عرفان اسلامی (85) خانه از نظر اسلام
نويسنده: استاد حسین انصاریان
شرح كتاب مصباح الشريعة ومفتاح الحقيقة
اسلام براى سعادت انسان در تمام جوانب زندگى قانون وضع كرده است .
براى انسان چيزى نيست ، يا چيزى پيش نمىآيد ، مگر اينكه اسلام براى آن برنامهاى سازنده و نقشهاى الهى دارد .
شايد مسئله خانه و منزل و مسكن و سكنى از نظر مردم چيزى نباشد ، ولى اسلام براى خانه و محيط خانه و اهل خانه و مسؤوليت انسان نسبت به خانه مسائل بسيار مهمى دارد .
اسلام ، علاقه دارد مرد با زن و فرزندش داراى خانه باشد و داشتن خانه وسيع يا به قدر حاجت و ضرورت را از سعادت و خوشبختى مرد مىداند .
اسلام براى خانه و ساختن آن و ورود به آن و خروج از آن شرايط بسيار مهم و قابل توجهى دارد كه لازم است به بخشى از شرايط اسلام نسبت به خانه و ورود و خروج آن اشاره شود ...
فيما أَوْصى بِهِ النَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله عَلِيّا عليهالسلام : يا عَلِيُّ الْعيشُ في ثَلاثَةٍ : دارٍ قَوْراءَ ، وَجارِيَةٍ حَسْناءَ وَفَرَسٍ قَبّاءٍ [245] .
در سفارشهاى پيامبر صلىاللهعليهوآله به على عليهالسلام است : يا على !
زندگى در سه چيز است:
خانه وسيع ، زن زيبا ، اسب شكم لاغر . ( اسب نژاد تازى ، مركب خوب)
عَنْ أَبي عَبْدِاللّهِ عليهالسلام قالَ : ثَلاثَةٌ لِلْمُؤْمِنِ فيهِنَّ راحَةٌ : دارٌ واسِعَةٌ تُوارِي عَوْرَتُهُ وَسُوءَ حالِهِ مِنَ النّاسِ ، وَامْرَأَةٌ صالِحَةٌ تُعينُهُ عَلى أَمْرِ الدُّنْيا وَالآخِرَةَ ، وَابْنَةٌ أَوْ أُخْتٌ يَخْرُجُها مِنْ مَنْزِلِهِ بِمَوْتٍ أَوْ بِتَزْويجٍ [246] .
امام صادق عليهالسلام فرمود : در سه چيز براى مؤمن راحت است : خانه وسيعى كه عيب و بدحالى او را از مردم بپوشاند ، همسر شايستهاى كه او را بر برنامههاى دنيا و آخرت كمك كند ، دختر يا خواهرى كه به مرگ يا به ازدواج از خانه او بيرون رود ( كنايه از اينكه به فساد اخلاقى كشيده نشود ) .
قالَ النَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله : مَنْ بَنى بُنْيانا رياءً وَسُمْعَةً حَمَلَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنَ الأَرْضِ السّابِعَةِ وَهُوَ نارٌ تَشْتَعِلُ ، ثُمَّ يُطَوِّقُ في عُنُقِهِ وَيُلْقى فِي النّارِ ، فَلا يُحْبِسُهُ شَىْءٌ مِنْها دُونَ قَعْرِها إِلاّ أَنْ يَتُوبَ قيلَ : يا رَسُولَ اللّهِ كَيْفَ يَبْنى رِياءً وَسُمْعَةً ؟ قالَ :
يَبْنى فَضْلاً عَلى ما يَكْفيهِ إسْتِطالَةً مِنْهُ عَلى جيرانِهِ وَمُباهاةً لاِءِخْوانِهِ [247] .
پيامبر صلىاللهعليهوآله فرمود : كسى كه براى خودنمايى و شهرت خانهاى بسازد ، آن خانه را تا طبقه هفتم زمينش در قيامت به دوش خواهد گرفت و آن آتش شعلهورى است كه طوق گردن اوست و به همان صورت به جهنم خواهد رفت ، چيزى در اين زمينه از او فروگذار نمىشود مگر اينكه توبه كند . گفتند : اى رسول خدا !
چگونه براى ريا و شهرت بنا كند ؟ فرمود : اضافه از اندازه بنا كند تا نسبت به همسايگانش سرفرازى كرده و با آن خانه به برادرانش فخرفروشى كند .
در روايت آمده :
در پيشگاه حضرت صادق عليهالسلام درباره شومى ، سخن گفته شد ، حضرت فرمود :
شومى در سه چيز است : زن ، مركب ، خانه . اما بدى زن در مهر زياد و عاق بودن نسبت به شوهر است ، اما بدى مركب ، در چموشى و سوارى ندادن است ، اما بدى خانه در تنگى و كوچكى محيط آن و بدى همسايه و زيادى عيب و نقص آن است [248] .
عَنْ أَبي عَبْدِاللّهِ عليهالسلام قالَ : مِنَ السَّعادَةِ سِعَةُ الْمَنْزِلِ [249] .
امام صادق عليهالسلام فرمود : وسعت خانه از سعادت است .
إِنَّ أَبَا الْحَسَنِ عليهالسلام سُئِلَ عَنْ أَفْضَلِ عيشِ الدُّنْيا فَقالَ : سِعَةُ الْمَنْزِلِ وَكَثْرَةُ الْمُحِبّينَ [250] .
از ابا الحسن عليهالسلام پرسيدند : بهترين لذت دنيا چيست ؟ فرمود : خانه وسيع و دوستداران زياد .
قالَ النَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله : مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ الْمَرْءةُ الصّالِحَةُ ، وَالْمَسْكَنُ الْواسِعُ ، وَالْمَرْكَبُ الْبَهِيُّ ، وَالْوَلَدُ الصّالِحُ [251] .
پيامبر صلىاللهعليهوآله فرمود : از سعادت مرد زن شايسته ، خانه وسيع ، مركب زيبا و فرزند صالح است .
على عليهالسلام در بصره براى عيادت علاء بن زياد آمد ، چون خانه وسيع او را ديد ، فرمود :
چنين خانه وسيعى را در دنيا براى چه مىخواهى ؟ تو در آخرت به خانه وسيع محتاجترى .
آرى ، اگر به وسيله اين خانه وسعت خانه آخرت بخواهى ، در آن از مهمان پذيرايى كن و صله رحم بجاى آر و حقوق شرعيه را از آن آشكار كن ، چون چنين عمل كنى به خانه وسيع آخرت رسيدهاى[252] .
مسمع كه يكى از ياران حضرت صادق عليهالسلام است مىگويد :
امام صادق عليهالسلامنامهاى به من نوشت كه دوست دارم در بعضى از اتاق هايت در منزل جايى را به عنوان مسجد انتخاب و اتخاذ كنى ، آنگاه دو جامه كهنه زبر بپوشى سپس آزادى از آتش جهنم و ورود به بهشت را از خداوند بخواهى و در آنجا كلمه باطل و سخن خارج از حدود شرعى از تو صادر نشود[253] .
اميرالمؤمنين عليهالسلام مىفرمايد :
هرگاه يكى از شما داخل در خانه خود شد ، بر اهل خانه سلام كند ، اگر نبودند ، بگويد : سلام بر ما از جانب پروردگار و نيز سوره اخلاص را بخواند كه زُداينده فقر است[254] .
در روايت مهمى آمده :
وقتى قصد خروج از منزل كردى بگو :
بِسْمِ اللّهِ وَلا حَوْلَ ولا قُوَّةَ إِلاّ بِاللّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّهِ [255] .
به نام خداوند هيچ قدرت و قوتى نيست مگر با كمك خداوند ، واگذار مىكنم كارهايم را بر خدا .
چون گفتى : « بسم اللّه » ، ملكى مىگويد : راهنمايى شدى ، چون گفتى : « لا حول و لا قوة الا باللّه » ، مىگويد : از هر شرى حفظ شدى ، چون گفتى : « توكلت على اللّه » ، مىگويد . خداوند تو را كفايت كرد ؛ در اين حال است كه شيطان مىگويد : چه كنم با بندهاى كه راهنمايى شده و حفظ گرديده و او را كفايت كردهاند .
سپس « قل هو اللّه » را از جانب راست و چپ و روبرو و پشت سر وبالاى سر و زير پا بخوان كه درتمام روز در امان خدا باشى .
و وقتى وارد منزل شدى ، بر اهل بيت خود سلام كن ، اگر نبودند بگو :
بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَالسَّلامُ عَلى رَسُولِ اللّهِ وَالسَّلامُ عَلَيْنا وَعَلى عِبادِ اللّهِ الصَّالِحينَ [256] .
به نام خداوند و سلام و درود بر فرستاده خداوند ، و سلام و درود بر ما و بر بندگان صالح خدا .
در جميع برنامههايت تقوا پيشه كن ، خلقت را نيكو گردان ، در معاشرت با بزرگ و كوچك جانب اعتدال را رعايت كن ، با اهل علم و دين متواضع باش ، با آن كسى كه در يد قدرت توست مدارا كن ، با برادران ايمانى هم پيمان باش ، در قضاى حاجت و حل مشكل آنان سرعت به خرج بده . از غيبت و سخن چينى و سوء خلق با زن و فرزندت بپرهيز ، با همسايه نيكى كن كه خداوند از تو نسبت به همسايه مىپرسد !
از پيامبر عزيز اسلام صلىاللهعليهوآله آمده :
خدا مرا به همسايه سفارش كرد ، در حدى كه گمان بردم از من ارث مىبرد[257] !
امام صادق عليهالسلام فرمود :
كسى كه وقت خروج از منزل ، ده بار « قل هو اللّه » را بخواند در حفظ و مراقبت خداست تا برگردد[258] .
امام رضا عليهالسلام مىفرمايد :
پدرم هرگاه از منزل خارج مىشد ، مىگفت :
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ خَرَجْتُ بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ لا بِحَوْلٍ مِنّى وَلاَ قُوَّتي بَلْ بِحَوْلِكَ وَقُوَّتِكَ يا رَبِّ مُتَعَرَّضا لِرِزْقِكَ فَأْتِني بِهِ في عافِيَةٍ [259] .
به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانىاش هميشگى است ، خارج شدم به قوت و نيروى خداوند نه به قدرت و نيروى خويش بلكه به قدرت و نيروى تو اى پروردگارم روزىات را خواستارم ، آن را در همين عافيت به من عنايت كن.
امام رضا عليهالسلام از پدرش از حضرت صادق عليهالسلام نقل مىكند :
هرگاه از منزلت بيرون رفتى بگو :
بِسْمِ اللّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّهِ ما شاءَ اللّهُ لا قُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ اللّهُمَّ إِنّي أَسْئَلُكَ خَيْرَ ما خَرَجْتُ لَهُ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما خَرَجْتُ إِلَيْهِ ، اللّهُمَّ وَسِّعْ عَلَيَّ مِنْ فَضْلِكَ وَأَتِمَّ عَلَيَّ نِعْمَتَكَ وَاسْتَعْمِلْني في طاعَتِكَ وَاجْعَلْني راغِبا فيما عِنْدَكَ وَتَوَفَّني في سَبيلِكَ وَعَلى مِلَّتِكَ وَمِلَّةِ رَسُولِك [260] .
به نام خدا ، توكل كردم بر خداوند ، آنچه خدا خواهد ، جنبش و نيرويى نيست مگر به خداوند ، خداوندا ! خير آنچه به خاطرش از خانه بيرون شدم از تو مىخواهم و از شرّ آنچه به خاطرش بيرون آمدم به تو پناه مىآورم . خداوندا !
از فضلت بر من وسعت بخش و نعمتت را بر من كامل كن و مرا در طاعتت به كار گير و اشتياقم را در آنچه نزد توست قرار ده و مرا بر آيينت و آيين رسولت بميران .
امام باقر عليهالسلام فرمود :
كسى كه اين دعا را هنگام خروج از منزل بخواند :
أَعُوذُ بِمَا عاذَتْ بِهِ مَلائِكَةُ اللّهِ وَرِسُولِهِ مِنْ شَرِّ هذَا الْيَوْمِ الْجَديدِ الَّذي إذا غابَتْ شَمْسُهُ لَمْ تَعُدْ ، مِنْ شَرِّ نَفْسي وَمِنْ شَرِّ غَيْري وَمِنْ شَرِّ الشَّياطينِ وَمِنْ شَرِّ مَنْ نَصَبَ لِأَوْلِياءِ اللّهِ وَمِنْ شَرِّ الْجِنِّ وَالإِنْسِ وَمِنْ شَرِّ السَّباعِ وَالْهَوامِ وَمِنْ شَرِّ رُكُوبِ الْمَحارِمِ كُلِّها ، أُجيرُ نَفْسي مِنَ اللّهِ مِنْ كُلِّ سُوءٍ .
پناه مىبرم به آنچه ملائكه خدا و رسولش به آن پناه بردند از شرّ اين روزى كه چون خورشيد غروب كند برنمىگردد و از شرّ نفس خودم و ديگران و شياطين و دشمنان اولياى الهى و جن و انس و حيوانات وحشى و حشرات و محرّمات الهى ! پناه مىبرم به خداوند از تمام بدىها .
خدا او را مىآمرزد و به او توجه مىكند و مهم او را كفايت كرده و از بدى و شر او را نگهدارى مىكند[261] .
/خ
خانه از نظر اسلام
اسلام براى سعادت انسان در تمام جوانب زندگى قانون وضع كرده است .
براى انسان چيزى نيست ، يا چيزى پيش نمىآيد ، مگر اينكه اسلام براى آن برنامهاى سازنده و نقشهاى الهى دارد .
شايد مسئله خانه و منزل و مسكن و سكنى از نظر مردم چيزى نباشد ، ولى اسلام براى خانه و محيط خانه و اهل خانه و مسؤوليت انسان نسبت به خانه مسائل بسيار مهمى دارد .
اسلام ، علاقه دارد مرد با زن و فرزندش داراى خانه باشد و داشتن خانه وسيع يا به قدر حاجت و ضرورت را از سعادت و خوشبختى مرد مىداند .
اسلام براى خانه و ساختن آن و ورود به آن و خروج از آن شرايط بسيار مهم و قابل توجهى دارد كه لازم است به بخشى از شرايط اسلام نسبت به خانه و ورود و خروج آن اشاره شود ...
فيما أَوْصى بِهِ النَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله عَلِيّا عليهالسلام : يا عَلِيُّ الْعيشُ في ثَلاثَةٍ : دارٍ قَوْراءَ ، وَجارِيَةٍ حَسْناءَ وَفَرَسٍ قَبّاءٍ [245] .
در سفارشهاى پيامبر صلىاللهعليهوآله به على عليهالسلام است : يا على !
زندگى در سه چيز است:
خانه وسيع ، زن زيبا ، اسب شكم لاغر . ( اسب نژاد تازى ، مركب خوب)
عَنْ أَبي عَبْدِاللّهِ عليهالسلام قالَ : ثَلاثَةٌ لِلْمُؤْمِنِ فيهِنَّ راحَةٌ : دارٌ واسِعَةٌ تُوارِي عَوْرَتُهُ وَسُوءَ حالِهِ مِنَ النّاسِ ، وَامْرَأَةٌ صالِحَةٌ تُعينُهُ عَلى أَمْرِ الدُّنْيا وَالآخِرَةَ ، وَابْنَةٌ أَوْ أُخْتٌ يَخْرُجُها مِنْ مَنْزِلِهِ بِمَوْتٍ أَوْ بِتَزْويجٍ [246] .
امام صادق عليهالسلام فرمود : در سه چيز براى مؤمن راحت است : خانه وسيعى كه عيب و بدحالى او را از مردم بپوشاند ، همسر شايستهاى كه او را بر برنامههاى دنيا و آخرت كمك كند ، دختر يا خواهرى كه به مرگ يا به ازدواج از خانه او بيرون رود ( كنايه از اينكه به فساد اخلاقى كشيده نشود ) .
قالَ النَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله : مَنْ بَنى بُنْيانا رياءً وَسُمْعَةً حَمَلَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنَ الأَرْضِ السّابِعَةِ وَهُوَ نارٌ تَشْتَعِلُ ، ثُمَّ يُطَوِّقُ في عُنُقِهِ وَيُلْقى فِي النّارِ ، فَلا يُحْبِسُهُ شَىْءٌ مِنْها دُونَ قَعْرِها إِلاّ أَنْ يَتُوبَ قيلَ : يا رَسُولَ اللّهِ كَيْفَ يَبْنى رِياءً وَسُمْعَةً ؟ قالَ :
يَبْنى فَضْلاً عَلى ما يَكْفيهِ إسْتِطالَةً مِنْهُ عَلى جيرانِهِ وَمُباهاةً لاِءِخْوانِهِ [247] .
پيامبر صلىاللهعليهوآله فرمود : كسى كه براى خودنمايى و شهرت خانهاى بسازد ، آن خانه را تا طبقه هفتم زمينش در قيامت به دوش خواهد گرفت و آن آتش شعلهورى است كه طوق گردن اوست و به همان صورت به جهنم خواهد رفت ، چيزى در اين زمينه از او فروگذار نمىشود مگر اينكه توبه كند . گفتند : اى رسول خدا !
چگونه براى ريا و شهرت بنا كند ؟ فرمود : اضافه از اندازه بنا كند تا نسبت به همسايگانش سرفرازى كرده و با آن خانه به برادرانش فخرفروشى كند .
در روايت آمده :
در پيشگاه حضرت صادق عليهالسلام درباره شومى ، سخن گفته شد ، حضرت فرمود :
شومى در سه چيز است : زن ، مركب ، خانه . اما بدى زن در مهر زياد و عاق بودن نسبت به شوهر است ، اما بدى مركب ، در چموشى و سوارى ندادن است ، اما بدى خانه در تنگى و كوچكى محيط آن و بدى همسايه و زيادى عيب و نقص آن است [248] .
عَنْ أَبي عَبْدِاللّهِ عليهالسلام قالَ : مِنَ السَّعادَةِ سِعَةُ الْمَنْزِلِ [249] .
امام صادق عليهالسلام فرمود : وسعت خانه از سعادت است .
إِنَّ أَبَا الْحَسَنِ عليهالسلام سُئِلَ عَنْ أَفْضَلِ عيشِ الدُّنْيا فَقالَ : سِعَةُ الْمَنْزِلِ وَكَثْرَةُ الْمُحِبّينَ [250] .
از ابا الحسن عليهالسلام پرسيدند : بهترين لذت دنيا چيست ؟ فرمود : خانه وسيع و دوستداران زياد .
قالَ النَّبِيُّ صلىاللهعليهوآله : مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ الْمَرْءةُ الصّالِحَةُ ، وَالْمَسْكَنُ الْواسِعُ ، وَالْمَرْكَبُ الْبَهِيُّ ، وَالْوَلَدُ الصّالِحُ [251] .
پيامبر صلىاللهعليهوآله فرمود : از سعادت مرد زن شايسته ، خانه وسيع ، مركب زيبا و فرزند صالح است .
على عليهالسلام در بصره براى عيادت علاء بن زياد آمد ، چون خانه وسيع او را ديد ، فرمود :
چنين خانه وسيعى را در دنيا براى چه مىخواهى ؟ تو در آخرت به خانه وسيع محتاجترى .
آرى ، اگر به وسيله اين خانه وسعت خانه آخرت بخواهى ، در آن از مهمان پذيرايى كن و صله رحم بجاى آر و حقوق شرعيه را از آن آشكار كن ، چون چنين عمل كنى به خانه وسيع آخرت رسيدهاى[252] .
مسمع كه يكى از ياران حضرت صادق عليهالسلام است مىگويد :
امام صادق عليهالسلامنامهاى به من نوشت كه دوست دارم در بعضى از اتاق هايت در منزل جايى را به عنوان مسجد انتخاب و اتخاذ كنى ، آنگاه دو جامه كهنه زبر بپوشى سپس آزادى از آتش جهنم و ورود به بهشت را از خداوند بخواهى و در آنجا كلمه باطل و سخن خارج از حدود شرعى از تو صادر نشود[253] .
آداب ورود به منزل و خروج
اميرالمؤمنين عليهالسلام مىفرمايد :
هرگاه يكى از شما داخل در خانه خود شد ، بر اهل خانه سلام كند ، اگر نبودند ، بگويد : سلام بر ما از جانب پروردگار و نيز سوره اخلاص را بخواند كه زُداينده فقر است[254] .
در روايت مهمى آمده :
وقتى قصد خروج از منزل كردى بگو :
بِسْمِ اللّهِ وَلا حَوْلَ ولا قُوَّةَ إِلاّ بِاللّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّهِ [255] .
به نام خداوند هيچ قدرت و قوتى نيست مگر با كمك خداوند ، واگذار مىكنم كارهايم را بر خدا .
چون گفتى : « بسم اللّه » ، ملكى مىگويد : راهنمايى شدى ، چون گفتى : « لا حول و لا قوة الا باللّه » ، مىگويد : از هر شرى حفظ شدى ، چون گفتى : « توكلت على اللّه » ، مىگويد . خداوند تو را كفايت كرد ؛ در اين حال است كه شيطان مىگويد : چه كنم با بندهاى كه راهنمايى شده و حفظ گرديده و او را كفايت كردهاند .
سپس « قل هو اللّه » را از جانب راست و چپ و روبرو و پشت سر وبالاى سر و زير پا بخوان كه درتمام روز در امان خدا باشى .
و وقتى وارد منزل شدى ، بر اهل بيت خود سلام كن ، اگر نبودند بگو :
بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَالسَّلامُ عَلى رَسُولِ اللّهِ وَالسَّلامُ عَلَيْنا وَعَلى عِبادِ اللّهِ الصَّالِحينَ [256] .
به نام خداوند و سلام و درود بر فرستاده خداوند ، و سلام و درود بر ما و بر بندگان صالح خدا .
در جميع برنامههايت تقوا پيشه كن ، خلقت را نيكو گردان ، در معاشرت با بزرگ و كوچك جانب اعتدال را رعايت كن ، با اهل علم و دين متواضع باش ، با آن كسى كه در يد قدرت توست مدارا كن ، با برادران ايمانى هم پيمان باش ، در قضاى حاجت و حل مشكل آنان سرعت به خرج بده . از غيبت و سخن چينى و سوء خلق با زن و فرزندت بپرهيز ، با همسايه نيكى كن كه خداوند از تو نسبت به همسايه مىپرسد !
از پيامبر عزيز اسلام صلىاللهعليهوآله آمده :
خدا مرا به همسايه سفارش كرد ، در حدى كه گمان بردم از من ارث مىبرد[257] !
امام صادق عليهالسلام فرمود :
كسى كه وقت خروج از منزل ، ده بار « قل هو اللّه » را بخواند در حفظ و مراقبت خداست تا برگردد[258] .
امام رضا عليهالسلام مىفرمايد :
پدرم هرگاه از منزل خارج مىشد ، مىگفت :
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ خَرَجْتُ بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ لا بِحَوْلٍ مِنّى وَلاَ قُوَّتي بَلْ بِحَوْلِكَ وَقُوَّتِكَ يا رَبِّ مُتَعَرَّضا لِرِزْقِكَ فَأْتِني بِهِ في عافِيَةٍ [259] .
به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانىاش هميشگى است ، خارج شدم به قوت و نيروى خداوند نه به قدرت و نيروى خويش بلكه به قدرت و نيروى تو اى پروردگارم روزىات را خواستارم ، آن را در همين عافيت به من عنايت كن.
امام رضا عليهالسلام از پدرش از حضرت صادق عليهالسلام نقل مىكند :
هرگاه از منزلت بيرون رفتى بگو :
بِسْمِ اللّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّهِ ما شاءَ اللّهُ لا قُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ اللّهُمَّ إِنّي أَسْئَلُكَ خَيْرَ ما خَرَجْتُ لَهُ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما خَرَجْتُ إِلَيْهِ ، اللّهُمَّ وَسِّعْ عَلَيَّ مِنْ فَضْلِكَ وَأَتِمَّ عَلَيَّ نِعْمَتَكَ وَاسْتَعْمِلْني في طاعَتِكَ وَاجْعَلْني راغِبا فيما عِنْدَكَ وَتَوَفَّني في سَبيلِكَ وَعَلى مِلَّتِكَ وَمِلَّةِ رَسُولِك [260] .
به نام خدا ، توكل كردم بر خداوند ، آنچه خدا خواهد ، جنبش و نيرويى نيست مگر به خداوند ، خداوندا ! خير آنچه به خاطرش از خانه بيرون شدم از تو مىخواهم و از شرّ آنچه به خاطرش بيرون آمدم به تو پناه مىآورم . خداوندا !
از فضلت بر من وسعت بخش و نعمتت را بر من كامل كن و مرا در طاعتت به كار گير و اشتياقم را در آنچه نزد توست قرار ده و مرا بر آيينت و آيين رسولت بميران .
امام باقر عليهالسلام فرمود :
كسى كه اين دعا را هنگام خروج از منزل بخواند :
أَعُوذُ بِمَا عاذَتْ بِهِ مَلائِكَةُ اللّهِ وَرِسُولِهِ مِنْ شَرِّ هذَا الْيَوْمِ الْجَديدِ الَّذي إذا غابَتْ شَمْسُهُ لَمْ تَعُدْ ، مِنْ شَرِّ نَفْسي وَمِنْ شَرِّ غَيْري وَمِنْ شَرِّ الشَّياطينِ وَمِنْ شَرِّ مَنْ نَصَبَ لِأَوْلِياءِ اللّهِ وَمِنْ شَرِّ الْجِنِّ وَالإِنْسِ وَمِنْ شَرِّ السَّباعِ وَالْهَوامِ وَمِنْ شَرِّ رُكُوبِ الْمَحارِمِ كُلِّها ، أُجيرُ نَفْسي مِنَ اللّهِ مِنْ كُلِّ سُوءٍ .
پناه مىبرم به آنچه ملائكه خدا و رسولش به آن پناه بردند از شرّ اين روزى كه چون خورشيد غروب كند برنمىگردد و از شرّ نفس خودم و ديگران و شياطين و دشمنان اولياى الهى و جن و انس و حيوانات وحشى و حشرات و محرّمات الهى ! پناه مىبرم به خداوند از تمام بدىها .
خدا او را مىآمرزد و به او توجه مىكند و مهم او را كفايت كرده و از بدى و شر او را نگهدارى مىكند[261] .
پی نوشت ها :
[245] ـ من لا يحضره الفقيه : 4/358 ، باب النوادر ، حديث 5762 ؛ بحار الأنوار : 73/148 ، باب 26 ، حديث 1 .
[246] ـ الكافى : 6/525 ، باب سبعة المنزل ، حديث 3 ؛ بحار الأنوار : 73/148 ، باب 26 ، حديث 2 .
[247] ـ من لا يحضره الفقيه : 4/11 ، باب ذكر جمل من مناهى النبى صلىاللهعليهوآله ، حديث 4968 ؛ الأمالى ، شيخ صدوق : 426 ، المجلس السادس والستون ، حديث 1 ؛ بحار الأنوار : 73/149 ، باب 26 ، حديث 4 .
[248] ـ بحار الأنوار : 73/149 ، باب 26 ، حديث 6 ؛ الخصال : 1/100 ؛ معانى الأخبار : 152 .
[249] ـ الكافى : 6/525 ، باب سعة المنزل ، حديث 1 ؛ وسائل الشيعة : 5/299 ، باب 1 ، حديث 6592 .
[250] ـ المحاسن : 2/611 ، باب سعة المنزل ، حديث 24 ؛ بحار الأنوار : 73/152 ، باب 26 ، حديث 27 .
[251] ـ مكارم الأخلاق : 125 ، فى مسكن الواسع ؛ بحار الأنوار : 73/153 ، باب 26 ، حديث 34 .
[252] ـ بحار الأنوار : 73/155 ، باب 26 ، حديث 36 .
[253] ـ بحار الأنوار : 73/162 ، باب 31 ، حديث 3 .
[254] ـ بحار الأنوار : 73/170 ، باب 34 ، حديث 15 .
[255] ـ مستدرك الوسائل : 3/460 ، باب 13 ، حديث 3994 .
[256] ـ مستدرك الوسائل : 8/377 ، باب 44 ، حديث 9720 .
[257] ـ بحار الأنوار : 73/167 ، باب 34 ، حديث 6 .
[258] ـ عدة الداعى : 300 ، حديث 16 ؛ بحار الأنوار : 73/168 ، باب 34 ، حديث 9 .
[259] ـ الكافى : 2/542 ، باب الدعاء اذا خرج الانسان من منزله ، حديث 7 ؛ بحار الأنوار : 73/169 ، باب 34 ، حديث 13 .
[260] ـ الأمالى ، شيخ طوسى : 371 ، المجلس الثالث عشر ، حديث 799 ؛ بحار الأنوار : 73/170 ، باب 34 ، حديث 16 .
[261] ـ المحاسن : 2/350 ، باب 9 ، حديث 34 ؛ بحار الأنوار : 73/170 ، باب 34 ، حديث 17 .
/خ
