معرفی عاقرقرحا و خواص درمانی آن

Anacyclus pyrethrum DC.، نام فرانسه Pyrethre d Afrique و نام انگلیسی آن Pellitory of Spain می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب ستی، عاقرقرحا، عود القریح، اصل الطرخون الجبلی و تاغندست نامیده شده است.
 

تیره گیاه:

کاسنی Compositae
 

نوع گیاه:

بوته
 

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله به ارتفاع حدود 20 سانتی‌متر با ساقه‌های کوچک و متعدد، برگ‌های تحتانی آن گسترده، برگ‌های فوقانی گیاه، قائم، کرکدار، باریک و دارای بریدگی‌های عمیق و برگ‌ها به رنگ سبز مایل به آبی جلوه می‌کنند. کاپیتول‌های گیاه با وضع منفرد بر روی ساقه ظاهر شده و شامل دو نوع گل می‌باشند. یکی لوله‌ای به رنگ زرد و دیگری زبانه‌ای که در سطح فوقانی، سفید رنگ و در سطح تحتانی ارغوانی مایل به بنفش می‌باشند. میوه‌اش فندقه و ریشه یا بیخ گیاه، راست، دراز و به طول حدود 20 سانتی‌متر و به ضخامت یک انگشت است. در ضمن طعم ریشه سوزنده‌ی زبان و گرم می‌باشد.
 

طبیعت ریشه‌ی عاقرقرحا:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی گرم و خشک می‌باشد.


 

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورها خصوصاً در کشورهای آفریقایی، اروپایی و در شبه قاره‌ی هند انتشار دارد.
 

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در ریشه‌ی عاقرقرحا:

تانن، اینولین، صمغ، یک ماده‌ی زرد رنگ و پیرترین در آن مشخص شده است.
 

بخش مورد استفاده:

ریشه‌ی گیاه
 

نحوه مصرف:

معمولاً ریشه را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.
 

خواص درمانی:

نیرودهنده و مقوی بدن، ادرارآور و خارج کننده بلغم، بازکننده عروق و قاعده‌آور، محرک قلب و تقویت کننده نیروی جنسی، محکم کننده دندان‌ها (مزه مزه کردن جوشانده ریشه در دهان) و بازکننده انسداد مجاری ادراری می‌باشد. در ضمن برای کزاز، رعشه، فلج، سستی بدن، لکنت زبان و درد سینه، مفاصل و سیاتیک نیز مفید است. در استعمال خارجی گرد ریشه به شدت عطسه‌آور می‌باشد.
 

تذکر:

با آن که ریشه خواص ذکر شده را دارد باید کمتر در استعمال داخلی استفاده شود و باید در نهایت احتیاط و به مقدار کم مصرف شود زیرا عوارضی از جمله مسمومیت، احساس کسالت عمومی، تهوع، دلپیچه، اسهال و سردردهای شدید به وجود می‌آورد.

منبع مقاله: صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.