نماز و عبادت فوائد بسیاری به همراه دارد از جمله: روح انضباط را در انسان تقویت می کند زیرا باید در اوقات معینی انجام پذیرد و تأخیر و تقدیم آن موجب بطلان نماز می گردد.
همچنین آداب و احکام دیگر باید با نظم و ترتیب رعایت شود و اگر با بی نظمی و ناهماهنگی صورت گیرد در حقیقت نماز خلل و اشکال به وجود می آید؟
این چنین است که انسان نمازگزار باید با عادت به نظم و انضباط در نماز آنرا در سایر مراحل زندگی نیز به مرحله عمل درآورد.
اسرار نماز از منظر حضرت علی بن موسی الرضا (ع)
در زمینه اسرار و ره آوردهای بی شمار نماز حضرت علی بن موسی الرضا (ع) سخن جامعه ای فرموده است که به بخشهائی از آن اشاره می کنیم:
آن حضرت در پاسخ نامه ای که از فلسفه و علل تشریع نماز پرسیده بود چنین فرمود: علت تشریع نماز این است که بنده به ربوبیت پروردگار توجه و اقرار داشته باشد.
و مبارزه با شرک و بت پرستی و قیام در پیشگاه پروردگار، در نهایت خضوع و تواضع و اعتراف به گناهان و تقاضای بخشش از معاصی گذشته و نهادن پیشانی بر زمین همه روزه انجام پذیرد.
و نیز هدف این است که انسان همواره هشیار و متذکر گردد، گرد غبار فراموشکاری بر دل او ننشیند، مست و مغرور نشود، خاشع و خاضع باشد طالب و علاقه مند افزونی در مواهب دین و دنیا گردد. همین توجه او به خداوند متعال و قیام در برابر او، انسان را از معاصی باز می دارد و از انواع فساد جلوگیری می کند.
امام رضا (ع) در مورد سایر دست آوردهای نماز فرمود: نماز و مداومت یاد خدا در شب و روز سبب می شود که انسان مولا، و مدبّر و خالق خود را فراموش نکند و روح سرکش و طغیانگری در برابر خدا بر او غالب نیاید.[1]
بر این اساس فلسفه عبادت، ارتباط آسان انسان ناتوان با آفریدگار جهان است که هر لحظه اراده کند و خود را نیازمند پناهگاهی مطمئن و زوال ناپذیر ببیند.
می تواند به این وسیله به قدرت لایزال آفریدگار هستی تکیه کرده و آرامش از دست رفته خود را باز یابد. او با روی آوردن به عبادت آگاهانه، ارتباطی صمیمانه با سرچشمه و پدید آورنده نیکیها و زیبائیها برقرار نموده و کارسازترین سلوک را در زندگی انتخاب می کند.
سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی
خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی
خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی
الف : فواید جسمی نماز خواندن
همان طور که همه می‌دانیم، هدف از ورزش منظم آن است که توانایی‌های جسمی بدن‌مان را بهبود ببخشیم. به خاطر مقدار بالای فعالیت‌های جسمی لازم و ماهیت تکرارپذیر آن، نماز خواندن قطعا مثل یک نوع ورزش کردن منظم است. بنابراین، هرچند نماز به معنی آیین پرستش است، اما می‌تواند همان فوایدی را برای جسم شما داشته باشد که ورزش منظم دارد.
هر ورزشی، وقتی که منظم انجام شود، سوخت و ساز بدن را افزایش خواهد داد که به نوبه‌ی خود، سلامت کلی دستگاه قلب و عروق را بهبود می‌بخشد. چون انجام رکعات نماز شبیه به ورزش کردن است، و مجبور هستید بیش از یک بار آن را تکرار کنید، این امر می‌تواند تاثیر چشمگیری بر افزایش سلامت قلب و عروق‌تان داشته باشد.
. تقویت تمیزی و آراستگی
مرسوم است که قبل از نماز خواندن آیین وضو گرفتن انجام شود. شما می‌توانید از آب (وضو) یا خاک (تیمم) برای وضو گرفتن استفاده کنید. وضو گرفتن برای تمیزی بدن از هر گونه آلودگی مانند میکروب‌ها، گرد و خاک و غیره لازم است. شخصی که وضو می‌گیرد باید دستان، دهان، بینی، دست‌های (تاآرنج) خود را بشوید، و موی سر، و پاها را مسح بکشد، تا اینکه در بالاترین سطح بهداشتی قرار بگیرند.
. حفظ بهداشت دهان و دندان
از آنجایی که بسیاری از مردم هنگام وضو گرفتن کمی دهان خود را با آب غرغره می‌کنند و می‌شویند، این کار می‌تواند به تقویت و بهبود سلامت دهان و گلو نیز کمک کند. غرغره کردن خطر عفونت‌های ویروسی را کاهش می‌دهد و بوی بد دهان را نیز از بین می‌برد.
درد مفاصل را تسکین می‌دهد
حالت و وضعیت بدن در رکعت‌ها شامل خم شدن، به خاک افتادن و دولا شدن میشود. اگر مفاصل‌تان آسیب دیده باشد یا مشکل داشته باشد هنگام انجام این کارها با دشواری بسیاری مواجه خواهید شد. اقامه‌ی نماز به صورت منظم مطمئنا به تسکین این دردها کمک می‌کند.
درد کمر را کاهش می‌دهد
انجام حرکات نماز به ویژه رکوع درد کمر را نیز کاهش خواهد داد، و به مانند یوگا به آرامسازی رباط‌ها و عضلات کمک خواهد کرد. بسیاری از تمرین‌های ورزشی نیز شامل این حرکت می‌شوند چون حرکت دو لا شدن برای ستون فقرات و باسن مفید است.
عضلات شکمی بهتری می‌سازد
بسیاری از حالت‌‌ها و ضعیت‌ها در نماز به عضلات شکمی خوب و قوی نیاز دارند. به عنوان مثال موقع خم شدن برای رکوع باید هر دو دست روی کاسه‌های زانو گذاشته شود و به جلو خم شویم. به منظور حفظ صاف نگه داشتن پاها و ستون فقرات باید بعضی از عضلات شکم‌تان کشیده شود و کش بیاید. تغییر حرکات بین حالات مختلف نیز عضلات شکم‌تان را تمرین می‌دهد.
جریان خون را بهبود می‌بخشد
مجموعه حالات و حرکات به خصوص سجده کمک خواهد کرد خون به نحو بهتری در بدن‌تان جریان پیدا کند. همین که بدن‌تان را رو به جلو خم می‌کنید تا پیشانی‌تان مهر را لمس کند، خون به بخش‌های فوقانی بدن مانند چشم‌ها، گونه‌ها و … جاری میشود.
دستگاه گوارش را تقویت می‌کند
حالت نشستن در نماز حرکات لوله‌ی گوارش را در امحا و احشاء‌تان تحریک می‌کند، و از این طریق باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش‌تان میشود. این حرکت همچنین به عملکرد سم‌زدایی بدن نیز کمک می‌کند.
شکل و حالت بدن را بهتر می‌کند
اکثر آدم‌ها به خاطر عادات روزانه‌شان، مثل حمل کردن بار سنگین روی پشت‌شان در تمام طول روز شکل بدنی نادرستی به خود می‌گیرند و ممکن است دچار گوژپشتی شوند. از آنجایی که هر حرکتی در نماز حالت و شکلی صاف و درست دارد و هر روزه انجام میشود قطعا به بهتر شدن شکل و حالت بدن‌تان کمک خواهد کرد.
هر حرکت و تمام حرکات موجود در رکعات نماز فایده‌های خاص خودشان را دارند، من جمله وضعیت ایستادن. اجرای یک حالت صاف و ایستاده برای یک مدت مشخص با تقویت ستون فقرات‌تان باعث خواهد شد حالت بدنی بهتری پیدا کنید.
تمیزی بدن را افزایش می‌دهد
انجام وضو قبل از برگزاری نماز خود به خود تمیزی بدن را افزایش می‌دهد چون در اجرای آن باید دهان، دست‌ها، سر بینی و پاها را بشویید.
باعث تمیزی صورت میشود
در نتیجه، یکی از قواعد وضو گرفتن ۳ بار شستن صورت است، که با این کار، چربی روی صورت‌تان پاک خواهد شد و از جوش یا آکنه پیشگیری میشود.
ب: فواید معنوی نماز خواندن
هدف اصلی نماز عبادت خداوند است. بنابراین، این کاملا طبیعی است که به جا آوردن منظم نماز به لحاظ معنوی نیز برای ما خوب باشد.
خشوع و فروتنی را افزایش می‌دهد
در مطالعه‌ای آشکار شده است که نماز خواندن به صورت روزانه می‌تواند منیت و خود پرستی را در انسان‌ها کاهش و خشوع و فروتنی را افزایش دهد. یعنی اگر به شیوه‌ی درست انجام شود، نماز می‌تواند آگاهی فرد را نسبت به خوب مطلق و وجود برتر افزایش دهد و از این رو از خودخواهی بکاهد. به این ترتیب مرتبا نماز خواندن هر روز که می‌گذرد خشوع را در انسان بیشتر افزایش می‌دهد.
وضعیت ذهنی را آرامش می‌بخشد
نماز روحیه‌ی شما را تقویت می‌کند تا به خداوند نزدیک‌تر شوید. با انجام این کار، ذهن‌تان آرام‌تر و آسوده‌تر خواهد شد. یک وضعیت ذهنی آرام می‌تواند به طرز چشمگیری از سطح استرس شما بکاهد و باعث تنویر افکارتان شود.
بصیرت را افزایش می‌دهد
با آرام شدن ذهن‌تان و قدرت تفکر شفاف‌تر، نسبت به بسیاری از چیزها صاحب بینش و بصیرت بخصوصی خواهید شد. بصیرت فقط برای کسانی اتفاق خواهد افتاد که ذهنی مه‌آلود و غبارآلوده نداشته باشند یا قضاوت‌های غیر منطقی نکنند، در نتیجه بینش و بصیرت شما هنگام نماز خواندن قطعا افزایش پیدا خواهد کرد.
خشم را کاهش می‌دهد
هدف اصلی نماز یا عبادت پرستش خداوند است. هر کسی که عقل سلیم داشته باشد می‌داند که با خشم و خشونت نمی‌تواند به آن دست پیدا پیدا کند. قبل از آنکه کسی نماز بخواند، باید تدارکاتی فراهم آورد مانند از بین بردن خشونت و غضب در دل و مغز خود.
مهارت‌های اجتماعی را بهبود می‌بخشد
اکثر مسلمانان برای نماز خوان به مسجد یا مصلی می‌روند. به خصوص در روز جمعه، که هر هفته نماز جمعه اقامه میشود. با انجام منظم نماز، قطعا با آدم‌های بسیاری آشنا خواهید شد و بر اثر تعامل با مسلمانان دیگر مهارت‌های اجتماعی‌تان بهبود پیدا می‌کند.
فواید نماز خواندن:۱۸. مثبت اندیشی را افزایش می‌دهد
کسانی که مدام نیایش می‌کنند و این کار را به درستی انجام می‌دهند به نوعی از احساس هدفمندی در زندگی دست پیدا می‌کنند. این احساس به شما اجازه می‌دهد خوشبین‌تر باشید و جهان را از منظر مثبت تری بنگرید.
پشتکار را افزایش می‌دهد
به عنوان یک مسلمان خوب، قطعا نمی‌توانید انسان تنبلی باشید. پنج وعده‌ی نماز واجب روزانه، که هر وعده رکعت‌های واجب مخصوص به خودش را دارد پشتکار خوبی را می‌طلبد. لازم به ذکر نیست که نمازهای مستحب دیگری نیز داریم. این مسئله ممکن است در ابتدا خسته کننده به نظر برسد، اما از طریق پشتکار، ثابت خواهد شد این کارهای روزمره اصلا خسته کننده نیستند.
مراقبه‌ی شخصی و فردی
فارغ از چیستی آن، نماز خواندن بهترین راه برای تمرین مراقبه‌ی فردی است. در طول گذر زمان ممکن است متوجه شوید که غرق در تفکر و اندیشه در مورد خود هستید تا به انسان بهتری تبدیل شوید.
در کل برای سلامتی مفید است
هدف از نماز داشتن آرامش، هارمونی، و تعادل در زندگی است.
نوعی مراقبه‌ی قلبی است
همچنین، نماز خواندن ممکن است راه دیگری برای نگاهی عمیق به قلب‌تان باشد تا بتوانید پاسخ هر چیزی را در آن بیابید.
مهمترین چیزی که باید یادتان باشد آن است که هدف اصلی از نماز خواندن پرستش خداوند است، نه اینکه فایده‌هایی مانند تسکین درد مفاصل، خوش هیکل‌تر شدن، و غیره از آن به دست آوریم. با همه‌ی این‌ها، و علم به تمام فایده‌های نماز خواندن قطعا مسلمانان به ادای منظم و سر وقت این فریضه‌ی الهی بیشتر ترغیب خواهند شد.
چ: آثار و فوایئد درمانی نماز
اثرات نماز بر شادابی و نشاط و جلوگیری از استرس و فشار عصبی
بیدار شدن برای نماز صبح و در ساعات سحرگاهی و انجام عبادت در این موقع، عامل افزایش هورمون کورتیزول وحالت شادی و نشاط سرمست کننده می شود که بر زندگی روزانه نماز گزار بسیار موثر است و باعث افزایش مقاومت بدن در برابر استرس ها و فشارهای روحی و روانی است که این در مضامین عرفانی تحت عنوان اسرار سحر بیان شده است.
تاثیرات هورمون ملاتونین در بیداری نماز شب و سحرگاه
بر طبق تحقیقات دکتر مدحت الشامی پزشک مصری، میزان ترشح ملاتونین در شب و سحر نیاز به هیچ دارویی ندارد به جز انجام عبادات و نیایش و دوری از گناهان که باعث آرامش روحی و روانی می شود و به تبع آن تاثیرات مثبت بر جسم و روان می گذارد.
بیشترین حالت اورژانسی بیماری قلب پنج تا نه صبح است که با بیدار شدن در نماز صبح ترشح ملاتونین حداکثرشده و باعث جلوگیری از عوارض قلبی می شود.
درمان افسردگی و اضطراب با خواندن نماز
جالب است بدانید مرحله REM خواب افرادی که افسردگی و اضطراب دارند نسبت به افراد عادی بیشتر است، یعنی در این مرحله زمان بیشتری سپری می کنند.
این اتفاق باعث می شود خواب های پریشان و آشفته ای ببینند. این افزایش مرحله خواب REM، در ساعات نزدیک به صبح اتفاق می افتد، از این رو بیدار شدن برای خواندن نماز صبح مانع ورود فرد به مرحله REM می شود. به همین دلیل موجب کوتاه شدن زمان آن و درمان اضطراب و افسردگی میشود.
ناگفته نماند کاهش مرحله REM خواب با درمان های دارویی رایج ضد افسردگی سه حلقه ای صورت می گیرد که این اتفاق با نماز خواندن نیز میسر می شود.
نتیجه:
آثار جسمی ایستادن در نماز باعث تقویت حالت تعادلی بدن و قسمت مرکزی مخچه که محل کنترل اعمال و حرکات ارادی است میشود، ثابت و خیره شدن چشم‌ها در نماز به یک نقطه باعث بهبود و رفع نواقصی همچون نزدیک بینی میشود و با تمرکز در نماز،جریان فکر آرام و متعادل میشود.
آثار جسمی رکوع موجب تقویت ماهیچه‌های شکم، حفظ دستگاه گوارش و مانع سوءهاضمه و بی‌اشتهایی میشود و نیز تقویت ماهیچه ستون مهره‌ها، گردن، دست‌ها، ساق پا و ران‌ها.
آثار جسمی سجده تقویت مهره‌های گردن عامل مهمی در درمان دیسک و مشکلات ستون فقرات گردن و کمر میشود. افزایش جریان خون مغز باعث قدرت درک و فهم و آرامش فرد و نیز حفظ شادابی، زیبایی و طراوت می‌گردد.
آثار جسمی نشستن باعث تقویت عضلات پاها، ران‌ها و کمک به نفخ معده و روده و بهبود فتق میشود.
در احادیث آمده است که آب وضو را خشک نکنید، دلیل پزشکی آن این است که بدن در برابر سرمایی که حس می‌کند خود به خود درجه حرارت را بالا می‌برد تا قسمتهای خیس را خشک کند که همین تحریکات باعث بازشدن منافذ پوست و ورود اکسیژن بیشتر به بافت‌ها و عضلات زیر پوست میشود که باعث شادابی و نشاط می‌گردد.
پی نوشت:
[1] تفسیر نمونه، ج 16، ص 294 ..
منبع:
https://kordestan.farhang.gov.ir/fa/news/308106
https://namnak.com/
حوزه نت
* این مقاله در تاریخ 1402/1/15 بروز رسانی شده است.
