برهان صدیقین
دقت کن چگونه بیان ما برای اثبات وجود خداوند و یگانگی و بری بودن او از نقصها به چیزی جز تأمل در حقیقت هستی احتیاج ندارد و نیازمند به اعتبار و لحاظ خلق و فعل خداوند نیست هرچند فعل و خلق خداوند دلیل بر وجود اوست و از این طریق می توان به اثبات ذات واجب پرداخت.
سهشنبه، 28 خرداد 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
اقول: (ان هذا حکم للصدیقین الذین یستشهدون به لا علیه.)(2) یعنی دقت کن چگونه بیان ما برای اثبات وجود خداوند و یگانگی و بری بودن او از نقصها به چیزی جز تأمل در حقیقت هستی احتیاج ندارد و نیازمند به اعتبار و لحاظ خلق و فعل خداوند نیست هرچند فعل و خلق خداوند دلیل بر وجود اوست و از این طریق می توان به اثبات ذات واجب پرداخت. اما آن را که از نظر مستقیم به وجود حاصل می آید مطمئن تر و بهتر است. اما چون وجود را از آن جهت که وجود است در نظر گیریم، بر وجود او گواهی میدهد، آن گاه وجود حق بر سایر اموری که در واجب هست نظیر وحدت و یگانگی گواهی میدهد و کتاب خداوند(قرآن کریم) به مثل آنچه بیان شد اشارت دارد آنجا که می فرماید: «و آیات خود را در آفاق و نفس هایشان بزودی نشانشان می دهیم تا برای آنها روشن شود که تنها او حق است» و البته این شیوه از آگاهی نسبت به حق تعالی مخصوص به قومی است و سپس قرآن کریم می فرماید: «آیا خود پروردگار تو که بر همه امور گواه و یا در همه اشیاء مشهود است، کفایت نمی کند» این گونه حکم مختص به صدیقین است که با نظر به خداوند بر او گواه می گیرند و با نظر به غیر بر او استدلال نمی کنند. به فرموده آیت الله جوادی آملی:
عبارت اخیر آیه (انه على کل شیء شهید) که مورد استشهاد (بوعلی) قرار گرفته است، به معنای این است که خداوند فوق هر شیء مشهود است. یعنی حتی اگر بخواهید خودتان را بشناسید، اول خدا مشهود بوده و بعد خود شما و بیان امام صادق (علیه السلام) طلالة آنجا که می فرماید: «لایدرک مخلوق شیئا الا بالله و لاتدرک معرفة الله الا بالله»(3) هیچ شخصی هیچ چیزی را جز به خداوند نمی شناسد و خداوند را جز به خداوند، به همین معناست.(4) ولکن مرحوم صدرالمتألهین براساس اصول حکمت متعالیه، برهانی به نام برهان صدیقین» اقامه نموده است و آن را استوارترین براهین و شایسته نام برهان صدیقین دانسته است. این برهان براساس سه مقدمه تبیین می گردد :
الف) اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت.
ب) مراتب داشتن وجود و تشکیک خاص بین علت و معلول به گونه ای که وجود معلول، استقلالی از وجود علت هستی بخش ندارد.
ج) ملاک نیاز معلول به علت، همان ربطی بودن و تعلقی بودن وجود آن نسبت به علت و به عبارت دیگر ضعف مرتبه وجود آن است و تا کمترین ضعفی در موجودی وجود داشته باشد، بالضروره معلول و نیازمند به موجودی عالی تر خواهد بود و هیچ گونه استقلالی از آن نخواهد داشت.
با توجه به این مقدمات می توان برهان صدیقین را بر اساس مشرب صدر المتألهین به این صورت تقریر کردن مراتب وجود به استثناء عالی ترین مرتبه آن، که دارای کمال نامتناهی و بی نیازی و استقلال مطلق می باشد، عین ربط و وابستگی است و اگر آن مرتبه اعلی تحقق نمی داشت، سایر مراتب هم تحقق نمی یافت؛ زیرا فرض تحقق سایر مراتب بدون تحقق عالی ترین مرتبه وجود این است که مراتب مزبور، مستقل و بی نیاز از آن باشند. در حالی که حیثیت وجودی آنها عین ربط و فقر و نیازمندی است.
پینوشت:
1. فصلت، آیه ۵۳.
2. الاشارات و التنبیهات، الشرح خواجه نصیر الدین طوسی، ج ۳، ص ۶۶
3. شیخ صدوق (محمدبن علی بن بابویه)، توحید صدوق، تصحیح على اکبر غفاری، ص ۱۴۳.
4. عبدالله جوادی آملی، تبیین براهین اثبات خدا، ص ۲۱۲
منبع: تفکرعقلی در کتاب و سنت، حمیدرضا رضانیا، چاپ دوم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم 1393
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
معرفی خط رُقعه
آشنایی با سیره و بینش سیاسى امام حسن علیه السلام
آشنایی با فضایل امام حسن مجتبی علیه السلام
آشنایی با مقام و منزلت حضرت خدیجه کبری علیها السلام
آشنایی با دعاهای ماه مبارک رمضان
نکات کلیدی ماه رمضان از منظر آیت الله جوادی آملی
معرفی سیاه مشق
معرفی خط دیوانی
معرفی خط شکسته نستعلیق (خطوط فارسی)
معرفی خط نستعلیق (خطوط فارسی)
بیشترین بازدید هفته
احکام روزه مسافر آیت الله خامنه ای
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
اهل سنت چگونه نماز می خوانند؟
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
داستانی درباره ماه رمضان به قلم محمد امیری
نحوه خواندن نماز والدین
نماز قضا را چگونه بخوانیم؟
هنگام سجده واجب چه ذکری بگوییم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
موارد بیشتر برای شما
معرفی خط رُقعه
این آبشار زیبا به نیاگارای ایران معروف است
بازدید از آبراهههای زیرزمینی تخت جمشید
تصاویری زیبا و دیدنی از کتیبهٔ بیستون
هدف پلیس از افزایش نرخ جریمه رانندگی
یورش نظامیان صهیونیست به بیمارستان ناصر
یکی از زیباترین جادههای ساحلی ایران
خاطره جالب حجتالاسلام قرائتی از بیپولی و درخواست پول از امام رضا(ع)
روپایی زدن دیدنی مرد 68 ساله ایرانی
نماهنگ بزرگترین محفل قرآنی کشور
آزادکردن کبوترها به یاد شهدای غزه
طنین فریاد مرگ بر اسراییل در محفل قرآنی امام حسنیها
مولودی خوانی حجت الاسلام قاسمیان در محفل قرآنی
همخوانی چند ده هزار نفری مردم با حسین طاهری در حمایت از فلسطین
پشت صحنه «محفل امام حسنیها» در ورزشگاه آزادی