستین نمایش ورزشکاران ایران در سالروز تولد محمد رضا پهلوی در 1318 برگزار شد. در دورانی که او عنوان ولیعهد داشت و به ورزشکار بودنش می‌بالید و تصاویر روزهای تحصیلش در سوئیس همه جا چاپ می‌شد. در این روز اعضای تیم فوتبال سرباز و دبیرستان نظام که به ترتیب مقام‌های اول مسابقات فوتبال دسته‌های آزاد و دبیرستان‌های تهران را به دست آورده بودند، جایزه‌های خود را از دست وی گرفتند (صدر، 1389: 28).
ضمن آنکه افتتاح استادیوم بزرگ امجدیه در 1318 به ظرفیت 15 هزار نفر در تهران جنبش وسیعی در ورزش ایران به وجود آورد (برزگر، 1350: 359).
در 1320 و بعد از واگذاری زمام امور کشور به محمد رضا پهلوی، انجمن تربیت بدنی، با این دیدگاه که ورزش و تربیت بدنی برای همه‌ی مردم است و به منظور همگانی کردن ورزش شکل گرفت و بدین منظور، مسئولیت ورزش نوجوانان و جوانان مدرسه‌ای و یا به تعبیری ورزش آموزشگاه‌ها زیر نظر وزارت فرهنگ قرار گرفت و ورزش عمومی، قهرمانی و پیشاهنگی را انجمن تربیت بدنی اداره می‌کرد.
درواقع در این سال تربیت بدنی به دو بخش متمایز تربیت بدنی آموزشگاه‌ها و ورزش دسته‌جات آزاد و پیشاهنگی تفکیک شد.
سیاستمداران، پیشگامان ورزش در ایرن بودند. طی سال‌های 1313 تا 1325 افرادی در رهبری ورزشی ورزش ایران دخیل شدند که همگی سیاست‌پیشه بودند. کسانی مثل حسین علاء، حسین سمیعی، محمد علی تربیت، الهیار صالح، ابوالحسن ابتهاج و غلامعلی شایگان (صدر، 1379: 27).
بعد از اتمام جنگ جهانی دوم و ثبات نسبی در کشور، ضرورت تأسیس کمیته‌ی ملی المپیک احساس شد و در نتیجه، 15 فدراسیون و هسته‌ی مرکزی المپیک ایجاد شد و ایران در 1325 شمسی (ژوئن 1947 میلادی) به عضویت «کمیته‌ی بین‌المللی المپیک، IOC» درآمد و یک سال بعد 38 ورزشکار ایرانی در المپیک 1948 لندن حضور یافتند و اولین مدال المپیکی ایران هم در اولین حضور، مدال برنزی بود که جعفر سلماسی و در رشته‌ی وزنه‌برداری به دست آورد.
انجمن تربیت بدنی، در 1337 به «سازمان تندرستی و جوانان و تربیت بدنی ایران» تغییر نام داد. از 1343 «سازمان ملی تربیت بدنی و تفریحات سالم»، در زیر مجموعه‌ی وزارت آموزش و پرورش و با ریاست یکی از معاونان وزیر اداره می‌شد.
در 1350 «سازمان تربیت بدنی» با تصویب مجلس شورای وقت مستقل شد و زیر نظر مستقیم نخست‌وزیر اداره می‌شد و در ادامه ادارات کل تربیت بدنی در استان‌ها زیر نظر اداره‌ی کل تربیت بدنی در استان‌های مختلف ایجاد شد و همه‌ی فعالیت‌های ورزشی استان‌ها زیر نظر اداره‌ی کل تربیت بدنی استان و هیئت‌های ورزشی به انجام می‌رسید. ضمن آنکه طی این سال‌ها، به تربیت مربیان ورزشی توجه شد و دوره‌های تعلیماتی تربیت مربی شکل گرفت و ده‌ها مربی تربیت شدند. درواقع در 1317 به همت آقای بهاءالدین پازارگاد دانشسرای مقدماتی تربیت بدنی به جای دارالمعلمین سابق که از 1313 تعطیل شده بود، تأسیس شد و کار خود را آغاز کرد و برای نخستین بار به گزینش تربیت بدنی پرداخت.
دانشسرای عالی نیز در 1316 در اندیشه‌ی تأسیس دوره‌ی لیسانس افتاد و به پذیرش دانشجو نیز برای این منظور اقدام کرد؛ اما به علت کمبود استادان شایسته، دانشجویان را ناچار، به رشته‌های دیگر تحصیلی منتقل کرد. سپس از 1335 پس از فراهم آمدن شرایط لازم و رفع کمبود استاد، بار دیگر برای رشته‌ی تربیت بدنی دانشجو پذیرفت (کریمی، 1373: 195).
از سال تحصیلی 54- 1353، دانشگاه تهران، پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد تربیت بدنی را آغاز کرد.
«سازمان تربیت بدنی» که از 1350 مستقل شده بود، در مرداد ماه 1355، به علت کسب نتایج ضعیف در بازیهای المپیک 1976 مونترال کانادا منحل شد و بار دیگر و این بار به طور موقت زیر پوشش وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت و پس از سیزده ماه و در شهریور 1356 به طور رسمی با تصویب مجلس، به معاونت ورزشی وزارت آموزش و پرورش انتقال پیدا کرد و درنتیجه‌ی همه‌ی دارایی‌ها، امکانات و وظایف قانونی و اجرایی سازمان تربیت بدنی به این وزارتخانه منتقل شد.
اما بعد از انقلاب «سازمان تربیت بدنی» به نهاد ریاست جمهوی الحاق و از سازمان‌های وابسته به این نهاد شد و در نتیجه، ریاست این سازمان بر عهده‌ی یکی از معاونان رئیس جمهور است و توسط شخص رئیس جمهور نیز منصوب می‌شود.
سازمان تربیت بدنی، در زیرمجموعه‌ی قوه‌ی مجریه جای گرفته و یک مؤسسه و نهاد دولتی مستقل است؛ از آنجایی که در زیرمجموعه‌ی وزارتخانه‌ی معینی قرار نمی‌گیرد و زیر نظر مستقیم رئیس جمهور است. در مجلس هشتم تصمیم بر این شد که سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان با هم ادغام شود. در تاریخ 8 دی ماه 1389 این ادغام قطعیت یافت و وزارت ورزش و جوانان به عنوان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به مسائل مربوط به ورزش و جوانان در ایران شروع به کار کرد. این سازمان امور اساسی جوانان را در دو حوزه‌ی ورزش و جوانان عهده‌دار شد. باید در نظر داشت که همگام با سازمان تربیت بدنی، سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی دیگری نیز در ورزش فعالیت مستقلی دارند. توسعه و تعمیم ورزش دانش‌آموزی در سطح آموزشگاه‌های کشور بر عهده‌ی اداره‌ی کل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش است و مسئولیت ورزش دانشجویی و تعمیم ورزش در دانشگاه و اعزام تیم به بازیهای جهانی دانشجویان و... بر عهده‌ی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و امور مربوط به ورزش کارگران در سطح کشور، برنامه‌ریزی و سازماندهی مسابقات و آموزش‌های ورزشی و ساخت اماکن ویژه‌ی کارگران از طریق اداره‌ی کل تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی صورت می‌گیرد. ضمن آنکه تربیت بدنی نیروهای مسلح، سیاستگذاری، سازماندهی در نیروهای مسلح و فعالیت‌هایی نظیر اعزام تیم به بازیهای بین‌المللی ارتش‌های جهان را بر عهده دارد.
* تعلیم و تربیت داوران و مربیان ورزش در سراسر کشور.
* ارتقای سطح دانش علمی، فنی و تخصصی کارکنان سازمان در سطوح مختلف.
* همگانی کردن ورزش در سطح کشور.
* ارتقای سطح ورزش قهرمانی جهت کسب جایگاه برتر در میدان‌های بین‌المللی.
* ارتقای سطح ورزش حرفه‌ای با رویکرد اقتصادی.
* تعمیم ورزش در روستاها و مناطق عشایری.
* تأسیس و تجهیز اداره‌ی ورزشگاه‌ها (استادیوم‌ها) و مراکز اسکی و سایر مراکز ورزشی تابع سازمان تربیت بدنی و کمک به توسعه‌ی آنها.
* صدور و لغو پروانه‌ی باشگاه و تأسیس و تعیین صلاحیت اخلاقی مدیران مراکز ورزشی و تفریحات سالم کشور و نظارت بر فعالیت‌های آنها طبق آیین‌نامه‌ی مصوب.
* همکاری و راهنمایی فدراسیون‌ها و هیئت‌های ورزشی از نظر حسن اجرای وظایف اداری و مالی و برنامه‌های ورزشی.
* بازرسی و نظارت در امور فنی مربوط به ورزش و تربیت بدنی در مدارس، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌های عالی، سایر سازمان‌های دولتی و نهادهای انقلابی.
* ایجاد بستری مناسب جهت برقراری ارتباط واحدهای تحت پوشش سازمان یا مراکز بین‌المللی تخصصی علمی ورزشی به منظور دستیابی به آخرین اطلاعات و دستاوردها در زمینه‌های مربوط.
* پیش‌بینی تمهیدات برای مشارکت هرچه بیشتر بخش‌های غیردولتی و تحکیم نهضت داوطلبی در فعالیت‌های ورزشی (مجموعه اهداف، وظایف و پست‌های سازمانی سازمان تربیت بدنی، 1383: 1).
* توسعه و تعمیم ورزش و هماهنگ ساختن فعالیت‌های تربیت بدنی و تفریحات سالم.
* ایجاد و اداره‌ی امور مراکز ورزش و توسعه و ترویج ورزش قهرمانی به منظور تحقق اهداف نظام.
* حل مسائل جوانان.
* استفاده‌ی بهینه از استعداد و توانایی‌های نسل جوان
* توسعه و تعمیم ورزش و پرورش نیروی بدی و تقویت روحیه‌ی سالم در افراد کشور
* تعلیم و تربیت داوران و مربیان ورزش در سراسر کشور
* همگانی کردن ورزش در سطح کشور
* تعمیم ورزش در روستاها و مناطق عشایری
* ارتقای سطح ورزش قهرمانی برای دستیابی به رتبه‌های برتر در میدان‌های بین‌المللی
* ارتقای سطح ورزش حرفه‌ای با رویکرد اقتصادی
* تأسیس، تجهیز و اداره‌ی ورزشگاه‌ها (استادیوم‌ها) و سایر مراکز ورزشی جهت توسعه‌ی آنها
* تدوین شاخص‌های مربوط به صدور و لغو پروانه‌ی باشگاه‌ها و تعیین صلاحیت اخلاقی مدیران مراکز ورزشی و تفریحات سالم کشور و نظارت بر فعالیت‌های آنها طبق آیین‌نامه‌ی مصوب
* هدایت و حمایت فدراسیون‌ها و هیئت‌های ورزشی برای دستیابی به اهداف ورزشی تعیین شده
* بازرسی امور فنی مربوط به ورزش و تربیت بدنی در مدارس، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌های عالی و سایر دستگاه‌های اجرایی برای تحقق اهداف تعیین شده
* ایجاد بستری مناسب جهت برقراری ارتباط واحدهای تحت پوشش سازمان با مراکز بین‌المللی تخصصی علمی ورزشی، به منظور دستیابی به آخرین اطلاعات و دستاوردها در زمینه‌های مربوطه
* فراهم کردن تمهیدات لازم برای تقویت مشارکت بخش غیردولتی و تحکیم نهضت داوطلبی در فعالیت‌های ورزشی. (قدیمی،... : 107- 97).
* شناسایی، نظارت، حمایت و تقویت تشکل‌های غیر دولتی جوانان
* شناسایی فعالیت‌های قابل واگذاری دستگاه‌های اجرایی به تشکل‌ها و سازمان‌های غیردولتی جوانان با همکاری مراجع مربوط
* بررسی عملکرد و میزان اثربخشی فعالیت‌های دستگاه‌های اجرایی مرتبط با امور جوانان و ارسال به مراجع مربوط
* ساماندهی و نظارت بر مراکز خدمات مشاوره‌ای و اطلاع‌رسانی جوانان
* طراحی و مدیریت برنامه‌های ملی ویژه و فرابخشی و نمونه‌سازی فعالیت‌های مربوط به جوانان با همکاری دستگاه‌های اجرایی مربوط
* تهیه و تدوین «برنامه‌ی جامع ساماندهی امور جوانان کشور» با عنایت به جایگاه نقش و مأموریت‌های اساسی دستگاه‌های مختلف دولتی و غیردولتی مرتبط با امور جوانان
* مطالعه و بررسی قوانین و مقررات مربوط به جوانان در جهت رفع کاستی‌ها و پیشنهاد برای تغییر و اصلاح یا وضع قوانین جدید به مراجع ذیصلاح با همکاری دستگاه‌های مربوط
* ساماندهی فعالیت‌های فراغتی نسل جوان متناسب با مقتضیات دوره جوانی در جهت سازندگی کشور و رفع محرومیت فرهنگی و اجتماعی جوانان در مناطق شهری و روستایی
* ارائه‌ی شیوه‌های مناسب برای استفاده‌ی بهینه از استعدادها و توانایی‌های جوانان و بهره‌گیری بیشتر از امکانات و منابع دستگاه‌های اجرایی مربوط
* همکاری در تعیین ضوابط و استاندارد برای فعالیت‌های مراکز فرهنگی و هنری مربوط به جوانان با دستگاه‌های اجرایی مربوط. (قدیمی،... 107- 97).
منبع مقاله :
یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول
تاریخچه‌ی شکل‌گیری سازمان‌های ورزشی در ایران در 14 شهریور 1306 شمسی (1926 میلادی) قانون «اجباری شدن درس ورزش و تربیت بدنی» به تصویب مجلس شورای ملی سابق رسید. این قانون به پیشنهاد مرحوم سید محمد تدین، وزیر فرهنگ و در چهار ماده تصویب شد. این چهار ماده عبارت بودند از:
1. وزارت معارف مجاز است که ورزش را در همه‌ی مدارس جدید اجباری کند.
2. به غیر از ایام تعطیل، همه روزه در مدارس مزبور باید ورزش به عمل آید.
3. تعداد ساعت‌ها و اوقات ورزش و تربیت آن را وزارت معارف تعیین خواهد کرد.
4. این قانون پس ازتصویب تا مدت یک سال در مرکز ایالت و ولایت و تا مدت سه سال در سایر نقاط به موقع اجرا گذاشته خواهد شد. (برزگر، 352: 1350)
ولیکن به واسطه عدم و یا کمبود امکانات کافی اجرایی، از حیث کمبود مربی، کمبود امکانات و وسایل ورزشی و نیز کمبود فضای ورزشی مناسب در مدارس، اجرای این قانون به طور کامل میسر نبود.
اولین تشکل ورزشی دولتی ورزش ایران با نام «انجمن تربیت بدنی و ورزش» در روز یکشنبه، دوم اردیبهشت ماه 1313 شمسی با ثبت اساسنامه، شخصیت حقوقی یافت. از چند ماه قبل انجمن شکل گرفته بود و نشست اولیه‌ی آن با حضور علی اصغر حکمت، حسین علاء، امان‌الله جهانبانی، سلیمانی اسدی، عیسی صدیق و ابراهیم شمس‌آوری تشکیل شد (سجادی، 1380: 39).
این جلسه که به دستور رضا پهلوی تشکیل شده بود، با نام انجمن ملی تربیت بدنی و با تقلید از سازمان‌های مشابه غربی پی‌ریزی شد و حسین علاء به ریاست آن برگزیده شد.
از مهم‌ترین فعالیت‌های نخستین انجمن ملی تربیت بدنی موارد زیر را می‌توان نام برد:
1. تهیه کتاب‌ها و مقررات ورزشی و پیشاهنگی مدرن اروپایی برای ورزشکاران ایرانی.
2. استخدام یک کارشناس تربیت بدنی از آمریکا (مستر گیبسون)
3. احداث یک ساختمان برای دفتر انجمن
4. تربیت تعدادی ورزشکار داوطلب برای آموزش مقررات ورزشی و پیشاهنگی و ... (آیریا، 1364: 309).
این انجمن از ابتدا، تحت نظر و قسمتی از تشکیلات وزارت فرهنگ وقت بود و بودجه انجمن تربیت بدنی از عوارض شهرداری‌ها و کمک‌های دولتی تأمین می‌شود (برزگر، 1350: 355).
تأکید اولیه‌ی این انجمن، تازه تأسیس بر ورزش مدارس و برگزاری مسابقات ورزشی در سطح مدارس بود. البته طی همان سال و با تشکیل پیشاهنگی در ایران، انجمنی با عنوان انجمن تربیت مربیان ورزش و پیشاهنگی به وجود آمد که این انجمن بر فعالیت‌های ورزشی سطوح خردسال و نوجوان متمرکز بود. همچنین در این زمان «پیشاهنگی دخترانه» نیز تشکیل شد که تلاش آن کشاندن دختران و بانوان به میدان‌های ورزشی بود (گودرزی، 1381: 17). بعد از انقلاب «سازمان تربیت بدنی» به نهاد ریاست جمهوی الحاق و از سازمان‌های وابسته به این نهاد شد و در نتیجه، ریاست این سازمان بر عهده‌ی یکی از معاونان رئیس جمهور است و توسط شخص رئیس جمهور نیز منصوب می‌شود. باید توجه داشت که رونق نسبی ورزش مترادف و همساز با استقبال دولت از آن بود. نخستین نمایش ورزشکاران ایران در سالروز تولد محمد رضا پهلوی در 1318 برگزار شد. در دورانی که او عنوان ولیعهد داشت و به ورزشکار بودنش می‌بالید و تصاویر روزهای تحصیلش در سوئیس همه جا چاپ می‌شد. در این روز اعضای تیم فوتبال سرباز و دبیرستان نظام که به ترتیب مقام‌های اول مسابقات فوتبال دسته‌های آزاد و دبیرستان‌های تهران را به دست آورده بودند، جایزه‌های خود را از دست وی گرفتند (صدر، 1389: 28).
ضمن آنکه افتتاح استادیوم بزرگ امجدیه در 1318 به ظرفیت 15 هزار نفر در تهران جنبش وسیعی در ورزش ایران به وجود آورد (برزگر، 1350: 359).
در 1320 و بعد از واگذاری زمام امور کشور به محمد رضا پهلوی، انجمن تربیت بدنی، با این دیدگاه که ورزش و تربیت بدنی برای همه‌ی مردم است و به منظور همگانی کردن ورزش شکل گرفت و بدین منظور، مسئولیت ورزش نوجوانان و جوانان مدرسه‌ای و یا به تعبیری ورزش آموزشگاه‌ها زیر نظر وزارت فرهنگ قرار گرفت و ورزش عمومی، قهرمانی و پیشاهنگی را انجمن تربیت بدنی اداره می‌کرد.
بیشتر بخوانید: روشهای کسب درآمد باشگاه های ورزشی
درواقع در این سال تربیت بدنی به دو بخش متمایز تربیت بدنی آموزشگاه‌ها و ورزش دسته‌جات آزاد و پیشاهنگی تفکیک شد.
سیاستمداران، پیشگامان ورزش در ایرن بودند. طی سال‌های 1313 تا 1325 افرادی در رهبری ورزشی ورزش ایران دخیل شدند که همگی سیاست‌پیشه بودند. کسانی مثل حسین علاء، حسین سمیعی، محمد علی تربیت، الهیار صالح، ابوالحسن ابتهاج و غلامعلی شایگان (صدر، 1379: 27).
بعد از اتمام جنگ جهانی دوم و ثبات نسبی در کشور، ضرورت تأسیس کمیته‌ی ملی المپیک احساس شد و در نتیجه، 15 فدراسیون و هسته‌ی مرکزی المپیک ایجاد شد و ایران در 1325 شمسی (ژوئن 1947 میلادی) به عضویت «کمیته‌ی بین‌المللی المپیک، IOC» درآمد و یک سال بعد 38 ورزشکار ایرانی در المپیک 1948 لندن حضور یافتند و اولین مدال المپیکی ایران هم در اولین حضور، مدال برنزی بود که جعفر سلماسی و در رشته‌ی وزنه‌برداری به دست آورد.
انجمن تربیت بدنی، در 1337 به «سازمان تندرستی و جوانان و تربیت بدنی ایران» تغییر نام داد. از 1343 «سازمان ملی تربیت بدنی و تفریحات سالم»، در زیر مجموعه‌ی وزارت آموزش و پرورش و با ریاست یکی از معاونان وزیر اداره می‌شد.
در 1350 «سازمان تربیت بدنی» با تصویب مجلس شورای وقت مستقل شد و زیر نظر مستقیم نخست‌وزیر اداره می‌شد و در ادامه ادارات کل تربیت بدنی در استان‌ها زیر نظر اداره‌ی کل تربیت بدنی در استان‌های مختلف ایجاد شد و همه‌ی فعالیت‌های ورزشی استان‌ها زیر نظر اداره‌ی کل تربیت بدنی استان و هیئت‌های ورزشی به انجام می‌رسید. ضمن آنکه طی این سال‌ها، به تربیت مربیان ورزشی توجه شد و دوره‌های تعلیماتی تربیت مربی شکل گرفت و ده‌ها مربی تربیت شدند. درواقع در 1317 به همت آقای بهاءالدین پازارگاد دانشسرای مقدماتی تربیت بدنی به جای دارالمعلمین سابق که از 1313 تعطیل شده بود، تأسیس شد و کار خود را آغاز کرد و برای نخستین بار به گزینش تربیت بدنی پرداخت.
دانشسرای عالی نیز در 1316 در اندیشه‌ی تأسیس دوره‌ی لیسانس افتاد و به پذیرش دانشجو نیز برای این منظور اقدام کرد؛ اما به علت کمبود استادان شایسته، دانشجویان را ناچار، به رشته‌های دیگر تحصیلی منتقل کرد. سپس از 1335 پس از فراهم آمدن شرایط لازم و رفع کمبود استاد، بار دیگر برای رشته‌ی تربیت بدنی دانشجو پذیرفت (کریمی، 1373: 195).
از سال تحصیلی 54- 1353، دانشگاه تهران، پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد تربیت بدنی را آغاز کرد.
«سازمان تربیت بدنی» که از 1350 مستقل شده بود، در مرداد ماه 1355، به علت کسب نتایج ضعیف در بازیهای المپیک 1976 مونترال کانادا منحل شد و بار دیگر و این بار به طور موقت زیر پوشش وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت و پس از سیزده ماه و در شهریور 1356 به طور رسمی با تصویب مجلس، به معاونت ورزشی وزارت آموزش و پرورش انتقال پیدا کرد و درنتیجه‌ی همه‌ی دارایی‌ها، امکانات و وظایف قانونی و اجرایی سازمان تربیت بدنی به این وزارتخانه منتقل شد.
اما بعد از انقلاب «سازمان تربیت بدنی» به نهاد ریاست جمهوی الحاق و از سازمان‌های وابسته به این نهاد شد و در نتیجه، ریاست این سازمان بر عهده‌ی یکی از معاونان رئیس جمهور است و توسط شخص رئیس جمهور نیز منصوب می‌شود.
سازمان تربیت بدنی، در زیرمجموعه‌ی قوه‌ی مجریه جای گرفته و یک مؤسسه و نهاد دولتی مستقل است؛ از آنجایی که در زیرمجموعه‌ی وزارتخانه‌ی معینی قرار نمی‌گیرد و زیر نظر مستقیم رئیس جمهور است. در مجلس هشتم تصمیم بر این شد که سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان با هم ادغام شود. در تاریخ 8 دی ماه 1389 این ادغام قطعیت یافت و وزارت ورزش و جوانان به عنوان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به مسائل مربوط به ورزش و جوانان در ایران شروع به کار کرد. این سازمان امور اساسی جوانان را در دو حوزه‌ی ورزش و جوانان عهده‌دار شد. باید در نظر داشت که همگام با سازمان تربیت بدنی، سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی دیگری نیز در ورزش فعالیت مستقلی دارند. توسعه و تعمیم ورزش دانش‌آموزی در سطح آموزشگاه‌های کشور بر عهده‌ی اداره‌ی کل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش است و مسئولیت ورزش دانشجویی و تعمیم ورزش در دانشگاه و اعزام تیم به بازیهای جهانی دانشجویان و... بر عهده‌ی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و امور مربوط به ورزش کارگران در سطح کشور، برنامه‌ریزی و سازماندهی مسابقات و آموزش‌های ورزشی و ساخت اماکن ویژه‌ی کارگران از طریق اداره‌ی کل تربیت بدنی وزارت کار و امور اجتماعی صورت می‌گیرد. ضمن آنکه تربیت بدنی نیروهای مسلح، سیاستگذاری، سازماندهی در نیروهای مسلح و فعالیت‌هایی نظیر اعزام تیم به بازیهای بین‌المللی ارتش‌های جهان را بر عهده دارد.
هدف و وظایف سازمان تربیت بدنی
هدف و وظایف سازمان تربیت بدنی در ماده‌ی چهارم قانون تأسیس سازمان تربیت بدنی مصوب خرداد ماه 1350 که با تغییراتی بر اساس مصوبات شورای انقلاب و مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، آورده شده بود، لیکن در بهمن ماه 1383 چند بند درباره‌ی ورزش حرفه‌ای به وظایف سازمان اضافه شد که بر اساس این هدف و وظایف سازمان بر اساس آخرین تغییرات و با توجه به ماده‌ی 104 و تبصره‌ی 2 ماده‌ی 8 قانون استخدام کشوری عبارت است از:الف) هدف
پرورش نیروهای جسمانی و تقویت روحیه‌ی سالم در افراد و توسعه و تعمیم ورزش و هماهنگ ساختن فعالیت‌های تربیت بدنی و تفریحات سالم و همچنین ایجاد و اداره‌ی امور مراکز ورزش و توسعه و ترویج ورزش قهرمانی به منظور تحقق اهدف نظام جمهوری اسلامی ایران.ب) وظایف کلی
* توسعه و تعمیم ورزش و پرورش نیروی بدنی و تقویت روحیه‌ی سالم در افراد کشور.* تعلیم و تربیت داوران و مربیان ورزش در سراسر کشور.
* ارتقای سطح دانش علمی، فنی و تخصصی کارکنان سازمان در سطوح مختلف.
* همگانی کردن ورزش در سطح کشور.
* ارتقای سطح ورزش قهرمانی جهت کسب جایگاه برتر در میدان‌های بین‌المللی.
* ارتقای سطح ورزش حرفه‌ای با رویکرد اقتصادی.
* تعمیم ورزش در روستاها و مناطق عشایری.
* تأسیس و تجهیز اداره‌ی ورزشگاه‌ها (استادیوم‌ها) و مراکز اسکی و سایر مراکز ورزشی تابع سازمان تربیت بدنی و کمک به توسعه‌ی آنها.
* صدور و لغو پروانه‌ی باشگاه و تأسیس و تعیین صلاحیت اخلاقی مدیران مراکز ورزشی و تفریحات سالم کشور و نظارت بر فعالیت‌های آنها طبق آیین‌نامه‌ی مصوب.
* همکاری و راهنمایی فدراسیون‌ها و هیئت‌های ورزشی از نظر حسن اجرای وظایف اداری و مالی و برنامه‌های ورزشی.
* بازرسی و نظارت در امور فنی مربوط به ورزش و تربیت بدنی در مدارس، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌های عالی، سایر سازمان‌های دولتی و نهادهای انقلابی.
* ایجاد بستری مناسب جهت برقراری ارتباط واحدهای تحت پوشش سازمان یا مراکز بین‌المللی تخصصی علمی ورزشی به منظور دستیابی به آخرین اطلاعات و دستاوردها در زمینه‌های مربوط.
* پیش‌بینی تمهیدات برای مشارکت هرچه بیشتر بخش‌های غیردولتی و تحکیم نهضت داوطلبی در فعالیت‌های ورزشی (مجموعه اهداف، وظایف و پست‌های سازمانی سازمان تربیت بدنی، 1383: 1).
وزارت ورزش و جوانان
در مجلس هشتم تصمیم بر این شد که سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان با هم ادغام شود. در تاریخ 8 دی ماه 1389 این ادغام قطعیت یافت و وزارت ورزش و جوانان به عنوان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به مسائل مربوط به ورزش و جوانان در ایران شروع به کار کرد. این سازمان امور اساسی جوانان را در دو حوزه‌ی ورزش و جوانان عهده‌دار شد.اهداف وزارت ورزش و جوانان
* پرورش نیروی جسمانی و تقویت روحیه‌ی سالم در افراد* توسعه و تعمیم ورزش و هماهنگ ساختن فعالیت‌های تربیت بدنی و تفریحات سالم.
* ایجاد و اداره‌ی امور مراکز ورزش و توسعه و ترویج ورزش قهرمانی به منظور تحقق اهداف نظام.
* حل مسائل جوانان.
* استفاده‌ی بهینه از استعداد و توانایی‌های نسل جوان
وظایف کلی
1. حوزه‌ی ورزش
برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و نظارت به منظور:* توسعه و تعمیم ورزش و پرورش نیروی بدی و تقویت روحیه‌ی سالم در افراد کشور
* تعلیم و تربیت داوران و مربیان ورزش در سراسر کشور
* همگانی کردن ورزش در سطح کشور
* تعمیم ورزش در روستاها و مناطق عشایری
* ارتقای سطح ورزش قهرمانی برای دستیابی به رتبه‌های برتر در میدان‌های بین‌المللی
* ارتقای سطح ورزش حرفه‌ای با رویکرد اقتصادی
* تأسیس، تجهیز و اداره‌ی ورزشگاه‌ها (استادیوم‌ها) و سایر مراکز ورزشی جهت توسعه‌ی آنها
* تدوین شاخص‌های مربوط به صدور و لغو پروانه‌ی باشگاه‌ها و تعیین صلاحیت اخلاقی مدیران مراکز ورزشی و تفریحات سالم کشور و نظارت بر فعالیت‌های آنها طبق آیین‌نامه‌ی مصوب
* هدایت و حمایت فدراسیون‌ها و هیئت‌های ورزشی برای دستیابی به اهداف ورزشی تعیین شده
* بازرسی امور فنی مربوط به ورزش و تربیت بدنی در مدارس، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌های عالی و سایر دستگاه‌های اجرایی برای تحقق اهداف تعیین شده
* ایجاد بستری مناسب جهت برقراری ارتباط واحدهای تحت پوشش سازمان با مراکز بین‌المللی تخصصی علمی ورزشی، به منظور دستیابی به آخرین اطلاعات و دستاوردها در زمینه‌های مربوطه
* فراهم کردن تمهیدات لازم برای تقویت مشارکت بخش غیردولتی و تحکیم نهضت داوطلبی در فعالیت‌های ورزشی. (قدیمی،... : 107- 97).
2. حوزه‌ی جوانان
مطالعه و پژوهش در حوزه‌های راهبردی امور جوانان و ارائه‌ی راهبردهای مناسب برای حل مسائل آنان و هماهنگی مطالعات کاربردی دستگاه‌های اجرایی در این زمینه* شناسایی، نظارت، حمایت و تقویت تشکل‌های غیر دولتی جوانان
* شناسایی فعالیت‌های قابل واگذاری دستگاه‌های اجرایی به تشکل‌ها و سازمان‌های غیردولتی جوانان با همکاری مراجع مربوط
* بررسی عملکرد و میزان اثربخشی فعالیت‌های دستگاه‌های اجرایی مرتبط با امور جوانان و ارسال به مراجع مربوط
* ساماندهی و نظارت بر مراکز خدمات مشاوره‌ای و اطلاع‌رسانی جوانان
* طراحی و مدیریت برنامه‌های ملی ویژه و فرابخشی و نمونه‌سازی فعالیت‌های مربوط به جوانان با همکاری دستگاه‌های اجرایی مربوط
* تهیه و تدوین «برنامه‌ی جامع ساماندهی امور جوانان کشور» با عنایت به جایگاه نقش و مأموریت‌های اساسی دستگاه‌های مختلف دولتی و غیردولتی مرتبط با امور جوانان
* مطالعه و بررسی قوانین و مقررات مربوط به جوانان در جهت رفع کاستی‌ها و پیشنهاد برای تغییر و اصلاح یا وضع قوانین جدید به مراجع ذیصلاح با همکاری دستگاه‌های مربوط
* ساماندهی فعالیت‌های فراغتی نسل جوان متناسب با مقتضیات دوره جوانی در جهت سازندگی کشور و رفع محرومیت فرهنگی و اجتماعی جوانان در مناطق شهری و روستایی
* ارائه‌ی شیوه‌های مناسب برای استفاده‌ی بهینه از استعدادها و توانایی‌های جوانان و بهره‌گیری بیشتر از امکانات و منابع دستگاه‌های اجرایی مربوط
* همکاری در تعیین ضوابط و استاندارد برای فعالیت‌های مراکز فرهنگی و هنری مربوط به جوانان با دستگاه‌های اجرایی مربوط. (قدیمی،... 107- 97).
منبع مقاله :
یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول
