تا حالا دقت کردید وقتی برای انجام کاری دست مان را باز می گذارند تا همان طور که دل مان می خواهد آن کار را به ثمر برسانیم چه لذّتی دارد؟ توجه کردید چقدر برای اجرایش خلّاق می شویم؟ مثلاً اگر قرار باشد مخترع چیزی باشیم، سعی می کنیم چیزی را اختراع کنیم که مردم به آن نیاز دارند و زندگی مردم را راحت تر می کند. ماجرای وقف هم همین است. دست مان باز است تا کار خیر را به هر شکل که دوست داریم نیّت کنیم؛ اصلاً همان طور که دل مان می خواهد اجرایش کنیم و دقیقاً چیزی را وقف می کنیم که به درد مردم بخورد. یکی از این وقف های پُر از خلّاقیت، وقف روشنایی است؛ این که کسی مالی یا درآمدی را برای روشن کردن جایی مصرف کند؛ مثلاً مدرسه ، کتابخانه ، مسجد، امام زاده یا هرجا که آن چراغ روشن به کار کسی بیاید.
باورتان می شود موقوفه ی روشنایی حرم مطهر امام رضا علیه السلام بزرگ ترین موقوفه ی حرم است؟ تأمین روشنایی حرم مطهر رضوی یکی از بخش‌‌های مورد توجه زائران امام رضا علیه السلام بوده و اداره ی روشنایی حرم مطهر یکی از قدیمی‌‌ترین اداراتی است که همزمان با ساخت اولین بقعه روی قبر مطهر حضرت رضا علیه السلام تشکیل شد. می‌‌شود این طور گفت که اولین خادم حرم، اولین خدمتگزار روشنایی هم بوده؛ او چراغ روشن می کرده تا زائران در آسایش و آرامش باشند.
از همان روزگار که یک چراغ روی قبر مطهر روشن می گذاشتند تا امروز که چراغ ها و ریسه های رنگی حرم در شب های عید و شادمانی دل زائران را شاد می کند، این اداره توسعه پیدا کرده و روز به روز مورد توجه بیش تر وقف کنندگان قرار گرفته است. با گسترش حرم مطهر در عصرهای مختلف و افزایش زائران حرم رضوی، وقف کنندگان برای روشن کردن مسیر زائران و محل رفت و آمد مسافران، وقف های روشنایی را گسترش دادند و بر تعداد چراغ ها افزودند. این اداره، امروز شامل سه بخش ساخت و ساز، تعمیر و نگهداری و تمیز کردن چلچراغ ها است. بخش اصلی فعالیت این اداره، ساخت وساز لوستر، چلچراغ و تعمیر و نگهداری آن است. از مهم ترین برنامه‌های این قسمت، تعمیر و بازسازی چلچراغ ها، دیوارکوب و تک پایه های بسیار نفیس است که از گذشته به یادگار مانده. بازدیدهای سالانه، تعمیرات لوستر، تعویض لامپ‌‌های سوخته، تعویض سیم، آویز و شرابه، تعمیرات برقی و رفع خاموشی، از فعالیت‌‌های این بخش به شمار می رود.
این مدیریت در دو شیفتِ دوازده ساعته کار می کند. علاوه بر روشن نگهداشتن صحن ها و رواق ها، امور مربوط به نظافت چراغ ها، لوسترها، در و دیوار، شست وشوی روضه ی منوره، گردگیری دیوار رواق‌ها، شبستان‌‌ها و ایوان‌‌های مسجد گوهرشاد و محوطه ی زیر صحن، تعمیرات و ساخت لوسترهای مورد نیاز حرم مطهر و وظیفه ی چراغانی کردن حرم در اعیاد مذهبی و ایام ولادت ائمه معصومین علیهم السلام، نصب و پیاده کردن نورافشان‌های حرم، رواق ها و محل های متفرقه، نگهداری ساعت و ارائه خدمات بالابر را بر عهده دارد.
شاید بپرسید: مگر واقفان چه چیزهایی وقف کرده اند که کفاف این همه روشنایی و هزینه ی نگهداری را می دهد؟ این موقوفه ها شکل های مختلفی دارند که با بررسی وقفنامه های موجود در آستان قدس، این موارد از وقف صورت گرفته است:
املاک زراعی، اراضی شهری، مغازه و دکان، منزل، اتومبیل، سپرده های ثابت بانکی، سهام کارخانه ها، بیمارستان، آسیاب، قنات، موتور چاه آب، چاه آب، باغات، کتب خطی و چاپی و مجموعه های هنری. عواید و درآمد به دست آمده از این موقوفات، صرف اداره ی امور حرم مطهر می شود.
حالا با یک حساب سرانگشتی می توان انواع و اقسام وقف هایی را که دوروبرمان بوده و ما اصلاً متوجه شان نبوده ایم، پیدا کرد. به نظرتان ما می توانیم چه چیزی را وقف کنیم که برای همیشه ماندگار شویم؟ اگر فکر کنید، حتماً به نتایج خوبی خواهید رسید.
باورتان می شود موقوفه ی روشنایی حرم مطهر امام رضا علیه السلام بزرگ ترین موقوفه ی حرم است؟ تأمین روشنایی حرم مطهر رضوی یکی از بخش‌‌های مورد توجه زائران امام رضا علیه السلام بوده و اداره ی روشنایی حرم مطهر یکی از قدیمی‌‌ترین اداراتی است که همزمان با ساخت اولین بقعه روی قبر مطهر حضرت رضا علیه السلام تشکیل شد. می‌‌شود این طور گفت که اولین خادم حرم، اولین خدمتگزار روشنایی هم بوده؛ او چراغ روشن می کرده تا زائران در آسایش و آرامش باشند.
از همان روزگار که یک چراغ روی قبر مطهر روشن می گذاشتند تا امروز که چراغ ها و ریسه های رنگی حرم در شب های عید و شادمانی دل زائران را شاد می کند، این اداره توسعه پیدا کرده و روز به روز مورد توجه بیش تر وقف کنندگان قرار گرفته است. با گسترش حرم مطهر در عصرهای مختلف و افزایش زائران حرم رضوی، وقف کنندگان برای روشن کردن مسیر زائران و محل رفت و آمد مسافران، وقف های روشنایی را گسترش دادند و بر تعداد چراغ ها افزودند. این اداره، امروز شامل سه بخش ساخت و ساز، تعمیر و نگهداری و تمیز کردن چلچراغ ها است. بخش اصلی فعالیت این اداره، ساخت وساز لوستر، چلچراغ و تعمیر و نگهداری آن است. از مهم ترین برنامه‌های این قسمت، تعمیر و بازسازی چلچراغ ها، دیوارکوب و تک پایه های بسیار نفیس است که از گذشته به یادگار مانده. بازدیدهای سالانه، تعمیرات لوستر، تعویض لامپ‌‌های سوخته، تعویض سیم، آویز و شرابه، تعمیرات برقی و رفع خاموشی، از فعالیت‌‌های این بخش به شمار می رود.
این مدیریت در دو شیفتِ دوازده ساعته کار می کند. علاوه بر روشن نگهداشتن صحن ها و رواق ها، امور مربوط به نظافت چراغ ها، لوسترها، در و دیوار، شست وشوی روضه ی منوره، گردگیری دیوار رواق‌ها، شبستان‌‌ها و ایوان‌‌های مسجد گوهرشاد و محوطه ی زیر صحن، تعمیرات و ساخت لوسترهای مورد نیاز حرم مطهر و وظیفه ی چراغانی کردن حرم در اعیاد مذهبی و ایام ولادت ائمه معصومین علیهم السلام، نصب و پیاده کردن نورافشان‌های حرم، رواق ها و محل های متفرقه، نگهداری ساعت و ارائه خدمات بالابر را بر عهده دارد.
شاید بپرسید: مگر واقفان چه چیزهایی وقف کرده اند که کفاف این همه روشنایی و هزینه ی نگهداری را می دهد؟ این موقوفه ها شکل های مختلفی دارند که با بررسی وقفنامه های موجود در آستان قدس، این موارد از وقف صورت گرفته است:
املاک زراعی، اراضی شهری، مغازه و دکان، منزل، اتومبیل، سپرده های ثابت بانکی، سهام کارخانه ها، بیمارستان، آسیاب، قنات، موتور چاه آب، چاه آب، باغات، کتب خطی و چاپی و مجموعه های هنری. عواید و درآمد به دست آمده از این موقوفات، صرف اداره ی امور حرم مطهر می شود.
حالا با یک حساب سرانگشتی می توان انواع و اقسام وقف هایی را که دوروبرمان بوده و ما اصلاً متوجه شان نبوده ایم، پیدا کرد. به نظرتان ما می توانیم چه چیزی را وقف کنیم که برای همیشه ماندگار شویم؟ اگر فکر کنید، حتماً به نتایج خوبی خواهید رسید.
نویسنده: سمیه عالمی
تصویرساز: نگین حسین زاده
