دوست يابي و اخلاق اجتماعي در روايات

1- ان لاهل دين علامات يعرفون بها: صدق الحديث و اداء الأمانه، و وفاء بالعهد وصله للأرحام و رحمه للضعفاء و قله مؤاتاه للنساء و بذل المعروف و حسن الخلق وسعه الحلم، و اتباع العلم، و ما يقرب من الله زلفي، فطوبي لهم و حسن مآب. (1)
حضرت علي عليه السلام: دينداران را نشانه هائي است که بدانها شناخته مي شوند: راستي در گفتار و اداء امانت، وفاي به عهد و پيمان، رسيدگي به اقوام، ترحم بر ناتوان، کم معاشرت کردن با زنان، بذل احسان، خوش خلقي، بردباري، پيروي از دانش نافع، و آنچه باعث نزديکي به خداست. خوشا به حال آنان و سرانجام نيکشان.
2- قال (امام مجتبي) عليه السلام: لبعض ولده: يا بني لاتواخ احدا حتي تعرف موارده و مصادره فأذا ستنبطت الخبره و رضيت العشره فآخه علي اقاله العثره و المواساه في العسره. (2)
حضرت به يکي از فرزندانش فرمود: اي پسر جانم با أحدي برادري مکن تا بداني کجاها مي رود و کجاها مي آيد و چه ريشه اي دارد، و چون خوب از حالش آگاه شدي و معاشرتش را پسنديدي با او برادري کن بشرط اينکه از لغزش هم در گذريد و در تنگي معاش با يکديگر مواساه نمائيد.
3- قال (امام حسين) عليه السلام: من حاول امرءا بمعصيه الله کان أفوت لما يرجو و أشرع لما يحذر. (3) حضرت فرمود: کسي که با نافرماني خدا گرد مردي گردد آنچه را اميد دارد از دست رفته تر است (به آن نخواهد رسيد چون به خدا و شرع مقدس پشت کرده است) و از آنچه بر حذر است زودتر دچار شود(مي خواهد با نافرماني خدا، توسط فردي از مشکلي رهائي يابد گرفتاتر خواهد شد)
4- حضرت امام سجاد عليه السلام به يکي از فرزندانش فرمود: پسر جان با پنج کس هم نشين و هم گفتار و رفيق راه مشو عرض کرد چه کسانند؟ فرمود: از دوستي با دروغگو بپرهيز چون او به مانند سراب است، دور را به تو نزديک نمايد و نزديک را دور. مبادا با فاسق و بدکار همنشين شوي که تو را به يک لقمه و يا کمتر بفروشد. مبادا هم صحبت بخيل شوي که او در نهايت حاجتت به وي تو را واگذارد، مبادا با احمق رفيق شوي که مي خواهد تو را سود رساند، زيانت مي زند مبادا با قاطع رحم مصاحبت کني که من او را در قرآن ملعون يافتم.
ز احمقان بگريز چون عيسي گريخت
صحبت احمق بسي خونها بريخت
5- قال (امام باقر) عليه السلام: ان المؤمن أخ المؤمن لايشتمه، و لا يحرمه، و لا يسيء به الظن(2) حضرت فرمود: مؤمن برادر مؤمن است، نه دشمنامش دهد و نه از بذل مال در تنگدستي او دريغ کند، و نه به او بدگمان باشد.(بدگماني صفت زشتي است که در روايتي آمده «أسوء الناس» يعني: بدترين مردم اينهايند)
6- قال (امام صادق) عليه السلام: لا ينبغي للمؤمن أن يجلس مجلسا يعصي الله فيه و لا يقدر علي تغييره (3)
سزاوار نيست مؤمن در مجلسي که گناه خدا مي شود و قدرت به هم زدن آن را ندارد شرکت کند.
7- قال الصادق عليه السلام: أحب اخواني الي من أهدي الي عيوبي.
محبوب ترين دوستانم کسي است که عيوبم را هديه ام کند.
همنشين تو از تو به بايد
تا ترا عقل و دين بيفزايد
حضرت رسول صلي الله عليه و اله فرمود: «المرء علي دين خليله و قرينه» مرد هم کيش دوست و رفيق خود است.

پي نوشت ها:

1. تحف العقول / ص/ 253.
2. تحف العقول ص/ 36.
3. اصول کافي ج / 4 ص 79.

منبع:سير و سلوک در مکتب اهل بيت
/خ