چکیده:
از نظر هوشع، خدا داماد است و اسرائیل عروس بی وفای او. خدا به هوشع امر کرد با زنی به نام جومر ازدواج کند. جومر طبق پیش گویی خداوند به هوشع خیانت کرد و دل باخته و دل داده دیگران شد. جومر نماد قوم اسرائیل است که خدا را ترک گفته اند و به دنبال خدایان دیگر رفته‌اند.

تعداد کلمات: 1022 کلمه / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

نویسنده رضا گندمی نصر آبادی

هوشع به امر خدا برای نشان دادن رابطه موجود بین اسرائیل و خدا از رابطه زناشویی به عنوان نماد استفاده کرد. او در عصر یربعام دوم در حکومت شمالی زندگی می‌‌کرد. هوشع معاصر عاموس بود، چهل سال نبوت کرد و با بت پرستان به مبارزه برخاست. در عصر عاموس فساد روزافزون داخلی و تقویت دم افزون آشور باعث شد حکومت شمالی سقوط کند و ساکنان آن تبعید و سپس مشرک شوند.
از نظر هوشع، خدا داماد است و اسرائیل عروس بی وفای او. خدا به هوشع امر کرد با زنی به نام جومر ازدواج کند. جومر طبق پیش گویی خداوند به هوشع خیانت کرد و دل باخته و دل داده دیگران شد. جومر نماد قوم اسرائیل است که خدا را ترک گفته اند و به دنبال خدایان دیگر رفته‌اند . هوشع مانند خدا که قوم اسرائیل را به سوی خود می خواند،به دنبال جومر می رود و به رغم خیانتی که کرده،او را مشمول لطف و محبت خود می کند. هوشع از قوم اسرائیل می خواهد که توبه کنند و به سوی خدا بازگردند.

در پاره ای از موارد، از حلول خدا در قوم بنی اسرائیل به محبت خدا به آن قوم تعبیر شده و آن را به محبت مرد به زن تشبیه کرده اند،چنان که دوری قوم از خدا به زنا تشبیه شده است. از تورات نیز به صیغه مونث و به عنوان دختر و عروس خدا که بر عرش در کنار او نشسته، یاد شده است. در قبالا بر عنصر انوثیت در کیان المی تاکید شده است.
تعبیر پسران خدا در کتاب هوشع آمده است. این تعبیر دلالت بر برگزیدگی اسرائیل از طرف خدا دارد. اسرائیل نه فقط پسر خدا که نخستین زاده او بود. در اشعیا، متناظر با پسر بودن اسرائیل بحث از پدر بودن خدا به میان آمده است، آنجا که بنی اسرائیل به خدا گفتند: ٠ ،تو پدر ما هستی! حتی اگر ابرامیم و یعقوب نیز ما را فراموش کنند؟ تو ای خداوند، از ازل تا ابد پدر و نجات دهنده ما خوامی بود، ٠ در جای دیگری آمده است: ما الان ای خداوند، تو پدر ما هستی. ما گل هستیم و تو صانع ما هستی و جمیع ها مصنوع دست های تو می باشیم . در توجیه بدبختی‌ها و مصیبت‌ها، تعبیر ٠٠ پسر« که یهوه خطاب به فرعون گفت به قوم مبدل گشت. جایگاه و ارزش خاص قوم بیشتر در سفر خروج توصیف شده است.»
در تلمود، بنی اسرائیل به حبه زیتون تشبیه شده اند. از نویسندگان تلمود راجع به تشبیه یهود به درخت زیتون پرسیده شده، و آنها در پاسخ وجه شبه های زیر را مطرح کرده اند:
1 . درخت زیتون برک هایش را از دست نمی‌دهد، همچنان که تمام یهود در این عالم یا عالم بعدی از میان نمی روند.
2 . همان طدر که با فشردن زیتون روغن از آن استحصال می شود، جماعت بنی اسرائیل نیز به جاده صواب باز نمی کندردن مکر سر از تحمل آلام و عذاب.
3 . یهود از آن روی به حبه زیتون تشبیه شده که روغن زیتون را نمی توان با مواد دیگر مخلوط کرد. جماعت اسرائیل نیز ممکن نیست با ملت های دیگر مختلط شود. تلمود مدعی است که روح خدا از روح امت است، همچنان که پسر جزئی از مادر است؟ لذا کسی که به شخص یهودی تجاوز کند، مثل فردی است که به عزت المی تعدی و آن را جریحه دار کرده باشد. هر کس جماعت اسرائیل را دشمن بدارد یا از آنها اگراه داشته باشد مثل این است که با خدا دشمن باشد؟ به خصوص آنکه می دانیم آنکاه که بنی اسرائیل در سرزمین موعود بودند، خدا در بین ایشان بود و هنکام خروج از سرزمین شخینا با آنها بود، چون موسی چنین خواسته ای از خدا داشت. (1)

بیشتر بخوانید :انحرافات اخلاقی در شخصیت قومی یهود

تعبیر پسران خدا در کتاب هوشع آمده است. این تعبیر دلالت بر برگزیدگی اسرائیل از طرف خدا دارد. اسرائیل نه فقط پسر خدا که نخستین زاده او بود. در اشعیا، متناظر با پسر بودن اسرائیل بحث از پدر بودن خدا به میان آمده است، آنجا که بنی اسرائیل به خدا گفتند: ٠ ،تو پدر ما هستی! حتی اگر ابرامیم و یعقوب نیز ما را فراموش کنند؟ تو ای خداوند، از ازل تا ابد پدر و نجات دهنده ما خوامی بود، ٠ در جای دیگری آمده است: ما الان ای خداوند، تو پدر ما هستی. ما گل هستیم و تو صانع ما هستی و جمیع ها مصنوع دست های تو می باشیم . در توجیه بدبختی‌ها و مصیبت‌ها، تعبیر ٠٠ پسر« که یهوه خطاب به فرعون گفت به قوم مبدل گشت. جایگاه و ارزش خاص قوم بیشتر در سفر خروج توصیف شده است.»(2)

تشبیه اسرائیل به عرومی نیز متضمن مفهوم برگزیدگی است؟ در حزقیال از ادرشلیم به عنوان همسر بی وفا یاد می کندند؟ ادرشلیم سرزمینی بود که کسی به آن توجه نمی کندرد. خدا با آن پیمان ازدواج بت و آن را از آن خود کرد، اما ادرشلیم خیانت کرد و مرتکب زنا شد؟ یعنی ساکنان ادرشلیم بت های آشدری را پرستیدند و با آنها هم پیمان شد و بعد به بت های بابلی روی آوردند.

برگزیدگی و یکتاپرستی
چنان که گفته شد، اعتقاد به اینکه یهودیان قوم برگزیده خدایند، اساسا بر وعده خدا به ابرامیم و آبای اولیه استوار است. باب بیستم سفر خروج ناظر به این عهد است و آیه سوم آن با صراحت تمام رابطه اندیشه قوم برگزیده و مسئله یکتاپرستی را بیان می کند، آنجا که می گوید : « تو را خدایان دیگر غیر از من نباشد ». جیمز. بی. وینگز در کتاب درستایش تنوع دینی آیه فوق را بیانگر خواستگاه تفکرانحصارگرایی دینی در فرهنگ غربی می داند. او می گوید:
برخی از ادیان ادعای جهان شمولی و همه گرایی دارند و معتقدند برای تمام انسان ها در تمام زمان ها و مکان ما اعتبار و مرجعیت مطلق دارند. قبل از پرداختن به این موضوع یادآوری این نکته ضروری می نماید که چرا و چگونه چنین ادعاهایی در فرهنگ غربی به وجود آمد. شاید کمی بیش از سه هزار سال قبل، هنگامی که گفته شد «تو را خدایان دیگر غیر از من نباشد»، این اندیشه مطرح شد که خدای بی احد یگانه بر تمام خدایان دیگر برتری دارد. بعدها از این هم فراتر رفتند، و نه فقط منکر وجود خدایی همسنگ خدای خاص خود شدند، بلکه وجود خدایان دیگر را نیز انکار کردند، و این نقطه عطفی در تاریخ یهود بود. ادعای مربوط به «میچ خدای دیگر» مفهوم بت پرستی را در سنت دینی مطرح کرد. از نظر یهودیان بقیه اقوام خدایان باطل را می پرستیدند. کوتاه سخن آنکه پرستش هر خدایی جز خدای واحد و حقیقی که بر تمام هستی حاکم است، بت پرستی تلقی می شد. نتیجۀ منطقی خدای قومی و یگانه یهودیان، اندیشه قوم برگزیده بود. برگزیدگی آنان در گام نخست قبول توصیف فوق است. (3)

پینوشت‌ها :
1. المیسری، عبدالوهاب، مرسوعه الیهرد والیهودیه والصمیزمیه، ج. ٩ ، ص. ٧٢ ٢ . هوشع، ١ : ١٠ .
2 . پارکز، هنری بمفدرد، نحاایان وآدمیان: نقد مبانی فرهنگ و تمدن غرب، ترجمه: محمد بقای ماکان، ص ٩٣ .
3 . آشتیانی، جلال الدین، تحقیمی در دین یهود، مص ٧١١ - ٧١٢ .

منبع: رویکرد یهودیت به دیگر ادیان، رضا گندمی نصر آبادی ، قم انتشارات دانشگاه وادیان 1394

بیشتر بخوانید :
بازگشت بسوی خدا در قوس صعود عرفانی
صفات و مشخصات بنی اسرائیل در قرآن
انحصار گرایی یا برگزیدگی بنی اسرائیل