سید عبدالعزیز حکیم

اواخر سال 1359 پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان به همراه برادر خود شهید سید ‌محمدباقر حکیم به ایران آمدند و همراه عده دیگری از علمای عراقی، سازمان « جماعت ‌العلما » را تاسیس کردند. با گسترش فعالیت این جماعت، دفتر انقلاب اسلامی عراق تشکیل و پس از آن در سال 1361 شمسی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تاسیس شد که سید عبدالعزیز حکیم یکی از پایه‌گذاران آن بود.
دوشنبه، 6 مهر 1388
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
سید عبدالعزیز حکیم
سید عبدالعزیز حکیم
سید عبدالعزیز حکیم

تهیه کننده : محمود کریمی
منبع : راسخون

اواخر سال 1359 پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان به همراه برادر خود شهید سید ‌محمدباقر حکیم به ایران آمدند و همراه عده دیگری از علمای عراقی، سازمان « جماعت ‌العلما » را تاسیس کردند. با گسترش فعالیت این جماعت، دفتر انقلاب اسلامی عراق تشکیل و پس از آن در سال 1361 شمسی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تاسیس شد که سید عبدالعزیز حکیم یکی از پایه‌گذاران آن بود.
سید عبدالعزیز حکیم پس از کسب ریاست مجلس اعلا ، رئیس شورای حکومتی عراق و سپس رئیس ائتلاف یکپارچه عراق ( شامل مجموعه شیعیان ) شد. پس از آن در تدوین قانون اساسی عراق، تشکیل دولت‌ ملی و تایید برنامه‌های ایاد علاوی ،‌ جعفری و نوری المالکی و تسریع در روند سیاسی تشکیل حکومت و تثبیت مبانی ارزشی و اسلامی آن نقش بارزی ایفا کرد.
‌هفت برادر ایشان را رژیم بعث عراق به شهادت رساند، همه برادران وی روحانی بودند و چند تن از آنان به درجه اجتهاد و مرجعیت نیز نائل آمدند.

میلاد و نیاکان

سیدعبدالعزیزحکیم در سال 1949 میلادی در نجف اشرف در خانواده مرجعیت متولد شد. پدر ایشان مرجع بزرگوار تقلید آیت‌الله العظمی سیدمحسن حکیم بودند. ده برادر و چهار خواهر، فرزندان این خانواده را تشکیل می ‌دادند.
‌هفت برادر ایشان را رژیم بعث عراق به شهادت رساند، همه برادران وی روحانی بودند و چند تن از آنان به درجه اجتهاد و مرجعیت نیز نائل آمدند.

تشکیل خانواده

سید عبدالعزیز حکیم با دختر آیت الله محمد هادی صدر ازدواج کرد و دارای دو دختر و دو پسر به نام های محسن و عمار حکیم است.

در محضر اساتید

وی از شاگردان درس آیت الله العظمی شهید سید محمدباقر صدر بودند که اواخر دهه 70 میلادی نقش مهمی را در فعالیت‌های ضد رژیم بعث عراق ایفا کردند.
سیدعبدالعزیز حکیم پس از صدور فتوای مبارزه مسلحانه علیه صدام که توسط آیت‌الله صدر صادر شد اقدام به تاسیس جنبش مجاهدین عراقی که بعدا پایه تشکیل سپاه بدر شد، کرد. این جنبش از نخستین سازمان‌های مسلحانه علیه رژیم صدام بود.
وی از شاگردان درس آیت الله العظمی شهید سید محمدباقر صدر بودند که اواخر دهه 70 میلادی نقش مهمی را در فعالیت‌های ضد رژیم بعث عراق ایفا کردند
سیدعبدالعزیزحکیم که پیش از فوت یکی از مسئولان بلندپایه دولت عراق محسوب می شد در آذرسال 1381 تا زمان سرنگونی صدام (آوریل سال 2003میلادی) در ایران بود و ارتباط تنگاتنگی با مسئولان جمهوری اسلامی ایران داشت.

خروج از عراق

پس از شهادت آیت الله محمدباقر صدر و تشدید اقدامات صدام علیه شیعیان سیدعبدالعزیز حکیم راهی سوریه شد. سوریه جایی بود که می ‌توانست مرکز فرماندهی و هدایت عملیات علیه رژیم بعث باشد.
اواخر سال 1359 پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان به همراه برادر خود شهید ‌محمدباقر حکیم به ایران آمدند و همراه عده دیگری از علمای عراقی، سازمان «جماعت ‌العلما» را تاسیس کردند. با گسترش فعالیت این جماعت، دفتر انقلاب اسلامی عراق تشکیل و پس از آن در سال 1361 شمسی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تاسیس شد که عبدالعزیز حکیم یکی از پایه‌گذاران آن بود.
علت تبدیل جماعت العلما به مجلس اعلا نیاز به گسترش تشکیلات و کار سیاسی و ایجاد ابزار اجرایی جهت ادامه فعالیت‌ها بود. مجلس اعلا پوشش سیاسی فعالیت معارضان اسلامگرای عراقی بود. وی در این مجلس به عضویت شورای مرکزی آن درآمد و در طول دوران حیات این مجلس تاکنون مسئولیت‌های اجرایی روابط خارجی و ریاست دفتر جهادی را که کار سازماندهی و پشتیبانی گروه‌های پراکنده عراقی را در داخل خاک عراق داشت، برعهده داشتند.
همراه عده دیگری از علمای عراقی، سازمان «جماعت ‌العلما» را تاسیس کردند. با گسترش فعالیت این جماعت، دفتر انقلاب اسلامی عراق تشکیل و پس از آن در سال 1361 شمسی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تاسیس شد
بعد از سقوط صدام، شهید سید محمدباقر حکیم عازم نجف شد و سید عبدالعزیزحکیم به بغداد رفت تا در جریان کارهای سیاسی- اجرایی تشکیل دولت ملی عراق قرار گیرد.

تحولات پس از سقوط صدام

در آن زمان شورای حکومتی عراق برای ایستادگی در برابر نظرات آمریکا وحاکمیت کامل آن بر عراق تشکیل شد.
در تاریخ 29 آگوست 2003 متاسفانه شهید محمدباقر حکیم، رئیس وقت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در نجف اشرف به شهادت رسید. چند روز بعد با اجماع نظر اعضای شورای مرکزی و باتوجه به اساسنامه مجلس اعلا سید عبدالعزیز حکیم به ریاست این مجلس انتخاب شد و از آنجا که دیگر مشی مسلحانه و انقلابی برای ادامه کار در عراق ضرورتی نداشت نام این مجلس به مجلس اعلای اسلامی عراق تغییر کرد.
سید عبدالعزیز حکیم پس از کسب ریاست مجلس اعلا، رئیس شورای حکومتی عراق و سپس رئیس ائتلاف یکپارچه عراق (شامل مجموعه شیعیان) شد. پس از آن در تدوین قانون اساسی عراق، تشکیل دولت‌ ملی و تایید برنامه‌های ایاد علاوی،‌ جعفری و نوری المالکی و تسریع در روند سیاسی تشکیل حکومت و تثبیت مبانی ارزشی و اسلامی آن نقش بارزی ایفا کرد.
سیدعبدالعزیز حکیم پس از صدور فتوای مبارزه مسلحانه علیه صدام که توسط آیت‌الله صدر صادر شد اقدام به تاسیس جنبش مجاهدین عراقی که بعدا پایه تشکیل سپاه بدر شد، کرد. این جنبش از نخستین سازمان‌های مسلحانه علیه رژیم صدام بود.

تلاش برای انهدام منافقین در عراق

سیدعبدالعزیز حکیم در مدت 21 سال حضور مستمر در ایران، ارتباط تنگاتنگی با مسئولان جمهوری اسلامی به ویژه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری داشت. وی در راستای حل مشکلات ایران و عراق و کل منطقه موضوع گفتگوی بین ایران و آمریکا را مطرح و پیگیری کرد. طرح استراتژی هم‌پیمانی منطقه‌ای و ایجاد نظام هوشمند و نوین امنیت منطقه‌ای که در برگیرنده سایر کشورها به ویژه ایران که به عنوان بزرگترین و قدرتمندترین کشور همسایه عراق جایگاه ویژه‌ای دارد، از طرح‌های ایشان بود.
تلاش‌های دولت و پارلمان عراق در راستای توسعه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با ایران و مبارزه قاطع با سازمان تروریستی منافقین از دیگر قدم‌های مثبت ایشان محسوب می‌شود. در 9 دسامبر سال 2003 شاهد صدور فرمان 128 شورای حکومتی عراق در ضرورت طرد گروهک منافقین و پلمب دفاتر و مصادره اموال منقول و غیر منقول آنها بودیم.

علت فوت و یا شهادت ایشان

علت مرگ ایشان را اطباء و پزشکان، سرطان ریه ای اعلام کرده اند که ناشی از یک پدیده خارجی بوده است و طبق اخبار تایید نشده ، چند سال پیش در یکی از ملاقات هایی که با سران برخی کشورهای منطقه داشته، در جریان ملاقات حضوری با آن شخص ، در پذیرایی مختصری، مسموم شده و از آن زمان تا کنون همواره تحت مداوا بوده است و بدینسان آخرین بازمانده از فرزندان آیة الله العظمی سید محسن حکیم (ره) نیز به شهادت رسیده است.
در واقع برخي منابع خبري گزارش هايي منتشر مي كنند كه احتمال مسموميت وي در سفر سال ‏2007‏ به اردن را تقويت مي كند‏.‏
آبان ماه ‏1387‏ در پي اعلام خبر بيماري سرطان ريه و مثانه از نوع حاد سيدعبدالعزيز حكيم، پايگاه خبري حوارات عراق فاش كرده بود كه دكتر سامر جرجيس پزشك متخصص عراقي الاصل مقيم آمريكا و معالج سيدعبدالعزيز حكيم و همچنين پزشك متخصص او در ايران، مسموم شدن حكيم را تاييد كرده اند‏.
براساس اين خبر، حكيم به سامر جرجيس گفته بود در ضيافت عبدالله دوم شاه اردن كه در جريان سفر به امان در اواسط سال ‏2007‏ انجام شد، با تعارف شاه اردن، قهوه نوشيد، اما پس از گذشت دو ساعت و نيم از نوشيدن قهوه، درد شديدي در معده خود احساس كرد‏.
پزشك حكيم در ايران اعلام كرده بود كه پس از آزمايش هاي پزشكي، ثابت شد كه وي هدف تلاش ترور با ماده تاليوم قرار گرفته است‏.
نكته قابل توجه اينكه اين ماده فقط از سوي رژيم سابق عراق براي ترور مخالفانش استفاده مي شد و ظاهرا اردن هم بعدها به اين مواد مجهز شد تا مخالفان صدام را به هنگام سفر به اردن يا سكونت در اين كشور با اين ماده سمي از ميان بردارد‏.‏ البته اين خبر در آن روز با تكذيب دفتر مجلس اعلاي اسلامي عراق در تهران مواجه شد‏.
اينكه چرا دفتر مجلس اعلاي اسلامي عراق در آن زمان اين خبر را تكذيب كرد، به درستي مشخص نيست، ولي برخي منابع احتمال مي دهند كه مجلس اعلا براساس يكسري محظورات آن را تكذيب كرده است‏.
اردن طي سال هاي گذشته بارها سياست ضد شيعي در پيش گرفته و حتي برخي منابع معتقدند كه عوامل سلفي اين كشور پشت پرده انفجارهاي خونيني هستند كه در عراق به وقوع مي پيوندد‏.‏ عبدالله دوم پادشاه اردن اولين كسي بود كه بعد از سقوط صدام موضوع تهديد ‏-‏هلال شيعي‏- در منطقه را مطرح كرد‏.‏ اردن، يك بار ديگر در جريان ترور نافرجام خالد مشعل در دهه ‏1980‏، سعي داشت سناريوي مشابهي را اجرا كند‏.‏

آخرین سفر

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالعزیز حکیم که برای درمان سرطان ریه به صورت دوره ای به ایران مسافرت می کرد سرانجام ساعت دو سی و پنج دقیقه بعد از ظهر چهارشنبه چهارم شهریور ماه 1388دعوت حق را لبیک گفت.

سید عبدالعزیز حکیم

بازتاب گسترده خبر درگذشت سيد عبدالعزيز حكيم در شبكه‌هاي عرب زبان

شبكه‌هاي تلويزيوني عرب‌زبان با قطع برنامه‌هاي عادي خود خبر درگذشت سيد عبدالعزيز حكيم رئيس مجلس اعلاي اسلامي عراق را به طور گسترده پوشش دادند.
شبكه‌هاي تلويزيوني الفرات، المنار، العالم، الجزيره، العراقيه، آفاق وابسته به حزب الدعوه، بلادي متعلق به "ابراهيم جعفري " نخست وزير سابق عراق، المسار وابسته به حزب الدعوه شاخه عراق با اعلام خبر رحلت سيدعبدالعزيز حكيم بخش‌هاي از زندگينامه پربار ايشان را پخش كردند.
اين شبكه‌ها زندگينامه رئيس مجلس اعلاي اسلامي عراق را از بدو تولد تا دوران كودكي، نوجواني و جواني و مسير مبارزاتي و جهادي ايشان با رژيم بعث صدام و پس از سرنگوني اين رژيم را پخش كردند و به تشريح اقدامات سيد عبدالعزيز براي ساختن عراق جديد پرداختند.

سيد عبدالعزيز حکيم مظلومانه زيست

جانشين رييس مجلس اعلاي اسلامي در عراق "سيد عمار حکيم" روز جمعه 6 شهریور 1388 دو روز پس از درگذشت مرحوم سيد عبدالعزيز حکيم در جمع نمازگزاران در مسجد تاريخي و مقدس " براثا " در بغداد گفت: "اکنون که سيد حکيم به ديار باقي شتافته مي گويم که سيد عبدالعزيز حکيم هيچ گاه به دنبال جايگاه سياسي براي خود نبود و حتي هنگامي که رئيس فراکسيون ائتلاف يکپارچه ملي شد اين پست فاقد هرگونه امتياز رياستي بود."
وي ادامه داد که اعضاي ائتلاف يکپارچه ملي صرفا به خاطر جايگاه معنوي سيد حکيم و اين که ايشان فرزند آيت الله العظمي سيد محسن حکيم هستند و به احترام ايشان او را براي اين پست برگزيدند و اين پست تنها ارزش نمادين و معنوي داشت.
جانشين رئيس فقيد مجلس اعلاي اسلامي در عراق اضافه کرد که عبدالعزيز حکيم براي خود چيزي نمي خواست بلکه او همواره مدافع حقوق ملت عراق بود.
وي افزود به او تهمت زدند که املاک و مستغلات و چنين و چنان دارد اما اکنون که او در ميان ما نيست من فاش مي کنم که او براي خود چيزي نداشت و ساده زيست بود و روي زمين مي نشست و براي فرزندانش چيزي جز خط مشي دين و اسلام چيزي به جاي نگذاشته است.
سيد عمار حکيم گفت: اگر مردم او را در هنگام استقبال از شخصيت ها و سفراي کشورها و رهبران جهان روي صندلي هاي آنچناني و اتاق مجلل مي ديدند به اين خاطر بود که در برابر خارجي ها، رهبران ما معزز و مکرم ديده شوند زيرا خارجي ها با ساده زيستي و زندگي پرهيزکارانه بيگانه هستند.
وي عبدالعزيز حکيم را مدافع ملت عراق در برابر بيگانگان ذکر کرد و گفت: در بسياري از جلسه هاي غير علني با بيگانگان در دفاع از حقوق ملت عراق عليه آنها فرياد مي زد و حتي آنها او را تهديد مي کردند اما او به خاطر اعتقاد و ايماني که داشت به اين تهديدها بي اعتنا بود.
وي اضافه کرد: افتخار مي کنيم که خانواده آل حکيم جزو خانواده هاي شهداي عراق هستند و 63 شهيد در راه عراق تقديم کردند که در بين آنها نخبگان، علماي دين، شخصيت ها و حتي زنان نيز وجود دارند.
سيد عمار حکيم سپس به ذکر آخرين روزهاي زندگي سيدعبدالعزيز حکيم اشاره کرد که با ابراز احساسات نمازگزاران مواجه شد.
وي تاکيد کرد که سيد عبدالعزيز حکيم لحظه اي از نماز شب فارغ نبود و حتي وقتي روي بستر بيماري بود و قادر به حرکت نبود بر نماز شب اصرار مي ورزيد و اين اواخر که بيماري بر او شدت گرفته بود از اطرافيان خود مي خواست براي او دعا بخوانند و او گوش مي داد و گريه مي کرد.
سيد عمار حکيم ادامه داد: من شخصا در آخرين لحظات زندگي اش دعا براي ايشان مي خواندم از جمله زيارت عاشورا و وقتي به زيارت امين الله (زيارت حضرت اميرالمومنان علي "ع") رسيدم و آخرين عبارت را از زيارت به اتمام رساندم او در کمال آرامش و وقار جان باخت امري که حتي پزشکان را نيز مات و مبهوت کرد.
وي با اشاره به تلاش سيد حکيم براي تشکيل مجدد ائتلاف جديد ملي عراق گفت: در روز اعلام تشکيلات جديد ائتلاف ملي (دوشنبه هفته گذشته) در کنار او در بيمارستان بودم و از طريق تلويزيون اعلام موجوديت ائتلاف را پيگيري مي کردم اما سيد عبدالعزيز حکيم بيهوش بود يکباره دستش را تکان داد و فهميدم به هوش آمده و در گوش او گفتم ائتلاف ملي اعلام موجوديت کرد و ديدم يکباره اشک از چشمانش جاري شد.

ولایت‌پذیری مرحوم حكیم نسبت به مقام معظم رهبری

رئیس مجلس شورای اسلامی در مراسم تشییع پیکر سید عبدالعزیز حکیم رییس مجلس اعلای عراق با بیان اینکه من سابقه آشنایی با این عزیز بزرگ را دارم، اظهار داشت: ولایت پذیری سیدعبدالعزیز حکیم نسبت به مقام معظم رهبری تحسین برانگیز بود.
علی لاریجانی افزود: در لحظات سختی قرار داریم و در سوگ مردی که عمر خود را درراه جهاد و مبارزه با رژیم بی امان صدام صرف کرد.
لاریجانی سیدعبدالعزیز حکیم را فرزند حوزه علمیه نجف دانست و افزود: خانواده این مرحوم، روشنایی بخش معرفت تشییع بوده و در راه صیانت از حقوق مردم عراق مجاهدت کردند.
رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به زندگی سید محسن حکیم اظهارداشت: مرحوم سید محسن حکیم در دوران جوانی به مبارزه با انگلیس که در عراق حضور داشتند، وارد شد و در طول حیات خود همواره علیه رژیم بعث عراق و جریان‌های کمونیستی مبارزه كرد.
وی این روش خانواده حکیم را روشی ممتاز که متعلق به مجاهدان مسلمان است عنوان کرد و گفت: خاندان حکیم در طول 100 سال در سازماندهی مبارزات مردم عراق نقش تعیین کننده‌ای داشتند که خصوصا در تاسیس مجلس اعلای عراق و سازمان بدر، این نقش بی بدیل بود.
لاریجانی ادامه داد: پس از سقوط صدام این نهادها بودند که توانستند استقلال عراق را حفظ کرده و از حقوق مردم عراق دفاع کنند که البته نفوذ فکری و معنوی آنها درمیان مردم عراق و رویکردهای اخلاقی آنان در این مسیر نقش بسزایی داشت.
وی با اشاره به جمله حضرت امام (ره) در مورد برادر سیدعبدالعزیز حکیم که فرمودند وقتی این انسان بزرگوار را می‌بینیم به یاد بهشت می‌افتیم، افزود: سید عبدالعزیز حکیم با تشکیل گروه حرکت المجاهدین جوانان عراق را در مبارزه علیه رژیم بعث سازماندهی کرد.
وی حضور سیدعبدالعزیز حکیم را در کنار برادرش موجب پیشرفت مبارزه در عرصه‌های نظامی و سیاسی دانست و ادامه داد: پس ازسقوط صدام مرحوم سیدعبدالعزیز حکیم کوشش بسیاری برای ایجاد ساختار سیاسی در عراق نمود و حضور موثر وی در شورای حکومتی عراق و تدوین قانون اساسی عراق از این مرد بزرگ چهره بی بدیلی را ساخت.
ریس مجلس شورای اسلامی نقش سیدعبدالعزیز حکیم در حرکت نوین عراق نقش درجه یک عنوان کرد و تصریح کرد: در شرایط سخت اشغال عراق و حملات تروریست‌ها وی با تلاش مستمر و حفظ اصول و دیپلماسی پیچیده و توجه به نظرات آیات عظام خصوصا آیت‌الله سیستانی مبارزه خود را دنبال کرد ودر این راه، گاه از آبروی خود نیز هزینه می‌کرد.
وی با اشاره به سفر سیدعبدالعزیز حکیم پس از سقوط صدام به عراق اظهار داشت: وقتی که وی به عراق عزیمت می‌نمود آدمی احساس می‌کرد که وی وصیت نامه جدش امام حسین (ع) را زیر لب زمزمه می‌کرد.

پیام تسلیت مقام معظم رهبری به مناسبت فقدان مرحوم عبدالعزیز حکیم

بسم الله الرحمن الرحیم
با دریغ و اندوه خبر یافتیم كه رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق، جناب حجت الاسلام آقای سیّد عبدالعزیز حكیم دار فانی را وداع گفته و به دیار باقی شتافته است.

سید عبدالعزیز حکیم

برای ملت و دولت عراق این، ضایعه‌یی بزرگ و برای جمهوری اسلامی ایران، فقدانی دردناك است. ایشان آخرین بازمانده از فرزندان برومند مرجع بزرگ شیعه مرحوم آیت الله العظمی سیّدمحسن حكیم بود كه همگی در راه مبارزه با رژیم سفاك بعث عراق و عوامل استكبار شربت شهادت نوشیده یا آزمونهای دشوار این جهاد عظیم را تحمل كرده بودند.
خدمات این روحانی مجاهد در راه تشكیل حكومت ملی عراق چه در دوران اقامت در ایران و چه پس از سقوط حكومت صدام و انتقال به كشور خود، كم نظیر و فراموش نشدنی است.
اینجانب با ابراز تأسف فراوان از این حادثه‌ی دردناك، تسلیت صمیمانه‌ی خود را به عموم ملت برادر عراق و به دولت و مجلس اعلای اسلامی عراق و به بیت رفیع حكیم بویژه به فرزندان برومند و شایسته‌ی ایشان، بالاخص جناب آقای سیّدعمار حكیم تقدیم میدارم و رحمت و مغفرت الهی را برای آن مرحوم و سربلندی و پیشرفت ملت و دولت عراق را از خداوند مسألت میكنم.
سیّدعلی خامنه ای
5/شهریور/1388 برابر با ششم رمضان 1430 هجری قمری
منابع مورد استفاده در مقاله :
حوزه نیوز (پایگاه رسمی مرکز خبر حوزه های علمیه)
خبرگزاری فارس
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ايرنا)
رجانیوز





نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط