نقص و کاستی در خزانه لغات دریافتی، چه تأثیری بر روی کودک می گذارد؟
وجود مشکل در فهمیدن یا به خاطر سپردن معنای کلمات، می تواند در فرد احساس انزوا، گیجی و اغتشاش را ایجاد کند. تصور کنید وقتی چشمهایتان را از خواب باز می کنید، خود را در کشور بیگانه ای می یابید که شناخت بسیار کمی از زبان آنجا دارید. افراد با شما صحبت می کنند، شاید سؤالی می کنند یا خواسته ای را مطالبه می نمایند، اما مطمئنا شما نمی توانید معنای همه کلمات را بفهمید. ممکن است با تأخیر سعی کنید معنای کلمات را حدس بزنید، زیرا آنها انتظار دارند شما بدانید در مورد چه چیزی دارند حرف می زنند. گفتگوی زیر، نمونه ای از تبادل کلامی بین دانش آموز با نقص در خزانه لغات دریافتی و معلم است: تصور کنید چنین بحثی با این همه نقص و جاافتادگی، چقدر خسته کننده است.سرانجام چنین کودکی ممکن است خود را با آن گفتگوها هماهنگ کند یا برای پنهان نمودن گیجی خود جوک بگوید. از آنجا که مکالمات اجتماعی اغلب آشفته کننده هستند، کودک سعی می کند از آن موقعیتها اجتناب نماید. کودک ممکن است قدم زدن یا بازی و تفریح با دوستانش را ترجیح دهد. در زمین فوتبال، چون بیشتر ارتباطات غیر کلامی است، راحت تر قابل درک و پذیرش است و برای چنین کودکی عضویت در یک گروه، احساس بسیار خوبی را به دنبال دارد.
در ارتباطهای کلامی در طول روز، کودکی که مشکل خفیف دارد، ممکن است مشکلش آشکار نشود؛ اما در کلاس هر روز مفاهیم جدیدی در خزانه لغت شکل می گیرد. اکثر آزمونهای ساخته شده در پی درک این نکته اند که کودک چه تعداد اصطلاح (واژه) را می فهمد. یک آزمون متداول در زمینه علوم یا مطالعات اجتماعی را در نظر بگیرید، که پاسخ آن به صورت جور کردنی، پر کردن، جای خالی و یا صحیح - غلط است. وقتی کلمات کنار هم قرار می گیرند، برای کودک شکل مبهم پیدا می کنند. در چنین مواردی، کودک باید چکار کند؟ این قبیل کودکان نوعا در این آزمونها بسیار ضعیف عمل می کنند و انگیزه مطالعه را از دست می دهند و به دلیل بروز مشکل، سرزنش می شوند. هر وقت دانش آموزان به من می گویند مطالعه می کنند، اما نمی توانند در امتحانات موفق بشوند، مطمئن میشوم مهارتهای خزانه لغاتشان باید به طور کامل ارزیابی شود.شکل بازیافت کلمه، همانند نقص در خزانه لغت، در مشکلات کودک مؤثر و سهیم است که در ادامه مشکلات مربوط به تداعی و بازیابی کلمه با جزئیات بیشتر مورد بحث قرار خواهد گرفت.ضعف و کاستیهای خزانه لغات دریافتی همچنین در درک خواندن تأثیر می گذارد، و کودک را ملزم می کند برای پی بردن به معنای کلمات، به تصاویر، سرنخها و راهنماییهایی که بر اساس شواهد و قراین به دست می آورد، متکی باشد. اغلب، این روش برای مقاطع اولیه تحصیلی کفایت می کند، اما در نهایت ممکن است کودک در سطوح بعدی در قلمرو خواندن در زمینه مطالعات اجتماعی، علوم و زمینه های دیگر موضوعات درگیر و دچار گیجی بیش از حد شود.
«دامنه توجه Attention Span » در حین مباحث شفاهی نیز تأثیر می پذیرد، زیرا کودک ناچار است معانی بسیاری از کلمات را به هم پیوند دهد که چنین امری برای مدت زمان طولانی غیرممکن است.
کودکانی که نسبت به همسالان خود، تأخیرشان در مهارتهای خزانه لغات دریافتی در مقطع راهنمایی یا دبیرستان دو سال یا بیشتر ادامه پیدا کند، مسلما در مقطع پیش دانشگاهی تلاش شدیدتری را نشان خواهند داد. به همین صورت، در دوران بزرگسالی فهمیدن آنچه مردم می گویند، فهمیدن نکات مهم اتفاقهایی که در اخبار تلویزیون مورد بحث است، گفتگوهای اجتماعی و در ارتباط با درک تکالیف مربوط به کار برای چنین فردی بسیار دشوارتر خواهد بود و به آن نیاز خواهد داشت که از خود تلاش و تقلای بیش از حد نشان دهد. فردی که مهارتهای خزانه لغات دریافتی وی پایین است و تا بزرگسالی ادامه می یابد، احتمالا در مشاغلی که به گفتگوی عمیق و گسترده نیاز نیست، از قبیل برنامه نویسی رایانه، لوله کشی، نجاری و مشاغلی از این قبیل، موفقیت بیشتری خواهد داشت.
مشکلات مربوط به خزانه لغات بیانی
اگر کودکی در تداعی و شناختن کلمات مناسب در زمان صحبت کردن مشکل داشته باشد، مبتلا به «نقص در خزانه لغات بیانی» شناخته می شود. همچنین می تواند به عنوان «ضعف خزانه لغات بیانی» یا «تأخیر رشدی در خزانه لغات بیانی» نامیده شود. این مشکل بیانی زمانی در کودک مشاهده می شود که به نام بردن اشیا و تصاویر، بیان هیجانها، بازگویی یک داستان یا توصیف برخی اشخاص یا بعضی اشیا اقدام می کند.کودک مبتلا به مشکل خزانه لغات بیانی، اغلب از کلمات با مصداقهای کلی و یا کلمات مبهم، استفاده می کند. برای مثال، زمانی که خواسته می شود پسری که در یک هوای طوفانی برفی سورتمه سواری می کند، توصیف شود؛ یک دانش آموز کلاس پنجم دارای مشکل در خزانه لغات بیانی ممکن است بگوید: آن پسری است که از بالای تپه با سورتمه پایین می آید. او لباسهای زمستانی پوشیده است. هوای بیرون بسیار بد است.
این نوع توصیف می تواند برای کودکان کودکستانی یا کلاس اول مناسب باشد، اما در کلاس پنجم، اکثر کودکان خزانه لغات فعال و کارآمدی دارند تا موقعیت مذکور را به طور دقیق تر توصیف کنند. در بیشتر موارد، کودک ممکن است واقعا مفاهیم مربوط به سؤال را بفهمد یا تشخیص دهد. (آیا در این عکس یک سورتمه است؟ «بله») تفاوت در این است، کودکی که در خزانه لغات بیانی دچار مشکل است، در زبان روزانه اش برحسب انتظار سنی، آن طور که لازم است کلمات مناسب را یاد نمی گیرد.
شکل بازیافت کلمه، همانند نقص در خزانه لغت، در مشکلات کودک مؤثر و سهیم است که در ادامه مشکلات مربوط به تداعی و بازیابی کلمه با جزئیات بیشتر مورد بحث قرار خواهد گرفت. اگر کودکی را با نقص در زبان بیانی تشخیص دادید، وجود مشکل در بازیابی کلمه می تواند قسمتی از نیمرخ کلی مشکل کودک باشد، زیرا در تأخیر زبان بیانی اغلب از جنبه ای به جنبه ای دیگر نیمرخ کلی مشکل کودک تغییر می کند.
منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390
