معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن ها ناامید بود. اگر بنده ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد، از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد، به همان چیزی دست یافته است که توکل بر خدا نام دارد.
توکل بدان معنی است که انسان در محدوده قدرت و توانایی خود محاصره نشود و چشم خود را به حمایت و لطف پروردگار بدوزد. ازاین رو توکل باید حتماً بعد از مشورت و استفاده از همه امکاناتی که انسان در اختیار دارد، قرار گیرد. در این صورت توکل، اطمینان و نیروی فوق العاده روحی و معنوی به انسان می بخشد که در مواجهه با مشکلات اثر عظیمی خواهد داشت.[1]
گر توکل می کنی در کار کن
کشت کن پس تکیه بر جبار کن[2]
کشت کن پس تکیه بر جبار کن[2]
مردی از حضرت رضا (ع) تفسیر این گفته خدا را پرسید که وَ مَنْ یتَوَکلْ عَلَی الله فَهُوَ حَسْبُهُ؛ [3] (هر که به خدا توکل کند، او را بس است.) امام (ع) فرمودند: «توکل را درجه هایی است: یکی اینکه در همه کارت در آنچه با تو کند، بدو اعتماد کنی و به هر چه کند، خشنود باشی و بدانی که او از خیرخواهی و رعایت حال تو کوتاهی نفرماید و بدانی که دراین باره فرمان او راست. پس با واگذاری همه کارهایت به او، به وی توکل کنی. یکی دیگر اینکه به امور غیبی خدا که به دانش تو در نگنجد، ایمان داشته باشی و دانش نهان را به او و آگاهی او بر آن، واگذاری و در امور غیبی و جز آن ها بدو اعتماد کنی. »[4]
تکیه بر حمایت الهی، مرهون کوشش و اخلاص و درستی راهی است که برگزیده اید. باید حضور خدا را باور داشت و بر مشیت او تسلیم شد و ضمن تلاش و جدیت، به پروردگار کارگشا تکیه کرد. حضرت علی بن موسی الرضا (ع) می فرمایند: ایمان چهار رکن است: التَّوَکلُ عَلَی الله؛ (توکل بر خدا) و الرِّضَا بِقَضَاءِ الله؛ (خشنودی به قضای خدا) و التَّسْلِیمُ لأَمْرِ الله؛ (تسلیم به فرمان خدا) وَ التَّفْوِیضُ إِلَی الله؛ (واگذاری [همه کار] به خدا.)
آن بنده صالح[5] گفت: وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللّهِ... فَوَقاهُ اللّهُ سَیئاتِ ما مَکرُوا؛ [6] (کارم را به خدا واگذار می کنم، [چراکه خداوند به احوال بندگانش بیناست ] و خداوند او را از عواقب سوء نیرنگی که می ورزیدند، در امان داشت.)[7]
رهاورد اعتماد به خداوند، قدرت تصمیم گیری و شجاعت و درنهایت پیروزی و کامیابی در همه عرصه هاست.
پی نوشت ها:
[1] تفسیر نمونه، ج 3، ص 150.
[2] مثنوى معنوى، ج 1، بیت 947..
[3] طلاق، 3.
[4] تحف العقول، ص 443.
[5] مؤمن آلفرعون.
[6] غافر، 45.
[7] تحف العقول، ص 445..
منبع: حوزه نت
