خصوصيات و مراقبت از نوزاد تازه متولد شده

هر کودک با ديگري متفاوت بوده و کودک شما بسيار ويژه مي باشد زيرا متعلق به شماست .از لحظه اي که اولين بار کودکتان را مي بينيد و او را در آغوش مي گيريد ،با يک انسان کوچک ويژه آشنا خواهيد شد . همه ي بچه ها نياز به آسايش ، دادن غذا به ايشان که ضامن سلامتي است و حفظ از خطر دارند.
همه بچه ها به محبت ،بازي کردن ، صحبت کردن و استراحت کافي احتياج دارند .الگوي خواب ، خوراک و رفتار کودک شما کاملاً منحصر به خودش بوده و بايد بدانيد که بچه ها معمولاً چه کاري انجام مي دهند و چگونه رفتار مي کنند . نبايد ناراحت شويد اگر بچه ي شما پس از خوردن غذا نمي خوابد و اين چنين در کتاب ها نوشته شده و کودک همسايه اين گونه است !
احساس اضطراب در روزهاي اوليه مخصوصاً براي اولين نوزاد کاملاً طبيعي است اين امر در صورت وجود حمايت يکي ديگر از اعضاي مسن خانواده يا حتي يک دوست يا همسايه ي با تجربه کمک بسيار خوبي مي باشد .
برخي از پدرها پس از به دنيا آمدن کودک جديد احساس فراموش شدگي پيدا مي کنند در حالي که تفاهم بين زن و شوهر بايستي تقويت شده و در جهت علاقه فعالانه براي مراقبت از کودک باشد .

کودک شما چه شکلي است ؟

آيا شما انتظار داشتيد که يک فرشته ي کوچک برايتان ظهور کند ؟ بله او بسيار دوست داشتني است اما نياز به زمان دارد تا خود را قابل قبول تر جلوه کند .
سر کودک هنگام زايمان و عبور از کانال زايماني ، باريک و فشرده شده و بنابراين صورتش ممکن است کمي پف آلود و سر مقداري دراز شده باشد . اين امر پس از يک يا دو روز به حالت طبيعي بر مي گردد .بچه هاي شرقي با موهاي سياه به دنيا مي آيند که ممکن است با ماده ي چسبنده اي به نام ورنيکس پوشيده شده باشند .اين مواد پس از يک يا دو روز خشک و کنده و پوست تميز مي شود .پوست ممکن است قرمز بوده تاول هايي داشته باشد و در ناحيه ي ران ها ،زير بغل و ناحيه ي گردن با ورنيکس پوشيده شده باشد . اين مواد بعد از دو روز خشک شده و پوست تميز صورتي رنگ آشکار مي شود .نيازي به حمام کردن کودک براي زدودن اين مواد نيست و گفته مي شود حتي اين مواد محافظ پوست عليه عفونت ها مي باشند .از طرف ديگر ، کندن ورنيکس پوست ممکن است پوست را مجروح و مستعد عفونت بنمايد . وزن بچه معمولاً حدود 3 کيلوگرم بوده اما بين 2/5 تا 3/5 کيلوگرم متغير
است.کودکان بزرگتر همانند کودکان کوچکتر نياز به توجه ويژه دارند .

يک نوزاد چه کاري مي تواند انجام دهد ؟

به محض متولد شدن ،کودک يک گريه قوي را سر مي دهد که نشان دهنده ي ورود به دنيا مي باشد .اين گريه به منبسط کردن ريه ها کمک مي کند .
در زندگي داخل رحمي ،جفت ، اکسيژن بچه را از طريق بند ناف تأمين مي کند و در نتيجه ريه کودک غير فعال مي باشد .پس از تولد، ريه ها منبسط شده و تمام نياز اکسيژن کودک را تأمين مي نمايند .پس از بريده شدن بند ناف ، نوزاد از مادر جدا مي شود .غريزه نوزاد براي زنده ماندن بسيار قوي بوده و مي تواند شير را بمکد و قورت بدهد ، مي تواند سرفه و عطسه نموده و هنگامي که ناراحت يا گرسنه است گريه کند .به نظر مي رسد که به دور نگاه مي کند زيرا بينايي او هنوز در حد کمال نمي باشد .مي تواند بشنود و از يک صداي بلند از جايش تکان بخورد .در اين زمان به هرحال نيازي به صحبت کردن و راه رفتن ندارد .مي تواند لبخند بزند اما غير قابل درک مي باشد ولي اکثر خانم ها انتظار دارند که کودکشان چند ساعت پس از تولد به ايشان لبخند بزند !
کودک دوست دارد که نزديک و در تماس با بدن مادر قرار داشته و بنابراين هنگام بغل کردن ، آرام مي شود .مادر دوست دارد بيش از حد نوزاد را بغل کرده و عشق و رضايت از چيزي که ساخته است را با تمام وجود احساس
نمايد.کودک به زودي دست ها را تشخيص و در بغل فرد آشنا آرام گرفته و ناآرامي خود را در بغل فرد ناآشنا نشان مي دهد .کودک دوست دارد که در نزديک و آغوش قرار بگيرد .او ظريف و شکننده به نظر مي رسد اما در برابر سنش کاملاً قوي بوده و هنگامي که بايد او را محکم نگه داريد ، با قدرت عمل کرده و از آسيب و جراحت وي ترس نداشته باشيد .کودکان به دنيا مي آيند تا به آن ها عشق ورزيده شود و نياز آن ها به محبت و دوست داشتن ، همانند نياز بقيه افراد به غذا مي باشد .

دماي اتاق

بچه قبل از تولد در حرارت ثابتي ،درون رحم قرار داشته است و تغيير ناگهاني درجه حرارت را دوست ندارد .دماي اتاق بايستي مناسب ـ نه سرد و نه گرم ـ باشد .در صورتي که اتاق داراي کولر يا تهويه مطبوع مي باشد ، بايستي کودک را با يک ملحفه يا پتوي سبک پوشاند .مشکلات جدي مي توانند در صورتي که دماي اتاق به طور ناگهاني افت کند ، به وجود آمده و اين امر در صورتي که طفل در خواب باشد ، خطرناک تر است .بنابراين در آب و هواي سرد ، کيسه خواب براي بچه بسيار مناسب مي باشد .

خواب و خوراک

خوراک و خواب کودک شما به طور زيادي با هم ارتباط دارند زيرا اين دو ، نياز اصلي نوزاد مي باشند .بلافاصله بعد از تولد بايستي بچه را روي سينه مادر گذاشت .بسياري مطالعات نشان داده اند که اين زمان ، بهترين وقت براي توليد شير در مادر مي باشد .کودک مي داند که چگونه شير را مکيده و مادر بايد او را در کنار خود در بستر يا در آغوش و بازوان خود قرار داده و با نوک پستان گونه او را نوازش دهد .او دهانش را به طرف پستان آورده و مکيدن را شروع مي کند .دو تا سه روز اول مقدار شير کم مي باشد ، اما در اين زمان ، نيازهاي کودک نيزمحدود بوده و معمولاً براي تأمين نيازهاي او کاملاً کافي است و نيازي به شير اضافي ، آب قند و ...نمي باشد .شير موقت چند روز اول را کلستروم يا آغوز گويند که به رنگ زرد يا کرم رنگ و غني از پروتئين بوده و در مقابل بسياري از عفونت ها ، بچه را محافظت مي کند اين باور که کلستروم يا آغوز براي کودک مناسب نيست ، کاملاً غلط مي باشد .
بهترين طريق تغذيه موفق پستاني ،نگه داشتن مادر و فرزند با يکديگر بوده و بنابراين مادر مي تواند هر زماني که بچه بيدار و گرسنه به نظر مي رسد ، به او شير بدهد .اين کار را «هم اتاقي » گويند .اغلب بيمارستان ها و خانه هاي بهداشتي اين روش را دنبال مي کنند و عده اي هم به تدريج در حال تغيير به سمت اين روش هستند .در صورتي که نوزاد ، جدا از مادر قرار داده شود ،هر سه يا چهار ساعت بايستي او را به پيش مادر بياورند کودک معمولاً در طول روز هر سه يا چهار ساعت براي شير خوردن بيدار شده و در طي شب هم اين گونه مي باشد .کودک تفاوت بين شب و روز را نمي داند و نبايستي بين تغذيه روزانه و تغذيه شبانه او فرقي قايل شويد .پس از روز سوم يا چهارم تولد ، شير مادر افزايش يافته و افزايش وزن کودک شروع خواهد شد . همه ي اطفال در سه يا چهار روز اول زندگي مقداري از وزن خود را از دست مي دهند .کودک به زودي دوره هاي خوردن و خوابيدن را افزايش داده و بلافاصله پس از بيدار شدن احتياج به تغذيه پيدا مي کند .به تدريج ياد مي گيرد که بدون گريه کردن بيدار شده ،به دست هايش و اشياء رنگي اطرافش نگاه کند يا فقط به دور خيره شود .

برخي ويژگي هاي نوزاد تازه متولد شده

1 ـ قسمت نرم روي قسمت جلوي سر (فونتانل ):والدين ممکن است قسمت مثلثي شکل بدون استخواني را روي جلوي سر کودک متوجه شوند . اين قسمت را فونتانل گويند .به طور طبيعي اين قسمت از سر اين گونه بوده تا عبور از کانال زايماني و رشد سر همگام با رشد بدن که ضامن رشد سريع مغز مي باشد را تسهيل نمايد .اگر چه اين قسمت نرم مي باشد ولي خطري براي سر بچه وجود نداشته زيرا لايه وپوشش محکمي به جاي استخوان در آن جا وجود دارد .اين قسمت (فونتانل )بين يک تا دو سالگي بسته مي شود . در قسمت پشت سر هم فونتانل ديگري وجود دارد که کوچکتر بوده و بين 3 تا 4 ماهگي بسته مي شود .
2 ـ نقاط مونگولين :بسياري از نوزادان به هنگام تولد لکه هاي آبي رنگ در قسمت باسن و پشت دارند .اين موارد ممکن است کوچک بوده يا قسمت اعظم پشت را بپوشاند .اين لکه ها حتي ممکن است در قسمت هاي ديگر بدن نظير مچ دست ، زانوها و مچ پا نيز تظاهر يابند .
آن ها ارتباطي با بيماري داون يا مونگوليسم که نوعي عقب ماندگي ذهني است و ممکن است در مورد آن ها چيزي شنيده يا خوانده باشيد ، ندارند . اين لکه ها در عرض چند ماه به تدريج محو مي گردند .
3 ـ خال :اين موارد ، لکه هاي صورتي يا بنفش رنگ بوده که ممکن است حتي کمي از پوست برجسته باشد .برخي از آن ها به تدريج محو شده ولي بعضي ديگر اين گونه نيستند .پزشک اطلاعات بيشتري را درصورت نياز به شما خواهد داد .
4 ـ خونريزي از واژن :گاهي اوقات ، کودک دختر ممکن است در دومين يا سومين روز تولد مقداري خونريزي از واژن داشته باشد .اين خونريزي بسيار ناچيز بوده و خطري ندارد .اين حالت نيز به علت محروميت از هورمون هاي مادر مي باشد .
5 ـ سفال هماتوم :گاهي تورم برجسته اي در يک طرف سر (يا به طور نادر در هر دو طرف سر )در روز دوم يا سوم ايجاد مي شود .اين امر به علت خونريزي خفيف لايه خارجي استخوان سر به علت فشرده شدن سر در کانال زايماني مي باشد .اين حالت چند هفته بعد محو شده و نيازي به درمان ندارد .به هرحال در صورتي که محو نشد يا بزرگ تر گرديد ، بايستي با پزشک مشورت کنيد .

نوزادان نارس

اگر جنين قبل از تاريخ مقرر به دنيا آيد به او نارس يا پره ترم گويند .به طور دقيق تر ،اين واژه براي کودکاني که قبل از 37 هفتگي حاملگي به دنيا مي آيند به کار مي رود اما به طور عام براي جنيني که قبل از ماه نهم حاملگي ( 40 هفتگي )به دنيا مي آيد ، به کار مي رود . به طور طبيعي نوزاد در اين حالت اندازه و وزن کمتري دارد زيرا وقت کمتري براي رشد درون رحمي داشته است .او زمان کافي براي تکامل اعضاء حياتي مثل کليه ها ،ريه ها کبد و ... نداشته و مکانيسم تنظيم درجه حرارت بدن او نيز به خوبي تکامل نيافته است و بدن او در زمستان ، سرد و در تابستان ، گرم مي گردد .تغذيه او مشکل بوده ، زيرا قدرت کافي جهت مکيدن ندارد . چنين کودکي به آساني تحت هجوم عفونت ها قرار مي گيرد وسعت مشکلات و ضايعات بستگي به ميزان نارس بودن او دارد .نوزاداني که به موقع به دنيا مي آيند ولي وزن کمتر از 2/5 کيلوگرم دارند را نوزادان LBW يا وزن کم موقع تولد گويند .اين امر ممکن است به علت تغذيه ضعيف مادر يا عفونت ها يا بيماري هاي قلبي و کليوي باشد اما اغلب علت خاصي پيدا نمي شود . به طور کلي مادران سالم ، به احتمال بيشتري نوزادان با وزن طبيعي در زمان مقرر نسبت به مادران بيمار و سوء تغذيه اي به دنيا خواهند آورد .
نوزادان با وزن کمتر، به مراقبت ويژه و توجه خاص به تغذيه و درجه حرارت نياز دارند از آن ها بايستي به دقت مراقبت شده و از عفونت و سرما محافظت گردند .نوزاد نارس نياز به بستري شدن و مراقبت در بيمارستان دارد . او نمي تواند به خوبي شير را بمکد اما شير مادر براي او لازم بوده بنابراين مادر مي تواند شير خود را با فشردن هاله رنگي نوک پستان با انگشتان دوشيده و به وسيله ي شيشه شير با سوراخ ريز يا با لوله اي که در مري يا معده از طريق بيني يا دهان کار گذاشته مي شود ، نوزاد را تغذيه کند .در اين زمان نه تنها شير مادر ، بهترين غذا براي کودک مي باشد ، بلکه دوشيدن منظم پستان باعث توليد بيشتر و بيشتر شير گشته و هنگامي که بچه توانايي مکيدن را بدست آورد ، خواهد توانست به خوبي و به اندازه ي کافي از پستان تغذيه کند . برخي ، شيرهاي مصنوعي را براي کودک شروع کرده و مشکل را با شير مادر رفع نمي نمايند که در نتيجه پس از مدتي شير مادر هم قطع يا خشک مي شود .
دستگاه گوارش نوازد بسيار حساس بوده و با شير مادر مشکل خاصي را نخواهد داشت .هرگونه تلاش بايستي براي شيردهي مادر به نوزاد صورت گيرد .
هنگامي که نوزاد نارس به وزن 2500 گرم رسيد ،مراقبت خاص ديگري را نياز نخواهد داشت .والدين ممکن است در ابتدا در مورد بلند کردن و بغل نمودن او دچار وحشت شوند ولي پس از مدتي عادت خواهند کرد .اين نوزادان ظريف ، درست همانند بقيه نوزادان با وزن بالاتر هنگام تولد ، رشد و تکامل پيدا خواهند کرد .آن ها ممکن است حتي افزايش وزنشان سريع تر از بقيه باشد . در ابتدا ممکن است به نظر برسد که فعاليت و رشد کمتري نسبت به ساير بچه هاي هم سن خود دارند ، ولي به زودي به حد آن ها خواهند رسيد .والدين نبايستي به مراقبت هاي ويژه از او ادامه داده و علت را ظريف و حساس بودن او عنوان کنند .با نوزاد نارس بايستي پس از طي دوران حساس و حياتي ،همانند يک بچه طبيعي رفتار شود .

دو قلويي

پزشک ، دو قلويي را در زمان حاملگي تشخيص داده و بنابراين بايستي مجموعه اي دوتايي را قبل از زايمان فراهم آوريد .حاملگي دو قلويي مراقبت مشکل تري نسبت به يک قلويي داشته و اصولاً به علت کوچک بودن دو قلوها و داشتن برخي مشکلات که قبلاً براي نوزادان ظريف و کوچک ذکر شد و به علاوه اينکه آن ها دو تا هستند ،مي باشد .اما اگر وزن هر دو حدود 2500 يا بيشتر نباشد ، نيازي به مراقبت ويژه نداشته و قادر خواهند بود که پستان را بمکند . مادر مي تواند آن ها را پشت سر هم يا با يکديگر شير داده و حتي ممکن است به شير اضافي نياز داشته باشند .هر دو نوزاد مي توانند با شير مادر و شير اضافي ديگر در هر بار تغذيه شوند .در هر بار مي توان به يک نوزاد شير پستان و به ديگري شير غير مادر را داد و به ترتيب در هر بار تغذيه جاي شان عوض شده به اين ترتيب هر دو مي توانند از فوايد شير مادر بهره مند شوند . بسياري مادران به خوبي دو قلوهاي شان را از شير پستان تغذيه مي کنند .
دو قلوها ممکن است از يک جنس بوده يا يکي پسر و يکي دختر باشد . گاهي اوقات آن ها که کاملاً با هم يک شکل بوده و تشخيص آن ها از يکديگر مشکل مي باشد ؛ولي والدين کمتر اشتباه مي کنند . اين امر بسيار دوست داشتني است که رشد دو نوازد را با هم ببينيم .البته کار بيشتري براي والدين به وجود مي آيد ولي در عين حال لذت بيشتري براي والدين به همراه دارد .

ثبت تولد

بايد به خاطر داشت که تولد نوزاد را در ثبت احوال شهر ثبت کرده و شناسنامه گرفته شود .اين امر براي اثبات سن در هنگام نام نويسي در دبستان و بسياري مراسم پس از تولد ، لازم و ضروري مي باشد . برخي والدين بر اساس طالع بيني و ستارگان ، تاريخ تولد کودک را ثبت مي کنند .شما مي توانيد اين نوع ثبت را نيز انجام داده اما گرفتن شناسنامه ضروري مي باشد .

کمک هاي پدر خانواده

پدر مي تواند از بسياري جهات ياور مادر بوده و براي نوزاد و کار در خانه به مادر کمک نمايد .او مي تواند با شستن ظروف ، درست کردن غذا يا عوض کردن کهنه ي بچه ، کمک خود را ارايه کند .برخي پدران فکر مي کنند که بي تجربه و ناآزموده بوده و نمي توانند کودک را اداره کنند ولي بايد خاطرنشان کرد که آن ها مي توانند همانند مادر و حتي بهتر از او عمل کنند .اين تفکر که پدر به علت کار روزانه خسته بوده و نبايستي به وسيله ي بچه اذيت شود ،اشتباه است .مادر هميشه منتظر آمدن پدر مي باشد تا وقايع روزانه را به او گزارش دهد . مهم است که در لذت ها و مشکلات بچه شريک باشند ؛اين امر به درک بهتر بچه و هماهنگي در منزل کمک مي کند .کودک نياز به شناختن پدر همانند مادر داشته و بنابراين شراکت در کارهاي کودک ، براي بچه نيز مفيد مي باشد .علاوه بر اين ، والدين مي توانند مشکلات را با يکديگر بحث نموده و همديگر را پشتيباني نمايند . تقسيم مسئوليت کودک بين والدين ،راحتي بيشتري را به خانه خواهد آورد .
منبع:کتاب شما و فرزندانتان
/خ