جاذبه های توریستی خراسان

جاذبه های تاریخی و معماری استان خراسان رضوی

استان خراسان رضوی بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی جمهوری اسلامی ایران است که بناهای آرامگاهی بیش ترین و مهم ترین چشم انداز معماری این منطقه را تشکیل می دهند. مجموعه های آرامگاهی، بناهايی هستند كه طی ساليان طولانی بر روی مدفن و مزار شخصيت‌های مذهبی و محبوب شكل گرفته‌اند و معمولاً شامل بنای حرم، ‌مساجد، مدارس،‌ كتاب خانه‌ها، كاروان سراها، آب انبارها، خانقاه‌ها و فضاهايی از اين قبيل می شوند. گسترش چنين مجموعه‌هايی، با گسترش مذهب، اعتبار و احترام صاحب مدفن و ارزش هنری و معماری بناهای ساخته شده ارتباط مستقیمی دارد.
برخی از مجموعه‌های آرامگاهی(مانند آستان قدس رضوی) در شكل گيری و پيدايش شهرها، نقش اساسی و مهمی ايفا كرده‌اند و به مركز فعاليت‌های مختلف مذهبی، سياسی،‌ اقتصادی و غيره تبديل شده‌اند. مجموعه ی آستان قدس رضوی یکی از با شکوه ترین بناهای آرامگاهی سراسر جهان اسلام است که وجود مبارک حضرت امام رضا(علیه السلام) را در برگرفته و سبب شده استان خراسان رضوی به بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی ایران تبدیل شود.
مجموعه ی آستان قدس رضوی که خود به تنهایی جاذبه ی معماری کم نظیری به شمار می رود، همراه با سایر بناها و آثار معماری این سرزمین؛ سبب شده اند که استان خراسان رضوی علاوه بر جاذبه های معنوی از نظر جاذبه های معماری و تاریخی نیز دارای اهمیت زیادی باشد. صحن‌های مجموعه ی آستان قدس رضوی دارای پنج صحن؛ عتيق(انقلاب)، جديد(آزادی)، امام خمينی (موزه)، جمهوری اسلامی و قدس است كه دو صحن آخری نوساز هستند. هر یک از صحن های مجموعه ی مقدس آستان قدس رضوی شاهکارهایی از معماران مختلف ایرانی را به نمایش می گذارند. از جمله آثار ارزشمند داخل حرم رضوی، سه محراب با شكوه مربوط به قرن های هفتم هجری است كه بر روی دو محراب، ‌كتيبه‌هايی به خط كوفی و بر سومی، كتيبه‌هايی به خط كوفی و ثلث و به رنگ لاجوردی بر زمينه سفيد، مشتمل بر آيات و احاديث نوشته شده است. درب های سه گانه حرم مطهر نيز از آثار با ارزش هنری به شمار می‌آيند. صندوق و ضريح مرقد كنونی، مربوط به دوره ی قاجار و بعد از آن است. صحن های حرم رضوی هر یک در دوره ای تاریخی ساخته شده اند و معماری هر یک از صحن ها؛ گویای روند معماری زمانه ی خود است.

مسجد زیبا، تاریخی و مشهور گوهرشاد در جنوب حرم مطهر رضوی قرار گرفته و به سبب دارا بودن انواع تزیینان چشم گیر و غنی، از دیدنی ترین مسجد های منطقه به شمار می آید. آرامگاه فردوسی شاعر بزرگ پارسی در سرزمین توس زيارتگاه مشتاقان ادبی است و شهر توس، شهرت و معروفيت خود را مديون آثار و شخصيت شامخ این شاعر ارجمند است. شهر توس که به نظر می سد در اواخر دوره ساسانيان، ساخته شده و زندان و گنبد هارونیه را در بر گرفته یکی دیگر از دیدنی ترین مناطق استان خراسان رضوی به شمار می آید.

بنای کاخ خورشید در مشهد مقدس و در وسط باغ بزرگی قرار گرفته که از آثار دوره ی نادر شاه افشار است و امروزه به مکانی برای بازدید همه ی مردم تبدیل شده است.
بناهای تاریخی و معماری متعددی در مناطق مختلف استان خراسان رضوی پراکنده شده اند؛ ولی مهم ترین و بیش ترین این بناها در شهرستان مشهد قرار گرفته اند. مجموعه ی کلات نادری مانند دره‌ای است كه توسط دو رشته كوه مرتفع محاصره شده و آثار باستانی آن به دوره ی نادرشاه افشار تعلق دارند. كتيبه ی نادری واقع در خارج از قلعه ی نادری (دربند نفتی) به زبان تركی و به خط نستعليق در بدنه ی كوه قرار گرفته؛ دروازه ی ورودی، دروازه ی دهچه، دروازه ی چوب بست، دروازه ی گشتانه، دروازه ی نفتی، دربند ارغون شاه، همراه با عمارت خورشيد و تخت دختر مجموعه بناهایی هستند که بر روی تپه‌ای، به امر نادرشاه ساخته شده و اكنون آثار پراكنده ای از آن ها به جای مانده که برای گردشگران جذاب و دیدنی هستد.
درفاصله ی 6 كيلومتری شهر قاين و در دامنه كوه معروف به ابوذر، آرامگاه بوذرجمهر؛ شاعر و اديب بزرگوار زمان سلطان محمود غزنوی قرار گرفته که بسيار زيبا و دلگشا بوده و از قدمتی ديرينه برخوردار است. آتشكده بازه هور در روستای رباط سفيد تربت حيدريه واقع شده و از بناهای باستانی این منطقه به شمار می رود. مسجد جامع رشتخوار در تربت حیدریه، مسجد مولانا در تربت جام، مسجد كوشک درقاین، مسجد جامع سنگان در خواف از دیگر بناهای تاریخی و قدیمی استان خراسان رضوی به شمار می روند.
مدرسه های زیادی نیز در کنار مسجد های متعدد استان خراسان رضوی بنا شده اند که برخی از آن ها از جمله مدرسه های دومناره گلشن، ميرزا جعفر و مدرسه نواب و مدرسه های سبزوار از ارزش های خاص معماری و تاریخی برخوردار هستند.
تپه های باستانی که برخی از باستان شناسان اکتشافات مهمی روی آن ها انجام داده اند، پل های تاریخی که در دوره های مختلف ساخته شده اند، سدهای قدیمی که برخی از آن ها هنوز مورد استفاده قرار می گیرند و بازمانده های شهرهای قدیمی بخش دیگری از جاذبه های گردشگری تاریخی و معماری استان خراسان رضوی ررا تشکیل می دهند.

جاذبه های توریستی شهر مشهد

استان خراسان رضوی بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی جمهوری اسلامی ایران است که بناهای آرامگاهی بیش ترین و مهم ترین چشم انداز معماری این منطقه را تشکیل می دهند.
مجموعه های آرامگاهی، بناهايی هستند كه طی ساليان طولانی بر روی مدفن و مزار شخصيت های مذهبی و محبوب شكل گرفته اند و معمولاً شامل بنای حرم، مساجد، مدارس، كتاب خانه ها، كاروان سراها، آب انبارها، خانقاه ها و فضاهايی از اين قبيل می شوند.
گسترش چنين مجموعه هايی، با گسترش مذهب، اعتبار و احترام صاحب مدفن و ارزش هنری و معماری بناهای ساخته شده ارتباط مستقیمی دارد.
برخی از مجموعه های آرامگاهی (مانند آستان قدس رضوی) در شكل گيری و پيدايش شهرها، نقش اساسی و مهمی ايفا كرده اند و به مركز فعاليت های مختلف مذهبی، سياسی، اقتصادی و غيره تبديل شده اند.
مجموعه ی آستان قدس رضوی یکی از با شکوه ترین بناهای آرامگاهی سراسر جهان اسلام است که وجود مبارک حضرت امام رضا(ع) را در برگرفته و سبب شده استان خراسان رضوی به بزرگ ترین قطب توریسم مذهبی ایران تبدیل شود.
مجموعه ی آستان قدس رضوی که خود به تنهایی جاذبه ی معماری کم نظیری به شمار می رود، همراه با سایر بناها و آثار معماری این سرزمین؛ سبب شده اند که استان خراسان رضوی علاوه بر جاذبه های معنوی از نظر جاذبه های معماری و تاریخی نیز دارای اهمیت زیادی باشد.
صحن های مجموعه ی آستان قدس رضوی دارای پنج صحن؛ عتيق(انقلاب)، جديد(آزادی)، امام خمينی (موزه)، جمهوری اسلامی و قدس است كه دو صحن آخری نوساز هستند.
هر یک از صحن های مجموعه ی مقدس آستان قدس رضوی شاهکارهایی از معماران مختلف ایرانی را به نمایش می گذارند.
از جمله آثار ارزشمند داخل حرم رضوی، سه محراب با شكوه مربوط به قرن های هفتم هجری است كه بر روی دو محراب، كتيبه هايی به خط كوفی و بر سومی، كتيبه هايی به خط كوفی و ثلث و به رنگ لاجوردی بر زمينه سفيد، مشتمل بر آيات و احاديث نوشته شده است.
درب های سه گانه حرم مطهر نيز از آثار با ارزش هنری به شمار می آيند.
صندوق و ضريح مرقد كنونی، مربوط به دوره ی قاجار و بعد از آن است.
صحن های حرم رضوی هر یک در دوره ای تاریخی ساخته شده اند و معماری هر یک از صحن ها؛ گویای روند معماری زمانه ی خود است.
مسجد زیبا، تاریخی و مشهور گوهرشاد در جنوب حرم مطهر رضوی قرار گرفته و به سبب دارا بودن انواع تزیینان چشم گیر و غنی، از دیدنی ترین مسجد های منطقه به شمار می آید.
آرامگاه فردوسی شاعر بزرگ پارسی در سرزمین توس زيارتگاه مشتاقان ادبی است و شهر توس، شهرت و معروفيت خود را مديون آثار و شخصيت شامخ این شاعر ارجمند است.
شهر توس که به نظر می سد در اواخر دوره ساسانيان، ساخته شده و زندان و گنبد هارونیه را در بر گرفته یکی دیگر از دیدنی ترین مناطق استان خراسان رضوی به شمار می آید.
بنای کاخ خورشید در مشهد مقدس و در وسط باغ بزرگی قرار گرفته که از آثار دوره ی نادر شاه افشار است و امروزه به مکانی برای بازدید همه ی مردم تبدیل شده است.
بناهای تاریخی و معماری متعددی در مناطق مختلف استان خراسان رضوی پراکنده شده اند؛ ولی مهم ترین و بیش ترین این بناها در شهرستان مشهد قرار گرفته اند.
مجموعه ی کلات نادری مانند دره ای است كه توسط دو رشته كوه مرتفع محاصره شده و آثار باستانی آن به دوره ی نادرشاه افشار تعلق دارند.
كتيبه ی نادری واقع در خارج از قلعه ی نادری (دربند نفتی) به زبان تركی و به خط نستعليق در بدنه ی كوه قرار گرفته؛ دروازه ی ورودی، دروازه ی دهچه، دروازه ی چوب بست، دروازه ی گشتانه، دروازه ی نفتی، دربند ارغون شاه، همراه با عمارت خورشيد و تخت دختر مجموعه بناهایی هستند که بر روی تپه ای، به امر نادرشاه ساخته شده و اكنون آثار پراكنده ای از آن ها به جای مانده که برای گردشگران جذاب و دیدنی هستد.
درفاصله ی 6 كيلومتری شهر قاين و در دامنه كوه معروف به ابوذر، آرامگاه بوذرجمهر؛ شاعر و اديب بزرگوار زمان سلطان محمود غزنوی قرار گرفته که بسيار زيبا و دلگشا بوده و از قدمتی ديرينه برخوردار است.
آتشكده بازه هور در روستای رباط سفيد تربت حيدريه واقع شده و از بناهای باستانی این منطقه به شمار می رود.
مسجد جامع رشتخوار در تربت حیدریه، مسجد مولانا در تربت جام، مسجد كوشک درقاین، مسجد جامع سنگان در خواف از دیگر بناهای تاریخی و قدیمی استان خراسان رضوی به شمار می روند.
مدرسه های زیادی نیز در کنار مسجد های متعدد استان خراسان رضوی بنا شده اند که برخی از آن ها از جمله مدرسه های دومناره گلشن، ميرزا جعفر و مدرسه نواب و مدرسه های سبزوار از ارزش های خاص معماری و تاریخی برخوردار هستند.
تپه های باستانی که برخی از باستان شناسان اکتشافات مهمی روی آن ها انجام داده اند، پل های تاریخی که در دوره های مختلف ساخته شده اند، سدهای قدیمی که برخی از آن ها هنوز مورد استفاده قرار می گیرند و بازمانده های شهرهای قدیمی بخش دیگری از جاذبه های گردشگری تاریخی و معماری استان خراسان رضوی ررا تشکیل می دهند.

آرامگاه نادرشاه

آرامگاه نادرشاه بنایی است که به یادبود نادرشاه افشار در شهر مشهد ساخته شده است.
قوام السلطنه در اواخر عهد قاجار ( 1296 خورشيدى ) در محل يكى از مقابر ويران شده نادرى آرامگاه جديدى براى وى ساخت و استخوانهاى او را از تهران به مقبره مزبور حمل كردند.
اين بناى جديد كه در محل فعلى آرامگاه وى قرار داشت مدتى بر پا بود تا اين كه انجمن آثار ملى ايران در سال 1335 خورشيدى درصدد بر آمد آرامگاهى مناسبِ شأن نادرشاه براى وى در همان محل مقبره ساخته قوام السلطنه احداث نمايد.
اين كار از سال 1336 شروع شد و در سال 1342 به پايان رسيد. مقبره كنونى نادرشاه واقع در ضلع شمال غربى چهارراه شهدا (نادرى سابق) كه پس ازبارگاه ملكوتي حضرت علی بن موسی الرضا(ع)امام هشتم شيعيان مهم ترين موضع توريستى ـ تاريخى شهر مشهد تلقى ميشود، در باغى به مساحت 14400 متر مربع ساخته شده است.
مقبره شامل سكويى دوازده پله اى، محل گور، پوششى خيمه مانند بر روى قبر، سكويى مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن ديگر در پى او، يك غرفه فروش كتاب و دو تالار براى موزه است. طراح بنا مهندس سيحون بود و مجسمه ها را هنرمند فقيد ابوالحسن صديقى ساخته است.
مصالح مقبره عمدةً از سنگهاى خشن و سخت گرانيت كوهسنگى مشهد است. بعضى از قطعات سنگ بسيار بزرگ انتخاب شده تا تداعى كننده مقبره دوم ساخته خود نادرشاه باشد. پوشش مقبره كاملاً به مانند چادر عشايرى است، كه نادر در آن زاده و هم كشته شده است.
پوشش ديوارهاى داخلى مقبره نيز از سنگهاى مرمر اُخرايى رنگ مراغه انتخاب شده تا قتل نادرشاه در داخل چادر را تداعى نمايد.
از موقوفات كرامند نادرى كه از تصرف وقف خارج شده بود روستاى دهشك در مجاور شهر تابران توس احيا شده و در اختيار موقوفه نادرى قرار گرفته است كه احتمالاً به زودى از محل در آمد آن به بخشى از نيّات واقف بر سر قبر وى عمل خواهد شد.

مجموعه باغ و موزه آرامگاه

ساختمان جدید آرامگاه نادر شاه افشار به گزارش میراث خبر در تاریخ 12 فرودین ماه سال 1342 با حضور پهلوی دوم به همت انجمن آثار ملی در باغ نادری بازگشایی شد.
نادر شاه افشار فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد داد.
این آرامگاه کوچک در سال 1145 هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام ضا(ع) از خشت و گل ساخته شد.
موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه افشار در 2 تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است .
این بنا به همت انجمن آثار ملی در سال 1342 خورشیدی توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شده است .
تنديس نادر شاه سوار بر اسب به همراه تني چند از سربازانش بر فراز يک حجم سنگي مرتفع توسط مجسمه ساز شهير ايراني زنده ياد استاد«ابوالحسن صديقي » ساخته شده است .
تالار شماره 1 :
اين تالار به انواع سلاح هاي دوره افشاريه ، تابلوهاي نقاشي از نادر و صحنه هاي جنگ ، وسايل سوار کاري مانند زين و برگ اسب از دوره افشاريه تا قاجاريه ، چند نسخه خطي از جمله تاريخ جهانگشاي نادري و دو شمشير متعلق به نادراختصاص دارد که روي يکي کلمه«السلطان نادر » حک شده و روي ديگراين بيت شعر طلاکوب شده است:
شاه شاهان نادر صاحب قران هست
سلطان بر سلاطين جهان اين شمشير در دشت مغان به سال 1148 هجري در روز تاجگذاري نادر از طرف ملت ايران به وي هديه شده است.
تالار شماره2:
اين تالار در سال 1373 به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه، ظروف و ديگر اشياي اهداي از دوره صفويه تا معاصر به نمايش در آمده است. همچنین در گوشه شمالی آرامگاه نادر آرامگاه محمد تقی خان پسیان سردار خراسان قرار دارد.

آرامگاه لقمان

شهرستان :سرخس
کاربری کنونی :زیارتی، تاریخی
دیرینگی :۱٬۰۰۰سال
شمارهٔ ثبت :۱۶۵
آرامگاه لقمان،بنایی عظیم وآجری در شهرستان سرخس است.این بنا پس از هزار سال، هنوز ابهت وصلابت خود را حفظ کرده و در میان تل های خاکی بخش های مخروبهٔ ملحقات بنا گردن فرازی می کند.
مقبرهٔ این عارف سرخسی در یک کیلومتری شمال شهر سرخس قرار دارد. شباهت بسیار زیادی بین این بنا و آرامگاه سلطان سنجر سلجوقی وجود دارد.این بنا شامل گنبدی دو پوشه آجری با ایوانی بلند است همچنین نوار کمربند مانندی قسمت مدور گنبد را از ساقه و دیواره آن که بر روی قاعده کثیرالاضلاعی قرار گرفته است، جدا می کند.
در بدنه هر ضلع آن، روزنه ای برای روشنایی درون گنبد تعبیه شده است. و تزئینات گچی، گچ بری و آجرکاری آن ممتاز است.
درون طاق ها مزین به نقوش هندسی لوزی شکل (برجسته و گود) می باشد.
طول وعرض خارجی بقعه به ابعاد۷۰*۱۷۰و۴۰* ۲۶متر می باشد.
ساختمان آن ازدو بخش مربع شکل متصل به هم تشکیل شده است.
ایوان ورودی بزرگ و مرتفعی درسمت شمال و آرامگاه که در وسط چهار ضلع داخلی آن طاق نماهایی ساخته شده است.
بقعه دارای دوطبقه و طبقه ی دوم آن غرفه داراست. طرح چهارضلعی بنادرقسمت بالا به تعدادی تربنه به طرح هشت ضلعی تبدیل شده که حجم چشمگیری رادرنمای خارجی آن بوجودآورده است. و گنبد کم خیزی برروی استوانه بناگردیده است.
نورداخل بقعه از چهارنورگیر مستطیل شکل دربدنه هشت ضلعی تامین می شودو طاق نماهای داخلی بنا با آجرکاری ظریف و طرحهای هندسی لوزی ساخته شده است.این بنای تاریخی تحت شماره ۱۶۵ در شمار آثار تاریخی با ارزش ایران به ثبت رسیده است.

بند نادری

سدی آجری است در انتهای جلگه شهرستان کلات استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران.
این بند در حدود ۴ کیلومتر پایین تر از شهر کلات به سمت روستای نفطه و بر روی رودخانه ژرف رود ساخته شده است.
ارتفاع این بنا از کف رودخانه ۷۰ متر است به نحوی که هر قدر از کف رودخانه به طرف بالا ادامه می یابد بر عرض بند افزوده می شود.
در نما و پوشش این بند از آجرهای قرمز رنگ استفاده شده است.
دیوار سد دارای حالت نیم دایره و شبیه سدهای هلالی با فرورفتگی بسیار کم می باشد.
این بند دارای سه دهانه عمودی به فواصل مختلف می باشد که دو دهانه زیرین برای کاهش فشار آب و دهانه سوم که در قسمت بالا است به منظور تقسیم آب تعبیه شده است.
اهالی کلات این سد را یه نادرشاه افشار نسبت می دهند اما بعضی از محققین، ساختمان آن را از آثار الغ بیگ فرزند شاهرخ گورکانی می دانند. اما به نظر مهدی بامدادی در کتاب آثار تاریخی کلات و سرخس، بنای سد را مربوط به سلجوقیان و بالاخص سلطان سنجر سلجوقی می داند.

آرامگاه خواجه ربیع

مقبره خواجه ربیع بنایی باشكوه واقع در باغی وسیع و مصفا، بر كناره كشف رود و در حاشیه شمالی شهر مشهد است.
این مقبره دارای گنبدی به ارتفاع ۱۸ متر بر روی بنایی چهار ایوانی است.
گنبد بنا دو پوششه و پوشیده از كاشی های زیبای فیروزه ای و درون بنا هم مزین به نقاشی های طلایی رنگ است.
ربیع ابن خثیم، مشهور به خواجه ربیع، از طایفه بنیاسد و ساكن كوفه، از زمره زهّاد هشتگانه صدر اسلام و تابعین (كسانی كه صحابه پیامبر را درك كرده اند)و همچنین از یاران و سرداران حضرت علی علیه السلام بوده است.
وی ضمن ارادت به حضرت علی علیه السلام ظاهراً از خویشان معاویة بن ابوسفیان هم بوده است، بنابراین در سال های پایانی خلافت حضرت علی علیه السلام و بروز اختلاف میان ایشان و معاویه، به قصد انزوا و دوری از نزاع طرفین عراق را به قصد ایران و خراسان ترك كرده است.
او در سال های پایانی عمر ساكن شهر نوغان (مركز ولایت توس در آن زمان) شده و بالاخره در سال ۶۳ ه ق یا به روایتی دیگر در سال ۶۱ درگذشته و در یك فرسنگی شمال نوغان دفن گردیده است.
مشهور است كه حضرت امام رضا علیه السلام هنگام سفر به خراسان در سال های ۲۰۰ تا ۲۰۳ ه ق قبر خواجه را زیارت كرده است.
شاه عباس صفوی نیز در اوایل سده یازده قمری با توصیه و مشورت شیخ بهایی دستور احداث مقبره ای باشكوه برای خواجه را صادر كرد.
اساس بنای فعلی مقبره خواجه ربیع همان است كه در سال های ۱۰۲۶ تا ۱۰۳۱ ه ق به امر شاه عباس و با سرپرستی یكی از سادات رضوی مشهد به نام «میرزا افلغ» احداث شده است.
دو كتیبه زیبا با تاریخ های ۱۰۲۶ و ۱۰۳۱ ه ق در داخل گنبد و ساقه خارجی آن به خط علیرضا عبّاسی سال های احداث و تزیین بنا را می نمایاند. با توجه به زمان درگذشت خواجه، وی از زمره قدیمی ترین رجال مدفون در پیرامون شهر كنونی مشهد است.
مدفن او طی چهارده قرن گذشته همواره محلی محترم و زیارتگاه عموم مسلمانان بوده است.
روستایی كه باغ آرامگاه خواجه در آن واقع شده «حسین آباد خواجه ربیع» نام دارد و از جمله موقوفات مزار خواجه می باشد.
اداره باغ و مزار خواجه ربیع در قرن اخیر بر عهده آستان قدس رضوی است، در حالی كه پیش از آن متولی خاص داشته است.
در وقف نامه قابل تأملی كه از مدرسه پریزاد مشهد با تاریخ ۸۲۳ ه ق باقی است، بانی آن مدرسه (پریزاد خانم) از اعقاب خواجه ربیع معرفی كرده است.
باغ خواجه ربیع یكی از قبرستان های مهم شهر مشهد نیز میباشد.
جد قاجارها (فتحعلی خان) نیز كه در سال ۱۱۳۹ ه ق توسط نادرقلی افشار در همان باغ كشته شده در زیر گنبد مقبره خواجه مدفون است.
گشتي در موزه مردم شناسي رباط ويراني؛ کوره مشتي هنوز هم روشن است
موزه مردم شناسي رباط (کاروانسرا) ويراني مشهد با هدف معرفي حرفه ها و مشاغل سنتي خراسان رضوي توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اين استان در سال 85 مورد بهره برداري قرار گرفت.

اين موزه در 10 کيلومتري جاده مشهد- شانديز و در روستاي ويراني واقع است.
در اين موزه نمايي از مشاغل و حرفه هاي سنتي استان خراسان رضوي بويژه شهر مشهد به نمايش گذاشته شده است که مي توان آن را نخستين موزه مردم شناسي روستايي کشور و نخستين موزه تخصصي مشاغل و حرفه هاي سنتي خراسان بزرگ به شمار آورد.
غرفه عطاري و گياهان دارويي در گذشته نه چندان دور، عطاري ها بنيان طب سنتي اين سرزمين را تشکيل مي دادند.
در اين غرفه گردشگران با کمک مجسمه هاي استادان عطاري و به مدد غرفه آرايي بسيار جذاب با اين حرفه و نحوه داد و ستد در دوران قديم آشنا مي شوند.
غرفه آهنگري: مصنوعات آهني در تاريخ تمدن آدمي چنان با اهميت است که کارشناسان و محققان دوره اي از تاريخ حيات بشر را به همين عنوان نامگذاري کرده اند.
در تاريخ ايران باستان، آهنگري مادر ساخت و توليد ابزار اوليه به شمار مي رفت و از اين رو يکي از غرفه هاي اين موزه را به خود اختصاص داده است.
در اين غرفه نيز نمونه هاي متنوعي از مصنوعات، ابزار و آلات به نمايش گذاشته شده که از اين ميان مي توان به انواع تيشه، کلنگ، بيل، زنجير، خيش، چهارشاخ، انبر، قيچي، چکش و ابزار مشابه اشاره کرد.
غرفه حصير و جاروبافي: در اين غرفه گردشگران با انواع جاروهاي سيخي که با استفاده از گياهي موسوم به جارو، بافته مي شود، آشنا مي شوند.
غرفه فرش بافي و رنگرزي: هنر و صنعت فرش بافي در ايران از قدمت بسيار زيادي برخوردار است که نمونه آن، قطعاتي از بافته اي موصوم به قالي «پازريک» است که به عصر هخامنشيان و پيش از آن باز مي گردد.
در اين غرفه افزون بر دارهاي قالي، غرفه رنگرزي قالي که از هنرهاي قديمي اين استان است، در کنار پاتيل هاي رنگرزي و کوره به چشم مي خورد.
غرفه زين و گاري سازي: در اين غرفه گردشگران با شيوه هاي رايج آن زمان در زمينه ساخت و توليد زين و گاري به شکل بسيار ملموس آشنا مي شوند.
غرفه فيروزه و هر کاره تراشي: هر چند در خراسان رضوي فيروزه تراشي به نام نيشابور ثبت شده، اما حرفه هر کاره تراشي و حکاکي روي سنگ، تنها نام هنرمندان مشهد را به ذهن متبادر مي کند.
مواهب طبيعي پيرامون يک شهر؛ اينجا چشمها خسته نمي شوند!
مشهد داراي درياچه ها، چشمه ها و آبشارهاي طبيعي متعددي است که برخي از آنها را معرفي مي کنيم:

درياچه بزنگان :

اين درياچه در 130 کيلومتري جاده مشهد- سرخس و در جنوب رشته کوه هاي هزار مسجد قرار دارد. مساحت آن در حدود 80 هکتار و حداکثر عمق آن 12 متر است. آب آن شيرين و از بارندگي ها و چشمه هاي کوچک تأمين مي گردد.

چشمه سبز:

چشمه سبز که در حدود 20 کيلومتري روستاي بزرگ گلمکان مشهد واقع است، در سر راه مشهد به قوچان و در يکي از بلندترين نقاط رشته کوه بينالود قرار دارد. اين چشمه با طول و عرض بسيار زياد و آب فراوان از قديم زيبا و بحث انگيز بوده است. اين چشمه که در اطراف به وسيله ديواره هاي کوهستاني احاطه شده است، درياچه اي را تشکيل مي دهد. يکي از چشمه هاي متعدد اين محل به نام چشمه اشتها معروف است. اهميت چشمه سبز در هواي مناسب و آب مطلوب آن است. طبيعت زيباي منطقه، اشتهار فراواني براي اين درياچه کوچک به همراه آورده است.

چشمه گراب:

اين چشمه در سمت جنوب و در فاصله 49 کيلومتري مشهد در جاده مشهد- نيشابور واقع شده است. چشمه گراب داراي چندين چشمه با فاصله حدود 500 متر از يکديگر مي باشد که همگي داراي دهانه هاي مخروطي و ارتفاعي در حدود 30 متر از سطح زمين مي باشند. اين چشمه ها بر روي تپه هاي مخروطي شکل جريان دارند، داراي آب معدني با خواص درماني فراوان مي باشند.

چشمه شاهان گرماب:

اين چشمه در 72 کيلومتري مشهد و در نقطه اي کوهستاني واقع است و داراي آب معدني فراوان با 45 درجه سانتي گراد حرارت مي باشد.آب چشمه خواص درماني فراواني دارد. شاهان گرماب در جاده مشهد- سرخس واقع است، راه ديگر آن جاده مشهد- تربت جام است که با گذشتن از فريمان به سمت شمال منشعب مي شود.

چشمه گيلاس:

اين چشمه در جلگه سرسبز توس قرار دارد و فاصله آن تا مشهد 48 کيلومتر است. چشمه گيلاس که با نام چشمه گلسب در متون تاريخي از آن ياد مي شود، به علت واقع شدن در شرايط خاص جغرافيايي اغلب داراي آب است، اين چشمه در محل اختلاف سطح دو جلگه توس و مشهد و وضع خاص ارتفاعات نزديک آن (وه عمارت) از مخزن آب فراواني در شمال چشمه بهره مند مي شود.
عمق چشمه 4 تا 5 متر و ارتفاع آن از سطح دريا 1010 متر است.

آبشار اخلمد:

اين آبشار در 2 کيلومتري روستاي قديمي اخلمد جريان دارد. به علت ارتفاع زياد و بارندگي فراوان، اين آبشار در ماه هاي ابتداي هر سال داراي بيشترين مقدار آب و زيبايي فريبنده اي مي شود. از آنجا که جنس سنگهاي تشکيل دهنده کوه هاي اخلمد آهکي است، بر اثر نفوذ آب داراي حفره ها و شکاف هاي مدور و نسبتاً عميقي مي باشد.
زمين و رسوبات اين منطقه به دليل پيدايش فسيل هاي آموذيت متعلق به اواخر دوران ژوراسيک است.
کوه هاي اخلمد هم به دليل ارتفاع و مسطح بودن و زيبايي فوق العاده هر سال سنگنوردان، کوهنوردان و مسافران زيادي را به سوي خود جلب مي کند.

قطار خاطره ها در تونل جادويي

مشهد در حال حاضر داراي چند پارک و شهربازي است که هر کدام از ويژگيهاي خاصي برخوردار هستند.

شهربازي پارک ملت

محل آن داخل پارک ملت (ضلع شمال غربي ميدان آزادي) بوده و داراي شانزده دستگاه ثابت به شرح ذيل مي باشد:
بشقاب پرنده، فان فار، ماشين برقي، قو کودک، تاب کودک، ماشين کودک، قايق برقي، کشتي صبا، سينما 2000 ، کاترپيلار، قطار خانواده، سورتمه، استخر توپ، آفتاب و مهتاب کودک و گاو وحشي و اسبان گردان و نيز غرفه هاي بازي هاي کامپيوتري، هدف متحرک و بخش سالن هاي نمايش (عروسکي، جنگ، طنز، سرود، شعبده بازي و تردستي) و غرفه هاي مختلف اغذيه و آجيل و تنقلات است.

کوهستان پارک شادي

محل آن در انتهاي بلوار وکيل آباد در شهربازي کوهستان پارک شادي بوده و داراي انواع وسايل بازي و سرگرمي مي باشد که برخي از آن عبارتند از:
دستگاه تندر، سرسره آبي، کردباد، تاب خانواده، رنجر، سينما 2000 ، سوپرمن، ترانبات، افلاک نما، مجموعه موتورسواري، آبشار، اختاپوس، موشک، اسب دونده، قطار کودک، تاب کودک و...

شهربازي پارک امت

محل آن در انتهاي سي متي طلاب بوده و داراي 9 دستگاه ثابت شامل بشقاب پرنده، فان فار، ماشين برقي، قو کودک، تاب زنجيره اي، قطار کودک، آستروجت، ماشين ترافيک و کاترپيلار کودک بوده و نيز 8 غرفه خوراکي و يک سالن نمايش کمدي و طنز دارد.

باغ وحش

محل آن در انتهاي بلوار وکيل آباد- جنب کوهستان پارک شادي بوده و داراي گونه هاي مختلف جانوران به صورت زنده و غيرزنده (تاکسيدرمي) مي باشد. به دليل نبود سيستم نور، بازديد از باغ وحش فقط در طول روز امکان پذير است.

گنجينه تاريخ در موزه هاي آستان قدس رضوي

موزه ها مکاني براي حفظ و نگهداري گنجينه هاي ارزشمند هنري، تاريخي و فرهنگي بشر و عامل وحدت جوامع انساني شناخته مي شوند و مکاني براي تحقق انديشه گفتگوي تمدنها در دنيا و پيام آور صلح و دوستي بين انسانها و عامل مهمي براي آشتي و آشنايي نسل امروز با فرهنگ نياکانشان و حس ريشه دار بودن آنهاست. حسي که به آنها اعتماد به نفس لازم براي ساختن جامعه اي ايده آل را ارائه مي دهد.
تاريخچه چند هزار ساله و بهره مندي از تمدني کهن، ايران را به مجموعه اي از موزه ها تبديل کرده است که مي تواند انسانها را در شناخت اين سرزمين باستاني بيش از پيش ياري رساند
پس از شهادت حضرت علي بن موسي الرضا(علیه السلام) ، مردم ولايتمدار و شيعه ايران اسلامي، بارگاه ملايک پاسبان حضرتش را مأمن و ملجا خود ديده و علاقه مندي اين مردم باعث شد که ضمن زيارت مرقد ثامن الحجج(علیه السلام) ، هداياي ارزشمندي را تقديم اين بارگاه کنند و از همان زمان بحث موزه در اين بارگاه مد نظر قرار گرفت.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي با توجه به اهميت آثار موجود و نسخ قرآنهاي خطي که قدمت هزار ساله کتابت قرآن مجيد و وقف آن به حرم مطهر حضرت رضا(علیه السلام) را نشان مي داد، ضرورت تشکيل يک گنجينه تخصصي براي نمايش نفايس قرآنهاي خطي بيشتر شد و بدين منظور گنجينه قرآن و نفايس در بهمن ماه 1364 شمسي گشايش يافت.
اين گنجينه داراي دو طبقه است که مساحت تالارهاي نمايش در هر طبقه 400 مترمربع مي باشد.
طبقه همکف آن ابتدا براي نمايش آثار هنري و مرقعات هنرمندان آستان قدس رضوي و طبقه اول براي نمايش تعدادي از قرآنهاي خطي موجود در مخزن مخطوطات در نظر گرفته شد که براساس ترتيب دوره تاريخي آن در ويترين ما چيده شد.
وي خاطر نشان مي کند: در ابتداي امر حدود هشتاد و يک جلد قرآن و تعدادي مرقع و چند عدد جلد لاکي روغني در طبقه اول به نمايش در آمد. در حال حاضر تعداد آثار در اين گنجينه افزايش يافته و رحلهاي قرآن، ابزار و ادوات خوشنويسي و کتابت، قلمدان و جعبه قرآنها نيز به مجموعه افزوده شده است.

گنجينه تمبر و اسکناس

دومين گنجينه تخصصي آستان قدس رضوي در بهمن ماه سال 1369 در طبقه منهاي يک ساختمان مرکزي موزه با نمايش حدود 1210 قطعه تمبر مربوط به ايران و ساير کشورهاي جهان گشايش يافت.
اين مجموعه که در ابتدا با تکيه بر آثار موجود و خريد تمبرهاي کسري تشکيل شده بود با وقف مجموعه اي ارزشمند تمبر و اسکناس از ايران و ساير کشورهاي جهان روز به روز بر غناي آن افزوده مي شود، چنانکه در حال حاضر بيش از 200 هزار قطعه تمبر از ايران و بيش از 200 کشور جهان و حدود 5 هزار قطعه اسکناس از ايران و هشتاد کشور جهان در مجموعه وجود دارد.

گنجينه هداياي رهبري

از سال 1373 مقام معظم رهبري در 5 نوبت مجموعه اي از آثار شامل نسخ خطي، دستباف، انواع تابلوهاي نقاشي، معرق، منبت و آثار حجمي، ماکت و... را به آستان قدس رضوي اهدا نمودند که همين امر اختصاص فضايي به نمايش اين آثار را ضرورت بخشيد. وي خاطر نشان مي کند: بدين منظور طبقه همکف گنجينه قرآن و نفايس به اين امر اختصاص يافت و تعدادي از آثار اهدايي ايشان انتخاب و به نمايش درآمد.

گنجينه تخصصي فرش

ضرورت استفاده از فرش در فضاهاي زيارتي اماکن طي قرون گذشته و توجه متوليان امور آستان قدس، واقفان و اهداکنندگان به انتخاب بهترين فرشها به لحاظ طرح و نقشه و رنگ سبب شده که آستان قدس رضوي امروزه يکي از بزرگترين گنجينه داران فرش در سراسر جهان باشد.
در بين فرشهاي باقي مانده از گذشته آثار نفيس و ارزشمندي از قرون نهم و دهم هجري قمري وجود دارد که برخي براي استفاده در همين مکان بافته و اهدا شده است. قبل از تشکيل گنجينه فعلي تعداد محدودي از فرشهاي ارزشمند بر ديوار يکي از سالنهاي موزه آستان قدس رضوي براي نمايش نصب شده بود، اما با توجه به اهميت آثار ضرورت حفظ آنها در شرايط مطلوب و بهتر و با تلاش مسؤولان و دست اندرکاران امر موقعيتي فراهم شد تا اين مجموعه بي نظير از کنج عزلت در آيد و در فضايي خاص نمايش داده شود.
بدين منظور در سال 1377 شمسي محل تالار مطالعه آقايان در ضلع جنوب شرقي صحن موزه به گنجينه تخصصي فرش اختصاص يافت و اين ساختمان داراي 2 طبقه و دو تالار نمايش مي باشد که مجموعه اي از فرشهاي دوره صفويه تا دوره حاضر و تعدادي از نفايس منسوجات در آن به نمايش در آمده است.
گفتني است، در طي سالهاي اخير قالي و قاليچه هاي ارزشمندي مانند تمبر فرش با طرح تصوير معراج حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله و سلّم) و مجموعه اي از آثار استاد يدا... صفدرزاده حقيقي به گنجينه اضافه شده است.

گنجينه هاي ساعت، سلاح، نجوم، نقاشي

در سال 1373 پس از انتقال کتابخانه مرکزي آستان قدس رضوي به ساختمان جديد آن دربست شيخ طوسي دو طبقه فوقاني موزه مرکزي آستان قدس توسط مهندسان عمران و حريم حرم مطهر امام رضا(ع) بازسازي و با تعبيه ويترين هايي در سالنهاي دو طبقه براي نمايش تعدادي از آثار موجود در خزانه آماده گرديد.
مساحت سالن و فضاي نمايشي در هر طبقه 960 مترمربع در نظر گرفته شد و در سال 1378 طي جلسات متعددي که به منظور برنامه ريزي براي نمايش آثار در گنجينه هاي جديد توسط کارشناسان و مسؤولان موزه آستان قدس تشکيل و مقرر شد آثار منتخب با توجه به استقبال مردم و زائران بر اساس 5 موضوع نجوم و ساعت، سلاحهاي سرد و گرم، ظروف هنرهاي تجسمي، صدف، حلزون و آثار طبيعي به نمايش در آيند.
پس از تعيين موضوعهاي نمايشي در طبقات فوقاني، طبقه همکف فقط به نمايش آثار مربوط به تاريخ آستان قدس و حرم مطهر و مجموعه اي از سکه ها و مدالها اختصاص يافت.
بنابراين بخشي از آثار مانند ظروف چيني و سلاحهاي سرد که از هنگام افتتاح در طبقه همکف چيده شده بودند براي نمايش در گنجينه هاي تخصصي به طبقات بالا انتقال يافت و تعدادي از آثار مورد نظر نيز از مجموعه خزانه انتخاب و منتقل گرديد.
سرانجام در هشتم تيرماه سال 1378 گنجينه نجوم و ساعت با تکيه بر کلکسيون اشياي علمي و نجومي سيد جلال الدين تهراني و برخي آثار وقفي يا اهدايي که از گذشته وجود داشت، افتتاح شد، و همزمان گنجينه ظروف با نمايش مجموعه اي از ظروف سفالي، سلادن، چيني هاي آبي و سفيد، چيني هاي پنج رنگ و بلور و بارفتن، گنجينه سلاح با نمايش مجموعه اي بي نظير از آثار نقاشي هنرمندان ايراني چون استاد کمال الملک، استاد فرشچيان، استاد محمد زمان، کاتوزيان و... و هنرمندان خارجي مانند ويليام جيمز (تابلوي مشهور شهر ونيز) و تعدادي از تابلوهاي هنرمندان ايتاليايي، گنجينه صدف و حلزون و آثار طبيعي براساس کلکسيون اهدايي محمد سعيد فواد و هبه از شيعيان سوريه افتتاح شد.
در طي سالهاي اخير نيز مجموعه هاي بسياري شامل ظروف، تابلوهاي نقاشي و صدف و حلزونهاي سواحل شمالي و جنوبي ايران توسط زائران و بازديدکنندگان به موزه ها اهدا شده که برخي به صورت دوره اي به نمايش در مي آيد.

گنجينه تاريخ مشهد و سکه و مدال

با تفکيک برخي از اشيا از گنجينه هاي طبقه همکف، برخي از ويترين ها به صورت موضوعي دوباره چيده شد که اين موضوع ها عبارتند از ظروف شستشوي حرم مطهر، ابريق ها انواع زيارت نامه ها، ضريح هاي فولادي وطلا و نقره و مطربهاي زرين فام، کتيبه هاي طلاي حرم مطهر، درهاي چوبي، طلا و نقره، انواع وسايل روشنايي و قفل ها و موارد ديگر، در گنجينه سکه و مدال نيز مجموعه اي از سکه هاي دوره هاي سلوکي، اشکاني، ساساني مربوط به قبل از اسلام و سکه هاي دوره اسلامي مانند دوره عباسي، سلجوقي، صفوي و دو عدد سکه نقره ولايت عهدي حضرت رضا(علیه السلام) به نمايش در آمدند.

درباره بازار امام رضا

مشخصات كالبدي :
زير بناي سطح مغاره ها =2368 مترمربع بدون احتساب تاسيسات وراهروهاي بازار
تعداد واحدهاي تجاري=1711 واحد
تعداد طبقات =2طبقه -همكف و فوقاني
موقعيت بازار:در شهر زيارتي مشهدحدفاصل ميدان بيت المقدس و17 شهريور
مشخصات بنا و واحدهاي تجاري :
طول بازار =960متر
عرض بازار=33متر
بنا شامل :1711باب مغازه - تاسيسات - انتظامات - اطلاعات - نمازخانه - سويسهاي بهداشتي
هربازار در طبقه همكف شامل 100 باب مغازه 10 متر مربعي
هر بازار در طبقه فوقاني شامل 56 باب مغازه 5 متر مربعي و 64 باب مغازه 10متر مربعي
هر بازار داراي 7عدد هشتي است كه در طبقه همكف 40باب مغازه 7 يا 8 متر مربعي ودر طبقه فوقاني 16 باب مغازه 7يا8 مترمربعي
تاسيسات برودتي وحرارتي :
در داخل واحدهاي تجاري با استفاده از فن كويل سرماوگرما تامين تامين ميشودوهر بازار مجهز به 2 موتور خانه تاسيسات ميباشد
تجهيزات ساختماني :
سيستم پله برقي 6 عدد- سيستم تقويت آنتن موبايل - سيستم پيجينگ و اطلاع رساني
تاسيسات ساختماني :
سيستم تامين سرمايش وگرمايش واحدهاي تجاري: فن كويل سقفي
سيستم توليدسرمايش و گرمايش :چيلرجذبي شعله مستقيم
فضاهاي جانبي: نمازخانه - سرويسهاي بهداشتي - مركز اطلاعات

جاذبه هاي خواف

مدرسه غیاثیه خرگرد

در خرگرد خواف نزدیک جاده آسفالت بنایی دیده میشود که زمانی مهمترین مرکز تعلیم و تربیت بوده است .کتیبه ی موجود این مدرسه در سال 848 به دستور خواجه غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ میرزابنا شده است بدین علت به غیاثیه مشهور گردید این بنا نماینده ی کامل معماری دوره تیموریان است که به سبک اذری ساخته شده است معمار بنا استاد قوام الدین شیرازی که در حال کار روی بنا فوت کرده است و کار نیمه تمام وی را برادرش غیاث الدین شیرازی که مجموعه گوهرشاد مشهد و هرات را نیز ساخته است کامل کرد . مدرسه غیاثیه در دوران شکوهش از بهترین دانشگاههای اسلامی بوده است و دانشمندانی چون ابوبکر پوشنجی خرجردی ابونصر خرجردی را پرورانده است

مسجد ملک زوزن

روزی به زوزن رونقی در کار بودست
نقش عجب بر پنجه معمار بودست
بطور کلی زوزن در قسمت جنوب شرقی و در فاصله 60 کیلومتری خواف واقع شده است با آنکه ناحیه خشک و بی حاصل است از سابقه پراهمیت تاریخی ویژه ای برخوردار است بطوریکه ملک زوزن در قدیم یکی از سه مرکز عمده این ناحیه بوده است هم اکنون در قسمت وسیعی از از دشت زوزن میتوان آثار شهری بزرگ را که براثر زلزله ویران شده را مشاهده کرد . مسجد تاریخی زوزن که در کنار روستای قدیمی واقع گردیده وآثار زیادی از آن باقی مانده و هم اکنون در حال مرمت و بازسازی میباشد تزئینات فوق العاده ای از کاشیکاری آجرکاری و گچ بریهای زیبا به چشم می خورد که معرف هنر معماری و تزئینات اوایل قرن هفتم هجری است . در بدنه ایوان کتیبه ای به خط کوفی وجود دارد که قسمتهایی از آن از بین رفته و در قسمت غربی ایوان قبری وجود دارد که گفته میشود متعلق به پسر ملک زوزن است یکی دیگر از قسمتهای ایوان راه پله های مارپیچی است که شباهت زیادی به پله های مدرسه غیاثیه خرگرد دارد یکی از شبستانها به محراب مسجد منتهی میشود که این محراب به تازگی بر اثر حفاری از زیر آوار بیرون کشیده شده و حاشیه های آن مزین به آیاتی از قرآن مجید است و بیشتر به مینیاتورشبیه است تا محراب ملوک زوزن همچون ملک سعید و قوام الدین زوزنی به فرمان سلطان محمد خوارزمشاه مدتی بر ولایت کرمان و عماد السلام زوزنی و عبدالکافی زوزنی از فضلای بنام زوزن بوده اند آنچه مسلم است این است که مسجد زوزن متعلق به قرن هفتم و دوره سلجوقی است .

کوشک سلامی

بنای تاریخی زیبایی است که حیات سیاسی منطقه خواف را در گذشته های دور به نسل حاضر معرفی میکند .آنچه مسلم است حدود 800 سال قبل این بنا وجود داشته است قوام الدین ملک زوزن که از جانب سلطان محمد خوارزمشاه حاکم کرمان بود آن را در سال 607 (ه . ق ) تعمیر کرد .کشف بنا بدین صورت بوده است که این بنا بصورت تلی از خاک و قلعه مانندی بوده است و زارعان و دامداران در تعقیب احشام خود در حفره ها به راهروهایی رسیدند و متوجه گردیدند که این بنا مسکونی بوده است مرحوم قریشی از سال 1326 بعد از 4 سال توانست بنای کوشک را از دل خاک بیرون بیاورد و از ملک نشسنی به مالک نشینی تبدیل کند .از خصوصیات این بنا این است که پله های عریض با شیب کم طوری ساخته شده است که سواره میتواند با اسب از آن بالا برود از لحاظ امنیتی پنجره ها طوری ساخته شده که از داخل بیرون را میتوان دید ولی از پایین و بیرون داخل را نمی توان دید .

سد سلامی

درفاصله 6کیلومتری شمال شرقی سلامه در دامنه جنوبی ارتفاعات باخرز روی یکی از دره های کناری رودخانه سلامی احداث شده است آب خروجی از سد در فاصله 700 متری پایاب وارد قنات شهر سلامه میشود ودر یک ونیم کیلومتری شمال شهر که مظهر قنات است برای آبیاری اراضی کشاورزی هدایت میگردد ارتفاع بند حدود 24 متر و حوضه آبگیری آن 50 هکتار زمین را می پوشاند عمق آب در بعضی از قسمتها به 18 متر میرسد که حدودا 6متر از عمق بند را رسوبات پوشانده است گنجایش مخزن بین 4 تا 6 میلیون متر مکعب است این بند مربوط به دوران ساسانیان میباشد در زمان ملک محمود سیستانی بازسازی و مرمت شده وبعد از وی بدستور خواجه قوام الدین نظام الملک خوافی مشرف دیوان خراسان در زمان سلطنت سلطان حسین بایقرا بازسازی شده است

مزار خواجه یار

:قبله ی اهل یقین است خواجه یار
عاشقان بر گرد او پروانه وار
گرتو ای مسلم بدانی قدر او
گرد مدفن آیی اش دیوانه وار
این بنا که معروف به مزار است در جنوب غربی شهر خواف از یک طرف مشرف به کوه خواجه یار و از سوی دیگر به تپه های مجاور محدود است مجموعه ای است از دو آب انبار و یک مقبره . بنای کوشک مانندی است دو طبقه که دردوره قاجار ساخته شده 14 متر طول و6/70 متر عرض دارد این بنا مشرف به محوطه ای محصور در دیوار خشکه چین سنگی است و سکویی بلند بطول 8 متر و عرض 1 متر روی پایه های آجری در میان محوطه واقع شده است برخی میگویند یکی از یاران امام حسن (ع ) بوده که در زمان این امام و هنگام حمله ایشان به ایران در جنگ با کفار وزرتشتیان به شهادت رسیده و در همان مکان بخاک سپرده شده است .

یخدو

در انتهای خیابان شهید مدرس بنایی پابرجاست که میتوان گفت از قدمت زیادی برخوردار است و آن یخدان یا یخچال طبیعی است حدود 20 متر ارتفاع 7/5 متر عرض و 15 متر عمق که تمام بدنه از آجرساخته شده است این یخدان شکل مخروطی دارد

آسیاب بادی های نشتیفان

چشمگیر ترین تاسیسات سنتی در خواف آس بادهاست که با ابهتی تمام سینه سپر باد دارد آس یعنی نرم شدن دانه زیر سنگ است بدین ترتیب که دو سنگ گرد و مسطح بر هم نهاده سنگ زیرین در میان میلی آهنین وجز آن از سوراخ میان سنگ زیرین درگذشته و سنگ فوقانی به قوت دست آدمی یا ستور یا باد یا آب چرخد و حبوب و غیره را خرد و آرد سازد .نیروی رایگان وفراوان باد از نظر کمی میتواند تعداد زیادی دستگاه را باهم بچرخاند تا جایی که در روستای نشتیفان تا 40 آسیاب ردیف شده اند منطقه خواف که در مسیر بادهای 120 روزه سیستان قرار گرفته دارای آسیاب بادی های فراوانی است که پره های چوبی آن توسط بادهای مذکور بحرکت در آمده نیروی حاصل را به سنگ منتقل نموده به آرد کردن گندم ها می پردازند

آسبادهای نشتیفان خواف

یکی از مهم ترین و چشمگیرترین آثار پیش روی شما در نشتیفان از توابع شهرستان خواف قرار دارد و آن آسبادهای زیبای این روستا می باشد که حداقل یکی از آنها به همت اهالی روستا هنوز قابل استفاده می باشد و خودم در سفری که دو سال پیش به این مکان داشتم، از نزدیک با نحوه کار این آسبادها آشنا شدم. ظهور آسبادها در نشتیفان را میتوان به سبب بادهای ۱۲۰ روزه سیستان دانست. این آسبادها بر فراز روستا قرار گرفته اند و در حالی پره های چوبی سنگ هی آسیاب را با کمک باد می چرخانند، سنگ های آسیاب در زیر این پره ها در داخل اتاقی کاهگلی قرار دارند. اگر به منطقه خواف سفر کردید حتما از این آسبادها دیدن کنید. قدمت برخی از این آسبادها به دوره صفوی باز میگردد و با شماره ۷۴۹۰ ثبت میراث فرهنگی گردیده اند.

منابع و مآخذ :

http://www.yanic.ir
http://khschool.ir/
http://www.senatorha.com/
http://www.istta.ir
http://forum.choogh.com

/س