آثار پیروی از هوی و هوس

پیروی از هوی و هوس، دارای آثار و پیامدهای شومی است که در این جا به برخی از آنها اشاره می شود:

1- غفلت و بی خبری

قرآن می فرماید:

وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ[1]

واز کسی که قلبش را از یاد خود غافل ساختیم، اطاعت مکن! او که از هوای نفس خود پیروی کرد.

2- کفر

قرآن کریم می فرماید:

فَلا یصُدَّنَّک عَنْها مَنْ لا یؤْمِنُ بِها وَ اتَّبَعَ هَواهُ[2]

پس مبادا کسی که به آن ایمان ندارد و از هوس های خویش پیروی می کند، تو را از آن بازدارد.

3- انحراف و گمراهی

قرآن می فرماید:

وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَیرِ هُدی مِنَ اللَّهِ[3]

وآیا گمراه تر از آن کس کسه پیروی هوای نفس خویش کرده و هیچ هدایت الهی را نپذیرفته، کسی پیدا می شود؟!

و نیز می فرماید:

وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوی فَیضِلَّک عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ[4]

واز هوای نفس، پیروی مکن که تو را از راه خدا، منحرف می سازد.

4- مانع شناخت حقیقت

وقتی عقل اسیر هوی شد، قادر به انجام وظایف اصلی خویش که شناخت حقایق است، نخواهد شد. قرآن درباره منافقین می فرماید:

أُولئِک الَّذِینَ طَبَعَ اللَّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ[5]

آنها کسانی هستندکه خداوند بر دلهایشان مُهر نهاده و از هوای نفسشان پیروی کرده اند (از این رو چیزی نمی فهمند)!

آن چنان هواپرستی، قدرت تشخیص آنان را گرفته که قلوبشان همچون ظرف سربسته و مهروموم شده است، که نه چیزی به آن وارد و نه چیزی از آن خارج می شود. پیامبر اکرم (ص) فرمود:

ایاکم وَ الهَوی فَانَّ الهَوی یعمِی وَ یصِم[6]

از هوس بپرهیزید که هوس، انسان را کور و کر می کند.

امام علی (ع) فرمود:

فَأَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَی فَیصُدُّ عَنِ الْحَق[7]

پیروی خواهش نفس، آدمی را از راه حقّ باز می دارد.

هواپرستی، انسان را در خویشتن فرو می برد سو از همه حقایق جهان دور می سازد.

5- افراط و تفریط

هواپرست، همیشه گرفتار افراط و تفریط است و از مسیر اعتدال دور است.[8]

6- زمینه گناهان

تمام گناهان و مفاسد اجتماعی و بدبختی ها، به نحوی از هوای نفس سرچشمه می گیرد.

زندگی ما و تجربیات تلخی که در دوران عمر دیده ایم، پر است از افرادی که چوب یک لحظه هواپرستی را تا آخر عمر خود خورده اند. جوانانی را سراغ داریم که بر اثر پیروی از هوی و هوس، در دام اعتیاد، انحرافات جنسی و اخلاقی گرفتار شده اند و تبدیل به موجودی ضعیف، ناتوان و بی ارزش گردیده اند و تمام نیرو و سرمایه خویش را از دست داده اند.[9] امام علی (ع) می فرماید:

اهْجُرُوا الشَّهَوَاتِ فَإِنَّهَا تَقُودُکمْ إِلَی رُکوبِ الذُّنُوبِ وَ التَّهَجُّمِ عَلَی السَّیئَات[10]

از هوی و هوس ها دوری کنید، پس به درستی که آنها شما را به سوی گناهان و داخل شدن به بدی ها می کشانند.

7- مانع عدالت

هواپرستی، مانع عدالت و دادگری است. قرآن می فرماید:

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَوْ عَلی أَنْفُسِکمْ أَوِ الْوالِدَینِ وَ الْأَقْرَبِینَ إِنْ یکنْ غَنِیا أَوْ فَقِیراً فَاللَّهُ أَوْلی بِهِما فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوی أَنْ تَعْدِلُوا وَ إِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ کانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیراً[11]

ای کسانی که ایمان آورده اید! کاملًا قیام به عدالت کنید! برای خدا شهادت دهید، اگرچه (این گواهی) به زیان خود شما، یا پدر و مادر و نزدیکان شما بوده باشد! (چرا که) اگر آنها غنی یا فقیر باشند، خداوند سزاوارتر است که از آنان حمایت کند. بنابراین، از هوی و هوس پیروی نکنید؛ که از حق، منحرف خواهید شد! و اگر حق را تحریف کنید، یا از اظهار آن، اعراض نمایید، خداوند به آن چه انجام می دهید، آگاه است.

سرچشمه مظالم و ستم ها، هواپرستی است. اگر اجتماعی هواپرست نباشد، ظلم و ستمی در آن راه نخواهد داشت.

8- هرج و مرج

هوی و هوس های یک انسان، گاه ضد و نقیض یکدیگرند، اگر قرار باشد انسان به دنبال هوی و هوس ها باشد و هرکسی به دنبال تمایلات هوس آلود خود برود، که غالباً مسائلی مفسده انگیز است، نتیجه ای جز هرج و مرج و فساد در جهان نخواهد داشت. قرآن می فرماید:

وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْواءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهِنَ[12]

واگر حق از هوسهای آنها پیروی کند، آسمانها و زمین و همه کسانی که در آنها هستند تباه می شوند!

9- فتنه

امام علی (ع) فرمود:

إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحْکامٌ تُبْتَدَع[13]

همانا آغاز پدید آمدن فتنه ها، هوا پرستی، و بدعت گذاری در احکام آسمانی است.

10- تضعیف شخصیت اجتماعی انسان

هواپرستی، شخصیت و احترام اجتماعی انسان را در هم می شکند، زیرا برای کامیابی ها باید تمام قید و بندهای اجتماعی را شکست و تن به هر پستی داد، بدیهی است که انسان با شخصیت، در برابر هوس ها، بر سر دو راهی قرار می گیرد که یا باید به خواسته های خود برسد یا شخصیت اجتماعی خود را حفظ نماید، که اغلب جمع بستن میان این دو، غیر ممکن است. امام علی (ع) فرمود:

زِیادَةُ الشَّهوَةِ تُزرِی بِالمُرُوَّة[14]

افزون شدن شهوت، شخصیت انسان را لکه دار می کند.

11- اسارت نفس

اسارت و بندگی در برابر خواسته های نفسانی، یکی دیگر از پیامدهای هواپرستی است.

امام علی (ع) فرمود:

کمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ هَوَی أَمِیر[15]

چه بسا عقلی که اسیر هوای نفس است.

انسان هواپرست، آن چنان اسیر هواهای نفسانی می شود که بازگشت و دوری جستن از آنها برایش مشکل و گاه غیر ممکن می گردد. نمونه بارز آن زندگی خفت بار معتادان به مواد مخدر است، که در ظاهر آزادند ولی از هر اسیری، اسیرترند. زنجیر اعتیاد ناشی از هواپرستی نیز آن چنان دست و پای انسان را می بندد که گویا هرگونه حرکت و تلاش برای دوری جستن از خواسته های هوس آلود، بسیار مشکل می شود. مخصوصاً اگر هواپرستی به سرحد عشق های جنون آمیز جنسی برسد، در این حال اسارت انسان به اوج خود می رسد.

12- رسوایی

یکی دیگر از پیامدهای هواپرستی، رسوایی است. تاریخ بشر مملو از شرح زندگانی کسانی است که در جامعه، دارای مقام و موقعیت ممتاز بودند ولی هنگامی که اسیر هوای نفس شدند، کارشان به رسوایی کشید. داستان یوسف و همسر عزیز مصر، نشان می دهد که چگونه همسر عزیز مصر با وجود احترام فراوان به علت هواپرستی رسوای خاص و عام شد.

پی نوشت ها:
[1] . کهف/ 28.
[2] . طه/ 16.
[3] . قصص/ 50.
[4] . سوره ص/ 26.
[5] . محمد/ 16.
[6] . نهج الفصاحه موضوعى، ص 360.
[7] . نهج البلاغه، خطبه 42.
[8] . کهف/ 28.
[9] . تفسیر نمونه، ج 15، ص 323.
[10] . تصنیف غررالحکم، ص 305.
[11] . نساء/ 135.
[12] . مؤمنون/ 71.
[13] . نهج البلاغه، خطبه 50.
[14] . غررالحکم، ح 5507.
[15] . بحارالانوار، ج 66، ص 410.

منبع: حوزه نت