گشتی در طبیعت
بخشی از تعطیلات نوروزی ما به گشت‌وگذار در طبیعت می‌گذرد. عده‌ای به کوه می‌زنند، برخی به دشت و صحرا و گروهی هم از آبشارها و دیدنی‌های طبیعی دیگر مانند دریا و جنگل بازدید می‌کنند. همه می‌بینند و تعریف می‌کنند ولی آیا همه می‌پرسند این محصول کدام شرکت و کارخانه است؟ بعضی‌ها انس با طبیعت را در نوشیدن چای و بازی کردن در آن خلاصه می‌کنند و عده‌ای هم با سکوت عمیق در طبیعت، به اسرار پنهان آن گوش می‌سپارند. شما در کدام تیم قرار دارید؟
توجه! توجه!
به این مثال توجه کنید: وقتی آینه فروش لکه بزرگی روی صورتش دیده شود، همه او را سرزنش می‌کنیم که چطور می‌شود این همه آینه جلوی شماست و باز این لکه سیاه روی صورت را ندیدی؟ جالب است بدانیم که ما هم یک جورایی شبیه همان آینه فروش شده‌ایم! چرا؟ چون هر روز با شاهکارهای زیادی روبرو می‌شویم ولی توجه نمی‌کنیم. صبح کمی زودتر بیدار شوید. ببینید که در آسمان چه خبر است. گویا خورشید می‌خواهد هر طوری شده خودش را به شب و تاریکی تحمیل کند. می‌آید که بساط تاریکی را جمع کند. اگر تاکنون چنین تجربه‌ای را به دست نیاوردید، می‌توانید از این پس در صفحه خاطرات خود آن را داشته باشید.
جناب انسان!
بی‌خیالی آدم‌ها نسبت به قدرت‌نمایی خداوند به جایی رسیده که با زنگ بیدار باش خدا روبرو شده‌اند. تعجب نکنید! وقتی هر روز از انرژی رایگان خورشید استفاده می‌کنیم، زمین هموار زیر پای ما قرار می‌گیرد و یک سقف آبی زیبا هم مانند چتر بالای سرمان گرفته‌اند تا احترام ما را نگه‌دارند و ما بی‌خیال همه آنها دنبال کار خودمان هستیم، معلوم است که یکی باید به ما یادآوری کند که: می‌دانی الان روز است؟ می‌دانی اطرافت چه دستگاه‌هایی گذاشته‌ام؟ می‌دانی فقط چند ثانیه قطع اکسیژن می‌تواند تمام زورگویی‌های تو را به پایان برساند؟ می‌دانی تو در مقایسه با دیگر چیزهایی که درست کرده‌ام، خیلی کوچک و ضعیفی ولی من مواظبت هستم و به تو احترام گذاشتم که شدی جناب انسان؟!
شتر دیدی؟
چند آیه قرآن با این جمله شروع می‌شود که ندیدی؟ این آیه‌ها با واژه «اَلَم تَرَ...» و «افلاینظرون» آغاز می‌شوند. شاید برای شما جالب باشد که با تمام ادعایی که داریم، از بس بی‌توجهی کردیم که خداوند از ما خواسته به «شتر» توجه کنیم و با دیدن شگفتی‌های آن بیدار شویم. به آیه آن توجه کنید: «أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلىَ الْابِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ؛ چرا در باره شتر زیر پاى خود نظر نمى کنند که چسان خلق شده؟»1. وقتی شما یک ماشین مدل بالا را می‌بینید، با تمام دقت به آن نگاه می‌کنید تا از طراحی آن سردرآورید. خوب شتر هم، ماشین مدل‌بالای زمان خودش بوده و الان نیز با آن قد و قواره رشیدش! در خدمت آدم‌هاست. اگر بخواهند رباط آن را بسازند، چقدر زمان و امکانات لازم است تا فقط یک دهن مثل شتر بخواند؟! جواب آیه را چه می‌دهید؟ شتر دیدید؟ ندیدید؟ دیدید ولی توجه نکردید؟
مگس خان!
وقتی از مگس می‌گوییم، همه یاد مزاحمت‌های آن می‌افتند و اینکه با چه روشی از شرّ آن خلاص شوند. آنقدر هم کوچک و ریز است که فورا می‌گوییم: حالا حیوانات بزرگتری مثل فیل و شیر کم بوده که رفتید سراغ مگس؟ همین مگس با تمام بدگویی‌های ما، یک آیه از قرآن را تشکیل داده است: «یا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُباباً وَ لَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَ إِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَیْئاً لا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ؛ اى مردم! مثلى زده شده، گوش کنید: آن کسانى که غیر از خدا مى خوانید، اگر همه امکانات خودشان را جمع کنند، هرگز نمی‌توانند یک مگس درست کنند. اگر هم مگسى چیزى از آنها را بدزدد، نمى توانند از او پس بگیرند!» 2
چمن طبیعی
راستی اگر بخواهید ورزشگاه آزادی را چمن مصنوعی کنید، چقدر هزینه و زمان برمی‌دارد؟ حالا اگر بخواهید یکی از شهرها را چمن کنید، چه؟ به کارتان ادامه دهید و این بار تصمیم بگیرید یک استان را چمن بکارید! بعد اگر کارتان گرفت، کل چمن‌های یک کشور را بر عهده بگیرید! اگر این چمن‌ها طبیعی باشند و قرار باشد به عنوان یک شرکت بین‌المللی تمام کشورهای دنیا را با چمن طبیعی پوشش دهید و تازه برای چندین قرن از آن نگهداری کنید. برآورد بودجه شما برای این کار چقدر است؟
خداوند با اراده و قدرت خود، این کار را انجام داده است. گزارش آن را در آیه 63 سوره حج می‌خوانیم: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ؛ آیا نمی‌بینی که خدا از آسمان آبى نازل می‌کند که زمین سبز شود و خدا دقیق و کاردان است».
کارمندان نمونه
خداوند، دو ابردستگاه را به نام خورشید و ماه را آفریده و استخدام کرده است تا روز و شب طبیعت به خوبی انجام شود.3 این دو نیروی فعال سال‌هاست که مشغول کارند و حتی یک روز هم مرخصی نرفته‌اند. یک بار هم اشتباه در کارشان اتفاق نیفتاده و یک ثانیه هم تأخیر نداشته‌اند. این دو کارمند نمونه خدا، از وجدان کاری بسیار بالایی برخوردارند و نسبت به انجام وظیفه خود اهمیت می‌دهند. راستی کدام ابررایانه را می‌شناسید که بتواند با یک نرم‌افزار برنامه کاری چند میلیون ساله را تنظیم کند؟
رنگ‌پاشی
چشم‌ها از دیدن این همه رنگ خیره شده‌اند. تمام نیروهای صنعت رنگ در دنیا نمی‌توانند چنین تنوع و کیفیتی را ایجاد کنند. یک لحظه اراده خداوند سبب شد تا با سفره‌ای رنگارنگ در طبیعت روبرو شویم. آیا این همه زیبایی را می‌بینیم؟ خدا از شما سؤال می‌کند: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابیبُ سُودٌ؛ آیا ندیدى که خدا از آسمان، آبى فرستاد پس با آن میوه هایى از زمین بیرون کردیم که رنگ‌هاى مختلف دارد و نیز از کوه ها راه‌هاى سفید و سرخ با رنگ‌هاى مختلف و سیاهى هاى غلیظ پدید آوردیم.»جواب شما چیست؟ 4
از شکوفه تا میوه
بهار فرصت طلایی برای دیدن زیبایی‌هاست. بارش باران بهاری و پایین آمدن شبنم و نشستن آن روی گل‌ها و برگ‌ها، تحسین برانگیزند. شکوفه‌های خیره کننده هم با آن رنگ‌های دلبرانه خود، شگفت‌انگیزند. کمی که حوصله کنی، می‌بینی که از همین شکوفه لطیف و زیبا، میوه‌ای خوشمزه و خوشرنگ در دستان تو جای می‌گیرد. این هدیه خداست. یک میوه از میان این طبیعت بزرگ، آنقدر دست به دست می‌شود تا در دستان تو جا خوش می‌کند که پیام خدا را به تو برساند: «دوستت دارم و به یادت هستم. این هم هدیه‌ای از طرف من به تو». اکنون به پیام رسمی خدا گوش بسپار: «او است که از آسمان آبى نازل کرده که با آن همه روییدنى ها را پدید آورده ایم و از جمله سبزهاى پدید آورده ایم که از آن دانه هاى روى هم چیده پدید مى کنیم و از نخل و از گل آن خوشه هاى آویخته و باغ ها از انگور و زیتون و انار و مانند و ناهمانند خلق کردهایم، میوه آن را هنگام ثمر دادن و رسیدنش بنگرید که در این آیات براى گروهى که ایمان دارند، عبرت ها است». 5
تسبیح طبیعت
تسبیح یعنی تعریف کردن. وقتی می‌گوییم سبحان‌الله، یعنی خداوند هیچ اشکالی ندارد و همه وجودش خوبی است. ما این کار را به شکل رسمی و غیر رسمی آن انجام می‌دهیم. آیا می‌توانید باور کنید پرنده‌ای که در حال پرواز است و ماهیانی که در اعماق دریاها زندگی می‌کنند، در این تعریف کردن ما را همراهی می‌کنند؟ همه به یاد خدا هستند و حواس‌شان هست که برای چه درست شده‌اند و چگونه می‌توانند با خدا ارتباط بگیرند. تمام دنیا با همه موجودات ریز و درشتش، سال‌هاست که به تعریف و تمجید خداوند مشغولند. این برنامه همچنان ادامه دارد.: «ألَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبیحَهُ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِما یَفْعَلُونَ؛ آیا نمی‌دانی هر چه در آسمان‌ها و زمین هست با مرغان گشوده بال، تسبیح خدا مى کنند؛ همه دعا و تسبیح خویش می‌دانند و خدا می‌داند که چه مى کنند». 6
خوب است سفر نوروزی امسال، به ویژه روز طبیعت را با دقت بیشتری بگذرانیم و با کمی دقت به نشانه‌های اطراف خودمان، کلاس معنوی خودمان را ارتقا دهیم.
بخشی از تعطیلات نوروزی ما به گشت‌وگذار در طبیعت می‌گذرد. عده‌ای به کوه می‌زنند، برخی به دشت و صحرا و گروهی هم از آبشارها و دیدنی‌های طبیعی دیگر مانند دریا و جنگل بازدید می‌کنند. همه می‌بینند و تعریف می‌کنند ولی آیا همه می‌پرسند این محصول کدام شرکت و کارخانه است؟ بعضی‌ها انس با طبیعت را در نوشیدن چای و بازی کردن در آن خلاصه می‌کنند و عده‌ای هم با سکوت عمیق در طبیعت، به اسرار پنهان آن گوش می‌سپارند. شما در کدام تیم قرار دارید؟
توجه! توجه!
به این مثال توجه کنید: وقتی آینه فروش لکه بزرگی روی صورتش دیده شود، همه او را سرزنش می‌کنیم که چطور می‌شود این همه آینه جلوی شماست و باز این لکه سیاه روی صورت را ندیدی؟ جالب است بدانیم که ما هم یک جورایی شبیه همان آینه فروش شده‌ایم! چرا؟ چون هر روز با شاهکارهای زیادی روبرو می‌شویم ولی توجه نمی‌کنیم. صبح کمی زودتر بیدار شوید. ببینید که در آسمان چه خبر است. گویا خورشید می‌خواهد هر طوری شده خودش را به شب و تاریکی تحمیل کند. می‌آید که بساط تاریکی را جمع کند. اگر تاکنون چنین تجربه‌ای را به دست نیاوردید، می‌توانید از این پس در صفحه خاطرات خود آن را داشته باشید.
جناب انسان!
بی‌خیالی آدم‌ها نسبت به قدرت‌نمایی خداوند به جایی رسیده که با زنگ بیدار باش خدا روبرو شده‌اند. تعجب نکنید! وقتی هر روز از انرژی رایگان خورشید استفاده می‌کنیم، زمین هموار زیر پای ما قرار می‌گیرد و یک سقف آبی زیبا هم مانند چتر بالای سرمان گرفته‌اند تا احترام ما را نگه‌دارند و ما بی‌خیال همه آنها دنبال کار خودمان هستیم، معلوم است که یکی باید به ما یادآوری کند که: می‌دانی الان روز است؟ می‌دانی اطرافت چه دستگاه‌هایی گذاشته‌ام؟ می‌دانی فقط چند ثانیه قطع اکسیژن می‌تواند تمام زورگویی‌های تو را به پایان برساند؟ می‌دانی تو در مقایسه با دیگر چیزهایی که درست کرده‌ام، خیلی کوچک و ضعیفی ولی من مواظبت هستم و به تو احترام گذاشتم که شدی جناب انسان؟!
شتر دیدی؟
چند آیه قرآن با این جمله شروع می‌شود که ندیدی؟ این آیه‌ها با واژه «اَلَم تَرَ...» و «افلاینظرون» آغاز می‌شوند. شاید برای شما جالب باشد که با تمام ادعایی که داریم، از بس بی‌توجهی کردیم که خداوند از ما خواسته به «شتر» توجه کنیم و با دیدن شگفتی‌های آن بیدار شویم. به آیه آن توجه کنید: «أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلىَ الْابِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ؛ چرا در باره شتر زیر پاى خود نظر نمى کنند که چسان خلق شده؟»1. وقتی شما یک ماشین مدل بالا را می‌بینید، با تمام دقت به آن نگاه می‌کنید تا از طراحی آن سردرآورید. خوب شتر هم، ماشین مدل‌بالای زمان خودش بوده و الان نیز با آن قد و قواره رشیدش! در خدمت آدم‌هاست. اگر بخواهند رباط آن را بسازند، چقدر زمان و امکانات لازم است تا فقط یک دهن مثل شتر بخواند؟! جواب آیه را چه می‌دهید؟ شتر دیدید؟ ندیدید؟ دیدید ولی توجه نکردید؟
مگس خان!
وقتی از مگس می‌گوییم، همه یاد مزاحمت‌های آن می‌افتند و اینکه با چه روشی از شرّ آن خلاص شوند. آنقدر هم کوچک و ریز است که فورا می‌گوییم: حالا حیوانات بزرگتری مثل فیل و شیر کم بوده که رفتید سراغ مگس؟ همین مگس با تمام بدگویی‌های ما، یک آیه از قرآن را تشکیل داده است: «یا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُباباً وَ لَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَ إِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبابُ شَیْئاً لا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ؛ اى مردم! مثلى زده شده، گوش کنید: آن کسانى که غیر از خدا مى خوانید، اگر همه امکانات خودشان را جمع کنند، هرگز نمی‌توانند یک مگس درست کنند. اگر هم مگسى چیزى از آنها را بدزدد، نمى توانند از او پس بگیرند!» 2
چمن طبیعی
راستی اگر بخواهید ورزشگاه آزادی را چمن مصنوعی کنید، چقدر هزینه و زمان برمی‌دارد؟ حالا اگر بخواهید یکی از شهرها را چمن کنید، چه؟ به کارتان ادامه دهید و این بار تصمیم بگیرید یک استان را چمن بکارید! بعد اگر کارتان گرفت، کل چمن‌های یک کشور را بر عهده بگیرید! اگر این چمن‌ها طبیعی باشند و قرار باشد به عنوان یک شرکت بین‌المللی تمام کشورهای دنیا را با چمن طبیعی پوشش دهید و تازه برای چندین قرن از آن نگهداری کنید. برآورد بودجه شما برای این کار چقدر است؟
خداوند با اراده و قدرت خود، این کار را انجام داده است. گزارش آن را در آیه 63 سوره حج می‌خوانیم: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ؛ آیا نمی‌بینی که خدا از آسمان آبى نازل می‌کند که زمین سبز شود و خدا دقیق و کاردان است».
کارمندان نمونه
خداوند، دو ابردستگاه را به نام خورشید و ماه را آفریده و استخدام کرده است تا روز و شب طبیعت به خوبی انجام شود.3 این دو نیروی فعال سال‌هاست که مشغول کارند و حتی یک روز هم مرخصی نرفته‌اند. یک بار هم اشتباه در کارشان اتفاق نیفتاده و یک ثانیه هم تأخیر نداشته‌اند. این دو کارمند نمونه خدا، از وجدان کاری بسیار بالایی برخوردارند و نسبت به انجام وظیفه خود اهمیت می‌دهند. راستی کدام ابررایانه را می‌شناسید که بتواند با یک نرم‌افزار برنامه کاری چند میلیون ساله را تنظیم کند؟
رنگ‌پاشی
چشم‌ها از دیدن این همه رنگ خیره شده‌اند. تمام نیروهای صنعت رنگ در دنیا نمی‌توانند چنین تنوع و کیفیتی را ایجاد کنند. یک لحظه اراده خداوند سبب شد تا با سفره‌ای رنگارنگ در طبیعت روبرو شویم. آیا این همه زیبایی را می‌بینیم؟ خدا از شما سؤال می‌کند: «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابیبُ سُودٌ؛ آیا ندیدى که خدا از آسمان، آبى فرستاد پس با آن میوه هایى از زمین بیرون کردیم که رنگ‌هاى مختلف دارد و نیز از کوه ها راه‌هاى سفید و سرخ با رنگ‌هاى مختلف و سیاهى هاى غلیظ پدید آوردیم.»جواب شما چیست؟ 4
از شکوفه تا میوه
بهار فرصت طلایی برای دیدن زیبایی‌هاست. بارش باران بهاری و پایین آمدن شبنم و نشستن آن روی گل‌ها و برگ‌ها، تحسین برانگیزند. شکوفه‌های خیره کننده هم با آن رنگ‌های دلبرانه خود، شگفت‌انگیزند. کمی که حوصله کنی، می‌بینی که از همین شکوفه لطیف و زیبا، میوه‌ای خوشمزه و خوشرنگ در دستان تو جای می‌گیرد. این هدیه خداست. یک میوه از میان این طبیعت بزرگ، آنقدر دست به دست می‌شود تا در دستان تو جا خوش می‌کند که پیام خدا را به تو برساند: «دوستت دارم و به یادت هستم. این هم هدیه‌ای از طرف من به تو». اکنون به پیام رسمی خدا گوش بسپار: «او است که از آسمان آبى نازل کرده که با آن همه روییدنى ها را پدید آورده ایم و از جمله سبزهاى پدید آورده ایم که از آن دانه هاى روى هم چیده پدید مى کنیم و از نخل و از گل آن خوشه هاى آویخته و باغ ها از انگور و زیتون و انار و مانند و ناهمانند خلق کردهایم، میوه آن را هنگام ثمر دادن و رسیدنش بنگرید که در این آیات براى گروهى که ایمان دارند، عبرت ها است». 5
تسبیح طبیعت
تسبیح یعنی تعریف کردن. وقتی می‌گوییم سبحان‌الله، یعنی خداوند هیچ اشکالی ندارد و همه وجودش خوبی است. ما این کار را به شکل رسمی و غیر رسمی آن انجام می‌دهیم. آیا می‌توانید باور کنید پرنده‌ای که در حال پرواز است و ماهیانی که در اعماق دریاها زندگی می‌کنند، در این تعریف کردن ما را همراهی می‌کنند؟ همه به یاد خدا هستند و حواس‌شان هست که برای چه درست شده‌اند و چگونه می‌توانند با خدا ارتباط بگیرند. تمام دنیا با همه موجودات ریز و درشتش، سال‌هاست که به تعریف و تمجید خداوند مشغولند. این برنامه همچنان ادامه دارد.: «ألَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبیحَهُ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِما یَفْعَلُونَ؛ آیا نمی‌دانی هر چه در آسمان‌ها و زمین هست با مرغان گشوده بال، تسبیح خدا مى کنند؛ همه دعا و تسبیح خویش می‌دانند و خدا می‌داند که چه مى کنند». 6
خوب است سفر نوروزی امسال، به ویژه روز طبیعت را با دقت بیشتری بگذرانیم و با کمی دقت به نشانه‌های اطراف خودمان، کلاس معنوی خودمان را ارتقا دهیم.
نویسنده: ابراهیم اخوی
منابع:
1. غاشیه:17
2. حج: 73
3. لقمان: 29
4. فاطر:27
5. انعام:99
6. نور:41
