بازی‌های پر تحرک کودک

بازی‌های پر تحرک، بدو بدو، غلغلک دادن و حتی تماشای فیلمی پر تحرک، باعث تأخیر در عمل خوابیدن و ایجاد بد خوابی می شود. مثال های زیر، باعث ایجاد نظم در جریان خوابیدن شده و نه تنها برای کودکتان، بلکه برای شما نیز مفید خواهد بود:
 

اگر برنامه منظم خواب از الگویی طبیعی و مستحکم پیروی کند، ساعت بدن کودک به سرعت خود را با آن برنامه سازگار می سازد.
 

درست قبل از ساعت خواب، توجه کودکتان را به این مسأله جلب کنید که روز در حال تمام شدن است. ممکن است کودک شما هنوز برای قضاوت خیلی کوچک باشد. بنا بر این به طور مثال اگر بگویید۵ دقیقه بیشتر به زمان خواب نمانده، احتمالا برایش قابل درک نخواهد بود. در عوض با ربط دادن موارد گوناگون به یکدیگر، می توانید زمان را به کودکتان بیاموزید. برای شروع اولین قسمت از برنامه منظم خواب، اسباب بازی ها را جمع کنید، و به این ترتیب برنامه منظمتان را با علامتی که حاکی از تمام شدن روز باشد شروع می کنید. سبک و صدادار از اهمیت بیشتری برخوردارند چرا که این نوع اسباب بازیها چشمهای کودک را مستقیما به سوی دستهایش جلب می کنند و باعث می شوند رابطه قوی میان کودک و دستهایش ایجاد شود.برخی از والدین، نزدیک شدن به زمان خواب را با استفاده از زنگ ساعت گاز آشپزخانه نشان می دهند. به این ترتیب کودک یاد می گیرد که صدای زنگ به معنی زمان خواب است. از آنجا که کودک می داند شما نمی توانید با گاز و دستگاه هایی از این قبیل بحث کنید، متعاقبا به شی ء سوم شخص اجازه داده خواب کودکان را تنظیم کنید می شود تا زمان را اعلام کرده و میل به اعتراض را کاهش دهد.
 

تنقلات سبکی که شامل پروتئین و کربوهیدرات است، مانند تکه کوچکی پنیر و کمی نان گندم، باعث خواب شده و کمک می کند تا کودک، تمام شب را بخوابد. کربوهیدرات، باعث خواب آلودگی شده و پروتئین، مقدار قند خون را تا زمان صبحانه ثابت نگه می دارد. حتما بعد از خوردن نان و پنیر، دندانهای کودک را مسواک بزنید.
 

با افزایش تدریجی دمای بدن کودکتان، او را آماده خوابیدن کنید. همچنین بازی با اسباب بازی هایش در حمام به او آرامش میدهد.
 

لباس های راحت و بدون بند انتخاب کنید که نه زیاد گرم و نه نازک باشد.
 

خواندن داستان برای کودک نوپایتان، برنامه فوق العاده آرامش بخشی است. به خصوص اگر داستان مورد علاقه اش را انتخاب کرده باشید، مانند داستان شنگول و منگول. توجه داشته باشید که کودک شما، با بزرگتر شدن، داستان های بیشتر و متنوع تری از شما میخواهد.
 

خرس اسباب بازی ی عروسک مورد علاقه اش، باعث راحتی و آرامش، هنگام خوابیدن می شود.
 

اگر کودک شما هنگام خوابیدن نیاز به شیشه دارد اطمینان حاصل کنید که درون شیشه فقط آب است. شیر، غذای کمکی، یا آب میوه اطراف دندانهای کودک جمع شده و باعث کرم خوردگی دندان حتی در نوزادان می شود.
 

حرکات کودک در بدو تولد فقط به یک سری لولیدنها و وول خوردنهای ناهماهنگ و غیر ارادی محدود می شود، اما او کم کم و تا ۱۸ ماهگی، مهارتهایی را بطور ناخودآگاه یاد می گیرد که به کمک آنها در مدت زمانی کوتاه به کوچولویی کار کشته و ماهر مبدل خواهد شد.
 

اگر به دستهای کودکتان پس از تولد دقت کنید، می بینید که او آنها را دائما به صورت یک مشت محکم جمع می کند، بطوری که اگر انگشت دستتان را داخل مشت او کنید، چنان آن را محکم می چسبد که گویی پنجه هایی فولادین انگشت شما را به دام انداخته.
 

تمام کودکان با آن مهارت و فن گرفتن شگفت انگیز به دنیا می آیند که به آن رفلکس مشت می گوییم. این رفلکس تا حدو که کودک پس از آن قادر به باز و بسته کردن انگشتان دستهایش می شود، ادامه دارد. در این مرحله می توانید اسباب بازیهای سبک را به دستش بدهید تا او به آنها چنگ زده و در دست خود نگاهشان دارد.
 
کودک زمانی دستهایش را کشف می کند و کمی به آنها توجه نشان میدهد که کم کم شروع به باز کردن مشتهایش می کند و تازه این موقع است که او به وجود انگشتان دست پی برده و با باز و بسته کردن آنها و چنگ زدن و آنها، احساسشان می کند.
 
البته این نکته را هم بدانید که کودک در این مرحله قادر نیست با دقت به انگشتان دستش نگاه کند و آنها را به درستی تشخیص دهد، چون هنوز آن هماهنگی لازم بین دیدن و دسترسی پیدا کردن به چیزی در او بوجود نیامده است.
 
در این سن، کودک یک شی را به خوبی در دستش نگه می دارد، اما تلاش چندانی برای خوب تماشا کردن آن انجام نمی دهد. دانشمندان مدتی است به این نتیجه رسیده اند که صدای یک اسباب بازی در جلب نگاه یک کودک به سوی دستهایش نقش مهمی را ایفا می کند.
 
به عنوان مثال اگر یک جغجغه به دست کودکتان بدهید، چشمان او صدای جغجغه را دنبال کرده و باعث می شود او دستهایش را کشف کند و همین کشف، شروع هماهنگی میان چشم و دست است. طبق گفته پنه لوپه لیچ کارشناس مراقبتهای کودکان، در این مرحله استفاده از اسباب بازیهای خوش دست آنهایی که می توان آسان بدست گرفت.
 
سبک و صدادار از اهمیت بیشتری برخوردارند چرا که این نوع اسباب بازیها چشمهای کودک را مستقیما به سوی دستهایش جلب می کنند و باعث می شوند رابطه قوی میان کودک و دستهایش ایجاد شود.
 

کودک در این سن به خوبی با دستهایش آشنا شده و آنها را می شناسد، حتی موقعیت مکانی انگشتان دست را تشخیص داده و می داند که کارشان چیست. گرچه حرکات دستهای کودک در قاپیدن و نگهداری اسباب بازیهای آویزان و متحرک هنوز تا حدودی ناهماهنگ و نامتعادل است. در این مرحله از رشد، دستهای کودک کم کم راه خود را به سوی دهان نیز پیدا می کند.
 
در حدود چهار ماهگی، کودک شروع به کسب هماهنگی لازم ما بین حرکات دست و چشم می کند، به عبارت ساده تر، او دستهایش را به خوبی می شناسد و می داند چطور آنها را بکار بیندازد و کجا از آنها استفاده کند. استفاده از دستها برای یک فرد بزرگسال کار ساده و پیش پا افتاده ای است، اما برای یک کودک کنجکاو شیوه و عملکردی پیچیده است.
 
کودک وقتی شیئی را می بیند و تصمیم می گیرد آن را در دست بگیرد، اول فاصله آن را تخمین می زند، بعد دستهایش را به سوی آن دراز می کند تا وسیله مورد نظر را به چنگ آورد. در مراحل اولیه ممکن است در انجام این کار موفق نشوید، اما با تمرین و ممارست زیاد بالاخره کارایی لازم را به دست می آورد و حتی پس از گذشت چند ماه می تواند با قاطعیت پیش خودش حدس بزند که آن شی قابل دسترسی هست یا نه.
 

کودک در این بلند کردن اسباب بازی و در دست گرفتن آنها را به خوبی یاد گرفته است، اگر به حرکات دستش توجه کنید می بیند که او انگشتان دستش را بازی می کند و وقتی اسباب بازی را لمس کرد، انگشتان دستش را دور آن حلقه کرده و جمع می کند، پس یاد گرفته که اجسام را چگونه از زمین بلند کند. علاوه بر آن، به خوبی یاد گرفته که اشیا را در دستانش به گردش در آورده و از این دست به آن دست بدهد حتی با دستش اسباب بازیها از روی زمین بردارد.
 
در این مرحله، حس و انگیزه لمس کردن اجسام در کودکان به صورت یک بازی مهیج و تحریک کننده در می آید و از آنجایی که دنیایی از ناشناخته ها مقابل رویش قرار دارد او باید آنها را کشف کند، پس تعجبی ندارد که کودکتان در خانه شروع به گشت و گذار کرده و به تمام سوراخ و سنبه ها سرکشی کند، بلکه چیز تازه ای پیدا کند و آن را در دست بگیرد، از اینرو بهتر است اجسام متفاوت با بافتهایش مختلف در اختیارش بگذارید تا حس کنجکاوی اش ارضا شود.
 

حرکات دست در سنین ما بین ۱۳ الی ۱۵ ماهگی وارد مرحله جدیدی می شود که ما اسم آن را رفلکس گازانبری گذاشته ایم، یعنی کودک با اصلاح مرحله قاپیدن ساده اجسام از انگشتان دستش برای برداشتن اجسام بسیار ریز مثل تیله استفاده می کند. به عبارت بهتر، او می تواند به کمک شستشو و یکی دیگر از انگشتانش، تیله را از روی زمین بردارد. این شیوه کم کم به او کمک می کند تا لباسهایش را خودش بپوشد و دکمه هایش را ببندد، مداد یا خودکار را در دست بگیرد، کشوها را باز و بسته کند و به مرور با قاشق و چنگال غذا بخورد.
 
 
منبع: روانشناسی کودک، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396