جوانی نگه دار کاین مرغ زیبا
نماند در این خانة استخوانی
پروین اعتصامی
نماند در این خانة استخوانی
پروین اعتصامی
جوانی، چون رودی است جاری و بی بازگشت؛ ستاره ای است که تنها یک بار در آسمان عمر آدمی طلوع می کند. پس اینک که می توانی، دامنی از گل سرخ پر کن! چراکه عقاب کهنسال زمان، همچنان در پرواز است و این گُل که امروز به روی تو می خندد، فردا همه بر باد خواهد رفت. از عمر آدمی، جوانی بهترین بخش آن است. آن هنگام که خون گرم جوانی در تن جاری است و چون این دوران سپری شود، ایامی سخت تر و ناخوش تر، آن روزگار خوش را در پی خواهد بود. پس، شرم و ناز و بهانه را رها کن و فرصت غنیمت شمار که چون جوانی را بی بهره پشت سر نهادی، جز آه و حسرت پیش رو نخواهی داشت. این سخن پیامبر اکرم ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) را آویزه گوش ساز که: « فرشته ای الهی هر شب جوانان بیست ساله را ندا می دهد که دنیا شما را فریب ندهد ». [1]
بدان، که موهبت هایی چون سلامتی، فراغت، قدرت، امنیت و مانند آن، هشیاری و اغتنام فرصت می طلبند. نبی اکرم ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) در سخنی دیگر می فرماید: « کسی که دَرِ نیکی و خیری بر او گشوده شد، باید آن را غنیمت شمارد؛ چه اینکه نمی داند چه وقت بر روی او بسته خواهد شد ». [2]
جوانی، بهاری سبز و خرم است که در سرزمین عمر آدمی تنها یک بار به گل و شکوفه می نشیند و چون دست خزانِ میان سالی و کهن سالی بر آن افتد، امیدی به رویش و شادابی و سرسبزی دگر باره آن نخواهد بود.
بهارا دریغا که پایا نه ای
دریغا که پیوسته با ما نه ای
دریغا که چون روزگار شباب
یک امروز هستی و فردا نه ای
رشید یاسمی
از زمانی که انسان به عرصه وجود پا می نهد، دوره های گوناگون را پشت سر می گذارد: نوزادی، خردسالی، کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی و پیری. هر یک از این دوره ها، شرایط ویژه خود را دارد. در میان این دوره ها، جوانی، بهاری است که سرنوشت انسان در آن رقم می خورد، شخصیت وی شکل می گیرد و استعدادهایش، بارور و پایه های دینی و عقیدتی اش استوار می شود. جوانی، بهار زندگی است؛ بهاری ارزشمند، ولی زودگذر. جوانی، فصل رویش ها و شکفتن ها، دوران درخشندگی و نشاط زندگی، زمان ظهور غریزه ها و کشش ها و آرزوهاست.
روح کنجکاو و پرخروش جوان، همیشه در جست وجو برای آشنایی با پدیده های وجود خود و پیرامون خویش است. بر اساس موقعیت، محیط زندگی، شرایط زمانی و هم نشینی با دوستان، زمینه های شکل گیری دیدگاه ها، باورها، عواطف و شخصیت جوان فراهم می شود. اندیشه جوان همواره از مسائل و عوامل درونی و بیرونی اثر می پذیرد و هر لحظه به شکلی، توجه وی را به خود جلب می کند و رشته خواسته ها و اندیشه های او را به سوی خود می کشاند.
همه این حالت ها و نوسان های روحی و روانی، از ویژگی های دوران جوانی است. جوان برای درک بهتر خود و آشنایی با پیرامون خویش، به راهنمایی و آگاهی نیاز دارد. او همواره در حال رشد است و رشد جسمی اش، به طور طبیعی، با حالت ها و هیجان های روحی و عاطفی همراه است. جوان اگر از نظر تربیتی، فکری و اعتقادی در راه درست و الهی و در مسیر تکاملی قرار گیرد، بالندگی و کمالش حتمی و عینی است. بنابراین، او به راهنمایی مربیان رستگار و خیراندیش نیازمند است تا چگونه زیستن را بیاموزند.
در این میان، تربیت اصولی و آموزش درست و مطمئن در جوانی، بیشترین اثر را در آینده انسان دارد. پیامبر اکرم ( صلّی الله علیه وآله وسلّم ) نیز بر ارزش و اهمیت دوره جوانی تأکید دارد و در سفارشی به ابوذر می فرماید: « یا اَباذَرٍّ اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ. . . شَبابَک قَبْلَ هَرَمِک »[3]؛ « ای ابوذر، پنج چیز را قبل از پنج چیز دریاب و غنیمت شمار. . . و جوانی ات را قبل از پیری ».
جوانی که به قدر و منزلت جوانی آگاه است، هرگز آینده خود را از نظر دور نمی دارد و می کوشد تا از رهگذر جوانی، توشه های گران سنگی برای باروری و بالندگی آینده اش برگیرد، از جمله گنج ها و ذخیره های دوران جوانی، خودسازی و اصلاح نفس است که پایه انسانیت به شمار می آید و تلاش در این زمینه، از سفارش های پیاپی پیشوایان معصوم ( علیهم السلام ) بوده است:
لا تَتْرُک الإجْتِهادَ فی إصْلاحِ نَفْسِک فَإِنَّهُ لا یعِینُک عَلَیها اِلاّ الْجِدُّ. [4]
کوشش و تلاش در اصلاح درون و خودسازی را رها نکن؛ زیرا جز تلاش و جدیت، چیزی تو را در برابر نفست یاری نمی کند. کن
پی نوشت:
[1] مستدرک الوسائل، ج 2، ص 253-
[2] بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج 77، ص 165-
[3] وسائل الشیعه، ج 1، ص 86
[4] غرر الحکم و درر الکلم، ص 237-
منبع: حوزه نت
