صنایع دستی چیست؟

صنایع دستی در تعریف جهانی در واقع ترکیبی از صنعت و هنر است . صنایع دستی این امکان را به بشریت می دهد تا به اقتصاد صنعت و زیبایی هنر هم زمان دست پیدا کند . صنایع دستی در ایران یکی از بازار های بزرگ محسوب می شود.

در حقیقیت فعالیتی که منجر به ساخت شود و در مسیر این ساخت از ماشین آلات صنعتی استفاده نکنیم، صنایع دستی نام دارد . در ساخت صنایع دستی از اشیاء مفید و زینتی استفاده می شود . در صنایع دستی خلاقیت ، دید باز و ذوق هنری بسیار کارآمد خواهد بود .

در صنایع دستی از مواد اولیه ای هم چون منسوجات ، کاغذ ، الیاف ، چوب و مواد پلاستیکی و ... استفاده می شود . صنایع دستی در ابتدا برای تامین نیاز های مردم محلی روی کار آمد اما در ادامه به بازاری وسیع تبدیل شد . امروزه یکی از پایه های صنعت توریسم ، صنایع دستی مخصوص هر محله یا شهر است . یکی از ویژگی های بسیار مهم صنایع دستی مواد اولیه ی در دسترس و ارزان آن است . مردم محلی با در آمد اندکی که دارند باید بتوانند مواد اولیه را تامین کرده و از سود صنایع خود چرخه ی زندگی را بگذرانند .

تاریخچه صنایع دستی

انسانها همیشه میل به ساختن چیزی دارند. همانطور که از اولین نقشه های غار و سفال های باستانی پیداست مردم برای شادابی و اینکه هدفی داشته باشند دست به ساختن وسایلی می زدند که کاربردی و مفید بود. آنها علاوه بر این برای ایجاد سرگرمی دست به ساخت اشیائی می زدند که بعدها به هنر صنایع دستی معروف شد.

این هنر در اواخر قرن 19 در انگلیس به وجود آمد و در مناطقی مانند امپراتوری عثمانی که دستگاه های حاکمیت مردم را وادار به ایجاد کالاها می کردند شکل گرفت. این مردم به مرور زمان از شغل خود که کشاورزی بود دست کشیدند و به صنعتگران تبدیل شدند.

این سبک از هنر با انواع مختلفی از طراحی از جمله معماری، تایپوگرافی، نساجی، چاپ کتاب، و طراحی داخلی همراه است. امروزه این هنر جایگاه خود را در بین سایر هنر ها ی دیگر حفظ کرده است. و به عنوان منبع درآمد هر منطقه و محله نیز می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

چرا صنایع دستی مهم است؟

صنایع دستی به عنوان هنری است که پیشینه و قدمت فرهنگ ما را به رخ همگان می کشد. این هنر باعث حفظ دانش و استعداد های سنتی می شود و مواد و مصالح بومی هر منطقه را ترویج می کند. صنایع دستی در واقع بیانگر تاریخ ماست. از صنایع دستی به عنوان منبع درآمد نیز می توان استفاده کرد. به صورت که محصولات دستی خود را به کشورهای دیگر صادر کنیم و یا با استفاده از جذب توریست در کشور خود به منبع درآمد بالایی برسیم. با استفاده از هنر صنایع دستی می توان به سبک زندگی مردم هر ناحیه پی برد. و از میراث گذشتگان خود نیز حفاظت کرد.

حقایق جالب صنایع دستی

1- افلاطون ، فیلسوف بزرگ یونانی کشف کرد که می توانیم دو رنگ مختلف را با هم مخلوط کنیم تا یک رنگ سوم به دست بیاید.
2- اولین کسانی که برای رنگ آمیزی از خاکستر های آتش یا رنگ دانه های گیاهان استفاده می کردند هنرمندان بودند.
3- اولین صنایع دستی مربوط به چرخ خیاطی در سال 1846 اختراع شد.
4- مجسمه آزادی توسط یک مجسمه ساز فرانسوی ساخته شد و ساخت آن نه سال طول کشید.
5- کفش دستباف، ست مبل دستباف که از بامبو ساخته می شود توسط هنرمندان بنگال هند ساخته می شود.

انواع صنایع دستی

1- صنایع دستی در طیف وسیعی دارای کاربرد های متفاوت است. از این هنر در :
2- منسوجات شامل قلاب دوزی، گلدوزی، نمد سازی، بافندگی، توری و ...
3- هنر و صنایع چوبی شامل کنده کاری های روی چوب، ساخت وسایل چوبی، مبلمان و
4- در زمینه صنعت چاپ بر روی کاغذ ، کولاژ، دکوپاژو ...
5- صنایع دستی سفال و شیشه و سرامیک
6- جواهرات شامل نقش برجسته روی فلزات، با استفاده از رنگ های متنوع و لعاب و حکاکی

آموزش صنایع دستی :

در گذشته این هنر به صورت نسل به نسل منتقل میشد اما امروزه آموزشگاه های رسمی با ارائه ی مدرک این هنر را آموزش می دهند . سراسر دنیا آموزش هنر های اولیه ای مانند صنایع دستی که رویارویی دو وجه صنعت و هنر را ممکن می سازد ، در مدارس تحصیلات ابتدایی بسیار رایج است .

در برخی از کشورها ، صنایع دستی پیشرفته تر بخشی از برنامه درسی رسمی و اجباری مدارس را تشکیل می دهند . دانش آموزان در این مقطع می آموزند چگونه با عناصر مانند فلز ، پارچه و چوب کار کنند و وسایلی قابل استفاده بسازند . که علاوه بر تحریک غریزه ی ذوق و رشد ذهنی آنها باعث افزایش مهارت های فنی آنها نیز می شود .

هم چنین کودکان در می یابند برای اهداف اقتصادی و زیستی خود چگونه برنامه ریزی کنند . در ادامه و در مقاطع تحصیلی بالاتر به طور تخصصی این مهارت ها به دانشجویان آموزش داده می شوند . با ظهور زمینه های تحصیلی همچون هنر های زیبا امکان این فراهم می شود تا هنرمندان خوب و حرفه با تحصیلات آکادمیک بتوانند از تکنیک های سنتی صنایع دستی پدران خود بهره ببرند .

دوره های صنایع دستی به خصوص برای افرادی توصیه می شود که به طور سنتی به واسطه ی محل زندگی خود با این صنایع آشنایی دارند اما نیازمند کسب مهارت های اصولی تر هستند . تا صنایع خود را با ظاهری بهتر ، کیفیت و ماندگاری بالاتر در بازار ارائه کنند و کسب درآمد داشته باشند . هم چنین افراد در تحصیلات آکادمیک و گذراندن دوره های کوتاه مدت دید وسیع تری به صنایع دستی پیدا می کنند ، با افرادی ماهر تر در این رشته آشنا شده و به درک این موضوع می رسند که در ساخت صنایع دستی الزامی به استفاده از مواد اولیه ی سنتی به طور مطلق نیست . بعضا می توان مواد اولیه را از دنیای مدرن ، ابزار های دیجیتال و زندگی شهری به دست آورد .

نحوه استفاده از صنایع دستی

همان طور که ذکر شد گذشته به صنایع دستی به عنوان یکی از مشاغل رسمی نکاه نمی شد و افراد محلی برای تامین نیاز های خود در این رشته فعالیت می کردند . اما در عصر امروز صنایع دستی نه تنها ایجاد شغل می کند بلکه امکان رشد اقتصادی را فراهم می کند و به عنوان یک رویکرد معقول هنری برای صنعتگران مورد قبول واقع شده است .

صنایع دستی به 4 صورت عمده ارائه می شود :

محلی : به صورت محلی در بازار های هفتگی یا نمایشگاه های فصلی ، بازار های عمومی ، فروشگاه های آنلاین ، مصارف خانگی ارائه می شود .

بازار قدیمی : مغازه هایی که از گذشته در بازار های قدیمی به تولید و فروش صنایع دستی خود مشغول بودند و به فعالیت خود تا امروز ادامه دادند ( در ایران صنایع دستی به طور عمده به این شکل ارائه می شود )

گردشگری : ایجاد بازار ها و غرفه هایی در اماکن گردشگری برای ارائه ی صنایع به گردشگران و مسافران .

از آنجایی که صنایع دستی نماینده ی فرهنگ ، آداب و رسوم و اعتقادات هر شهر یا کشوری می باشد این بخش بسیار حساس و مورد توجه است . کیفیت محصولات ارائه شده در این بخش بیان کننده ی سطح کیفی زندگی مردم همان بخش است .

صادرات : در صورتی که کشوری بتواند صنایع دست یخود را به سطحی از کیفیت تولید برساند که توانایی صادر کردن ایجاد شود ، به رشد اقتصادی ، کارآفرینی و ایجاد روابط بین الملل خود کمک شایانی کرده است . هند در زمینه ی صدور صنایع دستی رتبه ی بالایی در بازار جهانی دارد.

منبع: www.designishistory.com