نماز تسبیح، نمازی است که پیامبر اکرم هنگام بازگشتِ جعفر بن ابی طالب از حبشه برای قدردانی از زحماتش، به عنوان هدیه به او آموزش داد؛ از این رو به نماز جعفر طیار مشهور شد. (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص553؛ زاد المعاد، ص320-321)
مثلاً ظهر روزهای جمعه که بهترین زمان توصیه شده برای خواندن آن است یا مثلاً وقتی به سفرهای زیارتی می‌روید یا حتی در شب‌های قدر.
نماز جعفر طیار از کیست؟
نماز جعفر طیار از جمله نمازهای مستحبی است که تأکید زیادی به خواندن آن شده است. این نمازی است که پیامبر (ص) در روز فتح خیبر که مصادف بود با بازگشت جعفر بن ابی‌طالب از حبشه به مدینه به او یاد داد و در مورد آن فرمود:«اگر توانستى این نماز را هر روز و اگر نتوانستى هر هفته و اگر نتوانستى هر ماه و اگر نتوانستى هر سال و اگر نتوانستى در عمر خود یک بار بخوان. اگر این نماز را خواندى، خداوند گناهان بزرگ و کوچک، قدیم و جدید و گناه عمدى و اشتباهى تو را مىبخشد.»
جعفر طیار، پسر عموی پیامبر، برادر امام علی(ع) و از نخستین افرادی بود که به پیامبر ایمان آورده بود. (الاصابة، 1415ق، ج1، ص592)
او سرپرستی گروهی از مسلمانان را برعهده داشت که به دستور پیامبر از مکه به حبشه مهاجرت کرده بودند. (الطبقات الکبری، ج4، ص25-26)
این نماز بدین جهت که هدیه ای از جانب پیامبر(ص) به جعفر بود، نماز «حَبوَه» نیز گفته می شود. (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص552)
نماز جعفر طیار چند رکعت است؟
نماز جعفر طیار 4 رکعت است که به صورت دو نماز دو رکعتی خوانده می‌شود.
بهترین زمان برای خواندن نماز جعفر طیار
بهترین زمان برای خواندن این نماز ظهر روز جمعه است ولی در هر روز و هر ساعتی می‌توان آن را بجا آورد. بین علما مشهور این است که می توان نماز جعفر را به جای نوافل یومیه خواند و ثواب هر دو برای او ثابت است». (زادالمعاد، ص324)این نماز را به حساب نوافل شبانه روزی می توان گذارد، یعنی نافله را به این طریق می توان به جا آورد. (تحریرالوسیله، ج1، ص245)
نماز جعفر طیار را می توان در هریک از اوقات شبانه روز خواند، اما بافضیلت ترین زمان برای خواندن نماز جعفر (طیار)، روز جمعه هنگام طلوع خورشید می باشد.
نحوه خواندن نماز جعفر طیار
این نماز را به شیوه‌های مختلفی می‌توان خواند که مشهورترین روش آن به شرح زیر است؛
روش اول
به صورت دو نماز دو رکعتی بخوانید که:
رکعت اول
بعد از آن که نیت نماز جعفر طیار را کردید در رکعت اول بعد از تکبیره‌الاحرام سوره حمد و سوره زلزال و سپس 15 مرتبه ذکر زیر را بگویید:«سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ»
به رکوع بروید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
سر از رکوع بردارید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
به سجده بروید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
سر از سجده بردارید و در حالت نشسته 10 بار ذکر بالا را بگویید.
دوباره به سجده بروید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
سر از سجده بردارید و در حالت نشسته 10 بار ذکر بالا را بگویید.
رکعت دوم
بلند شوید و رکعت دوم را شروع کنید و در این رکعت بعد از سوره حمد سوره عادیات را بخوانید و بعد از آن 15 بار ذکر بالا را بگویید.باید بگوییم که نماز جعفر طیار قنوت دارد و بعد از آن که قنوت را بجا آوردید باید در رکوع 10 بار ذکر بالا را بگویید.
سر از رکوع بردارید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
به سجده بروید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
سر از سجده بردارید و در حالت نشسته 10 بار ذکر بالا را بگویید.
دوباره به سجده بروید و 10 بار ذکر بالا را بگویید.
سر از سجده بردارید و در حالت نشسته 10 بار ذکر بالا را بگویید.
تشهد را بگویید و دو رکعت اول را به پایان برسانید.
دو رکعت دوم مانند دو رکعت اول خوانده می‌شود فقط در رکعت اول بعد از حمد سوره نصر و در رکعت دوم بعد از حمد سوره توحید را بخوانید.
روش دوم
روش دیگر خواندن نماز جعفر تقریباً شبیه روش بالاست فقط در هر چهار رکعت بعد از حمد، سوره توحید خوانده می‌شود.روش سوم
روش سومی هم وجود دارد که بر اساس آن بعد از تکبیره‌الاحرام 15 بار ذکرهای «اللَّهُ أَکْبَرُ»، «سُبْحَانَ اللَّهِ»، «الْحَمْدُ لِلَّهِ» و « لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» گفته می‌شود و بعد از آن سوره حمد و توحید خوانده می‌شود.در این روش بعد از سوره توحید بدون گفتن این ذکر به رکوع می‌روید و رکوع و سجود را مانند روش اول می‌خوانید و در رکعت دوم هم قبل از حمد 10 بار ذکرهای بالا تکرار می‌شود. دو رکعت دوم نیز به همین ترتیب خوانده می‌شود.
از حسن بن محبوب نقل شده است که در سجده آخر نماز جعفر طیار بگویید:
«سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ الْوَقَارَ
سُبْحَانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَ تَکَرَّمَ بِهِ
سُبْحَانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ
سُبْحَانَ مَنْ أَحْصَى کُلَّ شَیْءٍ عِلْمُهُ
سُبْحَانَ ذِی الْمَنِّ وَ النِّعَمِ
سُبْحَانَ ذِی الْقُدْرَةِ وَ الْکَرَمِ
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ
وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتَابِکَ
وَ اسْمِکَ الْأَعْظَمِ وَ کَلِمَاتِکَ التَّامَّةِ
الَّتِی تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلاً
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ
وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا »
(به جای کذا و کذا حاجت خود را بگویید)
دعای بعد از نماز جعفر طیار در زادالمعاد
شیخ طوسی و سید بن طاووس از مفضل بن عمر نقل می‌کنند که:
امام صادق (ع) را دیدم که نماز جعفر طیار را می‌خواند و دست‌هایش را بلند کرد و به این دعا خدا را خواند:
«یا ربّ یا ربّ» تا نفس قطع شد
«یا ربّاه یا ربّاه» تا نفس قطع شد
«ربّ ربّ» تا نفس قطع شد
«یا الله یا الله» تا نفس قطع شد
«یا حیّ یا حیّ» تا نفس قطع شد
«یا رحیم یا رحیم» تا نفس قطع شد
«یا رحمان یا رحمان» هفت مرتبه
«یا ارحم الرّاحمین» هفت مرتبه
سپس گفت:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الْقَوْلَ بِحَمْدِکَ
وَ أَنْطِقُ بِالثَّنَاءِ عَلَیْکَ وَ أُمَجِّدُکَ
وَ لا غَایَةَ لِمَدْحِکَ وَ أُثْنِی عَلَیْکَ
وَ مَنْ یَبْلُغُ غَایَةَ ثَنَائِکَ وَ أَمَدَ مَجْدِکَ
وَ أَنَّى لِخَلِیقَتِکَ کُنْهُ مَعْرِفَةِ مَجْدِکَ
وَ أَیَّ زَمَنٍ لَمْ تَکُنْ مَمْدُوحا بِفَضْلِکَ
مَوْصُوفاً بِمَجْدِکَ عَوَّاداً عَلَى الْمُذْنِبِینَ
بِحِلْمِکَ تَخَلَّفَ سُکَّانُ أَرْضِکَ عَنْ طَاعَتِکَ
فَکُنْتَ عَلَیْهِمْ عَطُوفا بِجُودِکَ جَوَادا
بِفَضْلِکَ عَوَّاداً بِکَرَمِکَ یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ الْمَنَّانُ
ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ».
علمای دینی خواندن نماز جعفر طیار را برای بخت گشایی و ازدواج و تسریع در کارهای مهم دیگر توصیه کرده‌اند. البته دعاهای دیگری هم به عنوان دعای بخت گشایی و دعا برای ازدواج در کتاب های ادعیه وجود دارد.
روایاتی درباره نماز جعفر طیار
امام باقر (ع)
«در هر رکعت از نماز جعفر 75 بار تسبیحات گفته می‌شود که هر کدام 4 تسبیح است و جمعاً در هر رکعت 300 تسبیح می‌شود و روی هم 1200 تسبیح در 4 رکعت گفته می‌شود و خداوند عزوجل آن‌ها را مضاعف مىسازد (و چنان‌که وعده فرموده در برابر هر حسنه ده حسنه پاداش عطا می‌‌فرماید) به پاداش آن‌ها براى آن شخص، 12000 حسنه منظور می‌کنند که هر حسنه از آن در ارزش و گرانى قدر، مانند کوه احد و بزرگ‌تر از آن است.»امام موسی کاظم (ع)
«کسی که نماز جعفر را بخواند اگر گناه او به عدد ریگ‌های در هم فشرده بیابان و به اندازه کف‌های دریا باشد، خداوند همه آن‌ها را می‌بخشد.»امام جعفر صادق (ع)
«اى مفضّل! هرگاه تو را حاجت ضرورى پیش آید نماز جعفر را بخوان و این دعا را قرائت کن (دعای بعد از نماز) و حاجتت را از خدا بخواه که به خواست خدا برآورده می‌شود.»فضیلت نماز جعفر طیار
در فضیلت نماز جعفر طیار گفته شده است برای برآورده شدن حاجات و آمرزش گناهان این نماز خوانده شود و تا گرفتن حاجت بر آن مداومت داشته باشند. (مجلسی، زاد المعاد، ص321-322)در حدیث رسول خدا(ص) در مقام کسی که نماز جعفر گزارد، آمده است:اگر بر او مثل ریگ بیابان و کف دریا گناه باشد می آمرزد او را حق تعالی. (مفاتیح الجنان، ص692)
امام رضا (ع) به این نماز علاقه داشتند و هر سحرگاه آن را به جا می آوردند. (عیو ن اخبار الرضا(ع)، ج2، ص178)
امام رضا(ع) درباره فضیلت نماز جعفر طیار فرمودند:
«اگر گناهان کسی که این نماز را می خواند به تعداد شن های بیابان و به مقدار کف دریا باشد، خداوند وی را می آمرزد» (ثواب الأعمال، ص40)
از امام جعفر صادق نقل شده است:
«هر کس نماز جعفر را هر روز بخواند، بدی های او نوشته نمی شود و برابر هر تسبیحی که در این نماز می خواند خداوند به او یک ثواب عطا کرده و یک درجه در بهشت به او می بخشد.» (مستدرک الوسائل، ج6، ص224)
